GIPIMO 2
Bhibhiliya livru yi tago khu ga Nungungulu
1, 2. Khu ginani Bhibhiliya yi gu giningwa nyo tsakise gi tago khu ga Nungungulu?
WO DZIPWA kharini wo ningwa gilogyo khu pari na wa sa gi vireya? Khu hweyi gu gi tula, nigu wo tsaka kholu pari yago yi gu dundrugidego. U ngu yi bonga khu giningwa gyogyo.
2 Bhibhiliya giningwa gi tago khu ga Nungungulu. Yi ngu hi ninga mahungu hi si kodzigo gu ma mana wumbe wulanga. Khu giyeyedzo, iyo yo hi embeya gu khiyo Nungungulu vangide ndzadzi, mafu ni mwama ni nyamayi nyo pheye. Yi ngu hi ninga matshina nya milayo ma kodzago gu hi phasa ho ba hiri ni sigaradzo. Omu nya Bhibhiliya hi ngu hevbula khedzi Nungungulu a na tadzisago khidzo makungo yaye nyo vbindrugedze mafu ma khala wulanga nya tshukwana. Bhibhiliya giningwa nyo tsakise!
3. Ginani u na gi tigo khu gu ba na u hevbula Bhibhiliya?
3 Olu u hevbulago Bhibhiliya, u na tugula gu khuwe Nungungulu o vbweta gu khuye u khala pari yaye. Tepo u simamago gu hevbula simbe khuye, wupari wago naye wu na dandra.
4. Ginani u gi samalago avba nya Bhibhiliya?
4 Bhibhiliya yi vbindrugedzedwe khu malimi ma ninganago 2.600, nigu gu ghandlidwe dzibhiliyoni nya iyo. Guvbindra 90 dzipursento nya vathu mafuni va ngu leri Bhibhiliya khu lidimi lawe. Nigu semana ni semana, guvbindra miliyoni mweyo nya vathu va ngu mana Bhibhiliya! Isoso so tiyisa gu khiso yi mwalo yimbe livru nyo fane ni Bhibhiliya.
5. Khu ginani hi nga ganeyago gu khethu Bhibhiliya yi “lovidwe khu tshivba ya Nungungulu”?
5 Bhibhiliya yi “lovidwe khu tshivba ya Nungungulu.” (Leri 2 Thimoti 3:16.) Ganiolu vambe va nga pimisa gu khavo, ‘Bhibhiliya yi lovidwe khu vathu, si nga kodzega kharini gu iyo yita khu ga Nungungulu? Bhibhiliya yi ngu phindrula: “Vathu va di kutsedzedwa [mwendro, gu gimbidziswa] khu Liphuvbo nya Guage, va ganela Mahungu nya gute khu ga Nungungulu.” (2 Pedro 1:21) Isoso si nga fana ni mwama nya dzinogosi a rumago mabhalane waye gu lova lidangaliya. Khu mani mutumbunusi nya lidangaliya lolo? Khu mwama nya dzinogosi, na siri mabhalane. Khu ndziya nyo fane, Mutumbunusi nya Bhibhiliya khu Nungungulu, na siri vathu vale a va thumisidego gasi gu yi lova. Nungungulu va gimbidziside gasi gu va lova mapimo yaye. Khu lisine Bhibhiliya “Mahungu ya Nungungulu.” — 1 Vatesalonika 2:13; wona Tshamuselo 2.
Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada yi ngu manega khu malimi nya mangi
BHIBHILIYA YO GANEYA LISINE
6, 7. Khu ginani hi tiyago hi ganeya gu khethu Bhibhiliya kha yi dzi ganedzi?
