Ga mwaga wu nga landreya, hi di hakha gitiviso nyo khaguri Bheteli, Bheteli ya África do Sul yi di gu vbweta vaphasedzeyi gasi gu ya thuma avba nya mutshini nya wuphya nyo ghandle mabhuku. Nyi di dzi ningengedza ni gu nyi tsakide ngudzu tepo nyi nga hathwa. Gu na ni vandriyathu vararu gambe va hathidwego a gu Dennis Leech, Bill McLellan ni Ken Nordin. Va di hi embeya gu khavo va na hi ninga dzitsapawu nyo hongole khidzo basi.

Nyi di ligareya mamayi wangu nyi mu embeya kheni: “Mamayi nyi na ni mahungu nya maphya nyi vbwetago gu gu embeya, nyo hongola África do Sul.” Mamayi wangu a di degude, ganiolu a diri ni gu khodwa ni wupari nyo tiye ni Jehovha. Uye kha nyi embeya nya singi, ganiolu nyi di gu dziti gu kheni a ngu nyi seketeya. Ambari olu mamayi ni papayi va nga ne tsaka khu gu ba nyi hongola hwindzo, mwalo a nga ganedza esi nyi nga ba nyi hungide gu gira.

Gu pheya eni nyi vandriyathu vale nya vararu hi di hongola Bheteli ya Brooklyn. Hi di khala migima miraru gasi hi mana treyinamento nyo thumise mutshini nyo ghandle mabhuku. Hwane nya isoso hi di khileya navhiyu nyo rwale sombo hi hongola dhoropani ga Cabo, África do Sul. Eni nyi di ngari tshanganisa myaga 20. Tepo hi nga vboha dhoropani ga Cabo, hi di khileya gibhomba hi hongola Johannesburg. Hi phede gu endra ni wutshigu, ni dzimindru, gibhomba gi di ema parage nyo pheye, ga gidhoropana gya Karoo ga wulanga nya giwula. Ga wulanga wowo gu di gu vbisa ni gu gu diri ni lipfhuli. Hatshavbo nya 4 hi di holeya khomu nya dzijaneya hi bwe hi dzi wudzisa khethu, wulanga nyo khale kharini owu? Hi di gu garadzega khedzi thumo wathu nya wuphya wu nga hadzi khala khidzo. Hwane nya myaga nyo khaguri, tepo hi nga ya wuseya gambe ga wulanga wule, hi tsakide khu gu wona gu khethu sidhoropana sile gu diri wu langa nyo tsakise ni gu wu di gu rude.

Khu myaga nyo khaguri, nyi di gu thumisana ni mutshini nyo pwani linotipo. Mutsini wule wu diri wadi ngudzu, ganiolu wu di gu garadza gu wu thumisa. Si di gu lomba gu nyi montari dzilinya nya xumbu gasi gu ghandla Mukhedziseyi ni Khendzugani! Bheteli yi di gu ghandla mabhuku nya mangi gasi ma hongola ga mayigo nya mangi ya Africa. Si di gu tsakisa gu wona gu khethu mutshini wule wu nga hi gira hita khu ga limbe litigo wu di gu thumiswa gwadi.

Khu gimbiya nya tepo nyi di ya thumeya eskritori yi nga ba yi khathaleya mithumo nyo hambanehambane  nya nga thumo nyo ghandle, transporti ni wuvbindrugedzeyi. Nyi di gu khala na nyi pharegide basi ganiolu nyi di gu tsakide.

Khu 1968, nyi di tshadha ni Laura Bowen, a nga ba a khala vbafuvbi ni Bheteli. Wulangani basi nyo khale piyonero, uye a di gu thuma gambe Bheteli ga Departamento nya wuvbindrugedzeyi kha nga (datilógrafa) a gu muthu a lovago malangaliya ni dzimbe dzi dhokumento. Gale yoyo muthu a gu tshadha a di yede gu duga khu Bheteli. Khu kharato, hi di rumedwa gu ya thuma kha nga vapiyonero nyo hathege. Nyi garadzegide ngudzu khu isoso. Ndrani nya 10 myaga nyi nga ba nyiri Bheteli, nyi di gu mana guhodza ni wulanga nyo lale. Olu ke, hi di hadzi si kodza kharini gu renga satshavbo hi nga ba hi si vbweta khu sitsapawana hi nga ba hi si mana avba nya thumo nya wupiyonero? Ngima ni ngima moyo ni moyo wathu a di gu hakha 25 randi, (ga tepo yile gu nga ba guri 35 dólares). Isoso si di hadzi kodzega basi ha gu ningeya dziora dzi lombegago, mabhuku ni maendro nyo bweleleye. Avba nya dzitsapawu dzedzi, hi di yede gu livba wulanga nyo khale, silo nyo hodze, transporti, gu khataleya madwali ni simbe ni simbe.

