1. Khu gevbini gileletelo nya lisima egi Jesu a ningidego vapizane vaye? (Wona foto yi gomogo avba nya kapa.)

GA WUTSHIGU waye nyo hegise na si gufi, Jesu ningide gileletelo nya lisima vapizane vaye. A di khuye: “Haladzanani, kha nga idzo nyi mi haladzidego khidzo, golanani nenu khu gyanu.” A vbedza khuye: “Khavbo vathu va na dzitigo nya gukhavo mu vapizane vangu, mwa gu golanani khu gyanu.” — Joh. 13:34, 35.

2. Khu ginani si gu na ni lisima gu yeyedzana lihaladzo?

² Jesu a di khuye ni wevbini a di hadzi gu va tugula vapizane vaye nya lisine khu gu va yeyedza lihaladzo nyo fane ni eli a li yeyedzidego. Malito ya Jesu ma diri lisine teponi yile nigu ma ngari lisine ambari muhuno. Khu kharato si na ni lisima gu haladzana khu gyathu ambari so ba si garadza gu gira isoso.

3. Ginani hi na bhulago khigyo avba nya ndrima yeyi?

³ Gu mba vbeleya gwathu gu ngu ba gu hi tandregisa gu yeyedzana ngudzu lihaladzo. Ambari ulolo, gu vbwetega hi dzi garadzeya gu pimedzeya Kristo. Avba nya ndrima yeyi, hi na hevbula khedzi lihaladzo li nga hi phasago khidzo gu khala vathu nya gurule, hi si manegi ni gihatheya hi bwe hi hakha vapfhumba. Tepo u yi hevbulago, dzi wudzise esi: ‘Ginani nyi nga gi hevbulago ga vandriyathu va simamidego gu yeyedzana lihaladzo ambari va emisanidego ni sigaradzo?’

4. Guya khu Matewu 5:23, 24, khu ginani hi yedego gu gira gurula ni ndriyathu a hi gandridego ginyalana?

⁴ Jesu hi hevbudzide lisima nyo gire gurula ni ndriyathu a hi gandridego  ginyalana. (Leri Matewu 5:23, 24.) Uye tshingiside gu khuye gu vbwetega hi pwana ni vambe ha gu ba hi vbweta gu tsakisa Nungungulu. Jehovha a ngu tsaka tepo hi girago satshavbo hi si kodzago gasi gu vbanya khu gurula ni vandriyathu. Uye gima kha na nga hakha wukhozeyi wathu ha gu ba hi vegeya giviti muthu nyo khaguri hi bwe hi bomba gu zama gu gira naye gurula. — 1 Joh. 4:20.

5. Khu ginani si garadzedego ndriyathu nyo khaguri gu gira gurula ni mumbe ndriyathu?

⁵ Adzina si nga hi garadzeya gu gira gurula. Khu ginani? Nga wona esi si dugeledego Mark. * Uye vbisegide ngudzu tepo ndriyathu nyo khaguri a nga mu solasola a bwe a embedzeya vambe libandlani silo nyo vivbe khuye. Ginani egi Mark a giridego? Wari khuye: “Isoso kha sa nyi beya ne ni vbadugwana, si di nyi gorosa ngudzu.” Ambari ulolo, Mark dzi layide khedzi a pharidego khidzo ndriyathu wule, a dzi garadzeya gu ya mu lomba divalelo ni gu zama gu wusedza gurula ni ndriyaye. Ganiolu ndriyathu wule a di bomba. Gupheyani, Mark pimiside esi: ‘Si na phasa ginani gu zama gu dzigaradzeya gu gira gurula naye narigu kha dzumeyi?’ Ganiolu, muwoneleyi nya gipandre kutside Mark gu mba tsukula. Ginani egi Mark a giridego?

6. a) Mark dzi garadzide kharini gasi gu gira gurula? b) Mark thumiside kharini Vakolosi 3:13, 14?

⁶ Mark a di dundrugeya gwadi khesi si nga ba siri mapimoni gwaye khavbovbo a tugula gu khuye dzimbe dzitepo a di gu dzi wona nari tshukwana gu vbindra vambe libandlani. Khu kharato, a di wona gu khuye a di yede gu vbindrugedza mapimo yaye. (Kol. 3:8, 9, 12) A di dzi nogisa a hongola gambe ga ndriyathu wule gasi gu ya mu lomba divalelo khu kotani nya edzi a dzi pharidego khidzo. Mark a di bwe a mu loveya malangaliya nyo khaguri, na gu ganeya khedzi a nga ba a dzi laya khidzo ni edzi a nga ba a si vbweta khidzo gu wusedza wupari naye. Mark a di bwe a mu ninga siningwa nyo khaguri a nga si wona gu khuye si na mu tsakisa. Ya walo khu gu ndriyathu wule a di simama gu banga hungo a si dzini gu mu divaleya. Ambari kharato, Mark a di simama gu engisa  gileletelo gya Jesu nyo haladze ndriyaye ni gu mu divaleya. (Leri Vakolosi 3:13, 14.) Ambari tepo vambe va si theyigo kota khu gudzigaradza gwathu nyo gire gurula navo, lihaladzo lathu nya wuKristo nya lisine li na hi phasa gu va divaleya hi bwe hi gombeleya gurula vbakari gwathu navo. — Mat. 18:21, 22; Gal. 6:9.

