1-2. Vambe va gu dzipwa kharini khu gu namorari?

 TEPO nyo namorari, tepo nyo tsakise ngudzu. Wa gu ba u namorari, nya mba kanakana u ngu dzina gu tsaka ga tepo yeyi. Nigu nya vangi va namorarigo va ngu tsaka ga tepo yeyi. Ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwani khu Tsion, a a vbanyago Etiópia wari, khuye: “Mweyo nya dzitepo hi nga tsaka eni ni mwama wangu khu tepo hi nga ba hi namorari. Hi ganedzisananide ngudzu, ganiolu dzitepo nya dzingi hi di gu tsaka. Nyi tsakide ngudzu tepo nyi nga tugula gu kheni nyi di gu manide muthu a nga ba a nyi haladza nigu aneni na nyi gu mu haladza.”

² Ambari ulolo, Alessio ndriyathu wa Holanda wari, khuye: “Si tsakiside ngudzu guti mwangadzi wangu tepo hi nga ba hi namorari, ganiolu tepo hi nga ba hi namorari hi tshanganide ni sigaradzo.” Avba nya ndrima yeyi, hi na bhula khu silo nyo khaguri esi ava va namorarigo va nga tshanganago naso ni matshina nya milayo nyo khaguri ma nga va phasago. Hi na bhula gambe khedzi vambe libandlani va nga seketeyago khidzo ava va namorarigo.

MAKUNGO NYA GU NAMORARI

3. Khu yavbini makungo nya gu namorari? (Mavingu 20:25)

³ Ambari olu gu namorari gu tsakisago, ugo gambe ndziya yi girago gu vathu va vboheya mutshadho. Litshigu nya mutshadho, patwa wa gu tumbisa Jehovha gu khuwo va na haladzana ni gu ningana githawo na va ngo vbanya. Na hi nga si hungi makungo nyo khaguri, hi yede guti gwadi satshavbo si pategago. (Leri Mavingu 20:25.) Isoso si ngu thuma ngudzu avbo nya mutshadho. Tepo nya gu namorari, khiyo tepo vathu vavili va tivanago gwadi ni gu bwe va hunga makungo nya yadi. Dzimbe dzitepo, makungo yayo gu  hegisa khu gu tshadha mwendro gu digana. Va gu tshuka vathu vavili va ema gu namorari, isoso kha si thuli gu khiso va di gira gilo nyo vivbe. Wulangani nya isoso tepo nyo namorari, khiyo tepo vathu va hungago gu khavo va na tshadha mwendro ne.

4. Khu ginani hi yedego gu manega ni mawonelo nya yadi khu gu namorari?

⁴ Khu ginani si gu na ni lisima gu manega ni mawonelo nya yadi khu gu namorari? Vale va si tshadhigo va gu manega ni mawonelo nya yadi, kha va na nga namorari ni muthu nyo khaguri va gu mba vbweta gu tshadha naye. Ganiolu, khandri ava va si tshadhigo basi va yedego gu manega ni mawonelo nya yadi khu gu namorari, ganiolu hatshavbothu. Khu giyeyedzo, vathu nyo khaguri va gu pimisa gu khavo vathu vavili va gu pheya gu namorari va yede gu tshadha. Mapimo yoyo ma gu kuha kharini Makristo ma si tshadhigo? Ndriyathu nya nyamayi a vbanyago Estados Unidos nyo pwani khu Melissa wari, khuye: “Tepo ndriyathu nya mwama ni ndriyathu nya nyamayi va pheyago gu namorari, vandriyathu nyo khaguri va gu vireya gu khavo va tshadha. Kha nga handro wakone, vandriyathu nyo khaguri va gu potsa gu ema gu namorari ambari silo so ba si si gimbiyi gwadi. Nigu vambe kha va vbweti ni gu si khuta kholu isoso si nga va gira va garadzega.”

