1-2. (a) Saatani ulikubeena biyeni bantu? (b) Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

SAATANI ‘wisi wabubeji,’ ulikweena bantu kuzwa kuchiindi chaAdamu aEva. (Joh. 8:44) Amwi makani aakwe aakubeja aswaanizya njiisyo iili atala alufu achiimo chabantu bafwide. Njiisyo eezi zizwa kuziyanza zizibinkene zyakuyoowa myuuya yabantu bafwide. Ziyanza eezi zili kupa kuti bakombima biingi ‘bayume kulwanina lusyomo’ lwabo chiindi umwi mumpuli naakuti muchilawu chabo wafwa.—Jud. 3.

² Kuti waswaana sunko lili boobu, niinzi chikonzya kukugwasya kuti uzumanane kusyomeka mbukunga ulizizi nzilyaamba Bbayibbele atala alufu? (Ef. 6:11) Kujana wamuumbulizya biyeni mukombinyokwe akumusimya kuti kasungilizigwa kuliswaanizya muziyanza zitamubotezyi Leza? Muchiiyo eechi, tulalanga-langa malayilile aakonzya kutugwasya ngitupegwa aaJehova. Kwalino, atubone nzilyaamba Bbayibbele atala abafwide.

3. Niinzi zyakaba akaambo kakubeja kwakusaanguna?

³ Leza taakali kuyanda pe kuti bantu kabafwa. Pesi kuti bakonzye kupona kukabe kutamani, Adamu aEva bakeelede kuswiilila Jehova wakabapede mulawu muuba wakuti: ‘Chisamu chakuziba bubotu abubi, toyelede kulya kuli nchicho pe, nkaambo mubuzuba mbuyoolya kuli nchicho, nchobeni uyoofwa.’ (Matl. 2:16, 17) Kuzwa waawo, Saatani wakapa kuti kube mapenzi. Kabelesya nzoka, wakati kuli Eva: “Tamukonzyi kufwa pe.” Chuusisya nchakuti, Eva wakaasyoma makani aakubeja mpawo wakalya muchelo. Kuzwa waawo, amulumaakwe wakalya. (Matl. 3: 4, 6) Munzila eeyi, chibi alufu zyakasikila bantu boonse.—Rom. 5:12.

4-5. Saatani ulikubeena biyeni bantu?

⁴ Mbuuli mbaakaambide Leza, Adamu aEva bakafwa. Pesi Saatani tanaleka pe kwaamba makani aakubeja atala alufu. Mukuya kwachiindi, wakaamba aambi makani aakubeja. Kumwi kubeja nkwakaamba, ninjiisyo yakuti mubili ulafwa pesi muuya wamuntu wafwa ulasyaala kawupona kubusena bwamyuuya yabantu bafwide. Kuzwa chiindi, bantu biingi balikweenwa akubeja ooku.—1 Tim. 4:1.

⁵ Nkamboonzi bantu biingi nibali kweenwa? Saatani ulatweena nkaambo ulituzi mbutulimvwa kuti twafwidwa. Akaambo kakuti twakalengeledwe kuti tupone kukabe kutamani, tatukuyandi pe kufwa. (Muk. 3:11) Lufu ngusinkondoma.—1 Kor. 15:26.

6-7. (a) Saatani wazwidilila na kusisa kasimpe kali atala alufu? Pandulula. (b) Kasimpe kamuBbayibbele katugwasya biyeni kuti tutayoowi bantu bafwide?

⁶ Nikuba kuti Saatani ulikubeleka changuzu kuti ayene bantu pesi kasimpe kali atala alufu taakwe nikakasiswa pe. Bantu biingi balikazi kasimpe alubo balikubuzya bamwi nzilyaamba Bbayibbele atala achiimo chabantu bafwide abulangilizi mbubalaabo. (Muk. 9:5, 10; Mil. 24:15) Kasimpe aaka kalatuumbulizya akutugwasya kuti tutayoowi akuti tuzibe zichitika kuti muntu wafwa. Muchikozyano, tatubayoowi pe bantu bafwide alubo tatuyoowi kuti balakonzya kuchitikilwa azintu zibi. Tulizi kuti tabaponi pe akuti tabakonzyi pe kutukataazya. Kuli mbuuli kuti bafwide ng’onzi. (Joh. 11:11-14) Alubo tulizi kuti bafwide tabakuboni pe kulampa kwachiindi. Nkinkaako, baakubusigwa bantu bakafwa chiindi, bayoobonaanga bakafwa lino-lino.