7. a) Ginani egi Jesu a hi kutsidego gu gira? b) Giemo muni nyo garadze egi ndriyathu moyo nya nyamayi a emisanidego nagyo?

⁷ Jesu hi kutside gu phara vambe khu ndziya hi tsakeyago gu pharwa khiyo nethu. A bwe a ganeya khuye, kha hi yeli gu yeyedza lihaladzo vale basi va hi yeyedzago lihaladzo. (Luka 6:31-33) Ambari olu si kalago gu girega, ahati a gu tshuka muthu nyo khaguri libandlani a gu potsapotsa a bwe a si gu losi? Lara, dugeledwe khu isoso. A gu tshamuseya esi: “Ndriyathu moyo a di gu nyi potsapotsa ganiolu kha nya nga ba nyi dziti gu kheni khu ginani. Isoso si di gu nyi garadza si bwe si nyi gira nyi si tshambedwi khu gu hongola mitshanganoni.” Gupheyani, Lara pimiside esi: ‘Nyi mwalo nandru. Gu diga isoso, vomo vambe navo libandlani va ketago khuye.’

8. Ginani egi Lara a giridego gasi gu gira gurula nigu ginani hi nga gi hevbulago ga giyeyedzo gyaye?

⁸ Lara giride gilogyo gasi gu gira gurula. A di gombeya ga Jehovha a bwe a hunga guya ganeya naye. Va diya bhula khiso, va gumbareyana va bwe va gira gurula. Si di gu wonegisa nga khatshi si di gu vbede. Ganiolu, Lara wari khuye: “Khu gu gimbiya nya tepo, ndriyathu wule a di pheledza gu gira sasimweso. Isoso si di nyi vbedza tshivba.” Gupheyani, Lara a di gu pimisa gu khuye a na si kodza basi gutsaka o gara ndriyathu wule a vbindrugedza mavbanyelo. Ganiolu, khu gu hegisa, Lara tugude gu khuye gilo nya tshukwana nyo gire gu simama gu phara ndriyathu khu lihaladzo a bwe a mu “tsetseleya.” (Efes. 4:32–5:2) Lara dundrugide gu khuye lihaladzo nya maKristo nya lisine kha li ‘vbisegi khu kota nya gu pimise guvivba li giredwago.’ Ilo la gu “rwala satshavbo, li gu khodwa satshavbo, li gu tumba gikhati gyatshavbo ni guhunisela satshavbo.” (1 Kor. 13:5, 7) Lara kha garadzega gambe khu gigaradzo gile. Khu hwane nya tepo, ndriyathu wule pheledzide gambe gu khala pari yaye. Tepo u girago gurula ni vandriyathu u bwe u simama  gu va haladza, u nga tiyisega gu khuwe “Nungungulu nya lihaladzo, ni gurula a na” ba ari ni uwe. — 2 Kor. 13:11.

9. Guya khu Mithumo 10:34, 35, khu ginani hi si yeligo gu manega ni gihatheya?

⁹ Jehovha mwalo gihatheya. (Leri Mithumo 10:34, 35.) Ha gu mba manega ni gihatheya ha gu yeyedza gu khethu hi sanana saye. Hi ngu engisa gileletelo nyo haladze vambe nga edzi hi dzi haladzago khidzo hi bwe hi phasedzeya gu andrisa gurula vbakari ga vandriyathu. — Rom. 12:9, 10; Jak. 2:8, 9.

10-11. Ndriyathu nyo khaguri nya nyamayi pade kharini gudzipwa nyo vivbe?

¹⁰ Vambe kha si va vbevbugeyi gu mba manega ni gihatheya. Khu giyeyedzo, nga wona esi si dugeledego ndriyathu nyo khaguri nyo pwani khu Ruth. Na ngari muphya, pharidwe khu ndziya nyo vivbe khu muthu nyo khaguri wa limbe litigo. Si mu khuhide kharini isoso? Ruth wari khuye: “Nyi di gu nyenya satshavbo nya litigo lolo. Nyi di gu pimisa gu kheni vatshavbo va tago khu tigoni mule va ngu fana, ambari ni vandriyathu.” Ruth pade kharini gudzipwa gwaye nyo vivbe?