6 Gulowa nya Bhibhiliya gu dzegide gipimo nya 1.600 myaga. Valovi vayo va vbanyide khu dzitepo nyo hambane. Vambe vakona va di hevbude ngudzu ganiolu vambe kha va nga ba va hevbude. Khu giyeyedzo, moyo wakona a diri dhogodheya. Vambe va diri valimi, vagogi, vahavisi, vaprofeti, valamuli ni dzipfhumu. Ambari olu gu gu romo guhambana gogo nya valovi, satshavbo sipandre nya Bhibhiliya si ngu pwanana. Gima kha yi ganeyi gilo omu nya gipimo nyo khaguri, yi ya gi ganedza omu nya gimbe. *
7 Sipimo nyo pheye nya Bhibhiliya so tshamuseya edzi si phedego khidzo sigaradzo mafuni, gasi esi nyo hegise so hi embeya edzi Nungungulu a na si lulamisago khidzo khu gu vbindrugedza mafu ma khala paradhesi. Bhibhiliya yo tshanganisa magume mazana myaga nya matimo nya vathu yi bwe yi yeyedza gu khiyo makungo ya Nungungulu tepo yatshavbo ma ngu tadzisega.
8. Ninga siyeyedzo si gu khiso Bhibhiliya yi ngu ganeya lisine tepo yi ganeyago khu siyensya.
8 Bhibhiliya kha ya lovedwa gu hevbudza siyensya mwendro gu khala livru nya xikola, ganiolu esi yi si ganeyago khu mahungu nya siyensiya lisine. Khiso hi nga hadzi gu si vireya avba nya livru yi tago khu ga Nungungulu. Khu giyeyedzo, livru ya Levhi yi na ni sileletelo sa Nungungulu khu edzi vaIsrayeli va nga ba va yede gu dzi vhikeya khidzo gasi gu madwali ma si phalalegi. Isoso si lovidwe gale ngudzu vathu na va si guti gilo khedzi dzi bactéria ni dzi virus dzi thaphedzisago khidzo madwali. Bhibhiliya gambe yo hevbudza gu khiyo mafu kha ma vbayegwa danga. (Joba 26:7) Nigu tepo vathu nya vangi va nga ba va khodwa gu khavo litigo giphepherele, Bhibhiliya yi di gu ganeya gu khiyo ilo li khade kha nga bhola. — Isaya 40:22, NM.
9. Gutumbega ga valovi nya Bhibhiliya go hi phasa gu pwisisa ginani?
9 Tepo yi ganeyago khu matimo gambe, Bhibhiliya tepo yatshavbo yo ganeya lisine. Ganiolu dzilivru nya dzingi nya matimo kha dzi ganeyi lisine khu guvbeleya kholu valovi vakona kha va tumbega. Khu giyeyedzo, kha va lova lisine khu dzitepo dzile mayigo yawe ma padwego dzinyimbini. Guhambana ni isoso, valovi nya Bhibhiliya va yeyedzide gutumbega ambari ga dzitepo edzi Israyeli a padwego. Va lovide gambe khu sihoso sawe wutumbu. Khu giyeyedzo, omu nya livru nya Mitengo, Mosi o hi tshamuseya gihoso nya gikhongolo a gi giridego ni gu khuye tsayisidwe khu Nungungulu khu kotani nya gihoso gyogyo. (Mitengo 20:2-12) Gutumbega ga valovi nya Bhibhiliya go yeyedza gu khugo Bhibhiliya ya guta khu ga Nungungulu. Isoso so thula gu khiso hi nga yi tumba Bhibhiliya khu lisine.
LIVRU NYO TALE KHU WUSINGALAGADZI NYA WADI
10. Khu ginani wusingalagadzi nya Bhibhiliya wu gu na ni giphaso gwathu muhuno?
10 Bhibhiliya “yi lovidwe khu tshivba ya Nungungulu, yi ngu phasa gu hevbudza ni gu kawuka ni gu luleka.” (2 Thimoti 3:16) Khu lisine, wusingalagadzi nya Bhibhiliya wu na ni giphaso gwathu muhuno. Jehovha a ngu dziti edzi hi wumbidwego khidzo, khu kharato a ngu pwisisa edzi hi pimisago khidzo ni edzi hi dzi pwago khidzo. Uye a ngu hiti gwadi guvbindra edzi ethu vamune hi dzitigo khidzo, uye gambe o vbweta gu khuye hi tsaka. Uye a ngu siti esi si hi phasago ni esi si hi reseyago libango.
11, 12. a) Wusingalagadzi muni nya wadi wu ningidwego khu Jesu omu ga Matewu sipimo 5 kala 7? b) Ginani gambe hi nga gi hevbulago omu nya Bhibhiliya?