TIVANANI GWADI

5-6. Silo muni ava va namorarigo va yedego gu si hevbula ga moyo ni moyo wawe? (1 Pedro 3:4)

⁵ Wa gu ba u namorari, ginani gi na gu phasago gu hunga gu khuwe u na tshadha mwendro ne? Mu yede gu tivana gwadi. Adzina saye u tugude silo nyo khaguri maningano khu muthu yoyo na wu si gu pheyi gu namorari naye. Ganiolu, olu u na ni lithomo nya gu ‘u muti edzi a gu idzo khu monyoni.’ (Leri 1 Pedro 3:4.) Isoso sa gu pata gu mu hevbula edzi a gu idzo khu liphuvboni, makhalelo yaye ni edzi a pimisago khidzo. Khu gu gimbiya nya tepo u yede gu mana mihlamulo nya siwudziso sesi: ‘Ina muthu yoyu a na khala pari yangu nya yadi hwane nya gu ba nyi tshadhide?’ (Mav. 31:26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Thim. 5:8) ‘Ina hi na si kodza gu khathaleyana ni gu yeyedzana lihaladzo? Ina hi na si kodza gu vbanyisana na hi gu hoseyana dzimbe dzitepo?’ b (Rom. 3:23) Tepo mu namorarigo dundrugani gu khenu: Igyo gi gu na ni lisima khandri gu manega ni makhalelo nyo fane. Ganiolu, khu gu moyo ni moyo a dzi pwananisa ni gu mba vbeleya ga pari yaye.

 ⁶ Khu sevbini simbe silo u yedego gu si hevbula ga muthu nyo khaguri u namorarigo naye? Lihaladzo na li nga si pheyi gu dzura myonyoni gwanu, mu yede gu bhula khu mahungu nyo khaguri nya lisima, nya nga makungo mu gu nawo womini. Ganiolu, ahati mahungu ma ganeyago khu mawugelo, gigaradzo nya dzitsapawu mwendro silo nya mba sadi si nga dugeleya moyo wanu gale? Khandri satshavbo si yedego gu bhudwa na mu nga gu pheya gu namorari. (Fananisa ni Johane 16:12.) Wa gu wona gu khuwe gu ngari dzimindru gasi gu hlamula siwudziso nyo khaguri mu embeye muthu yoyo. Ganiolu, khu gu gimbiya nya tepo, muthu yoyo a na vbweta guti yatshavbo mahungu yoyo gasi a si kodza gu hunga makungo nya yadi. Khu kharato, yi na vboha tepo si na vbwetegago gu u ganeya khu gu tumbega khu mahungu yoyo.

7. Vathu va namorarigo va nga tivana gwadi khu ndziya muni? (Wona kwadru yi gu khiyo “ Tepo u namorarigo ni muthu a vbanyago hwindzo.”) (Wona dzifotu.)

⁷ Hi ngati kharini edzi muthu a gu idzo khu ndrani? Mweyo nya dzindziya nyo gire khiyo isoso khu gu ganeya naye nu tshulegide, u si mu lipheyi, u mu gira siwudziso ni gu mu engiseya gwadi. (Mav. 20:5; Jak. 1:19) Gasi gu gira isoso, mu nga gira silo nyo khaguri gumogo nya nga guhodza, gu gimbiya malanga gu gu na ni vathu ni gu tshumayela gumogo. Mu nga tivana gwadi gambe khu gu vbedza tepo nyo khaguri ni dzipari dzanu ni valongo vanu. Vbavbandze nya isoso, girani silo si na yeyedzago edzi a gu idzo moyo ni moyo wanu ga siemo nyo hambane ni ga vathu nyo hambane. Wona esi Aschwin ndriyathu wa Holanda a zamidego gu gira. Uye a gu ganeya khesi a nga gira ni Alicia. Uye wari, khuye: “Hi di vbwetedzeya mithumo yi nga hi phasa gu tivana gwadi. Dzitepo nya dzingi hi di gu gira mithumo nyo vbevbuge, nya nga gu phula hatshavbo mwendro gu gira yimbe mithumo ya ndrangani. Tepo hi nga ba hi gira mithumo yoyo hi di gu tugula makhalelo nya yadi ya moyo ni moyo wathu ni sihosohoswana nyo khaguri.”