¹¹ Ruth a di si wona gu khuye a di yede gu dzi garadza gasi gu diga gu pimisa khu ndziya yile. A di leri matshango ma ganeyago khu litigo lolo omu nya Anuário. Wari khuye: “Nyi di gira satshavbo nyi nga si kodza gasi gu pimisa khu ndziya nya yadi khu vathu va tigoni mule. Nyi di pheya gu wona gu kheni vandriyathu va tigoni mule va diri ni sighingi thumoni wa Jehovha. Si dzegeya gu wonega gwangu gu khiso anavo va ngu gira gipandre nya vandriyathu va mafuni gwatshavbo.” Vbadugwanavbadugwana, Ruth a di si tugula gu khuye a di yede gu va yeyedza lihaladzo. A gu tshamuseya esi: “Ni hayini nyi nga ba nyi manana ni vandriyathu va tago khu tigoni mule, nyi di gu dzi garadzeya gu gira wupari navo. Nyi di gu bhula navo gasi nyi vati gwadi.” Khu wevbini handro wakone? Ruth wari khuye: “Khu gu gimbiya nya tepo gudzipwa gwangu nyo vivbe gu di phalalega.”

12. Gigaradzo muni a manegidego nagyo Sarah?

¹² Vambe va ngu khala vathu nya gihatheya nya mba si tugula. Khu giyeyedzo, Sarah a di gu pimisa gu khuye mwalo gihatheya kholu kha nga ba a lamula vambe vathu khu guya khu tshonge yawe, dzithomba mwendro malungelo yawe hengeledzanoni. Ganiolu, wari khuye: “Nyi di pheya gu tugula gu kheni khu lisine nyi diri ni gihatheya.” Khu ndziya muni? Sarah a guta khu ndrangani nya vathu va hevbudego ngudzu khu kharato a di gu gola gu gira wupari ni vathu va hevbudego navo. Litshigu limwedo a di bwe a embeya pari yaye khuye: “Eni nyo dzi tshanganisa basi ni vandriyathu va hevbudego. Vale nyo mba hevbula, ne.” Khu lisine, Sarah a di yede gu vbindrugedza mapimiselo yaye. Khu ndziya muni?

13. Ginani hi nga gi hevbulago khedzi Sarah a vbindrugedzidego khidzo mapimiselo yaye?

¹³ Muwoneleyi moyo nya gipandre phaside Sarah gu vbindrugedza mapimiselo yaye. Wari khuye: “Uye a di nyi zundza khu thumo wangu, khu mihlamulo yangu ni guti nyi gu nago khu Milowo. Khavbovbo a nyi tshamuseya gu khuye tepo guti gwathu gu dandrago hi yede gambe gu haguleya makhalelo nya wuKristo nya nga gudzinogisa, wuhindzi ni guti gu khethu somo hi si tandrago gu gira nethu.” Sarah a di thumisa wusingalagadzi a ningidwego khu muwoneleyi nya gipandre. Wari khuye: “Nyi di tugula gu kheni esi si gu na ni lisima ngudzu khu gu yeyedza wuwadi ni lihaladzo.” Kha nga handro wakone, uye a di pheya gu phara vandriyathu khu ndziya nya yadi. A gu tshamuseya esi: “Nyi di zama gu pwisisa makhalelo ma va girago va ningwa lisima khu Jehovha.” Ahati ethu ke? Gima hi nga dzumeleyi gu dzipwa na hiri va vbatshani kholu hi hevbudego ngudzu! Ha gu ba hi “haladza” vandriyathu va mafuni gwatshavbo, hi na potsa gu manega ni gihatheya. — 1 Ped. 2:17.

14. Guya khu Vahebheru 13:16, Jehovha a gu dzipwa kharini tepo hi hakhago vapfhumba?

¹⁴ Jehovha a ngu gu ninga lisima gu hakha vapfhumba. (Leri Vahebheru 13:16.) Uye a gu si wona kha nga gipandre nya wukhozeyi wathu, ngudzungudzu ha gu ba hi phasa vale va hamugago. (Jak. 1:27; 2:14-17) Milowo yi ngu hi kutsa gu ‘hakha gwadi vaendri.’ (Rom. 12:13) Tepo hi hakhago vapfhumba, ha gu yeyedza vambe gu khethu hi ngu khathala khavo khu lisine, hi ngu va haladza ni gu khethu ha gu vbweta gu khala dzipari dzawe. Jehovha a ngu tsaka tepo hi kabanago ni vambe gilogyo nyo seye, guhodza, tepo yathu gasi gu bhula navo ni gu va yeyedza lihaladzo. (1 Ped. 4:8-10) Ambari ulolo, somo silo nyo khaguri si nga girago gu si hi garadzeya gu hakha vapfhumba.

