1, 2. a) Khu ginani vaphya va gu maKristo va palago nyimbi va dwanago ni Sathane gumogo ni madhemoni? (Wona foto vbatshani.) b) Ginani hi na ganeyago khigyo?

MUPOSTOLI PAWULO fananiside maKristo ni masotshwa. Ethu hi womo nyimbini, nigu valala vathu valala nya lisine! Ganiolu khandri ha gu dwana ni vathu; ha gu dwana ni madhemoni. Avo va na ni myaga nya yingi na va gu dwana nigu vadwani va vidzidwego. Khu kharato si nga wonega nga khatshi kha hi na nga si kodza gu pala nyimbi yoyo, ngudzungudzu ho ba hiri vaphya. Ina vaphya va nga si kodza gu pala valala vovo nya tshivba ngudzu? Ina, va nga si kodza! Khu ginani? Kholu avo va ngu ningwa tshivba khu Jehovha. Gimbe gambe, kha nga masotshwa ma vidzidwego, avo va ngu ‘dzi vhikeya khu matshari yatshavbo va ningwago khu Nungungulu’ gasi gu va dzi dongiseya nyimbi. — Leri Vaefeso 6:10-12.

² Tepo Pawulo a nga thumisa gipimaniso gyogyo, adzina a di gu dundrugeya khu sombo nya wusotshwa si nga ba si ambadwa khu masotshwa nya vaRoma. (Mithumo 28:16) Avba nya ndrima yeyi, hi na ganeya khu gipimaniso gyogyo nya gyadi ngudzu. Hi na  ganeya gambe khesi vaphya nyo khaguri va si ganeyago maningano ni sigaradzo ni mihandro nya gu ambale matshari yathu yatshavbo nya liphuvbo.

3, 4. Lisine la omu nya Bhibhiliya la gu fana kharini ni libhandri nya musotshwa nya muRoma?

³ Leri Vaefeso 6:14. Libhandri nya musotshwa nya muRoma li diri ni sipandryana nya dzisimbi si nga ba si vhikeya giwunu nya musotshwa ni gu tiyisa givhikelo nyo lemeye ngudzu nya khana. Mabhandri nyo khaguri gambe ma diri ni gilo nyo tiye gasi gu tshomega avbo matshari. A gu ba a faside gwadi libhandri laye, musotshwa a di gu dzipwa na tiyide tepo a hongolago nyimbitunu.

⁴ Kha nga libandri lolo, lisine hi li hevbulago omu nya Lito la Nungungulu li ngu hi vhikeya ga sihevbudzo nya malipha. (Johane 8:31, 32; 1 Johane 4:1) Tepo hi yago hi gola lisine nya Lito la Nungungulu, sa guya si hi vbevbugeya gu vbanya khu milayo ya Nungungulu, mwendro gu ambala “givhikelo nya khana” yathu. (Ndzimo 111:7, 8; 1 Johane 5:3) Gimbe gambe, tepo hi yago hi li pwisisa gwadi lisine leli, hi na kodza gambe gu li emeya gwadi ga valala vathu. — 1 Pedro 3:15.

5. Khu ginani hi yedego gu ganeya lisine tepo yatshavbo?

⁵ Kha nga olu lisine nya Lito la Nungungulu li gu na ni lisima gwathu, ha gu engisa esi Bhibhiliya yi si ganeyago hi bwe hi ganeya lisine tepo yatshavbo. Malipha limwedo nya matshari ya Sathane a li tumbago ngudzu. Malipha ma gu tshanisa oyu a ma ganeyago ni oyu a ma khodwago. (Johane 8:44) Khu kharato ambari olu hi nga mba vbeleya, ha gu zama gu gira satshavbo hi si kodzago gasi gu hi si liphi. (Vaefeso 4:25) Isoso si nga garadza. Abigail, a gu na ni 18 myaga, wari khuye: “Gu ganeya lisine, yimbe tepo gu ngu wonega khatshi kha gu phasi, ngudzungudzu abari gu wa gu lipha u na duga gigaradzoni nyo khaguri.” Ina ka, khu ginani uye a zamago gu ganeya lisine tepo yatshavbo? Wari khuye: “Nya gu ganeya lisine, nya gu manega ni livhalo li agidego mahoni ga Jehovha. Nigu nya gu tumbega ga vavelegi vangu ni dzipari dzangu.” Victoria a gu na ni 23 myaga, wari khuye: “Tepo u ganeyago lisine u bwe u emeya esi u si khodwago, yimbe tepo u nga hegwa. Ganiolu tepo yatshavbo u na wuyedwa: U na tumbega, u khala pari ya Jehovha, u bwe u ningwa githawo khu ava va gu golago.” Mu ngu li wona lisima nya gu dzege “lisine . . . , mu li gira libhandri” tepo yatshavbo?

