CHIIYO 3
Kulisimya
KULISIMYA CHAAMBAANZI?
Kulisimya chaamba kulwana mapenzi munzila iizwidilila naakuti kubambulula mpukachilwa. Kukkala katuswaanana amapenzi kupa kuti twiiye kulisimya. Mbuuli mwana uchiiya kweenda mbatakonzyi kweenda katakwe naawa, muntu takonzyi kulisimya katakwe naswaana mapenzi mubuumi.
NKAMBOONZI KULISIMYA NIKUYANDIKANA?
Bamwi bana ngabamana manguzu nibakachilwa kuchita chimwi chintu, nibaswaanana amapenzi anibalulamikwa. Bamwi ngabalekela limwi kuchita chimwi chintu. Nikuba boobo, bana beelede kuziba zintu zitobela:
-
Teensi chiindi choonse nchituzwidilila muzintu nzituchita.—Jakobo 3:2.
-
Mapenzi alabasikila bantu boonse.—Mukambausi 9:11.
-
Kuti muntu wakululamika nga ulikukugwasya kuti wiiye.—Tusimpi 9:9.
Kulisimya kuyookugwasya kuti ukonzye kulwana mapenzi nguswaana.
MBUKONZYA KUYIISYA MWANAAKO KULISIMYA
Chiindi mwanaako naakachilwa kuchita chimwi chintu.
NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Mululami ulakonzya kuwa ziindi zili ciloba, nokuba boobo ulanyamuka.”—Tusimpi 24:16.
Gwasya mwanaako kubona kuti zyamukachila nzipati biyeni. Muchikozyano, kujana wachita biyeni mwanaako kuti wafeela kuchikolo? Chimwi chiindi ulakonzya kulibuzya kuti, “Lubbe-lubbe ndikkala kandikachilwa.”
Kuti atamani manguzu, mugwasye kubona kuti nga ulachita biyeni kuti abambulule. Kuchita oobu, kuyoomugwasya kuti alizunde penzi eelyo kutali kuti limuzunde.
Alubo toyelede kumubambulwida penzi lyakwe. Pesi weelede kumugwasya kubona mbakonzya kulibambulula. Ulakonzya kumubuzya kuti, “Kujana wachita biyeni kuti umvwisisisye zintu nzuyiya kuchikolo?”
Chiindi mwanaako naaswaanana amapenzi.
NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Tamuzyi mbobunoobede buumi bwanu juunza.”—Jakobo 4:14.
Tatukonzyi kuziba zitazoochitike mubuumi bwesu kunembo. Muntu uunotede sunu, juunza ulakonzya kubuka kafwaba alubo muntu uusimide sunu, juunza ulakonzya kubuka kachiswa. Bbayibbele lyaamba kuti: ‘Talili lyoonse basiluuuno nobazunda mukuchijaana, basinguzu talili lyoonse nobazunda munkondo . . . . nkaambo boonse buyo balasikilwa ziindi zyamapenzi akuchitikilwa zintu zitalangilwi.’—Mukambausi 9:11.
Mbuuli muzyali, uchita zyoonse nzukonzya kuti ukwabilile mwanaako kumapenzi ngaswaana. Pesi tukookonzya pe kuti umukwabilile kumapenzi woonse.
Muchikozyano, kuti mwanaako katachimvwanani amweenzinyina naakuti wafwidwa muntu ngwayandisya wamumpuli, weelede kumugwasya kuti alisimye. Munzila iikozyenie, unooli ulikumuyiisya mbakonzya kulisimya kumapenzi ngayooswaana naazookomena, aali mbuuli kubula mulimu akubula mali. *
Chiindi mwanaako nalulamikwa.
NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Koswiilila lulayo, . . . kutegwa ukabe musongo kumbele aamazuba.”—Tusimpi 19:20.
Kuti mwana walulamikwa, tazyaambi kuti ulazondwa pesi ninzila yakumugwasya kuti abambulule akuti achite zintu zilikabotu.
Kuti wayiisya mwanaako kuti kazumina kululamikwa, moonse muyoobotelwa. Umwi mwaalumi ulaabana uutegwa John wakaamba kuti: “Bana bakkala kabatalayigwi kuti bapambanisya, tabakonzyi pe kubambulula kuti babisya. Lubbe-lubbe banoochita zintu zibeetela mapenzi kabatembede kuti bazyali babo balabavuna. Eezi zipa kuti muzyali amwana bakkale kabali mumapenzi.”
Kujana wamugwasya biyeni mwanaako kuti azumine kululamikwa? Chiindi mwanaako nalulamikwa nikuba kuchikolo naakuti kumwi, utaambi kuti kululamikwa nkwaachitwa takweelede. Pesi weelede kumubuzya kuti:
-
“Nkamboonzi nwaalulamikwa?”
-
“Kujana wazibelesya biyeni nzwaabuzigwa?”
-
“Uzoochita biyeni chiindi nwazooswaana chiimo chifenene?”
Ziba kuti, kululamikwa kulamugwasya mwanaako lino anaazookomena.
^ par 21 Langa chiiyo chitii, “Help Your Child Cope With Grief,” muNgaziyakulinda yaChikuwa yamuJuly 1, 2008.