8. Vale va namorarigo va nga wuyedwa kharini khu gu hevbula vatshavbo?

⁸ Mu nga tivana gambe khu gu hevbula mwatshavbo silo nya liphuvbo. Wa gu tshadha u na ba u yede gu dzi ninga tepo gasi gu gira wukhozeyi nya ndranga gasi gu Nungungulu a gira gipandre nya mutshadho wanu. (Muh. 4:12) Khu kharato, khu ginani mu gu mba dzi ninga tepo nyo hevbule mwatshavbo olu mu namorarigo? Lisine gu ava va namorarigo va si gu khali ndranga nigu ndriyathu nya mwama a si gu khali hungo nya ndranga. Khu kharato, mwa gu hevbula gumogo  tepo yatshavbo mu nati edzi moyo ni moyo wanu a vidzidwego khidzo khu liphuvboni. Max ni Laysa a gu patwa wu vbanyago Estados Unidos wu wuyedwe khu gilo nyo khaguri, uwo wari khuwo: “Tepo hi nga pheya gu namorari hi di dzegeya gu hevbula mabhuku ma nga ba ma ganeya khu gu namorari, gu tshadha ni ndranga. Mabhuku yoyo ma hi tulede lithomo nyo hevbule mahungu nya lisima ma nga hadzi gu hi garadzeya gu pheya gu bhula khayo.”

SIMBE SILO MU YEDEGO GU SI DUNDRUGEYA

9. Silo muni ava va namorarigo va yedego gu si dundruga tepo va hungago oyu va vbwetago gu mu embeya gu khavo va gu namorari?

⁹ U yede gu embeya mani gu khuwe wa gu namorari? Mu nga bhula mwatshavbo khu mahungu yoyo. Tepo u pheyago gu namorari, u nga embeya vathu nya vadugwana. (Mav. 17:27) Wa gu gira isoso, kha wu na nga garadzwa ngudzu khu vathu ambari gu girwa siwudziso nya mba pwisisega. Ganiolu, wa gu mba embeya muthu gu khuwe u ngu namorari u na khaleya gu siha isoso khu gu thava gu tugudwa khu vathu. Isoso mhango. Khu kharato, si na ni lisima gu embeya vale va na gu ningago wusingalagadzi nya wadi ni gu gu phasa. (Mav. 15:22) Khu giyeyedzo, u nga embeya sivbango nya ndranga yago, dzipari mwendro madhota gu khuwe wa gu namorari.

10. Ava va namorarigo va yede gu simama gu gira ginani gasi va tsakisa Jehovha? (Mavingu 22:3)

¹⁰ U nga namorari kharini khu ndziya yi ningago wuzundzu Jehovha? Tepo mu pheyago gu golana ngudzu, mu na vbweta gu khala tepo yatshavbo mwatshavbo. Ginani gi na gu phasago gu potsa gu gira silo si gu mba tsakisa Jehovha? (1 Kor. 6:18) Potsa gu ganeya silo si gu mba handzega, gu khala mwenga mwendro gu seya ngudzu. (Efes. 5:3) Silo sesi si na mi gira mu manega ni gudogoreya nya gu hengeye malahu si bwe si mi garadzeya gu gira esi nya sadi. Si na ba siri wugengeyi gu bhulani tepo yatshavbo khedzi mu nga ninganago khidzo githawo ni gu ninga githawo milayo ya Jehovha. (Leri Mavingu 22:3.) Wona esi si phasidego Dawit ni Almaz va vbanyago Etiópia. Avo vari khavo: “Hi di gu oloveya gu khala ga wulanga gu gomogo vathu mwendro gu khala gumogo ni dzipari dzathu. Gima kha ha nga ba hi khala honga movhani mwendro gaya. Khu kharato, hi di gu potsa siemo si nga hadzi gu hi linga.”

11. Ava va namorarigo, va gu vbweta gu gira silo si yeyedzago gu khiso va ngu haladzana silo muni va yedego gu dundrugeya khiso?