6, 7. Khu ginani gululama gu fananiswago ni givhikelo nya khana?

⁶ Givhikelo nya khana nya musotshwa nya muRoma gi di gu oloveya gu girwa khu sipandryana nya dzisimbi gasi gu gi mu fenengedza khana yatshavbo. Sipandrayana soso nya dzisimbi si di gu faswa khu sibhandriyana nya lidowo si nga ba si faswa niso khu dzisimbi. Magata yaye ma di gu fenengedzwa khu simbe sisimbiyana si nga ba si khwekedzwa avba nya lidowo. Givhikelo nya khana gi di si mu ningi gutshulega nya gwadi, nigu si di gu hunga gu tepo yatshavbo a khedza gu khuye dzisimbi  dzile dzomo vbawulangatunu gani. Ganiolu givhikelo gyogyo nya khana gi di gu vhikeya monyo waye ni simbe sivbango nya givili gyaye gasi gu si si paywi khu matshari!

⁷ Milayo nya gululame ya Jehovha, yi vhikeyago “monyo” wathu, mwendro muthu wathu wa ndrani, yi nga fananiswa ni givhikelo gyogyo. (Mavingu 4:23) Musotshwa gima kha vbindrugedzi givhikelo nya simbi a thumisa gimbe nyo girwe khu simbi nya mba tiya. Khu ndziya yamweyo, anethu gima kha hi na nga vbindrugedza milayo ya Jehovha nya esi nya sadi khu mawonelo yathu nya esi si gu sadi. Ethu hi mwalo wugengeyi nyo ningane gu vhikeya monyo wathu habune. (Mavingu 3:5, 6) Khu kharato hi yede gu khala na hi khedza gu khethu ina “givhikelo nya khana” yathu gi nga gu vhikeya monyo wathu mwendro ne.

8. Khu ginani hi yedego gu engisa milayo ya Jehovha?

⁸ U di nga tshuka u dzipwa nga khatshi milayo ya Jehovha yi ngu gu dzegeya gutshulega mwendro yi ngu gu himbedzeya gu gira silo u si vbwetago? Daniel, a gu na ni 20 myaga, wari khuye: “Vahevbudzi ni sihevbuli sikhwathu va di gu nyi hega kholu nyi vbanyago khu milayo nya Bhibhiliya. Vbadugwana basi nyi nga vbweta vbeledwa khu gutumba ni gu vbeya tshivba.” Ganiolu a gu dzipwa kharini olu? Wari khuye: “Khu guhegisa, nyi di pheya gu wona makategwa nya gu vbanye khu milayo ya Jehovha. ‘Dzipari’ dzangu nyo khaguri dzi di pheya gu daha; dzimbe dzi tsukula xikola. Si di si tsakisi gu wona edzi womi wawe wu nga vbindrugedza khidzo. Jehovha a ngu hi vhikeya khu lisine.” Madison, a gu na ni 15 myaga, wari khuye: “Si ngu garadza gu namareya avba nya milayo ya Jehovha, nyi si giri esi dzipari dzangu dzi si wonago na si gu tsakisa.” Ganiolu, ginani egi uye a girago? “Nya gu dzi dundrugisa nyabune gu kheni nyi rwade lina la Jehovha ni gu kheni silingo ndziya eyi Sathane a yi thumisago gasi gu nyi vbedza tshivba. Tepo nyi palago gilingo, nya gu dzipwa gwadi.”

9-11. a) Silato muni nyo fananise esi maKristo ma ambalago? b) Ginani gi na hi phasago gu dzipwa na hi tshulegide tepo hi tshumayelago?

⁹ Leri Vaefeso 6:15. Lisotshwa nya muRoma li di si hongoli nyimbitunu nya mba na silato. Iso si di gu girwa khu lidowo li nga ba li petwa guraru, khu kharato si di tiyide ngudzu. Nigu silato soso si di gu tshamba migondroni, khu kharato musotshwa a di gu kodza gu gimbiya gwadi nya mba kwiriga.

¹⁰ Kha nga olu silato nya masotshwa nya vaRoma si nga ba si va phasa gu dugeleya nyimbitunu, silato sathu nyo fananise hi ambalago sa gu hi phasa gu gimbiya hi “tivisa Mahungu nya Yadi nya gurule.” (Isaya 52:7; Varoma 10:15) Ambari ulolo, dzimbe dzitepo so lomba gutiya-hwambo nya gukhongolo gasi gu tshumayela. Bo, a gu na ni 20 myaga, wari khuye: “Nyi di gu thava gu tshumayela sihevbuli sikhwathu. Nyi di gu khala dzitshoni. Nya gu khedza hwane, kha nyi gi woni gighelo nya gu thave. Olu nyi ngu tsaka khu gu tshumayela sihevbuli sikhwathu.”

