Tratado yoyo yi emiside gambe hengeledzano nya yiphya yi ranwago pwani i Liga das Nações. Makungo ya Liga das Nações gu di ri gu “resa gupwanana nya mayigo yatshavbo ni gu resa gurula ni gukhadzisega mafuni gwatshavbo.” Wukhongeyi nya wungi nya malipha wu phasedzede Liga das Nações. Conselho Federal das Igrejas de Cristo na América yi di yi wona nga “giyeyedzo nya politika nya Mufumo wa Nungungulu mafuni.” Va yeyedzide gu khavo va ngu phasedzeya Liga das Nações khu gu rumeya vadheleghadhu gasi gu hongola eyi nya Conferência de Paz de Paris. Moyo nya vadheleghadhu vovo a di ganeya gu khuye Conferência yoyo “yi diri maphelo nya nango nya yiphya omu nya matimo nya mafu.”

Gu diri nango nya yiphya yi nga ba yi pheya kamo, ganiolu khandri yi di pheya khu kotani nya vama vale va pategidego avba nya Conferência yoyo. Khu 1919, nango nya yiphya thumoni nyo tshumayele yi di pheya tepo Jehovha a nga ninga tshivba vathu vaye gasi gu tshumayela ngudzu guvbindra gale. Ganiolu, gupheya Sihevbuli nya Bhibhiliya si di yede gu vbindrugedza silo nyo khaguri avba nya giemo gyawe.

Tshangano nya mwaga ni mwaga nya gu hathe vathangeyi nya Sociedade Torre de Vigia de Bíblias e Tratados wu di gu vegisidwe gasi wu girwa khu 4 nya Junho nya 1919. Khu tepo yoyo Joseph F. Rutherford, a nga ba a thangeya vathu va Jehovha, a di khothedwa nya mba na gighoho, Atlanta, Georgia, E.U.A., gumogo ni 7 vandriyathu. Giwudziso gi diri egi, ina vandriyathu va nga ba va thangeya va khothedwego va yede gu hathwa? Mwendro va di yede gu tshikedzwa?

Na gu romo pasoni, ndriathu Rutherford a di gu garadzega khu kotani nya wumindru nya hengeledzano. A di gu dziti gu khuye vambe vandriyathu va di gu si wona na si ri tshukwana gu hatha mumbe muthu gasi gu thangeya. Khu kharato, a di va loveya lidangaliya li nga ba li khilo va di yede gu emisa Evander J. Coward kha nga muthangeyi. Rutherford a di gu wona Coward kha nga muthu nyo “rule” nyo “gengeye” ni “gutumbega ga Pfhumu.” Ambari ulolo, gutala nya vandriyathu va diri ni mawonelo nyo hambane, a gu gu thindrekisa gigiro gegi khu 6 migima. Tsawa nya ava va nga ba va emeya vandriyathu vale va nga ba va khothedwe wu di seketeya mawonelo yoyo. Tepo va nga ba va  bhula khesi va nga ba va vbweta gu gira, vambe vandriyathu va di goroga.

Khavbovbo gu di girega gilo egi Richard H. Barber khu gu gimbiya nya tepo a nga gi fananisa ni gu zama gu ‘tshimeya likhabi li dzurago.’ Moyo nya vandriyathu a nga ba a romo vbale a di khusedza lito khuye: “Kha nyiri adhivhogadhu, ganiolu nyi ngu dziti gu kheni gutumbega so thula ginani. Gutumbega khesi Nungungulu a hi rumago gu gira. Gwangu ndziya nya gu hi yeyedza gu khethu hi ngu tumbega ga Nungungulu khu gu hi hatha ndriyathu Rutherford gasi a simama kha nga muthangeyi.” — Ndzi. 18:25.

