Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDANO 2

IBbayibbele—Ndibbuku Lizwa Kuli Leza

IBbayibbele—Ndibbuku Lizwa Kuli Leza

1, 2. Nkaamboonzi Bbayibbele nilili chipo chibotezya loko chizwa kuli Leza?

UMVWA biyeni aawo mweenzinyokwe nakupa chipo? Tunonoki pe kuchijula, alimwi ulabotelwa kuti mweenzinyokwe ulakuyanda alimwi ulakuyeeya. Ulamulumba akaambo kachipo eecho.

2 IBbayibbele nchipo chizwa kuli Leza. Litupa makani ngitutakonzyi kujana kumwi. Muchikozyano, iBbayibbele litwaambila kuti Leza wakalenga julu, nyika, alimwi mwaalumi amwanakazi wakusaanguna. Litupa malayilile aakonzya kutugwasya muchiindi chamapenzi. MuBbayibbele twiiya Leza mbwayoozuzikizya makanze aakwe akuchita kuti nyika ikabe busena bwakukkala bubotu. IBbayibbele nchipo chibotezya loko!

3. Niinzi nchutakajane mukwiiya Bbayibbele?

3 Nuya bwiiya Bbayibbele uyoobona kuti Leza uyanda kuti ube mweenzinyina. Kwiinkilila kunembo kwako kulo kumwiiya, ziyoopa kuti bweenzuma bwako anguwe bube afwiifwi.

4. Niinzi chikumana mate atala aBbayibbele?

4 IBbayibbele lyakasandululwa mumilaka iinda ku 2 600, alimwi mabbiliyoni amabbuku akadindwa. Munyika yoonse mweelwe wamapesenti aabantu ayiinda ku 90 balalibala Bbayibbele mumilaka yabo. Mumviki amviki, bantu bayiinda kumiliyoni balalijana Bbayibbele! Nisimpe, taakwe bbuku lili mbuli Bbayibbele.

5. Nkaamboonzi nitukonzya kwaamba kuti iBbayibbele ‘lyakazywa kuli Leza’?

5 IBbayibbele ‘lyakazwa kuli Leza.’ (Bala 2 Timoteo 3:16.) Pesi bamwi ngabayeya kuti, ‘IBbayibbele lyakalembwa abantu, aboobo nkaamboonzi nilitegwa lyakazwa kuli Leza?’ IBbayibbele lilasandula: “Bantu ba-Leza bakaamba mbobakasungulwa amuuya wa-Leza.” (2 Petro 1:21) Eezi zili mbuli syaanene ukumbila muzukulu wakwe kuti amulembele lugwalo. Ngwani mwini lugwalo? Ndulwa syaanene, teelwamuzukulu pe. Munzila ili mbuboobu, Mwini Bbayibbele nguLeza kutali bantu mbakabelesya kuti balembe Bbayibbele. Leza wakabazulwida kuti balembe mizeezo yakwe. IBbayibbele nichoonzyo kuti “makani aa-Leza.”1 BaTesalonika 2:13; langa Makani Aakumamanino 2.

IBbayibbele litegwa New World Translation of the Holy Scriptures lilajanika mumilaka myiingi

IBBAYIBBELE LILAZUMINANA

6, 7. Nkaamboonzi nitukonzya kwaamba kuti iBbayibbele lileendelana?

6 IBbayibbele lyakatola minyaka iyiinda ku 1 600 kulembwa. Basikulilemba bakapona muziindi zisiyene-siyene. Bamwi bakaliyiide alubo bamwi tebakayiide loko. Muchikozyano, umwi wakali dokotela. Bamwi bakali balimi, bazubi banswi, beembeli, basinsimi, babetesi, alimwi abaami. Nikuba kuti balembi bakali siyene-siyene, pesi zipaanzi zyoonse zyaBbayibbele zilazuminana. Muchaandano chakusaanguna talyambi zisiyene pe kuli zili muchaandano chitobela. *

7 Zyaandano zyakusaanguna zyaBbayibbele, zitupandulwida atala amapenzi mbwakatalika munyika, alimwi chaandano chakumamanino chitubuzya atala aLeza mbwayoowabambulula mapenzi akuchita nyika kuti ikabe paradayizi. IBbayibbele lipandulula lwaano lwabantu lwaminyaka yiinda kuzyulu alimwi litondeezya kuti makanze aaLeza alazuzikizigwa.