¹¹ Ina ava va namorarigo va yede gu yeyedzana gu khavo va ngu haladzana? Tepo va yago va namorari avo va nga hunga gu gira silo nyo khaguri si yeyedzago gu khiso va ngu haladzana, ganiolu khu ndziya nya githawo. Ganiolu, wa gu manega ni gudogoreya nya gukhongolo nya gu hengeye malahu si na gu garadzeya gu hunga makungo nya yadi. (Giz. 1:2; 2:6) Gu gira silo gasi gu yeyedza gu khenu mu ngu haladzana, si nga phasa mwendro si nga gu gira u si kodzi gu dzi phara, u gira silo si gu mba tsakisa Jehovha. (Mav. 6:27) Khu kharato, tepo mu namorarigo, bhulani khu milayo ya Jehovha ni esi mu yedego gu gira mwendro gu mba gira gasi gu yeyedzana lihaladzo. c (1 Tes. 4:3-7) Kha nga vathu vavili va namorarigo dzi wudziseni gu khenu: ‘Omu hi vbanyago umo, vathu va na hi wona kharini ha gu gira silo nyo khaguri si yeyedzago gu khiso hi ngu haladzana? Ina ha gu gira silo soso si na hi gira hi manega ni gudogoreya nya gu hengeye malahu?’

12. Ava va namorarigo, ginani va yedego gu dundrugeya khigyo maningano ni gu mba pwanana ni sigaradzo va tshanganago naso ndrani nya tepo yoyo?

¹² Mu nga emisana kharini ni sigaradzo? Mwa gu tshuka mu tshangana ni sigaradzo, ina isoso sa gu thula gu khiso enu kha mu faneyani? Yatshavbo mipatwa dzimbe dzitepo kha yi pwanani ga gilo nyo khaguri. Mutshadho nyo tiye wa gu  wumbwa khu vathu vavili va girago satshavbo va si kodzago gasi gu pala gu mba pwanana gwawe. Edzi u lulamisago khidzo sigaradzo sago tepo u namorarigo, sa gu yeyedza gu khiso hwane nya gu ba u tshadhide silo si na gimbiya gwadi mwendro ne. Mwa vavili dzi wudziseni gu khenu: ‘Ina hi nga bhula mahungu nyo khaguri na hi rude ni gu yeyedzana githawo? Ina hi ngu dzumeya gu khethu somo silo nyo khaguri hi girago si gu mba tsakisa mumbe, hi bwe hi zama gu si tshukwadzisa? Ina hi ngu vbiredzeya gu dzumeya, gu lomba divalelo ni gu divaleya?’ (Efes. 4:31, 32) Khu kharato, mwa gu khaleya gu ganedzisana ni gu mba pwanana tepo mu namorarigo giemo kha gi na nga tshukwata hwane nya gu ba mu tshadhide. Wa gu wona gu khuwe oyu u namorarigo naye kha longoloki ndziya mweyo nago mwendro gu gu faneya si na ba siri sadi gwanu gu ema gu namorari.

13. Ginani gi na phasago ava va namorarigo gu hunga tepo va na vbedzago na va gu namorari?

¹³ Tepo muni u yedego gu yi vbedza na wu gu namorari? Gu hunga makungo khu guvbiredza si ngu resa mihandro nya mba yadi. (Mav. 21:5) Khu kharato, mu yede gu namorari tepo nyo eneye gasi mu tivana gwadi. Ganiolu, kha mu yeli gu vbedza tepo nyo laphe na mu gu namorari nyo bwe mu vbindrisa pimo. Bhibhiliya niyo yi ngu ganeya gu khiyo: “Muthu a gumba mana igyo a gi dilelago, a guvbisega monyo.” (Mav. 13:12) Gu diga isoso, tepo mu namorarigo khu tepo nyo laphe nyo bwe mu vbindrisa pimo, si ngu garadza gu woneleya gudogoreya gwanu nyo hengeye malawu. (1 Kor. 7:9) Wulangani nya gu vege gupima ga tepo u gu nayo na wu gu namorari, u nga dzi wudzisa gu khuwe: ‘Ginani nyi yedego gu giti ga muthu yoyu gasi gu hunga makungo nya yadi?’

VAMBE VA NGA SEKETEYA KHARINI AVA VA NAMORARIGO?