A. H. Macmillan a nga ba a khothedwe nuye a dundrugide gu khuye ga litshigu li nga landreya ndriyathu Rutherford a khokhotide umo a nga ba a khothedwe khuye: “Thawuludza libogo lago vbavbandze.” Khavbovbo ndriyathu Rutherford a di mu ninga lidangaliya. Ndriyathu Macmillan a di leri gipandryana basi a dzegeya gu siti esi li nga ba li ganeya. Li di gu khilo: “RUTHERFORD WISE VAN BARBER ANDERSON BULLY NI SPILL MUTHANGEYI NYO PHEYE VARARU VAPHASEDZEYI GU HALADZA MWATSHAVBO.” Isoso si di gu thula gu khiso vathangeyi vatshavbo va di gu hathidwe gambe gasi va simama nigu Joseph Rutherford, ni William Van Amburgh va di gu simama nga vathangeyi. Khu kharato, ndriyathu Rutherford a di hadzi simama gu thuma nga muthangeyi.

Tepo vandriyathu nya 8 nya avo va nga ba va khothedwe, Sihevbuli nya Bhibhiliya nyo tumbege si di lomba gu vathu va sinari lidangaliya gasi gu ya ningeya wufumotunu gasi gu lomba guduswa ga vandriyathu. Vandriyathu vava nyo tiye hwambo va hengeledzide dzisinatura dzi vbindrago 700 000. Khu Mararu nya 26 nya Março nya 1919, hwane nyo ba gilombo gile gi rumedwe wufumotunu, ndriyathu Rutherford ni vambe a nga ba a khothedwe navo va di duswa khu pasoni.

Ndriyathu Rutherford a di embeya vale va nga mu hoyozeya ndrangani khuye: “Nyi ngu tumba gu kheni esi si hi dugeledego si di gu hi dongiseya gasi gu emisana ni sigaradzo nya singi si na landreyago.  . . . Khandri mu ni dwaneya gu dusa vandriyano pasoni. Ayoyo khandrayo makungo nya thumo wowo watshavbo. . . . Makungo nya nyimbi mu yi dwanidego gu diri gu ninga wufakazi nya Lisine, nigu ava va giridego isoso va hakhide makategwa nya yadi.”

Esi si giregidego ndrani nya silingo sa vandriyathu adzina si di gu yeyedza gu khiso Jehovha a di gu va thangeya. Khu 14 nya Maio nya 1919, huwo nya vaemeyi yi di khiyo: “Vaemeyi nya mahungu yaya kha va manega ni . . . gihatheya va nga ba va yede gu manega nagyo, khu kharato va di vbindrugedza mawonelo.” Vandriyathu va di gu singedzidwe milandro nya yikhongolo, nigu gulamudwa gwawe gima na va sa gu divala nari khatshi va di divaledwa basi mwendro gu vbunguledwa nandru. Kha va singedzwa gambe gilo. Khu kharato, Mulamuli Rutherford a simamide ni malungelo yaye nya wulamuli gasi gu emeya vathu va Jehovha mbeli ga  Supremo Tribunal dos Estados Unidos, a giride thumo wowo khu myaga nya yingi hwane nyo duge khu pasoni.

Ndriyathu Macmillan a di khuye: “Kha ha nga ba hi vbweta gu khala khu mawogo hi vireya gu khethu Pfhumu yi ta hi dzega hi hongola ndzadzini. Hi di wona gu khethu hi di yede gu gira gilogyo gasi guti gu khethu khu gwevbi gugola ga Pfhumu.”

Ganiolu vandriyathu va tshindza nya mafu yatshavbo kha va dzegeya gu pheledza thumo va nga ba va giride khu myaga nya yingi. Khu ginani? Kholu tepo va nga ba va khothedwe, mitshini yatshavbo va nga ba va yi thumisa gasi gu gandla mabhuku yi di ghohetedwa. Isoso si va vbedzide tshivba nyo bwe vambe vandriyathu va pimisa gu khavo thumo nya gutshumayele wu hegiside.

Ina gu di ngari ni vathu va nga ba va nga gu dzina gupwa mahungu ma tshumayedwago khu Sihevbuli nya Bhibhiliya? Gasi gu mana hlamulo nya giwudziso gegi, Ndriyathu Rutherford a di hunga gu vega ganelo. Va di gu raneya vathu vatshavbo. Ndriyathu Macmillan a di khuye: “A gu mbata muthu, si na dzegeya gu wonega gu khiso thumo nya gutshumayele wu hegiside.”

