1. Hwane nyo ba Adhamu ni Evha na va ghohide, ginani egi Jehovha a gi tivegisidego khu nala wathu?

ADHAMU a di gu dziti gu khuye dzinyoga kha dzi ganeyi. Khu kharato tepo a ngapwa gu pwani nyoga yi di ganede ni Evha, adzina Adhamu pimiside gu khuye liphuvbo li nga ba li ganeya. (Genesi 3:1-6) Adhamu ni Evha va di si dziti gu khavo gu diri mani liphuvbo lolo. Ambari ulolo, Adhamu a di hatha gu dzi pata ni muwugeyi yoyo nya mba muti a wugeya Babe waye nya lihaladzo wa ndzadzini. (1 Thimoti 2:14) Nya mba hweya, Jehovha a di pheya gu tivegisa nala yoyo nyo vivbe a bwe a tumbisa gu khuye a na hegisa khu gu fuviswa. Ganiolu khu tepo yamweyo Jehovha gengedzide gu khuye liphuvbo lolo li nga ba li ganede khu gu thumisa nyoga li na wugeya vatshavbo ava va haladzago Nungungulu. — Genesi 3:15.

2, 3. Khu gevbini gighelo egi adzina gi giridego Jehovha a si tivegisi silo nya singi khu Sathane na si gu vbohi Mesiya?

² Jehovha gima a si hi embeyi lina nya lisine la ngilozi yi nga mu wugeya. * (Tshamuselo wa vbavbatshi.) Hwane nyo ba gu vbindride  2500 myaga na gu manegide wuwugeyi wa Edheni, khavbo Jehovha a nga tivegisa oyu a nga ba ari nala. (Joba 1:6) A gu tidwa pwani khu “Sathane,” si thulago “Muganedzi.” Omu nya Milowo nya giHebheru mabhuku mararu basi ma khumbugago Sathane, gu gu 1 Dzikoronika, Joba, ni Zakariya. Khu ginani gu nga ba gu si ganedwi ngudzu khu nala yoyo na si gu vbohi Mesiya?

³ Jehovha kha ninga mitshamuselo nya yingi omu nya Milowo nya giHebheru khu Sathane ni mithumo yaye. Nigu, makungo nya Milowo nya giHebheru gu diri gu phasa vathu gu tugula Mesiya va bwe va mu landreya. (Luka 24:44; Vagalatiya 3:24) Tepo Mesiya a nga vboha, Jehovha thumiside uye ni vapizane vaye gasi gu tivegisa gwadi esi hi si tigo muhuno khu Sathane gumogo ni dzingilozi dzi dzi patidego naye. * (Tshamuselo wa vbavbatshi.) Isoso si ngu pwisisega, kholu Jehovha a na thumisa Jesu ni ava va todzidwego gasi gu fuvisa Sathane ni valandreyi vaye. — Varoma 16:20; Gutuledwa 17:14; 20:10.

4. Khu ginani hi si yeligo gu thurugisedwa khu Sathane?

⁴ Mupostoli Pedro tshamusede Sathane Dhiyabhulosi kha nga ‘nghala yi dzuma-dzumago,’ nigu Johane mu ranide khuye “mamba” ni “mwamilambo.” (1 Pedro 5:8; Gutuledwa 12:9) Ganiolu hi nga thurugisedwi khu Dhiyabhulosi. Tshivba yaye yi ngu hegedwa. (Leri Jakobe 4:7.) Hi na ni Jehovha ni Jesu ni dzingilozi nyo tumbege kha nga vavhikeyi vathu. Khu gu phaswa khavo, hi nga mu pala nala wathu. Ambari ulolo, gu vbwetega gu hi mana mihlamulo nya siwudziso siraru nya lisima: Tshivba muni a gu nayo Sathane? A gu zama kharini gu kutsedzeya vathu? Nigu, silo muni a si tandrago gu gira? Hongoleni hi hlamulani siwudziso sesi hi bwe hi wona sihevbudzo hi nga si manago.