⁷ Tuzumini na kuti kasimpe kali atala achiimo chabantu bafwide kali aantanganana, teekayumu pe akuti kalamvwisisika? Kalisiyene akubeja kwaSaatani! Kuyungizya waawo, makani aSaatani aakubeja abejelezya Mulengi wesu. Kuti twaamvwisisisye kabotu mapenzi Saatani ngaakeeta, tulalanga-langa mibuzyo iitobela: Kubeja kwaSaatani kwakamubejelezya biyeni Jehova? Munzilaanzi mukupa kuti bantu babonaanga chinunuzyo chaKristu tachigwasyi? Kwaayungizya biyeni mapenzi abantu akulila?

8. Mbuuli Jeremiya 19:5 mbiitondeezya, kubeja kwaSaatani kuli atala abantu bafwide kumubejelezya biyeni Jehova?

⁸ Kubeja kwaSaatani kuli atala abantu bafwide kubejelezya Jehova. Kubeja ooku  kuswaanizya njiisyo yakuti Leza upenzya bantu bafwide kwiinda mukubatenta mumulilo. Njiisyo eeyi ibejelezya Jehova! Biyeni? Ipa kuti bantu babonaanga Leza siluyando uli alunya mbuuli Dyabbulosi. (1 Joh. 4:8) Eezi zipa kuti umvwe biyeni? Alubo zipa kuti Jehova amvwe biyeni? Jehova, ulayizonda michito yoonse yalunya.—Bala Jeremiya 19:5.

9. Mbuuli mbukupandulwidwe muli Johane 3:16 amuli 15:13, kubeja kwaSaatani kupa kuti bantu bachibone biyeni chinunuzyo chaKristu?

⁹ Makani aaSaatani aakubeja aali atala alufu apa kuti bantu babonaanga chinunuzyo chaKristu tachigwasyi. (Mt. 20:28) Kumwi kubeja kwaSaatani nkwakuti bantu bali aachintu chitafwi. Kaansinga eezi nichoonzyo, nikuli bantu balapona kukabe kutamani. Alubo nikunga Kristu tapede buumi bwakwe kuti bube chinunuzyo kuti tukonzye kujana buumi butamani. Utalubi kuti chinunuzyo chaKristu nchitondeezyo chaluyando lupati ndwalaalo kubantu. (Bala Johane 3:16; 15:13.) Ulakonzya kubona Jehova aJesu mbubamvwa atala anjiisyo zipa kuti chipo eechi chiyandikana chibonekaanga tachigwasyi pe!

10. Kubeja kwaSaatani atala alufu kwaayungizya biyeni mapenzi abantu akulila?

¹⁰ Kubeja kwaSaatani kuyungizya mapenzi abantu akulila. Bazyali balila mwanaabo wafwa, chimwi chiindi babuzigwa kuti Leza wamubweza, kuti akabe mungelo kujulu. Kubeja kwaSaatani ooku kupa kuti baleke na kulila naakuti kuyungizya biya? Njiisyo yakubeja yakutentwa mumulilo yakali kubelesegwa kupenzya bantu bakali kukazya njiisyo zyachikombelo, akubaangilila aachisamu akubatenta. Kweendelana amakani aajanika mubbuku lipandulula zyakachitika munkuta yakuSpain, bantu bakali kusumpula njiisyo eeyi, bakali kusyoma kuti bakali kupa bantu bakali kukazya njiisyo zyachikombelo “nzwisa iitondeezya mbukubede kutentwa mubbibi lyamulilo,” kuti basanduke kuchitila kuti batakatentwi mubbibi lyamulilo nibafwa. Muzisi zyiingi, bantu bakomba masyaanyinakulu bakafwa, balabalemeka akubakumbila kuti babalongezye. Bamwi bayanda kubotezya masyaanyinakulu bakafwa kuchitila kuti batabakataazyi. Chuusisya nchakuti kusyoma kubeja kwaSaatani ooku takuumbulizyi pe. Pesi kupa kuti bantu bakataazikane azintu zitawo akuti bayoowe.