¹¹ Vaphya nya vangi va gu maKristo va  wonide gu khavo va ngu tshumayela na va tshulegide va gu ba va dongisede khu tepo. Ginani u nga girago gasi gu dzi dongiseya? Julia, a gu na ni 16 myaga, wari khuye: “Nya gu khala ni mabhuku paxitani gwangu ya xikwatunu, nyi bwe nyi engiseya tepo sihevbuli sikhwathu si ganeyago khesi si si khodwago. Khavbovbo nyi ngu kodza gu dundrugeya khesi si na va phasago. Nya gu ba nyi dongide, nyi na kodza gu va bhuleya esi si na va phasago khu lisine.” Makenzie, a gu na ni 23 myaga, wari khuye: “Wa gu khala muthu nya wadi u bwe u engiseya gwadi, u nati gwadi sigaradzo esi sihevbuli mwendro sithumi sikhwathu si emisanago naso. Nya gu dzi garadzeya gu hevbula mahungu yatshavbo ma dongisedwago vaphya. Khu kharato nyi nga kodza gu va leleteya gilo nyo khaguri gi na va phasago omu nya Bhibhiliya mwendro omu nya jw.org.” Gu dzi dongiseya gasi guya tshumayela sa gu fana ni gu ambala “silato” si gu khalago gwadi.

12, 13. Khu mevbini “matshari . . . nya nilo” ya Sathane?

¹² Leri Vaefeso 6:16. Musotshwa nya muRoma a di gu dzega gitshangu nyo laphe ni gu gula. Igyo gi di gu mu fenengedza gukhugeya  magatani kala omu nya dzikhungumudzi, gi mu vhikeya ga matshari.

¹³ Khu mevbi “matshari . . . nya nilo” aya Sathane a nga gu rinyeyago? Yimbe tepo a nga gu wugeya khu malipha maningano ni Jehovha. Sathane o vbweta gu khuye u dzipwa nga khatshi Jehovha kha gu haladzi nigu mwalo a khathalago khuwe. Ida, a gu na ni 19 myaga, wari khuye: “Nyi ngu tshuka nyi dzipwa nga khatshi Jehovha womo hwindzo ni eni ni gu khatshi uye kha dzini gu khala pari yangu.” Ginani egi uye a girago tepo a dzipwago kharato? “Mitshangano yi ngu engedzeya gukhodwa gwangu. Nyi di gu oloveya gu khala basi nyi si hlamuli, na nyi gu pimisa gu kheni mwalo a na vbwetago gu engiseya esi nyi ganeyago. Olu nyi ngu dongiseya mitshangano nyi bwe nyi zama gu hlamula guvili mwendro guraru. Si ngu garadza, ganiolu olu nyi ngu dzipwa gwadi nya gu gira isoso. Nigu vandriyathu va ngu nyi tiyisa ngudzu. Tepo yatshavbo nya gu wuya khu mistshanganoni na nyi gu dziti gu kheni Jehovha a ngu nyi haladza.”

14. Ginani hi gi hevbulago avba nya esi si dugeledego Ida?

¹⁴ Gitshangu nya lisotshwa kha gi dandre mwendro gu bweleya hwane. Ganiolu, kha nga hi wonidego esi si dugeledego Ida, gukhodwa gwathu kha gu fani ni gitshangu. Gukhodwa gwathu gu nga dandra mwendro gu bweleya hwane, gu nga tiya mwendro gu vbeya tshivba. Khethu vamune hi dzi hatheyago. (Matewu 14:31; 2 Vatesalonika 1:3) Gasi gu gitshangu nya gukhodwa gwathu gi hi vhikeya, gu vbwetega gu hi simama gu gi dandrisa ni gu gi tiyisa!

15, 16. Gutumba gwathu ga gu fana ni gihugo khu ndziya muni?

¹⁵ Leri Vaefeso 6:17. Musotswa nya muRoma a di gu ambala gihugo gasi gu vhikeya hungo waye, ni thamo ni khovbe. Dzimbe dzitepo gihugo gyogyo gi di gu manega ni gipharo gasi gu lisotshwa li kodza gu phara khigyo.

¹⁶ Kha nga olu gihugo gi vhikeyago wuluvi nya lisotshwa, “gutumba nya guvbanyiswe” gwathu gu ngu vhikeya mapimo yathu. (1 Vatesalonika 5:8; Mavingu 3:21) Gutumba go hi phasa gu vega gupima avba nya situmbiso sa Nungungulu nigu hi si vbeye tshivba khu kotani nya sigaradzo sathu. (Ndzimo 27:1, 14; Mithumo 24:15) Ganiolu ha gu ba hi vbweta gu khethu gukhodwa gwathu gu hi vhikeya, gu vbwetega gu hi gu wona na guri ga lisine. Gu vbwetega gu hi ambala “gihugo” gyathu hungoni, hi si gi phari khu mandza!