5, 6. Khu ginani mifumo nya vathu yi tandregago gu resa guvbindrugedza gu vbwetwago ngudzu khu vathu?

⁵ Dzingilozi nya dzingi dzi di dzi pata ni Sathane va wugeya Nungungulu. Na yi si gu vbohi Ndrambi, Sathane a di kutsedzeya dzidugwana dzakona gu hengeya malawu ni vanyamayi. Bhibhiliya yo tshamuseya isoso khu ndziya nyo fananise tepo yi gu khiyo mwamilambo a nga thega khu ndzadzini vbiyede gipandre nya wuraru nya dzinyeledzi ata nadzo. (Genesi 6:1-4; Judha 6; Gutuledwa 12:3, 4) Tepo dzingilozi dzodzo dzi nga diga ndranga ya Nungungulu, dzi di dzi vega vbavbatshi nya tshivba ya Sathane. Hi nga pimisi gu khethu dzingilozi dzodzo nya vawugeyi kha dzi pwanani. Sathane emiside mufumo waye hi si kodzigo gu wu wona, na gu pimedzeya Mufumo wa Nungungulu. A dzi giride pfhumu, a bwe a hengeledza madhemoni, a ma ninga tshivba a bwe ma gira vafumeli. — Vaefeso 6:12.

⁶ Sathane a gu thumisa hengeledzano yaye gasi gu woneleya mifumo yatshavbo nya vathu. Isoso lisine, kholu yeyedzide Jesu “mifumo yatshavbo nya mafu,” a bwe khuye: “Nyi na gu ninga  wufumu watshavbo wowu ni wudhumo wakone, kholu nyi ningidwe satshavbo, eni neni nyi ngu dzi kodza gu ningela ga uye nyi mu nago.” (Luka 4:5, 6) Ambari ulolo, mifumo nya yingi yi ngu gireya silo nya sadi sisumbudwa sayo, nigu vambe vafumeli va ngu dzina gu phasa vathu khu lisine. Ganiolu mwalo mufumeli nya mafu a nga kodzago gu hi reseya guvbindrugedza hi gu vbwetago ngudzu. — Ndzimo 146:3, 4; Gutuledwa 12:12.

7. Vbavbandze nyo thumise mifumo, Sathane a gu thumisa kharini wukhongeli nya malipha ni dzinogosi nya litigo? (Wona foto gupheyani nya ndrima.)

⁷ Sathane ni madhemoni va ngu thumisa gambe wukhongeli nya malipha ni dzinogosi nya litigo gasi gu kanganyisa “litigo latshavbo,” mwendro vathu vatshavbo. (Gutuledwa 12:9) Sathane a gu thumisa wukhongeli nya malipha gasi gu swayela malipha khu Jehovha, a bwe a zama gu siha lina la Nungungulu. (Jeremiya 23:26, 27) Kha nga handro wakona, vambe vathu nya myonyo nya yadi va pimisago gu khavo vo khozeya Nungungulu, khu lisine vo khozeya madhemoni. (1 Vakorinto 10:20; 2 Vakorinto 11:13-15) Sathane gambe a gu thumisa dzinogosi nya litigo leli gasi gu swayela malipha, nya nga aya nyo pwani dzitsapawu ni dzithomba khiso si reseyago gutsaka vathu. (Mavingu 18:11) Ava va khodwago malipha yoyo va gu vbedza womi wawe watshavbo na va gu thumeya “Dzithomba” vbavbandze nyo thumeye Nungungulu. (Matewu 6:24) Ambari va gu ba va mu haladza Nungungulu, lihaladzo lawe khu dzithomba lo dandra ngudzu avba nya gu lihaladzo lawe khu Nungungulu li vbeya. — Matewu 13:22; 1 Johane 2:15, 16.