14. Vambe va nga phasedzeya kharini ava va namorarigo? (Wona fotu.)

¹⁴ Ha gu ba hiti vandriyathu va namorarigo hi nga va phasa kharini? Hi nga va rana gasi gu hodza ni ethu gaya gwathu, gu gira wukhozeyi nya ndranga mwendro gu hagana khu gilo nyo khaguri. (Rom. 12:13) Ga siemo nya nga esi, va nga tivana ngudzu. Ina avo va gu vbweta giphaso gasi gu dzegwa khu movha mwendro gu hongola ga wulanga nyo khaguri gasi gu ya bhula vonga? Abari gu ina, u nga va phasa? (Gal. 6:10) Alicia, a khumbugidwego gupheyani a gu ganeya khesi uye ni Aschwin va tsakisidwego khiso. Uye wari, khuye “hi tsakide ngudzu tepo vandriyathu va nga khavo, hi nga va wuseya ha gu vbweta wulanga nya gu khale hi bhula honga, ganiolu na hi randredwe khu vambe vathu.” Wa gu ranwa khu vandriyathu nyo khaguri va namorarigo gasi gu  vbedza tepo navo, li wone nga lithomo gasi gu va phasa. Dzi woneye gasi u si va digi vonga khu tepo nyo laphe. Ganiolu, kodza gu pimeledza tepo gasi gu va diga vonga va bhula.— Filp. 2:4.

15. Dzipari dzi nga phasa kharini vathu nyo khaguri va namorarigo? (Mavingu 12:18)

¹⁵ Hi nga seketeya gambe ava va namorarigo khesi hi ganeyago ni gu gira. Dzimbe dzitepo hi yede gu dzi phara hi si ganeyi gilo. (Leri Mavingu 12:18.) Khu giyeyedzo, adzina saye hi nga nyaganyedwa khu gu vbweta gu embeya vambe gu khethu vandriyathu nyo khaguri va phede gu namorari. Ganiolu, vandriyathu vovo na va gu vbweta gu bhuleya vambe mahungu yoyo khu vabune. Kha hi yeli gu lemba vandriyathu vovo va namorarigo ambari gu va solasola khu silo sawe. (Mav. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11) Nigu gambe kha hi yeli gu ganeya silo mwendro gu gira siwudziso si na girago gu ava va namorarigo va gurumedzega gu tshadha. Ndriyathu nyo pwani khu Elise ni mwama waye va gu dundruga gu khavo: “Hi hlamalede ngudzu tepo hi nga ta wudziswa khu vambe maningano khu makungo yathu nya mutshadho, ganiolu na hi nga si bhuli khu mahungu yoyo.”

16. Ginani hi yedego gu gira, vandriyathu nyo khaguri va gu ema gu namorari?

¹⁶ Ahati vandriyathu nyo khaguri va namorarigo va gu digana? Hi yede gu potsa gu dzi bedzedzeya omu hi nga mba ranwa mwendro gu emeya moyo wawe. (1 Ped. 4:15) Ndriyathu moyo nyo pwani khu Lea wari, khuye: “Nyi dipwa gu kheni vandriyathu nyo khaguri va di gu ganeleya kholu eni ni ndriyathu nyo khaguri nya mwama hi nga digana. Isoso si nyi vbiside ngudzu.” Kha nga hi bhudego khiso, vathu vavili va namorarigo va gu digana kha si thuli gu khiso va di hunga makungo nya mba yadi. Ganiolu, isoso sa gu thula gu khiso va vbohede makungo yawe nigu isoso si va phaside gu hunga makungo nya yadi. Ambari ulolo, makungo yoyo adzina saye ma va giride va vbisega ni gu dzipwa vonga. Khu kharato, hi nga vbwetedzeya mathomo gasi gu va phasa.— Mav. 17:17.

17. Ava va namorarigo ginani va yedego gu simama gu gira?

¹⁷ Kha nga hi hevbudego, tepo vathu va namorarigo va nga tshangana ni sigaradzo, ganiolu va nga tsaka gambe. Jessica a gu dundruga gu khuye: “Gasi gu ganeya lisine, gu namorari si nyi ningide thumo nya wukhongolo ngudzu. Ganiolu, hi tsakide ngudzu khu gu ba hi thumiside tepo yathu ni tshivba gasi gu tivana gwadi.” Wa gu ba u namorari gira satshavbo u si kodzago gasi guti gwadi pari yago. Wa gu gira isoso, silo sanu si na gimbiya gwadi nigu mu na si kodza gu hunga makungo khu wugengeyi.