NDRIMA NYA GIHEVBULO 45
NDZIMO 138 Gumbura nya dzinvi
Hevbula khu malito nyo hegise nya sithumi nyo tumbege
“Guti gu na ni vale va gumbidego. Guvbanya matshigu nya gulaphe gu ngu ninga gupimisa.” — JOBA 12:12.
MAKUNGO NYA GIHEVBULO GEGI
Ha gu engisa Jehovha Nungungulu, a na hi kategisa olu nigu mindru wa tshigu a na hi ninga womi nya mba vbeya.
1. Khu ginani hi nga hevbulago khu vandriyathu va dandridego khu tanga?
HATSHAVBO hi ngu vbweta giphaso gasi gu hunga makungo nya yadi womini. Hi nga mana wusingalagadzi ga madhota mwendro ga mambe Makristo ma vidzidwego. Ambari na vari vakhongolo guvbindra ethu, kha hi yeli gu pimisa gu khethu wusingalagadzi wawe kha wu na nga hi phasa muhuno. Jehovha o vbweta gu khuye hi hevbula silo nya singi ni vandriyathu va dandridego khu tanga. Avo va vbanyide tepo nyo laphe guvbindra ethu, khu kotani nya isoso va na ni guti nigu va ngu pwisisa gwadi silo. — Joba 12:12.
2. Hi na bhula khu ginani avba nya ndrima yeyi?
2 Dziteponi nya Bhibhiliya, Jehovha thumiside vama nyo tumbege gasi gu tiyisa ni gu thangeya vathu vaye. Wona giyeyedzo gya Mosi, Dhavhidhe ni mupostoli Johane. Avo va vbanyide ga dzitepo nyo hambane, nigu siemo sawe si di gu hambanide ngudzu. Tepo va nga ba va romo vbafuvbi ni gufa, avo va ningide wusingalagadzi vaphya. Moyo ni moyo wawe, a tshingiside lisima nya gu engise Nungungulu. Jehovha a giride malulamiselo gasi malito yawe ma lowa omu nya Bhibhiliya gasi hi hevbula khayo. Gani hi vaphya mwendro hi dandride khu tanga, hi na wuyedwa khu gu wusedza wusingalagadzi wowu. (Rom. 15:4; 2 Thim. 3:16) Avba nya ndrima yeyi, hi na wona malito nyo khaguri ya vama vava va vararu ni esi hi si hevbulago.
‘U NA VBANYA TEPO NYO LAPHE’
3. Mosi thumede kharini Nungungulu ni vathu vaye?
3 Mosi a thumede Jehovha womini gwaye watshavbo. Uye a thumide kha nga muprofeti, mulamuli, muthangeyi ni mulovi. Mosi a hevbude nya singi khesi a si vbanyidego! Uye a tshudziside Vaisrayeli khu wugumbini, Egipto, nigu a wonide silewugiso nya singi sa Jehovha. Jehovha a mu thumiside gasi gu lova 5 mabhuku nyo pheye nya Bhibhiliya, Ndzimo 90, nigu adzina saye Ndzimo 91. Adzina saye gambe lovide libhuku la Joba.
4. Mosi a di tiyisa mani, nigu khu ginani?
4 Na gu keneleya vbadugwana gasi Mosi afa, nari ni 120 myaga, uye a di rana vatshavbo Vaisrayeli gasi gu va dundrugisa esi Jehovha a va giredego. Khu myaga nya yingi, Vaisrayeli va wonide silewugiso nya singi Jehovha a giridego ni edzi a tsayisidego khidzo Vaegipto. (Ekiso. 7:3, 4) Avo va wonide Jehovha na gu kabanisa yiphya nyo fuviye khu vbakari, gasi va si kodza gu vbindra, nigu va wonide gambe Faro ni masotshwa yaye na va gu fuviswa. (Ekiso. 14:29-31) Giwulani, Jehovha a va vhikede ni gu va khathaleya. (Dhet. 8:3, 4) Na gu tshade vbadugwana gasi Mosi afa, a tiyiside Vaisrayeli na va si beyi Tigoni nya Gitumbiso. a