8, 9. a) Sihevbudzo muni nya sivili hi nga si hevbulago avba nya sigiro sa Adhamu, Evha, ni dzingilozi nya vawugeyi? b) Khu ginani si gu sadi gwathu guti gu khethu Sathane khuye a woneleyago litigo?

⁸ Gu na ni sihevbudzo sivili nya lisima hi nga si hevbulago ga sigiro sa Adhamu, Evha, ni dzingilozi nya vawugeyi. Nyo pheye, ha gu hevbula gu khethu gu na ni vathu vavili nigu hi yede gu hatha moyo. Hi nga hatha Jehovha mwendro Sathane. (Matewu 7:13) Nya wuvili, ha gu hevbula gu khethu ava va dzi patago ni Sathane mihandro yawe yidugwana ngudzu. Adhamu ni Evha va diri ni lithomo nyo dzi hungeye esi nya sadi ni esi nyo vivbe. Madhemoni nayo ma ningidwe sitshivbana vbatshani nya mifumo nya vathu. (Genesi 3:22) Ganiolu gu hunga gu ema ni Sathane sa gu resa mihandro nyo vivbe tepo yatshavbo. Gumwalo mihandro nya yadi! — Joba 21:7-17; Vagalatiya 6:7, 8.

⁹ Khu ginani si gu sadi gwathu guti gu khethu Sathane khuye a woneleyago litigo? Sa gu hi phasa gu manega ni mawonelo nya yadi khu mifumo si bwe si hi kutsa gu tshumayela mahungu nya yadi. Hi ngu dziti gu khethu Jehovha o vbweta gu khuye hi ninga githawo mifumo. (1 Pedro 2:17) Uye o vireya gu khuye hi engisa milayo yayo yo nga nga ne dwanisana ni milayo yaye. (Varoma 13:1-4) Ganiolu hi ngu dziti gambe gu khethu kha hi yeli gu dzi bedzedzeya ambari gu seketeya gipandre nyo khaguri nya politika mwendro mufumeli nyo khaguri. (Johane 17:15, 16; 18:36) Khu kotani nya olu hi dzi tigo gu khethu Sathane a gu zama gu siha ni gu nyenyezisa lina la Jehovha, ethu ha gu gira sathavbo hi si kodzago gasi gu hevbudza vathu lisine khu Nungungulu wathu. Hi ngu  tsaka ngudzu khu gu ranwa khu lina laye ni gu li thumisa. Lihaladzo khu Nungungulu li na ni lisima ngudzu guvbindra lihaladzo khu dzitsapawu mwendro dzithomba. — Isaya 43:10; 1 Thimoti 6:6-10.

10-12. a) Sathane thumiside kharini nyambwa gasi gu linga dzingilozi nyo khaguri? b) Ginani hi gi hevbulago avba nya esi si giridwego khu dzingilozi dzodzo?

¹⁰ Sathane a gu thumisa dzindziya nya wugengeyi gasi gu kutsedzeya vambe. Gasi gu va gira esi uye a si vbwetago, dzimbe dzitepo a gu thumisa nyambwa gasi gu va linga, dzimbe dzitepo a zama gu va tshanisa.

¹¹ Sathane thumiside nyambwa gasi gu linga dzingilozi nya dzingi. Si nga gira na khade a dzi khedziseya khu tepo nyo laphe gasi guti gu khuye a na dzi linga khu ginani. Dzingilozi nyo khaguri dzi di hodza nyambwa dzi hengeya malawu ni vanyamayi. Sanana sawe si di khala sidrandrangulo nya magilivindra si nga ba si tshanisa vathu. (Genesi 6:1-4) Gimbe gambe, khu gu thumisa wubhayi gasi gu linga dzingilozi dzile, Sathane adzina a di dzi tumbisa gu khuye dzi na ba dziri ni tshivba vbatshani nya vathu vatshavbo. Khu ndziya yoyo, Sathane adzina a di gu zama gu thindrekisa gutadzisega nya giprofeto gya Jehovha maningano ni ‘gitugulwana gya nyamayi.’ (Genesi 3:15) Ganiolu Jehovha kha dzumeleya gu khuye Sathane a dugeleya. A di resa Ndrambi, yi ngata tshungunula makungo yoyo ya Sathane ni madhemoni yaye.