11 Omu nya sipimo 5 kala 7 nya livru ya Matewu, hi ngu hevbula khu wusingalagadzi nya wadi ngudzu owu Jesu a wu ningidego wu yeyedzago ndziya nyo mane gutsaka, nyo vbanyisane gwadi ni vambe, nyo gombeye ni edzi hi yelago gu dzi wona khidzo dzitsapawu. Ambari olu gu vbindridego 2.000 myaga na a ningide wusingalagadzi wowu, wu ngari ni giphaso muhuno wa tshigu.
12 Omu nya Bhibhiliya Jehovha a ngu hi hevbudza gambe matshina nya milayo ma nga hi phasago gu vbanya womi nya wadi kha nga ndranga, gu khala sithumi nya sadi, ni gu vbanyisana khu gurula ni vambe vathu. Matshina nya milayo nya Bhibhiliya ma nga hi phasa tepo yatshavbo ni ga gevbi giemo hi gu ga igyo, ni hayini hi vbanyago umo, ambari ni ga gevbini gigaradzo. — Leri Isaya 48:17; wona Tshamuselo 3.
U NGA TUMBA WUPROFETI NYA BHIBHILIYA
Isaya, moyo nya valovi nya Bhibhiliya, profetide gu khuye Bhabhiloni a di hadzi fuviswa
13. Ginani a ganedego Isaya khesi si nga hadzi dugeleya lidhoropa la Bhabhiloni?
13 Siprofeto nya singi nya Bhibhiliya si tadzisegide. Khu giyeyedzo, Isaya profetide gu khuye Bhabhiloni a di hadzi fuviswa. (Isaya 13:19) Uye tshamusede gwadi edzi lidhoropa lolo li nga hadzi gu khungumudwa khidzo. Lidhoropa lolo li di vhikedwe khu malimba nya makhongolo ngudzu ni tsongo. Ganiolu Isaya a di profetide gu khuye tsongo wowo wu di hadzi guvbwa nigu malimba ma di hadzi digwa na ma tudwe. Vadhumeyi va di hadzi gu wandra lidhoropa nya mba dwana. Isaya profetide gambe khu mwama nyo khaguri oyu lina laye a gu Kiro, a nga hadzi gu dzega Bhabhiloni. — Leri Isaya 44:27–45:2; wona Tshamuselo 4.
14, 15. Gi tadzisegide kharini giprofeto gya Isaya?
14 Mazana mavili myaga hwane nya gulowe nya giprofeto gyogyo, gu vbohide libutho nya masotshwa na li dongide gu ta dhumeya Bhabhiloni. Khu mani a nga ba a thangeya libutho lolo? Kha nga edzi Isaya a ganedego, gu diri Kiro, pfhumu ya Perisiya. Satshavbo si di dongisedwe gasi giprofeto gyogyo gi tadzisega.
15 Khu wutshigu wule nya gudhumedwe, vaBhabhiloni va diri ni buzo. Va di gu dzipwa na va sayisegide kholu va nga ba va vhikedwe khu libhiyo nya likhongolo ni tsongo. Khu vbavbanze nya lidhoropa, Kiro ni masotshwa yaye va di ba va kemba sele gasi gu vbwisa tsongo. Mati ma vbwide avba nya gu masotshwa nya vaPerisiya ma gimbiya khu tsongoni. Ganiolu ma di hadzi gu beya kharini ndrani nya libhiyo la Bhabhiloni? Kha nga edzi giprofeto gi ganedego khidzo, malimba nya lidhoropa ma di digidwe na ma tudwe hayo ha, khu kharato masotshwa ma wandride lidhoropa nya mba dwana.
16. a) Ginani egi Isaya a profetidego khu wumindru wa Bhabhiloni? b) Ho dziti kharini gu khethu giprofeto gya Isaya gi tadzisegide?