5. Malito ya Mosi ma gomogo omu ga Dhewuteronome 30:19, 20, ma tiyisegiside Vaisrayeli ga ginani?
5 Ginani egi Mosi a ganedego? (Leri Dhewuteronome 30:19, 20.) Mosi a di dundrugisa Vaisrayeli gu khuye va diri ni wumindru nyo tsakise mindru wa tshigu. Khu gu kategiswa khu Jehovha, Vaisrayeli va vbanyide myaga nya yingi tigoni a nga ba a va tumbiside. Nigu tigoni momo gu di gu mburide ngudzu, nigu gu di gu dusa mihandro nya yingi. Mosi a tshamusede edzi li nga hadzi gu khala khidzo litigo lolo, uye a di khuye: “Madhoropa nya yadi nya makhongolo, ayo uwe u ngamba ma vbaha khu mandza yago; ni dzinyumba dzi tadego khu satshavbo iso nya sadi, si ngamba hengeledzedwa khuwe, ni milambo nya mati yi ngamba podwa khuwe; ni marembwe nya miuvha ni miolivha ma nga mba yadwa khuwe.”— Dhet. 6:10, 11.
6. Khu ginani Nungungulu a nga dzumeleya gu khuye mambe mayigo ma wandra litigo la Vaisrayeli?
6 Ganiolu, Mosi gambe a gengedzide Vaisrayeli. Gasi va simama gu vbanya tigoni mule nyo mbure, va di yede gu engisa sileletelo sa Jehovha. Mosi a di va dundrugisa lisima nya gu ‘hathe womi’ khu gu engisa Jehovha, nigu khu gu ‘phareleya gwaye.’ Ganiolu, Vaisrayeli kha va engisa Jehovha. Khu kotani nya isoso, Jehovha a di diga Vaasiriya, nigu khu gu gimbiya nya tepo Vabhabhiloni va di wandra litigo lawe va bwe va dzegwa kha nga dzigumbi. — 2 Dzipf. 17:6-8, 13, 14; 2 Dzik. 36:15-17, 20.
7. Ha gu hevbula ginani khu malito ya Mosi? (Wona fotu.)
7 Ginani hi gi hevbulago? Gu engisa gu nga vbulugisa womi wathu. Gu fana ni Vaisrayeli va nga ba va romo vbafuvbi ni gu beya Tigoni nya Gitumbiso, anethu hi womo vbafuvbi ni gu beya mafuni nya maphya, aya Jehovha a hi tumbisidego. Nya mba hweya, mafu yatshavbo ma na vbindrugedza ma khala paradhesi. (Isa. 35:1; Luka 23:43) Dhiyabhulosi ni madhemoni yaye va na ba vari mwalo. (Gutu. 20:2, 3) Kha wu na nga manega gambe wukhozeyi nya malipha gasi gu hi hevbudza malipha maningano khu Jehovha. (Gutu. 17:16) A mwalo muthu a na tshaniswago khu vafumeli nya vathu. (Gutu. 19:19, 20) Jehovha kha na nga dzumeleya ni wevbini muthu a vanga sigaradzo paradhesi. (Ndzi. 37:10, 11) Vathu vatshavbo va na vbanyago paradhesi va na engisa milayo nyo lulame ya Jehovha, nigu isoso si na andrisa gurula ni gu pwanana. Gu diga isoso, vatshavbo va na haladzana ni gu tumbana. (Isa. 11:9) Ha gu vireya khu maho nyo fuviye gu wona isoso na si gu girega. Nigu ha gu engisa Jehovha, hi na simama gu vbanya mafuni paradhesini, nasiri khu myaga nyo khaguri basi, ganiolu kala gupindruga. — Ndzi. 37:29; Joh. 3:16.