¹² Ginani hi gi hevbulago ga isoso? Wubhayi ni gudzikhusedza, nyambwa nya yikhongolo ngudzu. Dzingilozi dzi dzi patidego ni Sathane dzi khade ndzadzini ni Nungungulu khu myaga nya yingi! Ambari ulolo, wungi nya idzo dzi dzumelede gudogoreya nyo vivbe gu dzi fumeya, gudogoreya gogo gu di tsitsa mikhamba. Gu vbwetega gu hi dundruga gu khethu gani tepo muni hi gu nayo na hi gu thumeya Jehovha, gudogoreya nyo vivbe gu nga tsitsa mikhamba myonyoni gwathu. (1 Vakorinto 10:12) Khu kharato gu vbwetega gu hi khaleya gu holeya myonyoni gwathu hi bwe hi dusa ni yavbini mapimo nyo vivbe ni gudzikhusedza! — Vagalatiya 5:26; leri Vakolosi 3:5.

13. Khu yevbini yimbe nyambwa yi thumiswago khu Sathane, nigu hi nga yi potsa kharini?

 ¹³ Yimbe nyambwa a yi thumisago Sathane gudogoreya guti silo nya wudhemoni. Muhuno, uye a gu zama gu gira vathu va gola madhemoni khu gu thumisa wukhongeli nya malipha ni sihungato. Dzifilmu, dzighemi, ni simbe sihungato si nga gira gu wudhemoni wu wonega nga khatshi wo tsakisa. Hi nga yi potsa kharini nyambwa yoyo? Hi nga vireyi gu khethu hengeledzano ya Jehovha yi hi ninga sasamedzo nya sihungato nya sadi ni esi nyo vivbe. Gu vbwetega gu hi hevbudza livhalo lathu gasi gu hi kodza gu hatha silo si seketedwago khu matshina nya milayo ya Jehovha. (Vahebheru 5:14) Nigu abari gu lihaladzo lathu khu Nungungulu lihaladzo “nyamba pfhadzedzela,” hi na hatha khu wugengeyi. (1 Thimoti 1:5) Mupfhadzedzeyi a gu ganeya egi ganiolu a gira gimbe. Khu kharato tepo hi hathago sihungato, hi nga dzi wudzisa esi: ‘Ina nyi ngu landreya wusingalagadzi wa wumowo nyi embeyago vambe vathu gu kheni va wu landreya? Sihevbulo sangu nya Bhibhiliya mwendro ava nyi va tshumayelago va na khavo ginani vo wona sihungato nyi si hathago?’ Ha gu landreya matshina ya mamowo hi hevbudzago vambe, si na hi vbevbugeya gu bomba nyambwa ya Sathane. — 1 Johane 3:18.

14. Sathane a gu zama kharini gu hi tshanisa, nigu hi nga mu pala kharini?

¹⁴ Sathane a gu zama gu hi tshanisa ni gu hi thurugiseya gasi gu hi si tumbegi ga Jehovha. Khu giyeyedzo, uye a nga kutsedzeya mifumo gu khuye yi himbedzeya thumo wathu nyo tshumayele. A nga kutsedzeya sithumi sikhwathu mwendro sihevbuli sikhwathu gasi gu si hi tsorodzeya kholu hi landreyago milayo ya omu nya Bhibhiliya. (1 Pedro 4:4) Sathane gambe a nga kutsedzeya valongo vathu va sirigo maKristo gu khuye va hi digisa gu hongola mitshanganoni na va gu khavo vo vbweta gu hi phasa. (Matewu 10:36) Hi nga gira kharini gasi gu hi ema hi tiya hi pala dzitshanisa dzodzo dza Sathane? Hi nga samadziswi khu silingo soso, kholu hi ngu dziti gu khethu Sathane a gu dwana ni ethu. (Gutuledwa 2:10; 12:17) Nigu, hi nga divaledwi khesi a ganedego: Sathane wari khuye ethu ha gu thumeya Jehovha basi sa gu ba si hi gimbileya gwadi, so mba hi gimbileya gwadi hi na mu diga. (Joba 1:9-11; 2:4, 5) Nigu  tepo yatshavbo gu vbwetega gu hi lomba Jehovha a hi ninga tshivba. Dundruga gu khuwe Jehovha kha na nga tshuka a gu diga. — Vahebheru 13:5.