16 Isaya profetide gu khuye Bhabhiloni a di hadzi hegisa khu gu khala marumbi kala gupindruga. Lovide khuye: “Gima kha gu na khala gambe muthu umomo, vathu kha va na vbaha umo kala gupindruga.” (Isaya 13:20) Ina si tadzisegide isoso? Wulanga wu nga ba wuri Bhabhiloni, wu gu omu nya pfhuka nya 80 dzikilometru gukhugeya marandzi ga Bhagdhadhi, Iraki, olu gu tshade marumbi basi. Ambari muhuno wa tshigu mwalo a vbanyago avbovbo. Jehovha vbiyede Bhabhiloni “khu piyelo nya gumbembise.” — Isaya 14:22, 23. *
Marumbi ya Bhabhiloni
17. Khu ginani hi nga tumbago situmbiso satshavbo sa Nungungulu?
17 Gutadzisega nya siprofeto satshavbo nya Bhibhiliya go yeyedza gu khugo ethu hi nga tumba esi Bhibhiliya yi si ganeyago khu wumindru. Hi nga tiyisega gu khethu Jehovha a na tadzisa gitumbiso gyaye nyo vbindrugedze mafu ma khala paradhesi. (Leri Mitengo 23:19.) Khu lisine, ethu hi na ni gutumba “nya guvbanye nya gupindruge. Nungungulu a si liphigo, a hi tiviside ogu guvbanya khu gale ni gale.” — Tito 1:2. *
BHIBHILIYA YI NGA VBINDRUGEDZA MAVBANYELO YAGO
18. O ma tshamuseya kharini Pawulo “mahungu ya Nungungulu”?
18 Hi hevbude gu khethu gu mwalo yimbe livru yi fanago ni Bhibhiliya. Sipandre si yi wumbago si ngu pwanana nigu yo ba yi ganeya khu siyensya mwendro matimo, yo ganeya lisine tepo yatshavbo. Iyo gambe yi ngu hi ninga wusingalagadzi nya wadi nigu yi na ni siprofeto nya singi si tadzisegidego. Ganiolu Bhibhiliya yi ngu gira simbe silo gambe nyo vbindre isoso. Mupostoli Pawulo lovide khuye: “Mahungu ya Nungungulu khya guvbanya, ma na ni tshivba.” So tshamuseya ginani isoso? — Leri Vahebheru 4:12.
19, 20. a) Bhibhiliya yi nga gu phasa kharini guti edzi uwe u khadego khidzo? b) U nga yeyedza kharini gubonga khu giningwa nya Bhibhiliya?
19 Bhibhiliya yi nga vbindrugedza mavbanyelo yago. Yi nga gu phasa guti edzi uwe khu lisine u khadego khidzo. Yi nga gu phasa gu pwisisa mapimo ni gudzipwa gwago gu etidego. Khu giyeyedzo, si nga girega na hi pimisa gu khethu hi ngu mu haladza Nungungulu. Ganiolu gasi gu yeyedza gu khethu hi ngu mu haladza, gu vbwetega gu hi landrisa esi Bhibhiliya yi si ganeyago.
20 Khu lisine Bhibhiliya livru yi tago khu ga Nungungulu. Uye o vbweta gu khuye u yi leri, u yi hevbula u bwe u yi gola. Yeyedza gubonga khu giningwa gegi, u bwe u khala khu gu gi hevbula. Khavbovbo u na pwisisa makungo ya Nungungulu khu vathu. Omu nya gipimo gi landreyago hi na hevbula simbe khu makungo yoyo.
^ ndri. 6 Vambe vathu vari khavo Bhibhiliya kha yi pwanani, ganiolu isoso khandri lisine. Wona gipimo 7 omu nya livru A Bíblia — Palavra de Deus ou de Homem? yi dusidwego khu Dzifakazi dza Jehovha.
^ ndri. 16 Wo ba u dzina gu hevbula simbe khu wuprofeti nya Bhibhiliya, u ngu kodza gu leri dzipajina 27-29 avba nya bruxura Um Livro para Todas as Pessoas, yi dusidwego khu Dzifakazi dza Jehovha.
^ ndri. 17 Gufuviswa ga Bhabhiloni gimwegyo nya siprofeto nya Bhibhiliya si tadzisegidego. U nga mana mahungu nya siprofeto si ganeyago khu Jesu Kristo omu nya Tshamuselo 5.