Ha gu engisa Jehovha, hi na vbanya mafuni nasiri khu myaga nyo khaguri basi, ganiolu kala gupindruga (Wona paragrafu 7)
8. Gitumbiso nya gu vbanye kala gupindruga, gi phaside kharini ndriyathu moyo nya misiyonariyu? (Judha 20, 21)
8 Tepo hi simamago gu dundrugeya khu gitumbiso gya Nungungulu nya womi nya mba vbeya, isoso si na hi phasa gu mu engisa na si si khatadzisegi sigaradzo hi tshanganago naso. (Leri Judha 20, 21.) Gitumbiso gyogyo, gi na hi phasa gu dwana ni gu mba vbeleya gwathu. Ndriyathu nya mwama a gu misiyonariyu África khu myaga nya yingi, tshamusede gu khuye dzimbe dzitepo a di gu lingwa gu gira silo si gu mba tsakisa Jehovha. Uye ganede gu khuye: “Eni nyi di tugula gu kheni nyi nga luza gu vbanya kala gupindruga paradhesini nya gu mba engisa Jehovha. Isoso si nyi phaside gu dwana ni gigaradzo gyangu nigu nyi gombede ga Jehovha khu mahungu yoyo. Khu gu phaswa khu Jehovha, nyi si kodzide gu pala gigaradzo gyangu.”
‘UWE U NA DUGELEYA’
9. Khu sevbini sigaradzo Dhavhidhe a emisanidego naso womini gwaye?
9 Dhavhidhe, a diri pfhumu nya yadi. Uye a diri muembeleyi, mulovi, lisotshwa ni muprofeti. Uye tshanganide ni sigaradzo nya singi. Khu myaga nya yingi uye a di yede gu sihala kholu Pfhumu Sawule a di gu zama gu mu songa. Hwane nya gu ba a khade pfhumu, Dhavhidhe a di yede gu sihala kholu gyanana gyaye Abhisalamo gi di gu vbweta gu wandra mufumo ni gu zama gu mu songa. Ambari olu Dhavhidhe a nga ba ari ni sigaradzo soso ni simbe sihoso a giridego, uye a simamide gu thumeya Nungungulu kala afa. Jehovha a di mu wona nga “mwama a tsakisago monyo [Waye].” Hi yede gu engisa wusingalagadzi nya wadi wa Dhavhidhe. — Mith. 13:22; 1 Dzipf. 15:5.
10. Khu ginani Dhavhidhe a nga ninga wusingalagadzi gyanana gyaye Solomoni na gi si khali pfhumu?
10 Khu giyeyedzo, wona wusingalagadzi Dhavhidhe a ningedego gyanana gyaye Solomoni, gi nga hadzi gu khala pfhumu ya Israyeli. Jehovha a di hatha Solomoni gasi gu vbaha tempele, omu vathu va nga hadzi gu khozeya Jehovha. (1 Dzik. 22:5) Solomoni a diri ni thumo nya wungi gasi gu gira, nigu a di gu vbweta giphaso gya Jehovha gasi gu thangeya vathu vaye. Ginani egi Dhavhidhe a embedego Solomoni? Hongoleni hi si wona.
11. Guya khu 1 Dzipfhumu 2:2, 3, wusingalagadzi muni Dhavhidhe a ningedego Solomoni, nigu ginani gi giregidego tepo Solomoni a nga engisa wusingalagadzi wowo? (Wona fotu.)
