Skip to content

Skip to table of contents

Atutobelezye Jehova—Leza Uusungwaazya Bamwi

Atutobelezye Jehova—Leza Uusungwaazya Bamwi

“Alumbwe Leza . . . uutuumbulizya mumapenzi esu oonse.”—2 KOR. 1:3, 4.

NYIMBO: 73

1. Jehova wakabasungwaazya biyeni bantu nikwakaba kupapila mumuunda waEdeni?

KUZWA chiindi bantu nibakabisya, Jehova wakatondeezya kuti nguLeza uusungwaazya. Bantu nibakapapila mumuunda waEdeni, wakabuzya bana baAdamu kuti teebakeelede kuyoowa pe. Bantu bakachili abulangilizi. Businsimi bulembedwe muli Matalikilo 3:15, nibwakamvwisisika bwakapa bantu bulangilizi bwakuti “muzoka waciindi” Saatani Dyabbulosi amilimu yakwe yoonse ziyoonyonyoonwa.—Ciy. 12:9; 1 Joh. 3:8.

JEHOVA WAKASUNGWAAZYA BAKOMBI BAKWE BACHIINDI

2. Jehova wakamusungwaazya biyeni Nowa?

2 Bantu bakapona muchiindi chaNowa teebakali kuchita zintu ziyandwa aLeza, pesi Nowa ampuli yakwe bakali kukomba Jehova. Nowa wakali kukonzya kukataazikana nkaambo bantu biingi bakali kuyandisya zyakulwana akuchita bwaamu. (Matl. 6:4, 5, 11; Jud. 6) Zilakonzeka kuti eezi zyakali kumukataazya. Pesi Jehova wakamubuzya majwi akamugwasya kuti azumanane “kweenda a-Leza.” (Matl. 6:9) Jehova wakabuzya Nowa kuti wakali kuyoonyonyoona bantu bachita zintu zibi alubo wakamupa malayilile aakali kuyoomufutula ampuli yakwe. (Matl. 6:13-18) Jehova wakalitondeezya kuli Nowa kuti nguLeza uusungwaazya.

3. Joshuwa wakasungwaazigwa biyeni? (Langa chifanikisyo chili kumatalikilo achiiyo.)

3 Nikwakiinda chiindi, Joshuwa wakapegwa mulimu mupati wakuzulwida bakombi baLeza kuti bakanjile Munyika Yachisyomezyo. Eezi zyakali kuswaanizya kulwana azisi zyakali anguzu zyakali afwiifwi anyika eeyo. Kulakonzeka kuti eezi zyakali kumukataazya Joshuwa. Nkinkaako, Jehova wakatuma Musa kuti akasungwaazye Joshuwa. Leza wakati: “Lailila Joshua, umuyumyeyumye, abe singuzu nkaambo ngonguwe uuyoozubuka kunembo lyabantu aba, abavubye nyika njoyoobona.” (Dt. 3:28) Joshuwa katanawuchita mulimu ooyu, Jehova wakamusungwaazya kati: “Sa teensi ndime ndakulailila na? Koyuma akuba mukozu. Utakankami nikuba kuyoowa, pe, nkaambo Jehova Leza wako uli ayebo koonse koonse nkoya.” (Jos. 1:1, 9) Aaya majwi alasungwaazya kaka!

4, 5. (a) Jehova wakabasungwaazya biyeni bakombi bakwe bachiindi? (b) Jehova wakamusungwaazya biyeni Mwanaakwe?

4 Jehova taakali kusungwaazya muntu umwi awumwi luzutu, pesi wakali kusungwaazya nikuba bantu kabali kabunga. Mubusinsimi buli atala akwaangununwa kwamaJuda kabazwa kubuzike kuBbabbiloni, Jehova wakabasyomezya kuti: ‘Mutayoowi, nkaambo ndili anywebo. Mutakankami, nkaambo ndime Leza wanu. Njoomuyumya, njoomugwasya, nchobeni njoomutabilila ajanza lyalulyo lyabululami bwangu.’ (Is. 41:10) MaKristu bachiindi bakasungwaazigwa aJehova, nkinkaako andiswe tuyandikana kusungwaazigwa.—Bala 2 BaKorinto 1:3, 4.

