Skip to content

Skip to table of contents

Mbutukonzya Kujana Lwaangunuko Lwachoonzyo

Mbutukonzya Kujana Lwaangunuko Lwachoonzyo

“Kuti Mwana wamunununa, ncobeni mulaba banunukide.”—JOH. 8:36.

NYIMBO: 5436

1, 2. (a) Nziizili zintu zitondeezya kuti bantu bayanda lwaangunuko? (b) Nziizili mpindu zyabawo akaambo kazintu nzibachita bantu aaba?

MAZUBAANO, bantu bayanda kujatwa munzila ikozyenie abamwi, kulyeendelezya akuba alwaangunuko. Muzisi zisiyene-siyene, bantu bayanda kwaangunuka kuzwa kukupenzegwa, kukudyaamininwa akukufwaba. Bamwi bayanda lwaangunuko lwakwaambuula, lwakulisalila akuyanda kuchita nzibayanda. Eezi zitondeezya kuti bantu biingi bayanda kuchita zintu nzibayanda akupona mbuuli mbubayanda.

2 Bantu babelesya nzila zisiyene-siyene kuti babe alwaangunuko. Kuti bachite oobo, bamwi ngabapapila mfulumende. Pesi kuchita oobo kupa kuti bajane nzibayanda na? Peepe, nzibachita zyeeta mapenzi alufu. Zyoonse eezi zitondeezya kuti majwi aMwaami Solomoni ngachoonzyo aakuti: ‘Muntu nayendelezya muntunyina nkukumubisizya.’—Muk. 8:9.

3. Tweelede kuchitaanzi kuti tujane kubotelwa akukkutisikana?

3 Sikwiiya Jakkobo wakaamba zintu zyeeta kubotelwa kwachoonzyo akukkutisikana. Wakalemba kuti: “Uusondela mumulao mulondosi wabulubusi, akukakatila kulinguwo . . . ngonguwe uuti longezegwe mukucita kwakwe.” (Jak. 1:25) Jehova nguwe wakabikka mulawu ooyu uumaninide, nkinkaako ulizizi nzibayanda bantu kuti babotelwe akuti bakkutisikane. Wakapa Adamu aEva zintu zyakali kukonzya kupa kuti babotelwe kuswaanizya alwaangunuko lwachoonzyo.

CHIINDI BANTU NIBAKALI ALWAANGUNUKO LWACHOONZYO

4. Nduululi lwaangunuko ndwaakali aalo Adamu aEva? (Langa chifanikisyo chili kumatalikilo achiiyo.)

4 Zyaandaano zibili zyakusaanguna zyaMatalikilo zitondeezya kuti Adamu aEva bakali alwaangunuko ndubalombozya bantu mazubaano. Taakwe nchibakali kubula pe, taakwe nchibakali kuyoowa alubo teebakali kupenzegwa. Adamu aEva taakwe nibakali kukataazikana atala azyakulya, mulimu, kuchiswa nikuba kufwa. (Matl. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Eezi zyaamba kuti lwaangunuko Adamu aEva ndubakalaalo lwakali kubadyaaminina na? Atubone.

5. Kusiyana amaboneno aabantu, niinzi chikonzya kupa kuti bantu bagwasigwe alwaangunuko?

5 Bantu biingi babonaanga kuba alwaangunuko lwachoonzyo nkuchita kufumbwa nzibayanda, kabatalangi mpindu zikonzya kuba. Bbuku litegwa World Book Encyclopedia, lipandulula kuti lwaangunuko “nkusala kuchita chimwi chintu akuchizuzikizya.” Nikuba boobo, lyakayungizya kuti: “Bantu balakonzya kwaangunuka kuti babikkilwa milawu iiliuleme, itondeezya mpubeelede kugolela alubo kitabadyaaminini.” Majwi aaya atondeezya kuti bantu beelede kuziba mpubagolela kuti bagwasigwe alwaangunuko. Pesi mubuzyo ngwakuti: Ngwani uli acheelelo chakutubikkila milawu iiluleme iitondeezya mputweelede kugolela?

6. (a) Nkamboonzi Jehova nali nguwe alikke uuli alwaangunuko lutamani? (b) Bantu bali alwaangunuko luli biyeni alubo nkamboonzi?