11 Ginani egi Dhavhidhe a ganedego? (Leri 1 Dzipfhumu 2:2, 3.) Dhavhidhe a di embeya gyanana gyaye gu khuye gya gu engisa Jehovha, gi di hadzi gu dugeleya womini. Nigu khu myaga nya yingi, Jehovha a ningide silo nya singi nya sadi Solomoni a bwe a mu phasa khu dzindziya nya dzingi. (1 Dzik. 29:23-25) Uye vbahide tempele nyo hlamadzisi, lovide mabhuku nyo khaguri nya Bhibhiliya nigu lovide malito yaye omu nya mambe mabhuku nya Bhibhiliya. Uye a di gu tidwa ngudzu khu guti gwaye ni dzithomba a nga ba ari nadzo. (1 Dzipf. 4:34) Ganiolu, kha nga a ganedego Dhavhidhe, Solomoni a di hadzi gu dugeleya basi a gu engisa Jehovha Nungungulu. Nya mba tsakisa khu gu, tepo Solomoni a nga dandra khu tanga a di pheya gu khozeya vambe vanungungulu. Jehovha kha tsakiswa khu isoso, nigu emide gu ninga guti Solomoni nya gu fumeye vathu khu gu lulama ni wuwadi. — 1 Dzipf. 11:9, 10; 12:4.
Malito nyo hegise ya Dhavhidhe a embedego gyanana gyaye Solomoni, ma gu hi phasa gu wona gu khethu ha gu engisa Jehovha, Uye a na hi ninga guti gasi gu hunga makungo nya yadi (Wona dziparagrafu 11-12) b
12. Ginani hi gi hevbulago khu malito ya Dhavhidhe?
12 Ginani hi gi hevbulago? Ha gu engisa Jehovha, uye a na hi kategisa ni gu hi phasa. (Ndzi. 1:1-3) Lisine gu Jehovha kha hi tumbisi gu hi ghanyisa ni gu hi ninga ndruma nga Solomoni. Ganiolu, ha gu engisa Nungungulu wathu, uye a na hi ninga guti gasi gu hunga makungo nya yadi. (Mav. 2:6, 7; Jak. 1:5) Wusingalagadzi wa Jehovha wu nga hi phasa tepo hi hungago makungo maningano khu thumo, xikola, dzitsapawu ni sivbungadzo. Ha gu landrisa wusingalagadzi waye, ethu hi na vhikeya wupari hi gu nawo naye nigu hi na mana womi nya mba vbeya. (Mav. 2:10, 11) Ethu hi na gira dzipari nya dzadi nigu ndranga yathu yi na tsaka.
13. Ginani gi phasidego Carmen gu hunga makungo nya yadi?
13 Carmen a vbanyago Moçambique, a di gu pimisa gu khuye gu beleya sihevbudzo nya sikhongolo si di hadzi gu mu gira a dugeleya womini. Khu kharato, a di ya dzi lovedzisa univhersidhadhi gasi gu hevbula arquitetura. Uye a di lova gu khuye: “Nyi di gu si gola ngudzu esi nyi nga ba nyi hevbula, ganiolu kha nya nga ba nyi tshaledwa gambe khu tepo nigu nyi diri mwalo gambe tshivba. Eni nyi di gu hongola xikwatuno khu dzi 7:30 nyi duga khu dzi 18. Si di gu nyi garadzeya gu hongola mitshanganoni, nigu wupari wangu ni Jehovha wu di pheya gu vbola. Nyi di tugula gu kheni kha nya nga ba nyi landrisa wusingalagadzi wa Jehovha.” (Mat. 6:24) Uye gombede ga Jehovha maningano ni giemo gyaye a bwe a gira wugevisisi omu nya mabhuku yathu. Uye a di engedza gu khuye: “Hwane nya gu ba nyi ningidwe wusingalagadzi nya wadi khu madhota ni mamayi wangu, nyi di hunga gu diga univhersidhadhi nyi bwe nyi beleya thumo nya tepo yatshavbo. Eni kha nyi kananaki gu kheni nyi hungide makungo nya yadi, nigu nyi tsakide ngudzu khu gu ba nyi hungide makungo yoyo.”