5 Nikuba Jesu wakasungwaazigwa aWisi. Naakazwa kubbabbatizigwa, Jesu wakamvwa jwi lyakazwa kujulu kaliti: “Ngooyu mwanaangu uuyandika ngunkondelwa.” (Mt. 3:17) Majwi aaya akamusimya Jesu chiindi naakali aanyika.

JESU WAKALI KUBASUNGWAAZYA BANTU

6. Chikozyano chamatalenta chitusungwaazya biyeni?

6 Jesu wakatobelezya chikozyano chaWisi. Chikozyano chamatalenta chili mubusinsimi bwaJesu atala amamanino anyika eeyi chitusungwaazya kuti katusyomeka. Simalelaabo wakabuzya bazike boonse basyomeka kuti: “Wabotya nomuzike mubotu musyomesi. Wakasyomeka kuzintu zice, ndakukazika kuti ube azintu zinji, njila mubusekelezi bwamwami wako.” (Mt. 25:21, 23) Majwi aaya atusungwaazya kuti tuzumanane kubelekela Jehova chakusyomeka.

7. Jesu wakabasungwaazya biyeni baapostolo bakwe aPetro?

7 Chiindi chiingi, baapostolo baJesu bakali kukazyania kuti ngwani wakali mupati aakati kabo, pesi Jesu wakali amoyo mulamfu alubo wakabasungwaazya kuti balibombye kwiinda mukuba babelesi kutali kuyanda kuba basimalelo. (Lk. 22:24-26) Chimwi chiindi, Petro wakali kuchita zintu zyakali kunyemya Jesu. (Mt. 16:21-23; 26:31-35, 75) Jesu taakamubona kuti tacheeleli pe pesi wakamusungwaazya akumupa mulimu wakusungwaazya maKristunyina.—Joh. 21:16.

MBUBAKASUNGWAAZIGWA BANTU CHIINDI

8. Hezekkiya wakabasungwaazya biyeni basilutwe babasilumamba amaJuda?

8 Nikuba Jesu katanaza aanyika kuti azootusiile chikozyano chakusungwaazya bamwi, bakombi baJehova bakali kusyomeka chiindi, bakali kusungwaazya bamwi. Naakakongwa abanaAsuri, Hezekkiya wakabungania basilutwe babasilumamba amaJuda kuti abasungwaazye. “Nkabela bantu bakasyoma majwi [aakwe].”—Bala 2 Makani 32:6-8.

9. Bbuku lyaJobu lituyiisyaanzi atala akusungwaazya bamwi?

9 Nikuba kuti Jobu wakali kuyanda kuumbulizigwa, wakabuzya beenzinyina batatu kuti “muli baumbulizi bakatezi.” Alubo wakababuzya kuti nikuli nguwe wakaba amweenya wakubawumbulizya wakali ‘kuyoobayumya amulomo wakwe, akubatontozya myoyo amilomo yakwe.’ (Job. 16:1-5) Kumamanino, Jobu wakazoosungwaazigwa aElihu aJehova.—Job. 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Nkamboonzi mwana musimbi waJefita naakali kuyanda kusungwaazigwa? (b) Mbaani bali mbuuli mwana musimbi waJefita bayanda kusungwaazigwa mazubaano?

10 Umwi muntu wakali kuyanda kusungwaazigwa, mwana musimbi waJefita. Katanayinka kuyoolwana abanaAmoni, Jefita wakasyomezya Jehova kuti, muntu wakali kuyoosaanguna kumutambula kuti wazunda kunkondo, wakali kuyoomupa kuti akabelekele kutente lyaJehova. Wakatambulwa amwanaakwe musimbi, wakazyedwe aalikke. Eezi zyakamuchisa loko Jefita. Nikuba boobo, wakachizuzikizya chisyomezyo chakwe kwiinda mukuzumina kuti mwanaakwe ayinke kuSilo kuyoobelekela kutente lyakukombela kwabuumi bwakwe boonse.—Bab. 11:30-35.