6 Jehova alikke nguwe uli alwaangunuko lutamani. Nkamboonzi? Nkaambo Mulengi wazintu zyoonse alubo Mupatikampatila atala anyika yoonse. (1 Tim. 1:17; Ciy. 4:11) Mwaami Davida wakapandulula kuti Jehova nguwe alikke uusumpukide kwiinda zintu zyoonse. (Bala 1 Makani 29:11, 12.) Nkinkaako, zintu zyoonse zyakalengwa, zili kujulu azili anyika, zili alwaangunuko luli ampulugolela. Alubo zintu zyoonse zyakalengwa zyeelede kuziba kuti Jehova Leza nguwe alikke uuli acheelelo chakutupa milawu iiluleme, iigwasya ndiswe. Eezi nzizyo nzyaakachita Jehova naakalenga bantu bakusaanguna.

7. Nziizili zimwi zintu nzituchita katutaminwi, zipa kuti tubotelwe?

7 Nikuba kuti Adamu aEva bakali alwaangunuko, pesi kuli mpulwakali kugolela. Bakali kukonzya kuchita zimwi zintu kabataminwi pe, nikuba boobo zyakali ampuzigolela. Muchikozyano, bakalizi kuti bakeelede kuyoya, kulya, koona akuchita zimwi kuti bazumanane kupona. Kuchita zintu eezi kwakali kupa kuti balimvwe kabataangunukide na? Peepe, nkaambo Jehova wakalizi kuti nikuba kabachita zintu eezi buzuba abuzuba, bakali kukonzya kubotelwa akukkutisikana. (Int. 104:14, 15; Muk. 3:12, 13) Ngwani muntu uutayandi kuyoya muuya uulikabotu, kulya chakulya nchayanda naakuti koona ng’onzi mbotu? Kuchita zintu eezi takutumizyi pe. Adamu aEva abalabo bakali kulimvwa mbuboobo.

8. Nguuli mulawu Leza ngwaakapa Adamu aEva alubo nkamboonzi?

8 Jehova wakalayilila Adamu aEva kuti bazuzye nyika akwiibamba. (Matl. 1:28) Mulawu ooyu wakali kupa kuti bataangunuki na? Peepe! Mulawu ooyu wakali kupa kuti bantu bazuzikizye makanze aaLeza aakuti nyika ibe paradayizi akuti bantu bamaninide bapone kukabe kutamani. (Is. 45:18) Kutakwata, kutakwatwa naakuti kutaba abana takukazyanyi amakanze aaLeza. Nikuba boobo, bantu biingi balakwata, naakuti kukwatwa akuba abana nikuba kuti kuchita oobo kulakonzya kupa kuti baswaane mapenzi. (1 Kor. 7:36-38) Nkamboonzi? Nkaambo kuchita oobo kupa kuti babotelwe akukkutisikana. (Int. 127:3) Kaansinga Adamu aEva bakaswiilila mulawu waLeza, bakali kuyoobotelwa abana babo kukabe kutamani.

MBULWAKAMANA LWAANGUNUKO LWACHOONZYO

9. Nkamboonzi mulawu uuli mulugwalo lwaMatalikilo 2:17 nutondeezya bululami alubo nwaakali kuyandikana?

9 Jehova wakapa Adamu aEva umwi mulawu wakali achisubulo nchibakali kuyoopegwa kuti baleka kuuswiilila. Wakati: “Cita musamu wakuziba bubotu abubi. Toelede kulya kulinguwo pe, nkaambo mubuzuba obo mboyoolya kulinguwo ncobeni uyoofwa.” (Matl. 2:17) Mulawu ooyu teewakali kuyandikana na, alubo teewakali kutondeezya kutalulama na? Wakali kudyaaminina Adamu aEva na? Teewakali kubadyaaminina pe. Basikulanga-langa makani aamuBbayibbele bakaamba kuti mulawu ooyu wakali kabotu alubo wakali kumvwisisika. Muchikozyano, umwi sikulanga-langa makani aamuBbayibbele wakati: “Mulawu waLeza uli muli [Matalikilo 2:16, 17] utondeezya kuti Leza ulizizi zintu zibotu . . . zikonzya kupa kuti bantu bakkale kabotu azintu zibi zikonzya . . . kupa kuti banjile mumapenzi.” Kuti bajane ‘bubotu,’ bakeelede kusyoma Leza akumuswiilila. Kuti teebaswiilila, Leza wakali kuyoobalekela kuti balisalile zintu zibotu . . . azibi.” Eezi zitondeezya kuti bantu tabakonzyi kuchita zintu eezi abalikke.