14. Mahungu muni nya lisima aya Mosi ni Dhavhidhe va ma tshingisidego?
14 Mosi ni Dhavhidhe va di gu haladza Jehovha nigu va di gu liti lisima nya gu mu engise. Khu kharato, avo va kutside vambe gasi gu pimedzeya giyeyedzo gyawe nya gyadi ni gu simama na va tumbegide ga Jehovha. Vavavili va gengedzide vambe gu khavo va gu mba simama na va tumbegide ga Jehovha, kha va na nga tsakedwa gambe khuye nigu kha va na nga hakha makategwa yaye. Wusingalagadzi wawe, wu ngu hi phasa nethu muhuno. Nigu hwane nya myaga nya yingi, gimbe githumi gya Jehovha gi yeyedzide lisima nya gu simame gutumbega ga Nungungulu.
‘GIMWALO GI NYI TSAKISAGO GUVBINDRA ESI’
15. Silo muni Johane a si wonidego womini gwaye?
15 Johane, a diri pari ni mupizane wa Jesu Kristo. (Mat. 10:2; Joh. 19:26) Uye a vbedzide tepo nyo laphe ni Jesu na va gu tshumayela, uye a wonide silewugiso nya singi, nigu khade naye tepo a nga tshangana ni sigaradzo. Uye a wonide Jesu tepo a nga songwa ni hwane nya gu ba a wusidwe khu gufani. Uye a wonide gambe libandla nya Wukristo na li gu dandra. Johane vbanyide tepo nyo eneye gasi gu wona mahungu nya yadi na ma gu tshumayedwa “ga sivangwa satshavbo mafuni.” — Kol. 1:23.
16. Khu mani a nga wuyedwa khu malangaliya ya Johane?
16 Na romo vbafuvbi ni gufa, Johane manide lithomo nya gu love libhuku la Gutuledwa. (Gutu. 1:1) Uye a lovide libhuku li gu na ni lina laye ni 3 malangaliya, a gu libhuku la Johane nyo pheye, nya wuvili ni nya wuraru. Lidangaliya nya wuraru a di loveya Mukristo nyo tumbege nyo pwani khu Gayo, a nga ba a mu wona nga gyanana gyaye gya liphuvboni. (3 Joh. 1) So wonegisa gu khatshi Johane a diri ni sanana nya singi sa liphuvboni a nga ba a si haladza ngudzu. Esi a lovidego, si tiyiside vatshavbo valandreyi va Jesu kala matshigoni yathu.
17. Guya khu 3 Johane 4, ginani gi hi reseyago litsako?
17 Ginani egi Johane a lovidego? (Leri 3 Johane 4.) Johane a di lova gu khuye gu engisa Nungungulu si ngu resa litsako. Tepo a nga lova lidangaliya laye nya wuraru, vathu nyo khaguri va di gu phalalegiseya sihevbudzo nya malipha ni gu vanga sigaradzo ndrani nya libandla. Ambari ulolo, vambe va simamide “gu gimbiya lisineni.” Avo va engiside Jehovha nigu ‘va simamide gu landrisa milayo yaye.’ (2 Joh. 4, 6) Makristo yoyo nyo tumbege kha ma tsakisa basi Johane, ganiolu ma tsakiside gambe Jehovha.— Mav. 27:11.
18. Ginani hi nga gi hevbulago khu malito ya Johane?
18 Ginani hi gi hevbulago? Gu tumbega si ngu resa litsako. (1 Joh. 5:3) Khu giyeyedzo, hi ngu tsaka tepo hi dzitigo gu khethu hi ngu tsakisa Jehovha. Jehovha a ngu tsaka ngudzu tepo hi potsago gu gira gilo nyo vivbe hi bwe hi engisa milayo yaye. (Mav. 23:15) Dzingilozi a nidzo dzi ngu tsaka. (Luka 15:10) Anethu hi ngu tsaka tepo hi wonago vandriyathu na va gu simama gu tumbega ambari va gu wugedwa mwendro gu lingwa gu gira silo nya mba sadi. (2 Tes. 1:4) Nigu tepo litigo leli la Sathane li na fuviswago, hi na tsaka khu gu dziti gu khethu hi si kodzide gu simama gu tumbega ga Jehovha.