11. Babbululu besu abeenzuma beezya biyeni kuti tuchite zintu ziteendelani aJwi lyaLeza?

¹¹ Kuyanda Leza aJwi lyakwe kutugwasya kuti tuswiilile Jehova nikuba chiindi babbululu besu abeenzuma nibatusungilizya kuti tuliswaanizye muziyanza ziteendelani aMagwalo zichitwa kuti muntu wafwa. Chimwi chiindi balakonzya kutuchitila zintu zipa kuti tube abweeme, amwi kabaamba kuti teetwakali kumuyanda akutamulemeka muntu wafwa. Alubo balakonzya kwaamba kuti nzitwachita zilakonzya kupa kuti muntu wafwa azookataazye bachipona. Kujana twakasumpula biyeni kasimpe kamuBbayibbele? Atubone mbutukonzya kubelesya malayilile aamuBbayibbele aatobela.

12. Nziizili ziyanza ziteendelani aMagwalo zichitwa kuti muntu wafwa?

¹² Yezya ‘kulyaanzaania’ kuziyanza anjiisyo ziteendelani aMagwalo zichitwa kuti muntu wafwa. (2 Kor. 6:17) Muchisi chimwi chili muCaribbean, bantu biingi basyoma kuti, kuti muntu wafwa ngawaba “chipuku” chinga chiyabweendeenda kachikataazya bantu bakatali kumujata kabotu. Limwi bbuku lyakati, “chipuku” eecho chilakonzya “kupenzya bantu bamuchilawu.” Muli zimwi zisi muAfrica, kuli chiyanza chakuvumba ziboni-boni akuchengulusya mapikicha akwaalanzya kumuduli wang’anda  aamuunzi wamuntu wafwa. Bazichitilaanzi? Nkaambo bamwi basyoma kuti muntu wafwa, tayelede kulibona pe! Mbutuli bakombi baJehova, tatuzisyomi pe ziyanza nikuba kuliswaanizya mumichito iisumpula kubeja kwaSaatani!—1 Kor. 10:21, 22.

13. Mbuuli mbukwaambidwe muli Jakobo 1:5, weelede kuchitaanzi kuti kutakwe choonzyo atala achimwi chiyanza?

¹³ Kuti kutakwe choonzyo atala achimwi chiyanza, komba kuli Jehova kumukumbila kuti akupe busongo. (Bala Jakobo 1:5.) Mpawo uyanduulisisye mumabbuku eesu. Kuti kazichita, kumbila kugwasigwa abaalu bamumbungano. Tabakakubuzyi zyakuchita pesi bayookutondeezya malayilile aazwa muBbayibbele ayendelana apenzi lyako, aali mbuuli aaya ngitwayiya. Kuchita oobo kuyoopa kuti uyiisye ‘maanu’ aako aatakugwasye kuti ‘usiyanisye chiluzi achitaluzi.’—Heb. 5:14.

14. Tweelede kuchitaanzi kuti tutalebyi bamwi?

¹⁴ “Amucite zintu zyoonse kutegwa Leza alemekwe. Amuleke kuba zilebyo.” (1 Kor. 10:31, 32) Chiindi nitusala kuliswaanizya muli chimwi chiyanza, tweelede kuyeeya kuti bamwi bayoomvwa biyeni, kapati bakombima. Tatuyandi kuchita zintu zilebya bamwi! (Mk. 9: 42) Alubo tatuyandi kunyemya bantu batali Bakamboni akaambo kazintu zitagwasyi. Luyando luyootugwasya kuti twaambuulaabo munzila yabulemu, iipa kuti Jehova alemekwe. Alubo tatuyandi kukazyania ambabo nikuba kuninda ziyanza zyabo. Utalubi kuti luyando lulaamanguzu. Kuti twalutondeezya munzila iili kabotu alubo iili aabulemu, tulakonzya kutetya myoyo yabantu batukazya.

15-16. (a) Nkamboonzi nitweelede kubuzya bamwi nzitusyoma? Amba chikozyano. (b) Majwi aPawulu aalembedwe muli Baroma 1:16, abeleka biyeni kuli ndiswe?