Hi di rumedwa gasi guya phasedzeya tsawa wu nga ba wu romo vbafuvbi ni lidhoropa la Durban, oceano Índico. Iyoyo gu di tade khu vathu nya vangi nya Vaindhiyanu. Nya vangi vakona va diri sanana sa vathu va nga ba va hongode África do Sul gasi va ya thuma omu nya fabrika nya sikiri omu nya va 1875. Avo va diri ni mithumo ya walo, ambari ulolo, avo kha va divala sihena sawe ni maphulelo, si nga ba si pata gu gira guhodza nyo hambanehambane nyo tshambe. Avo va di gu ganeya Gingiza nigu isoso si hi vbevbugisede thumo wathu.

Tepo yoyo, piyonero nyo hathege a di yede gu ningeya 150 dziora khu ngima. Khu kharato, litshigu nyo pheye, eni ni Laura hi di hunga gu thuma 6 dziora. Ganiolu, litshigu lolo gu di gu vbisa ngudzu ni gu hi diri mwalo maendro nyo bweleleye ni sihevbulo. Khu kharato, si di gu lomba gu hi gira 6 dziora dzodzo na hi tshumayela khu ndranga ni ndranga. Na gu vbindride tepo nyo khaguri, nyi di khedza rologi, nyi tugula gu kheni gu di vbindride 40 dzimeneti basi. Nyi di dzi wudzisa kheni, ina hi na si kodza gu khala vapiyonero nyo hathege?

Vbadugwana vbadugwana, hi di oloveya. Tshigu ni tshigu hi di gu gira dzisanduiches, hi theya sopa mwendro cafe omu nya maboteri nyo vbisise a gu garrafa térmica. Ha gu vbweta gu hefemuwanyana, hi di gu emisa movha yathu vbavbatshi nya simbo nyo khaguri ni gu dzimbe dzitepo adzina hi di gu randredwa khu sanana nya Vaindhiyanu si nga ba si vbweta gu hevbula. Kha sa dzega matshigu nyo laphe gasi hi pwisisa gu khethu, hwane nya dziora dzimbili mwendro dziraru, litshigu li di si hweyi gu vbindra.

Si di gu tsakisa ngudzu gu hevbula Bhibhiliya ni vathu vale nya vadi. Vaindhiyanu vathu va gu ni githawu, nya vadi va haladzago Nungungulu. Vahindhu nyo tale va dzumede mahungu nya yadi. Avo va di gu si gola gu hevbula khu Jehovha, Jesu, Bhibhiliya, mafu nya maphya matadego khu gurula ni gutumba nyo wuswe ga ava va fudego. Hwane nya mwaga moyo basi, hi diri ni 20 sihevbulo nya Bhibhiliya. Tshigu ni tshigu, hi di gu alimosari gumogo ni ava hi nga ba hi hevbula navo Bhibhiliya. Isoso si di gu hi tsakisa ngudzu.

Ambari ulolo, nyamba hweya hi di rumedwa gasi guya thuma kha nga muwoneleyi nya gipandre. Teritoriyu yathu gu diri bambe nya oceano Índico. Semana ni semana, hi di gu khala ga ndranga nyo khaguri, hi wuseya vahuweleyi va libandlani hi bwe hi thuma navo thumoni nyo tshumayele gasi hi va tiyisa. Avo va di gu hi wona kha nga sivbango nya ndranga yawe nigu hi di gu si gola gu hagana ni sanana sawe ni sirengo sawe. Myaga mivili yi di vbindra nyamba hweya. Na ha sasi vireya hi di ligaredwa khu Bheteli. Ndriyathu a di hi embeya khuye: “Hi di gu dogoreya gu khethu mu bweleya Bheteli.” Nyi di mu hlamuwa kheni: “U ngu dziti, hi tsakide ngudzu khu gu thuma avba.” Ganiolu, hi dzi emisede gu thuma ni hayini omu hi nga hadzi yiswa.