11 Nikuba kuti eezi zyakamuchisa Jefita, mwanaakwe zyakamuchisa loko pesi wakachizuzikizya chisyomezyo chawisi. (Bab. 11:36, 37) Eezi zyakapa kuti atakwatwi, atabi abana akuti atakwabilili zina lyawisi nikuba lukono. Nisimpe kuti mwana musimbi waJefita wakali kuyanda kusungwaazigwa. Bbayibbele lyaamba kuti: “Lino eci cakaba ciyanza mucisi ca-Israyeli. Myaka yoonse bana basimbi ba-Israyeli bakali kuya kulilila mwana musimbi wa-Jefita mu-Gileadi mazuba one aamwaka.” (Bab. 11:39, 40) MaKristu batakwete abatakwetwe, abalabo beelede kulumbayizigwa akusungwaazigwa akaambo kakubikka ‘makani aa-Mwami’ mubusena bwakusaanguna.—1 Kor. 7:32-35.

BAAPOSTOLO BAKASUNGWAAZYA MAKRISTUNYINA

12, 13. Petro ‘wakabasimya’ biyeni maKristunyina?

12 Mubusiku katanafwa, Jesu wakabuzya Petro kuti: “Simoni, Simoni, langa, Saatani wazumizigwa kuti akuyunge mbuli maila. Pele ndakukombela kuti lusyomo lwako lutamani. Awo wasanduka, ubayumye bakwanu.”—Lk. 22:31, 32.

Magwalo aabaapostolo akali kubasungwaazya bamwi mumwaanda wamunyaka wakusaanguna alubo achitusungwaazya nikuba mazubaano (Langa fuka 12-17)

13 Petro wakali muKristu uusimide muzintu zyabukombi mumbungano yamumwaanda wamunyaka wakusaanguna. (Gal. 2:9) Wakasungwaazya maKristunyina kwiinda mukutayoowa lyaPentekkoste akuchiindi chakatobela. Kumamanino aamulimu wakwe wakukambawuka, wakalemba majwi akasungwaazya maKristunyina. Wakapandulula kaambo nchaakabasungwaazya. Wakati: “Kuti nkamugwasye akulungulula mbulubede luzyalo lwinilwini lwa-Leza. Amwiime nji muluzyalo olo.” (1 Pet. 5:12) Magwalo Petro ngaakazulwidwa kulemba akali kuyandikana kuzwa chiindi alubo achiyandikana kumaKristu mazubaano. Nisimpe, tulakuyanda kusungwaazigwa ooku nkaambo tulangilila kuzuzikizigwa kwazisyomezyo zyaJehova.—2 Pet. 3:13.

14, 15. Magwalo akalembwa amwaapostolo Johane akabasungwaazya biyeni maKristu kuzwa chiindi?

14 Alakwe mwaapostolo Johane wakali muKristu uusimide muzintu zyabukombi mumbungano yamumwaanda wamunyaka wakusaanguna. Makani ngaakalemba aali atala amulimu wakukambawuka Jesu ngwaakachita akabasungwaazya maKristu kuzwa chiindi, nikuba mazubaano achisungwaazya. Bbuku lyakwe lyaMakani Mabotu ndilyo alilikke lilaamajwi Jesu ngakaamba aakuti basikwiiya bachoonzyo bakali kuyooboneka kwiinda mukuba aluyando.—Bala Johane 13:34, 35.

15 Magwalo aaJohane aatatu alaakasimpe kayandikana. Kuti twabisya tuli achoonzyo chakuti tulalekelelwa nkaambo “bulowa bwa-Jesu Kristo . . . bulatusalazya kuzibi zyoonse.” (1 Joh. 1:7) Alubo kuti myoyo yesu kiitupa mulandu, tulabotelwa chiindi nitubala majwi aakuti “Leza mupati kwiinda myoyo yesu.” (1 Joh. 3:20) Johane nguwe alikke wakalemba kuti ‘Leza nduyando.’ (1 Joh. 4:8, 16) Mulugwalo lwabili alwachitatu wakasungwaazya maKristu kuti ‘kabeenda mulusinizyo.’—2 Joh. 4; 3 Joh. 3, 4.

16, 17. Mwaapostolo Pawulu wakabasungwaazya biyeni maKristu bamumwaanda wamunyaka wakusaanguna?