19. Ginani egi ndriyathu nya nyamayi nyo pwani khu Rachel a ganedego maningano ni gu hevbudza lisine vambe? (Wona fotu.)
19 Hi ngu tsaka ngudzu tepo hi tshumayelago vambe maningano khu Jehovha. Rachel a vbanyago República Dominicana, a gu wona nari lithomo nya likhongolo ngudzu gu hevbudza vambe maningano khu Nungungulu wathu Jehovha. Uye a phaside vathu nya vangi gu pheya gu khozeya Jehovha. Uye wari, khuye: “Kha nyi si kodzi gu tshamuseya litsako nyi lipwago tepo nyi wonago vale nyi va hevbudzidego na va gu haladza Jehovha, gu mu tumba ni gu vbindrugedza silo nyo khaguri womini gwawe gasi gu mu tsakisa. Litsako lolo, likhongolo ngudzu guvbindra ni gevbini gigaradzo mwendro silo nyi nga dzi hiya gasi nyi si kodza gu va hevbudza.”
Ethu hi ngu mana litsako khu gu hevbudza vambe gu haladza ni gu engisa Jehovha (Wona paragrafu 19)
HEVBULA KHU MALITO NYO HEGISE NYA SITHUMI NYO TUMBEGE
20. Ha gu fana khu dzindziya muni ni Mosi, Dhavhidhe ni Johane?
20 Mosi, Dhavhidhe ni Johane, va vbanyide gale ngudzu. Ndziya eyi va nga ba va vbanya khiyo yi hambanide ni edzi hi vbanyago khidzo muhuno. Ganiolu, hi ngu fana navo khu dzindziya nya dzingi ngudzu. Avo va thumede Nungungulu nya lisine nigu anethu ho gira sasimweso. Gufana navo, ethu hi ngu gombeya ga Jehovha, hi ngu mu tumba nigu hi ngu vbwetedzeya wusingalagadzi waye. Gufana ni vama vava, hi ngu tumba gu khethu Jehovha a na kategisa vale va mu engisago.
21. Makategwa muni hi na ma manago ha gu landrisa wusingalagadzi wa Mosi, Dhavhidhe ni Johane ni gu engisa Jehovha?
21 Hongoleni hi landrisa wusingalagadzi nya vama vava ni gu engisa sileletelo sa Jehovha. Tepo hi engisago Jehovha, uye a na hi kategisa ni gu hi phasa. Ethu hi na vbanya kala gupindruga. (Dhet. 30:20) Nigu hi na tsaka khu gu tsakisa Papayi wathu wa ndzadzini, a tadzisago situmbiso saye satshavbo khu ndziya hi gu mba yi dundrugeya. — Efes. 3:20.
NDZIMO 129 Hi na simama gu timiseya
a Vaisrayeli nya vangi va nga wona silewugiso sa Jehovha omu nya Yiphya nyo Fuviye, kha va vbanya tepo nyo laphe gasi gu wona Litigo nya Gitumbiso. (Mite. 14:22, 23) Jehovha a di khuye vale va nga ba vari ni 20 myaga ni gu vbindra va di hadzi gufa giwulani. (Mite. 14:29) Ganiolu, Josuwa, Kalebi ni vambe va nga ba vari vaphya ngudzu ni lihundzu la Levhi va si kodzide gu tshatuga tsongo wa Joridhani ni gu beya Tigoni nya Gitumbiso. — Dhet. 1:24-40.
b TSHAMUSELO NYA FOTU: Nyambade: Dhavhidhe a ningago wusingalagadzi waye nyo hegise gyanana gyaye Solomoni. Nyamudye: Vandriyathu va wuyedwago khu guti ga Jehovha Xikwatuno nya Vapiyonero.