Kusala kwaAdamu aEva kwakeeta mapenzi (Langa fuka 9-12)

10. Nkamboonzi kuba alwaangunuko lwakulisalila nikuteelene akusala chibotu achibi?

10 Bamwi nibabala atala amulawu Adamu ngwakapegwa aJehova, babonaanga Jehova wakali kumudyaaminina kuti atabi alwaangunuko lwakuchita zintu nzyayanda. Majwi aaya atondeezya kuti tabalumvwisisisyi pe lwaangunuko lwakulisalila muntu ndwalaalo acheelelo chakusala chibotu achibi. Adamu aEva bakali alwaangunuko lwakusala kuswiilila Leza naakuti kutamuswiilila. “Musamu wakuziba bubotu abubi” wakali mumuunda waEdeni wakali kutondeezya kuti Jehova nguwe alikke uukonzya kuziba zintu zibotu azitali kabotu. (Matl. 2:9) Chimwi chiindi nga tatuzi pe kuti zintu nzitusala zilakonzya kweeta mpinduunzi alubo nga tatuzi pe kuti zinootweendela kabotu chiindi choonse. Eezi nzizyo zipa kuti bantu biingi basale zintu kabayanda kuti zyeende kabotu pesi ngabazoonjila mumapenzi. (Tus. 14:12) Kuziba mputweelede kugolela kulagwasya. Mulawu Jehova ngwaakapede Adamu aEva wakali kubayiisya mbubakonzya kulubelesya kabotu lwaangunuko ndubakali aalo. Munzilaanzi? Alubo Adamu aEva bakawuswiilila na mulawu ooyo?

11, 12. Nkamboonzi kusala kwaAdamu aEva nikwakabanjizya mumapenzi? Pa chikozyano.

11 Adamu aEva bakasala kutaswiilila. Eva wakaswiilila chisyomezyo chaSataani chakubeja chakuti: “Meso aanu ayoojuka, lino muyooba mbuli Leza, muyooziba bubotu abubi mbububede.” (Matl. 3:5) Kusala kwaAdamu aEva kwakapa kuti babe alwaangunuko lwiingi na? Teenzizyo zyakachitika pe. Nzibakasala teezyakaba mbuuli mbakaambide Saatani. Pesi kutaswiilila mulawu waJehova akuchita nzibayanda kwakapa kuti banjile mumapenzi. (Matl. 3:16-19) Nkamboonzi? Nkaambo Jehova takalenga bantu kuti balyeendelezye.—Bala Tusimpi 20:24; Jeremiya 10:23.

12 Tulakonzya kukozyanisya makani aaya asikweenzya ndeke. Kuti akasike kabotu nkwaya, weelede kubelesya malayilile ngaapegwa katananyampuka. Ndeke zyamazubaano zili aminchina itondeezya sikweenzya ndeke mbayelede kweenda alubo weelede kunowambuuzyania abamwi bantu bamubuzya mbayelede kweenda kuti akasike kabotu nkwaya. Pesi kuti sikweenzya ndeke tatobelezya malayilile alubo kuti wabelesya nzila njayanda, ulakonzya kunjila mumapenzi. Adamu aEva bakachita nzibayanda mbuuli sikweenzya ndeke utaswiilili. Teebakaaswiilila pe malayilile Leza ngakabapede. Niinzi chakachitika? Eezi zyakapa kuti banjile mumapenzi akuti babe achibi akufwa kuswaanizya abana mbibakali kuyobaabo. (Rom. 5:12) Kuchita nzibayanda kwakapa kuti basweekelwe lwaangunuko lwachoonzyo ndubakapedwe.

MBUTUKONZYA KUJANA LWAANGUNUKO LWACHOONZYO

13, 14. Kujana twalujana biyeni lwaangunuko lwachoonzyo?