Bheteli, nyi di gu thumeya Departamento de Serviço. Eyi nyi manide lithomo nyo thume ni vandriyathu va wutigo gwadi thumo. Tepo yoyo, muwoneleyi nya gipandre, a gu endreya libandla, a di gu rumeya mubiko Bheteli. Departamento de Serviço, yi di gu rumeya lidangaliya ga libandla lile, guya khesi muwoneleyi nya gipandre a ganedego. Makungu nya malangaliya yale, gu diri gu tiyisa ni gu ninga sileletelo si nga ba si vbwetega. Wu diri thumo nya wu khongolo,  kholu si di gu vbweta gu khiso vandriyathu va vbindrugedzeya khu Gingiza malangaliya ya vawoneleyi nya sipandre ma nga ba mata khu Gixhosa, Gizulu ni mambe malimi ya África nigu va di yede gu vbindrugedzeya malangaliya ya Bheteli khu mambe malimi ma nga ba mata khu Gingiza. Si nyi tsakiside ngudzu gu thuma ni va vbindrugedzeyi vale nyo dzi garadze. Avo va nyi phaside gu pwisisa sigaradzo va nga ba va tshangana naso vandriyathu va África.

Tepo yile África do Sul, gu diri ni gihatheya. Khu kharato, lifumbu ni lifumbu li di yede gu khala wulanga walo. Vandriyathu nya valandre va di gu bhula, va tshumayela ni gu beya mitshangano khu malimi yawe.

Nyi di si vati gwadi valandre va África, kholu tepo yatshavbo nyi di gu rumedwa gasi gu ya phasedzeya mabandla ma nga ba ma ganeya lidimi nya Gingiza. Ganiolu, khu gu ba nyi thuma ga Departamento de Serviço, nyi manide lithomo nyo hevbule nya singi khu valandre va África, mavbanyelo yawe ni sihena sawe. Nyi wonide sigaradzo esi vandriyathu va tshanganago naso khu kotani nya sihena ni wukhongeyi wa gipandreni gwawe. Avo va tiyide hwambo va diga sihena si si gimbileyanigo ni matshina nya milayo nya Bhibhiliya va bwe va si dzi bedzedzeyi omu nya silo si gimbileyanago ni wudhimoni. Ni gu va yeyedzide gambe gu tiya hwambo ambari tepo va nga wugedwa khu valongo ni vavhizinyu. Wulangani nya isoso basi, vbavbandze nya madhoropa vathu va diri sisiwana. Nya vangi va di hevbude vbadugwana mwendro gu mba hevbula ganiolu, va di gu ninga githawo Bhibhiliya.

Eni nyi manide lithomo nyo khathaleye mahungo ma gimbileyanago ni milayo nya wufumu, gasi gu emeya gu tshulega nya wukhozeyi ni gu mba patega avba nya politika. Simbe sanana nya Dzifakazi dza Jehovha si tutumisidwe xikwatunu khu gu bomba gu patega omu nya milombelo ni gu emba inu. Gu khodwa gwangu gu tiyide ngudzu khu gu wona gu tumbega ni gu tiya hwambo ga sanana sile.

Vandriyathu va tiyide hwambo tepo va nga tshangana ni gimbe gigaradzo ga gi tigwana gi ranwago gu pwani Suazilândia muhuno a gu Essuatíni. Tepo pfhumu Sobhuza a ngafa, vatshavbo va di yede gu patega avba nya gihena gi girwago go ba gu fude muthu. Vama va di yede gu vbwaluwa ndzudzu, vanyamayi va di yede gu vbunguleya. Sihena sesi si di gu gimbileyana ni gu khozeya vakoko ni gu vandriyathu va di si dzi bedzedzeyi avba nya sihena soso. Isoso si giride gu vandriyathu va wugedwa. Gu tumbega gwawe ga Jehovha gu kuhide myonyo yathu. Hi pwide matshangu nya edzi vandriyathu va África, va tumbegidego khidzo ni gu laphisa monyo ni gu isoso, si tiyiside gu khodwa gwathu.

Khu 1981, nyi di rumedwa gasi guya phasedzeya avba nyo vbwete dzindziya nyo ghandle khu gu thumisa komputadhori. Khu kharato, nyi di bweleya avba nya thumo nyo ghandle mabhuku. Si tsakiside ngudzu. Ndziya nyo ghandle khiyo mabhuku, yi di gu vbindrugedza. Muwoneleyi nyo khaguri nya dzinogosi a di ninga Bheteli mutshini wu ranwago gu pwani fotocompositora gasi hi wona edzi wu thumago khidzo nya mba livba gilo. Hwane nyo ba hi wonide edzi wu thumago khidzo, Bheteli yi di tshikedza 5 mitshini nya linotipo khu 5 mitshini nya fotocompositora. Gu diga isoso, gu di instalarwi wumbe mutsini nyo ghandle. Khu kharato, hi di gu si kodza gu ghandla mabhuku nya mangi gu vbindra gale.