8. Pa zikozyano zitondeezya kuti iBbayibbele lilazuminana asayensi.

8 IBbayibbele teelyakalembelwa kuyiisya zyasayensi naa kuba bbuku lyakuchikolo, pesi nzilyaamba atala azyasayensi liyasa nondo mulinso. Eezi nzizyo nzitulangilila mubbuku lizwa kuli Leza. Muchikozyano ibbuku lyaLevitiko lilaa malayilile Leza ngaakapa maIsrayeli mbubakeelede kutantamuka malwazi atabukila kuti ateendeleli. Zyakalembwa chiindi bantu kabatana ziba atalaa tuzunda amajemusi aapa malwazi. IBbayibbele liyiisya choonzyo kuti inyika ilengelede aatakwe chintu. (Jobu 26:7) Alubo chiindi bantu nibakali kusyoma kuti nyika yakali tendebede, Bbayibbele lyakaamba kuti yakali mubalo.Isaya 40:22.

9. Kusyomeka kwabalembi baBbayibbele kutugwasya kumvwisisiyaanzi?

9 IBbayibbele lyaambuula zyachoonzyo chiindi nilyaambuula atala azyalwaano, Pesi mabbuku miingi alwaano taawambi choonzyo nkaambo basikulemba teebakali kusyomeka pe. Muchikozyano, teebakali kulemba pe zyoonse atala akuzundwa kwachisi chabo munkondo. Pesi, balembi baBbayibbele bakali syomekede nikuba chiindi maIsrayeli nibakazundwa. Bakalemba atala akulubizya kwabo koonse. Muchikozyano mubbuku lyaMyeelwe, Musa utwambila kuti wakalubizya kapati zyakapa kuti Leza amusubule. (Myeelwe 20:2-12) Akaambo kazeezi tulakonzya kulisyoma Bbayibbele.

IBBUKU LILAA MALAYILILE AGWASYA

10. Nkaamboonzi malayilile aali muBbayibbele nchaagwasya mazuba aano?

10 IBbayibbele ‘lyakazwa kuli Leza, lilikondede kukufundisya, kukulaya, akukuolola.’ (2 Timoteo 3:16) Nisimpe, makani ajanika muBbayibbele alagwasya mazuba aano. Jehova ulizi mbutwakalengwa, aboobo ulakumvwisisisya kuyeeya kwesu ambutulimvwa. Utuzi kwiinda mbutulizi, alimwi uyanda kuti katubotelwa. Ulizizi nzituyanda zili kabotu azitali kabotu kulindiswe.

11, 12. (a) Malayilileenzi mabotu Jesu ngaakapa aajanika muli Matayo chaandano 5 kusika ku 7? (b) Niinzi zimwi nzitunga tulayiiya zizwa muBbayibbelele?

11 Muchaandano 5 kusika ku 7 mubbuku lyaMatayo, tubala malayilile mabotu Jesu ngaakapa aakuti tujane kubotelwa, mbotukonzya kumvwanana abamwi, mbotukonzya kukomba alimwi mbutweelede kwiibelesya mali. Nikuba kuti wakapa malayilile aaya minyaka iili 2 000 yakiinda, achilaamanguzu alimwi alagwasya mazuba aano.

12 MuBbayibbele Jehova utuyiisya malayilile atugwasya kuti tube abuumi bwamumpuli buli kabotu, tube babelesi bali kabotu, alimwi akukkala chaluumuno abamwi. Malayilile aajanika muBbayibbele alatugwasya chiindi choonse, takwe ndaba kuti ndiswe bani, tukkala kuli naakuti tuli mumapenzi aali biyeni.Bala Isaya 48:17; langa Makani Aakumamanino 3.

ULAKONZYA KUSYOMA BUSINSIMI BWABBAYIBBELE

Mulembi waBbayibbele Isaya wakambilizya kuti Bbabbiloni lyakali kuyoozundwa

13. Niinzi Isaya nchakaamba kuti chakali kuzoochitikila muunzi waBbabbiloni?

13 Businsimi bwiingi buli muBbayibbele bwakazuzikizigwa kale. Muchikozyano, musinsimi Isaya wakasinsima kuti iBbabbiloni lyakali kuyoonyonyoonwa. (Isaya 13:19) Wakapandulula mbubwenya muunzi mbuwakali kuyoozundwa. Muunzi wakali tabilidwe amilyango mipati amulonga. Isaya wakaambilizya kuti mulonga wakali kuyoyumisigwa alimwi milyango yalyo yakali kuyosiyigwa bukwazi. Basikondonyina bakali kuyoozunda muunzi kabatalwani pe. Isaya wakasinsima kuti Koresi wakali kuyoozunda Bbabbiloni.Bala Isaya 44:27–45:2; langa Makani Aakumamanino 4.

14, 15. Bwakazuzikizigwa biyeni businsimi bwaIsaya?

14 Nikwakayiinda minyaka iili 200 businsimi kabuli bwalembwa, impi [basilumamba] bakasika kabali bambilide kulwana Bbabbiloni. Ngwani wakali kwiiyendeleezya mpi eeyo? Mbuli mbakaambide musinsimi, nguKoresi mwaami wakuPersia. Zyoonse zyakabambilidwe kuzuzikizya businsimi.