13 Bantu biingi babonaanga kuba alwaangunuko lwiindilide kupa kuti bakkale kabotu, pesi maboneno aaya taachoonzyo pe nkaambo lwaangunuko luli boobo luli mbuuli panga libosya koonse-koonse. Nisimpe kuti lwaangunuko lwachoonzyo lulagwasya pesi kuti bantu babula milawu iibakasya kuchita zimwi zintu, nikutakkaliki pe munyika. Akaambo kacheechi, bbuku litegwa World Book Encyclopedia lyakaamba kuti: “Milawu myiingi iijanika kumasena aasiyene-siyene ipa kuti bantu babe alwaangunuko pesi kuli mpulugolela.” Nisimpe kuti kuli milawu “myiingi.” Kuli milawu myiingi loko yakalembwa abantu alubo kuli maloya ababetesi biingi beelede kwiipandulula akupa kuti ibeleke.

14 Jesu wakatondeezya zintu zikonzya kupa kuti tube alwaangunuko lwachoonzyo. Wakati: “Mwajatisya majwi aangu, ncobeni mwaba basikwiiya bangu alimwi muyooziba bwini, abwalo bwini buyoomunununa.” (Joh. 8:31, 32) Jesu wakaamba zintu zibili nzitweelede kuchita kuti tujane lwaangunuko lwachoonzyo: Chakusaanguna, nkutambula kasimpe nkaakatuyiisya, chabili nkuba basikwiiya. Kuchita oobo, kupa kuti tube alwaangunuko lwachoonzyo. Pesi ndwaangunuko lwanzi? Jesu wakapandulula kuti: “Muntu woonse uucita cibi ngomuzike wacibi. . . . Kuti Mwana wamunununa, ncobeni mulaba banunukide.”—Joh. 8:34, 36.

15. Lwaangunuko ndwakaamba Jesu lutugwasya biyeni kuti tube bantu ‘baangunukide choonzyo’?

15 Lwaangunuko Jesu ndwaakasyomezya basikwiiya bakwe lulisiyene alwaangunuko bantu ndubayanda kuti lweetwe abazyatwaambo twanyika. Jesu naakati: “Kuti Mwana wamunununa, ncobeni mulaba banunukide,” wakali kwaambuula atala akunununwa kuchintu chitukataazya loko, kuba ‘bazike bachibi.’ Chibi chilakonzya kupa kuti tukachilwe kutantamuka zintu zitali kabotu akuchita zintu nzituzi kuti tazili kabotu. Eezi zitondeezya kuti tuli bazike bachibi alubo chibi eechi chipa kuti tunjile mumapenzi, tufwabe akufwa. (Rom. 6:23) Nikuba mwaapostolo Pawulu wakakumvwa kuchisa kuli boobu. (Bala BaRoma 7:21-25.) Zyaakugwisigwa zintu zyoonse zyeetwa akaambo kachibi, tuyoojana lwaangunuko lwachoonzyo ndwaakali aalo Adamu aEva.

16. Niinzi chiyoopa kuti twaangunuke chakumaninina?

16 Majwi aaJesu aakuti “mwajatisya majwi aangu,” atondeezya kuti kuli zimwi zintu muntu nzyayelede kuchita kuti aangununwe. Mbutuli maKristu, twakalipeda akusala kupona kweendelana anjiisyo zyaJesu mbuuli mbubakachita basikwiiya bakwe. (Mt. 16:24, NW) Mbuuli mbaakasyomezya Jesu, tuyoowangunuka chakumaninina twaakujana zilongezyo zyeetwa achinunuzyo chakwe.

17. (a) Niinzi chipa kuti tupone buumi bulikabotu akukkutisikana? (b) Tuyoolanga-langaanzi muchiiyo chitobela?

17 Kutobelezya njiisyo zyaJesu mbutuli basikwiiya bakwe, kupa kuti tupone buumi bulikabotu akuti tukkutisikane. Eezi zipa kuti twaangunuke kuchibi alufu. (Bala BaRoma 8:1, 2, 20, 21.) Chiiyo chitobela chiyootugwasya kubona mbutukonzya kulubelesya kabotu lwaangunuko lwesu kukabe kutamani kuti tulemeke Jehova Leza uuli alwaangunuko.