15-16. a) Khu ginani vambe va thavago gu hakha vapfhumba? b) Ginani gi phasidego Edit gu pala hwanga wowo?

¹⁵ Adzina siemo sathu si nga hi gira hi thava gu hakha vapfhumba. Nga wona giyeyedzo nya noni nyo khaguri nyo pwani khiyo Edit. Na si gu khali Fakazi, uye a di si goli ngudzu gu hakha vapfhumba gaya gwaye. Edit a di gu pimisa gu khuye vambe va diri giemoni nya tshukwana nyo hakhe vapfhumba guvbindra uye.

¹⁶ Hwane nyo khale Fakazi, Edit a di vbindrugedza mapimiselo yaye. Uye a di dzi garadzeya gu hakha vapfhumba. Wari khuye: “Tepo Salawu yathu nya Mufumo yi nga pheya gu vbahwa, lidhota nyo khaguri li di nyi embeya gu khilo womo patwa moyo wu na tago gasi gu ta phasedzeya thumoni nyo vbahe li vbedza li nyi wudzisa gu khilo, ina nyi nga si kodza gu va ninga wulanga nyo khale khu dzisemana dzimbili gani? Nyi di dundrugeya khedzi Jehovha a kategisidego khidzo noni ya Sarepita.” (1 Dzipf. 17:12-16) Edit a di dzumeya gilombo gyogyo. Ina isoso si mu resede makategwa? Uye wari khuye: “Wulangani nyo khale navo khu dzisemana dzimbili basi, nyi di simama navo khu migima mivili. Ndrani nya tepo yoyo, hi di khala dzipari nya dzikhongolo.” Edit a ngu kategiswa gambe khu gu manega ni dzipari libandlani. Uye olu a gu thuma kha nga piyonero nigu a ngu dzi buza ngudzu khu gu rana vale a thumago navo gutshumayelani  gasi gu ta vbungadza navo gaya gwaye. Wari khuye: “Wuhindzi wu ngu nyi gira nyi dzipwa gwadi! Nigu isoso si ngu nyi reseya makategwa nya mangi ngudzu.” — Hebh. 13:1, 2.

17. Ginani egi Luke ni mwangadzi waye va nga gi tugula?

¹⁷ Adzina hi ngu oloveya gu hakha vapfhumba ganiolu hi nga tshukwadzisa kharini? Khu giyeyedzo, Luke ni mwangadzi waye vathu va tidwago khu gu hakha vapfhumba. Va na ni giolovedzo nyo rane vavelegi vawe, valongo vawe, dzipari ni muwoneleyi nya gipandre ni mwangadzi waye gasi vata vbungadza navo gaya gwawe. Ambari ulolo, Luke wari khuye: “Hi di tugula gu khethu hi di gu rana basi ava hi va olovedego.” Luke ni mwangadzi waye va tshukwadziside kharini gu hakha vapfhumba?

18. Luke ni mwangadzi waye va tshukwadziside kharini avba nya gu hakhe vapfhumba?

¹⁸ Luke ni mwangadzi waye va di vbindrugedza magirelo nya silo hwane nyo dundrugeye khu malito yaya ya Jesu: “Mwa gu gola basi avo va mi golago tshatshazelo muni mu na gu wu manago?” (Mat. 5:45-47) Va di tugula gu khavo va di yede gu pimedzeya Jehovha, a gireyago wuhindzi vatshavbo. Khu kharato va di hunga gu rana vandriyathu nya gu va di ngasi va rani. Luke wari khuye: “Olu hatshavbo hi ngu tsaka ngudzu khu gu manega gumogo ga dzitepo dzodzo. Nigu isoso si ngu dandrisa wupari wathu hi bwe hi dzipwa na hiri vbafuvbi ni Jehovha.”

19. Hi nga yeyedza kharini gu khethu hi vapizane va Kristo nigu u dzi emisede gu gira ginani?

¹⁹ Hi wonide edzi gu haladzana khu monyo watshavbo si phasago khidzo gu gira gurula, gu mba manega ni gihatheya ni gu hakha vapfhumba. Gu vbwetega hi pala gudzipwa nyo vivbe khavbovbo hi haladza vandriyathu khu monyo watshavbo. Ha gu gira isoso hi na yeyedza gu khethu hi vapizane nya lisine va Kristo. — Joh. 13:17, 35.