17, 18. a) Sathane a nga hi kutsedzeya kharini gu tshula gihugo gyathu? b) Hi nga yeyedza kharini gu khethu kha hi kanganyiswe khu Sathane?

¹⁷ Sathane a nga hi kutsedzeya kharini gu tshula gihugo gyathu? Dundrugeya khesi a zamidego gu gira Jesu. Sathane a di gu dziti gu khuye Jesu a na khala mufumeli nya vathu vatshavbo. Ganiolu, gupheya a di yede gu tshaniseka a bwe afa. A bwe a vireya kala yi vboha tepo nya gu Jehovha a mu gira Pfhumu. Khu kharato Sathane a di mu ninga lithomo nyo dzegeye gu pheya gu fuma. Sathane a di tumbisa Jesu gu khuye a gu mu khozeya gumogo basi, a di hadzi dzegeya gu khala mufumeli nya mafu. (Luka 4:5-7) Sathane a ngu dziti gambe gu khuye Jehovha tumbiside gu hi ninga silo nyo tsakise mafuni nya maphya. Ganiolu gu vbwetega gu hi vireya gutadzisega nya gitumbiso gyogyo, ambari ulolo hi na emisana ni sigaradzo nya singi. Khu kharato, Sathane a gu hi ninga lithomo nya gu vbanye womi nya wadi olu. Uye o vbweta gu khuye hi vega gukhadzisega gwathu wulangani nyo pheye, Mufumo wa Jehovha hi wu vega wulangani nya wuvili. — Matewu 6:31-33.

 ¹⁸ Vaphya nya vangi nya maKristo muhuno kha va kanganyiswe khu Sathane. Khu giyeyedzo, Kiana a gu na ni 20 myaga, wari khuye: “Nyi ngu dziti gu kheni Mufumo wa Nungungulu khugo basi gutumba hi gu nago nyo vbedze sigaradzo sathu satshavbo.” Gutumba gwaye go khuha kharini mapimiselo ni mavbanyelo yaye? Isoso si ngu mu phasa gu dundruga gu khuye silo nya mafu yaya khya gitepwana. Wulangani nyo dzi garadzeye gu mana thumo nya wadi mafuni momu, Kiana a gu thumisa tepo ni tshivba yaye gasi gu thumeya Jehovha.

19, 20. Hi nga tshukwadzisa kharini makodzelo yathu nya gu thumise Lito la Nungungulu?

¹⁹ Masotshwa nya vaRoma ma di gu thumisa matshari ma nga ba mari ni gipimo nya 50 dzisentimetru khu gulapha. Masotshwa yoyo ma di gu kodza gwadi gu thumisa matshari yawo kholu ma di gu oloveya gu trenari tshigu ni tshigu.

²⁰ Mupostoli Pawulo ganede gu khuye Lito la Nungungulu la gu fana ni litshari hi ningidwego khu Jehovha. Ganiolu gu vbwetega gu hi hevbula gu li thumisa gwadi gasi gu emeya gukhodwa gwathu mwendro gu vbindrugedza mapimiselo yathu. (2 Vakorinto 10:4, 5; 2 Thimoti 2:15) U nga tshukwadzisa kharini mathumiselo yago nya litshari lolo? Sebastian, a gu na ni 21 myaga, wari khuye: “Nya gu lova livhesi limwedo nya gipimo ni gipimo nya Bhibhiliya nyi lerigo. Nyi sasamedza mavhesi nyi ma golago ngudzu.” Isoso si ngu mu phasa gu pwisisa gwadi mapimiselo ya Jehovha. Danieli nuye wari khuye: “Tepo nyi lerigo Bhibhiliya, nya gu vegedza mavhesi nyi dundrugeyago gu kheni ma na phasa vathu nyi va manago gutshumayelani. Nyi ngu wona gu kheni vathu va ngu dzumeya va gu wona gu khavo u ngu yi gola Bhibhiliya nigu u ngu gira ni gevbini u gi kodzago gasi gu va phasa.”

21. Khu ginani hi gu mba yela gu thava Sathane ni madhemoni?

²¹ Kha nga hi hevbudego khu siyeyedzo nya vaphya va avba nya ndrima yeyi, kha hi yeli gu thava Sathane ni madhemoni. Lisine gu avo va na ni tshivba, ganiolu va mwalo tshivba guvbindra Jehovha. Nigu kha va na nga vbanya kala gupindruga. Avo va na khothedwa nigu kha va na nga pengisa muthu mwendro gu mu gireya guvivba ndrani nya 1000 myaga nya Mufumo wa Kristo, nigu hwane nya isoso va na fuviswa. (Gutuledwa 20:1-3, 7-10) Hi ngu muti nala wathu, dzinyambwa dzaye, ni makungo yaye. Khu gu phaswa khu Jehovha, hi nga si kodza gu mu pala!