15. Ina Sathane a nga hi gurumedza gu gira gilo hi gu mba gi vbweta? Tshamuseya.

¹⁵ Sathane kha gurumedzi vathu gu gira gilo va gu mba gi vbweta. (Jakobe 1:14) Vathu nya vangi mafuni ne kha va si tuguli gu khavo va gu ema ni Sathane. Ganiolu tepo muthu a hevbulago lisine, gu vbwetega gu a hatha gu khuye a na ema ni Jehovha mwendro ni Sathane. (Mithumo 3:17; 17:30) Ha gu ba hi dzi emisede gu engisa Nungungulu, Sathane kha na nga si kodza gu songa gutumbega gwathu. — Joba 2:3; 27:5.

16, 17. a) Ginani gimbe egi Sathane ni madhemoni va gi tandrago gu gira? (b) Khu ginani hi si yeligo gu thava gu gombeya ga Jehovha khu lito nyo khugege?

¹⁶ Gu na ni simbe silo esi Sathane ni madhemoni yaye va si tandrago gu gira. Khu giyeyedzo, Bhibhiliya kha yi ganeyi gu khiyo avo va ngu kodza gu wona esi si gomogo mapimoni mwendro myonyoni gwathu. Khu Jehovha ni Jesu basi va kodzago gu gira isoso. (1 Samuweli 16:7; Marko 2:8) Ina ka, ina hi nga thava gu ganeya mwendro gu gombeya khu lito nyo khugege khu gu khethu Dhiyabhulosi ni madhemoni va na hipwa va vbedza va thumisa esi hi ganedego gasi gu hi wugeya? Ahihi! Khu ginani? Dundrugeya khu gifananiso gegi: Kha hi thavi gu gira silo nya sadi thumoni wa Jehovha khu gu khethu basi Dhiyabhulosi a ngu hi wona. Khu ndziya yamweyo, kha hi yeli gu thava gu gombeya khu lito nyo khugege khu gu khethu hi nga pwidwa khu Dhiyabhulosi. Gimbe gambe, Bhibhiliya yi ngu ganeya ngudzu khu sithumi sa Nungungulu si nga ba si gombeya khu lito nyo khugege, nigu gima hi si gupwi gu pwani iso si di gu thava gu pwidwa khu Dhiyabhulosi. (1 Dzipfhumu 8:22, 23; Johane 11:41, 42; Mithumo 4:23, 24) Ha gu dzi garadzeya gu ganeya ni gu gira silo khedzi Jehovha a si vbwetago khidzo, hi nga tiyisega gu khethu Jehovha kha na nga dzumeleya Dhiyabhulosi a hi tshanisa khu tepo nyo laphe. — Leri Ndzimo 34:7.

¹⁷ Gu vbwetega gu hi muti nala wathu, ganiolu hi nga thavisedwi khuye. Ambari olu hi nga ne vbeleya, khu gu phaswa khu Jehovha hi nga mu pala Sathane! (1 Johane 2:14) Ha gu mu wugeya, a na hi tutuma. (Jakobe 4:7; 1 Pedro 5:9) Matshigwanaya, Sathane khatshi a gu wugeya ngudzu vaphya. Va nga si pala kharini silingo sa Dhiyabhulosi? Hi na ganeya khiso avba nya ndrima yi landreyago.