16 Mumwaanda wamunyaka wakusaanguna, mwaapostolo Pawulu nguwe wakabasungwaazya loko maKristunyina. Niyakatalisigwa mbungano yachiKristu, baapostolo biingi bakasyaala kuJerusalemu, kwakali kabunga keendelezya. (Inc. 8:14; 15:2) MaKristu bakuJudaya bakakambawukila bantu atala aKristu nkaambo bantu aabo bakali kusyoma njiisyo yachiJuda yakuti kuli Leza uumwi luzutu. Nikuba boobo, mwaapostolo Pawulu wakagwasigwa amuuya uusalala kuti akakambawukile bantu bakali kusyoma njiisyo zyachiGrikki azyachiRoma, bakali kukomba baleza biingi.—Gal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

17 Pawulu wakeenda misinzo milamfu naakali kuya kutalisya mbungano zyachiKristu kubantu bakatali maJuda kuzisi ziswaanizya Turkey, Greece aItaly. MaKristu bakachili bapya mukasimpe bakali ‘kupenzegwa abasimusyobonyina’ nkinkaako, bakeelede kusungwaazigwa. (1 Tes. 2:14) Kuma50 C.E., Pawulu wakalembela mbungano yakuTesalonikka kuti: “Tulamulumba Leza lyoonse anywebo nyoonse, tulamwaambilizya kukukomba kwesu, mbotuyeeya cakutaleka milimo yanu yalusyomo akubeleka kwanu kwaluyando akukakatila.” (1 Tes. 1:2, 3) Alubo wakabalembela majwi aakuti basungwaazyanie naakati: “Nkaambo kaako kamuciya bugwasyanya akuyakana, umwi aumwi kumweenzinyina, mbubonya mbomucita.”—1 Tes. 5:11.

KABUNGA KEENDELEZYA KASUNGWAAZYA

18. Kabunga keendelezya kamumwaanda wamunyaka wakusaanguna, kakamusungwaazya biyeni Filipi?

18 Kabunga keendelezya kamumwaanda wamunyaka wakusaanguna kakasungwaazya bakali kuzulwida alubo kakasungwaazya abamwi maKristu. Filipi naakali kukambawuka atala aKristu kubantu bakuSamariya, wakagwasigwa abakwesu bamukabunga keendelezya. Bakatuma Petro aJohane kuti bakakombele basikwiiya bapya kuti bajane muuya uusalala. (Inc. 8:5, 14-17) Filipi abantu mbaakakambawukila bakasungwaazigwa nkaambo kabunga keendelezya kakabagwasya.

19. Lugwalo lwakazwa kukabunga keendelezya lwakabagwasya biyeni maKristu bamumwaanda wamunyaka wakusaanguna?

19 Mukuya kwachiindi, mbungano zyakabuzya kabunga keendelezya kuti maKristu bakatali maJuda bakeelede kupalulwa na, mbuuli mbubakali kuchita maJuda kweendelana aMulawu waMusa. (Inc. 15:1, 2) Kabagwasigwa amuuya uusalala akulanga-langa Magwalo, bamukabunga keendelezya bakabona kuti teezyakachili kuyandikana pe alubo bakalembela mbungano zisiyene-siyene lugwalo lwakali atala amabambe aaya. Biiminini bakabunga keendelezya bakakumbilwa kuti batole lugwalo oolo kumbungano zisiyene-siyene. Niinzi chakachitika? “Nobakalubala, bakabotelwa kukulaililwa oko.”—Inc. 15:27-32.

20. (a) BamuKabunga Keendelezya babasungwaazya biyeni bakombinyina bali munyika yoonse? (b) Nguuli mubuzyo uyoosandulwa muchiiyo chitobela?

20 Mazubaano, Kabunga Keendelezya kaBakamboni baJehova kasungwaazya bantu babelekela kuBbeteli, bantu bali mumulimu wachiindi choonse wakukambawuka abakwesu bali munyika yoonse. MaKristu aaba balabotelwa akusungwaazigwa ooku mbuuli mbubakachita maKristu bakusaanguna. Kuyungizya waawo, mu2015 bamuKabunga Keendelezya bakagwisya kabbuku kati Return to Jehovah, kali kugwasya bantu biingi munyika yoonse. Bantu bali amukuli wakutuzulwida mbabo luzutu na beelede kutobelezya Jehova mukusungwaazya bamwi? Mubuzyo ooyu uyoosandulwa muchiiyo chitobela.