Khu kharato, khu 4 nya Maio nya 1919, na gu dwala ngudzu, Ndriyathu Rutherford vegide ganelo yi nga ba yi khiyo: “A Esperança Para a Humanidade Angustiada,” Los Angeles, California. Tanga nya 3500 nya vathu va hongode va ya engiseya nigu mazanazana nya vambe vathu va di bweleya gaya khu gu hamuga wulanga. Ga litshigu li nga landreya, gu manegide gambe 1500 vathu. Vandriyathu va manide hlamulo nya giwudziso gyawe — vathu va di nga gu dzina gupwa mahungu!

Esi vandriyathu va giridego khu gulandreya si tude ndziya nya thumo nya gutshumayele nya Dzifakazi dza Jehovha kala muhuno.

A Sentinela nya 1 nya Agosto nya 1919, yi tiviside gu khiyo gupheyani nya ngima nya Setembro gu na manega tshangano nya mughanga wu nga hadzi giredwa Cedar Point, Ohio. Clarence B. Beaty a nga ba ari Gihevbuli nya Bhibhiliya a nga ba ata khu Missouri a di khuye: “Vatshavbo va di gu khavo hi yede gu hongola.” Vandriyathu va vbindrago  6000 va manegide tshanganoni wowo, tengo wowo wu khongolo ngudzu ga owu wu nga ba wu viredwe. Gimbe gi giridego gu tshangano wu tsakisa ngudzu khu gu gu bhapatisidwe vathu va vbindrago 200, gitsongwanani gya Erie vbafuvbyana mule.

Khu 5 nya Setembro nya 1919, litshigu nya wu 5 nya tshangano nya mughanga, Ndriyathu Rutherford ni “vaphasedzeyi vaye” va di dusa revhista nya yiphya yi nga ba yi khiyo A Idade de Ouro. * Iyo yi di hadzi gu “ganeya khu mahungu nya lisima ma nga ba ma dugeleya, yi ninga mitshamuselo yi seketedwago omu nya Milowo ni gu yeyedza gu khiyo khu ginani si dugeledego silo soso.”

Satshavbo Sihevbuli nya Bhibhiliya si kutsidwe gu tshumayela khu gutiya-hwambo khu gu thumisa revhista yeyi nya yiphya. Lidangaliya nyo khaguri li nga ba li ganeya khedzi thumo wu sasamedzidwego khidzo li di gu khilo: “Vatshavbo va bhapatisidwego va yede gu dundruga gu khavo lithomo nya likhongolo ngudzu gu thumeya Jehovha nigu va yede gu londrola lithomo lolo olu ni gu gira satshavbo va si kodzago gasi gu tshumayela.” Vathu nya vangi va dzumeleyanide ni mahungu yoyo! Gukhugeya khu Dezembro, vahuweleyi nya Mufumo nya sighingi va manide vathu va vbindrago 50 000, va nga dzi lovedzisa gasi gu hakha revhista yeyi nya yiphya.

Guvbeyani nya 1919, vathu va Jehovha va di gu wusedzidwe tshivba nigu va di gu sasamedzidwe gwadi. Gimbe gambe, siprofeto nya singi nya lisima si ganeyago khu matshigu nya guhegise si di tadzisega. Gulingwa ni gu tshukwadziswa nya mapwisiselo nya vathu va Nungungulu gu profetidwego omu ga Malakiya 3:1-4, gu di gu tadzisegide, vathu va Nungungulu va di gu tshudzisidwe khu wugumbini nyo fananise wa “Bhabhiloni nya khongolo,” nigu Jesu a di gu emiside ‘githumi nya gutumbege ni nya gugengeye.’ * (Gutu. 18:2, 4; Mat. 24:45) Olu Sihevbuli nya Bhibhiliya si di gu dongide gasi gu pheya thumo owu Jehovha a nga ba a va vegede.