Dzikomputadhori dzi hi phaside gu luga dzindziya nya dziphya nyo sasamedze textu avba nya pajina khu gu thumisa MEPS a gu Sistema de Editoração Eletrônica Multilíngue. Tekinelojiya yi tshukwatide ngudzu gu khugeya hi nga vboha ethu nya 4 vabhetelita va Canadá gasi gu ta thuma África do Sul. (Isa. 60:17) Ga tepo yile, hatshavbo nya 4, hi di tshadhide ni vapiyonero nya vadi nyo vidzwe khu liphuvboni. Eni ni Bill hi di ngo thuma Bheteli. Ken ni Dennis, va diri ni sanana ni gu va di vbanya vbafuvbyana mule.

Bheteli gu diri ni thumo nya wungi. Hi di gu ghandla mabhuku ni gu vbindrugedzeya khu malimi nya mangi ni gu ma di yede gu rumewa ga dzimbe Dzibheteli. Khu kharato, si lombide gu gu vbwahwa yimbe Bheteli. Bheteli yathu nya yiphya, yi vbahidwe ga wu langa nyo mbure ngudzu oweste ga Johanesburgo nigu yi nagoraridwe khu 1987. Si tsakiside ngudzu gwangu gu wona gu dandra gwatshavbo gule ni gu ba hi thumide Bheteli ya África do Sul khu myaga nya yingi.

Khu 2001 gu giregide gilo hi nga ba ha sa gi vireya. Nyi di konvhidarwi gasi gu ya thumeya avba nya Bheteli nya yiphya Estados Unidos. Hi swihade kholu hi nga ba hi yede gu diga thumo wathu ni dzipari África do Sul. Ganiolu, hi tsakide kholu hi nga hadzi pheya womi nya wuphya kha nga sivbango sa Bheteli ya Estados Unidos.

Ethu hi garadzegide kholu hi nga ba hi yede gu tshiya mamayi wa Laura. Uye a di gumbide ni gu olu hi nga ba hi hongola Nova York, hi di hadzi gu mba si kodza gu gira nya singi gasi gu mu phasa. Vandriye va Laura, va dzi ningedza gasi gu khathaleya mamayi wawe ga satshavbo a nga hadzi si vbweta. Avo va di khavo: “Ethu kha hi si kodzi gu beleya thumo nya tepo yatshavbo, ganiolu ho khathaleya mamayi wathu enu mu na si kodza gu simama thumoni wanu.” Hi ngu va bonga ngudzu khesi va giridego.

Koma wangu ni mwangadzi waye, va giride sasimweso. Avo va di gu khala Toronto, Canadá nigu va di gu khathaleya mamayi a nga ba ari noni. Ga tepo yile gu di gu vbindra 20 myaga na va gu khala ni mamayi. Nya mba tsakisa khu gu gitepwana hwane nyo ba hi fulugide hi hongola Nova York, mamayi a difa. Nyi ngu va bonga ngudzu, koma wangu ni mwangadzi waye, khu lihaladzo va li yeyedzidego mamayi wangu. Gu khathaleya vavelegi va gumbidego kha si vbevbugi, ganiolu valongo vathu va di dzi emisede gu dzi pwananisa ni siemo gasi gu va khathaleya. Lithomo nya likhongo gu manega ni sivbango nya ndranga nya nga esi.

Ndrani nya myaga nyo khaguri, thumo wangu ga Bheteli ya Estados Unidos, wu di gu gimbileyana ni gu gira mabhuku, owu khu gu gimbiya nya tepo wu tshukwadziswago ni gu vbevbugiswa. Matshigwanaya, nyi phede gu thuma omu nya Departamento de Compras. Nyi na ni 20 myaga na nyi gu thuma avba nya Bheteli yeyi nya yi khongolo, ni gu lithomo gwangu isoso. Olu Bheteli ya Estados Unidos, hi na ni 5000 Vabhetelita ni 2000 vakomiyuta.

60 myaga hwane, nyi di si dziti gu kheni womi wangu wu na khala kharini. Ndrani nya myaga yeyi yatshavbo, Laura a ngu nyi seketeya khu monyo waye watshavbo. Nya mba kanakana, womi wathu wu tsakiside ngudzu. Hi giride mithumo nyo hambanehambane, hi thuma ni vathu nya vadi ngudzu hi bwe hi endreya Dzibheteli dza mafuni gwatshavbo kha nga va emeyi va Bheteli. Khu kotani nya olu nyi gu ni 80 myaga, kha nyi si kodzi gu gira nya singi, ganiolu gu na ni vaphya nya vangi va treyinaridwego gasi gu gira thumo wowu.

Muembi nya dzindzimo a di khuye: “Li kategide litigo lile Nungungulu a gu uye [Jehovha].” (Ndzi. 33:12) Isoso, lisine. Nyi ngu bonga ngudzu kholu nyi thumeyago Jehovha gumogo ni vathu vaye nyo tsake.