15 Busiku mbubakanjililwa banaBbabbiloni bakala pobwe. Bakalimvwa kabakwabililidwe akaambo kamalambo alwizi. Aanze amuunzi, Koresi abasilumamba bakwe bakasya mugelo wakuchesya maanzi mumulonga. Maanzi akayuminina zyakuti basilumamba bakakonzya kunjila. Pesi basilumamba bakali kuyoonjila biyeni mumalambo aakuBbabbiloni? Mbuli mbakaambide musinsimi, imilyango yakasyeede bukwazi, mpawo basilumamba bakazunda muunzi kabatalwanide pe.

16. (a) Isaya wakasinsimaanzi atala azyakali kuyoochitikila Bbabbiloni? (b) Tuzi biyeni kuti businsimi bwaIsaya bwakazuzikigwa?

16 Isaya wakasinsima kuti taakwe wakali kuzookkala lubo pe muBbabbiloni. Wakalemba kuti: “Taukooyookalwa limbi mane kukabe kutamani. Taakwe uuyookala mulinguwo mumazyalani oonse.” (Isaya 13:20) Eezi zyakaba zyachoonzyo na? Kubusena bwakali Bbabbiloni, musinzo uusika kumakkilomita aali 50 kumusanza kwaBaghdad iili muIraq, akaba matongo. Ambuli sunu taakwe ukkala nkuko pe. Jehova wakakukula Bbabbiloni “acikukuzyo calunyonyoono.”Isaya 14:22, 23. *

Matongo aaBbabbiloni

17. Nkaamboonzi nitukonzya kusyoma zisyomezyo zyaLeza?

17 Kuziba kuti businsimi bwiingi bwakazuzikigwa kupa kuti tusyome nzilyaamba iBbayibbele atala alyajuunza. Tulakonzya kubaa choonzyo kuti Jehova uyoozuzikizya zisyomezyo zyakwe zyakubambulula nyika kuti ikabe paradayizi. (Bala Myeelwe 23:19.) Nisimpe, tulaabulangilizi “bwabuumi butamani, mbwaakasyomezya Leza, uutabeji, kalekale kakutana kuba ciindi.”Tito 1:2. *

IBBAYIBBELE LILAKONZYA KUCHINCHA BUUMI BWAKO

18. Paulo wakalipandulula biyeni “ijwi lya-Leza”?

18 Twayiiya kuti taakwe bbuku limbi lili mbuli iBbayibbele. Lilazuminana alimwi lileendelana kuti kalyaamba atala azyasayensi naakuti lwaano. Litupa malayilile aali kabotu alimwi lilaa businsimi bwiingi bwakazuzikizigwa kale. Pesi iBbayibbele lyaamba zyiingi zyiinda aawo. Mwaapostolo Paulo wakati “Ijwi lya-Leza lili abuumi, lili anguzu.” Zyaambaanzi eezi?Bala BaHebrayo 4:12.

19, 20. (a) IBbayibbele nga lilakugwasya biyeni kuti ulizibe mbubede? (b) Kujana watondeezya biyeni kuti ulachilumba chipo chaBbayibbele?

19 IBbayibbele lilakonzya kuchincha buumi bwako. Lilakonzya kukugwasya kuti ulizibe mbubede. Lilakonzya kukugwasya kumvwisisya mizeezo yako ambulimvwa. Muchikozyano, tulakonzya kuyeeya kuti tulamuyanda Leza. Pesi kuti tusimisye kuti tulamuyanda, tweelede kubelesya eezyo Bbayibbele nzilyaamba mubuumi bwesu.

20 Nichoonzyo kuti iBbayibbele ndibbuku lyakazwa kuli Leza. Leza uyanda kuti ibbuku eeli, ulibale, uliiye, alimwi uliyande. Tondeezya kulumba kuchipo eechi, kwiinda mukwiinkilila kunembo kuliiya. Ikuti wachita oobo uyoomvwisisisya makanze aaLeza atala abantu. Muchaandano chitobela, tuyooyiiya zyiingi atala amakanze aaya.

^ par 6 Bamwi bantu baamba kuti iBbayibbele talyeendelani pe, pesi eezi teensi nichoonzyo pe. Langa chaandano 7 chabbuku litegwa The Bible—God’s Word or Man’s? lyakapupululwa aBakamboni baJehova.

^ par 16 Ikuti kuyanda kuziba zyiingi atala abusinsimi bwaBbayibbele ulakonzya kubala mapeeji 27-29 mukabbuku kati A Book for All People, kakapupululwa aBakamboni baJehova.

^ par 17 Kunyonyoonwa kwamuunzi waBbabbiloni mbuumwi businsimi bwakazuzikizigwa. Ulakonzya kujana lubo makani aabusinsimi buli aatala aJesu Kristu Mumakani Aakumamanino 5.