¹⁵ Buzya bantu bamuchilawu mukkala kuti uli Kamboni waJehova. (Is. 43:10) Kuti babbululu bako abantu mbuyakilenaabo kabazi kuti ukomba Jehova Leza, ziyookuubila kwaambuulaabo kuti kwaba zyiimo ziyumu. Francisco, uukkala kuMozambique wakalemba kuti: “Ime amukayintu wangu Carolina nitwakayiya kasimpe, twakabuzya bamumpuli kuti tatuchiliswaanizyi pe muziyanza zichitwa mukukomba bantu bakafwa. Kusala kwesu kwakasunkwa chiindi mukulana waCarolina naakafwa. Muchilawu chesu kuli chiyanza chakusanzya mutunta wamuntu wafwa. Mpawo bbululu wakwe waafwiifwi weelede koona kwamazuba aatatu aabusena mpubakaatila maanzi  ngibamusanzyaawo. Chiyanza eechi chichitilwa kuti babotezye muuya wamuntu wafwa. Bamumpuli yaCarolina bakali kuyanda kuti kube nguwe uuchita oobo.”

¹⁶ Francisco amukayintu wakwe bakachita biyeni? Francisco wakati: “Akaambo kakuti Jehova tulamuyanda akuti tuyanda kuchita zintu zimubotezya, twakakaka kuliswaanizya muchiyanza eechi. Bamumpuli yaCarolina bakanyema loko. Bakatupa mulandu wakuti teetwakali kubalemeka pe bantu bafwide alubo bakati tabachinootuswayi pe nikuba kutugwasya. Teetwakambuulaabo pe atala ankani eeyi kabachinyemede nkaambo twakali twabapandulwida kale nzitusyoma. Bamwi babbululu besu bakaba kubbazu lyesu, kabaamba kuti twakali twazipandulula kale nzitusyoma. Mukuya kwachiindi, nitwakabona kuti bamumpuli yaCarolina teebakachinyemede, twakazoobamba luumuno. Bamwi nga basika kung’anda yesu kuzookumbila mabbuku aapandulula Bbayibbele.” Tatweelede kuba aabweeme bwakukwabilila kasimpe kali atala alufu.—Bala Baroma 1:16.

17. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tube mweenzinyina wachoonzyo kumuKristu wafwidwa?

¹⁷ Kuti umwi muKristu wafwidwa bbululu wakwe, tweelede kweezya amanguzu eesu kuba ‘mweenzinyina wachoonzyo, munyina wakazyalilwa kuti tumugwasye muziindi zyamapenzi.’ (Tus. 17:17) Kujana twachita biyeni kuti tube ‘mweenzinyina wachoonzyo,’ kapati kuti mukombima wafwidwa kali kusungilizigwa kuti aliswaanizye mumichito iiteendelani amagwalo? Atubone njiisyo zibili zyamuBbayibbele, zikonzya kutugwasya kuti tuumbulizye bafwidwa.

18. Niinzi chakapa kuti Jesu alile alubo chikozyano chakwe chituyiisyaanzi?

¹⁸ “Amulile abaabo balila.” (Rom. 12:15) Chimwi chiindi kulakonzya kutuyumina kuumbulizya muntu wafwidwa. Pesi kuti watubona katulikulila ulabona kuti tuli andaba anguwe. Chiindi Lazaro mweenzinyina waJesu naakafwa, Mariya aMarta bakalila munyaandumi wabo alubo bamwi bakalila nkaambo wakali mweenzinyina.  Nikwakiinda mazuba aane Jesu wakasika, mpawo anguwe “yakamweenda misozi” nikuba kuti wakalizi kuti uyanda kubusya Lazaro. (Joh. 11:17, 33-35) Kulila kwaJesu kwakatondeezya mbalimvwa Wisi. Alubo kwakatondeezya kuti Jesu wakali kwiiyanda mpuli eeyi, eezi zyakawumbulizya Marta aMariya. Munzila iikozyenie, kuti bakombima babona kuti tulabayanda akuti tuli aandaba ambabo balabona kuti tabali abalikke pe, bali abeenzinyina bali aandaba ambabo alubo bayanda kubagwasya.

19. Kujana twaabelesya biyeni majwi aajanika muli Mukambausi 3:7 nituumbulizya muntu wafwidwa?

¹⁹ ‘Chiindi chakuumuna achiindi chakwaambuula.’ (Muk. 3:7) Imwi nzila yakuumbulizya muKristuma wafwidwa, nkumuswiilila nalikwaambuula. Atumuswiilile mukombima nalikwaamba zili mumoyo wakwe alubo tutanyemi pe kuti waamba ‘chaambaambe.’ (Job. 6:2, 3) Zilakonzeka kuti ulikataazikene mumizeezo akaambo katukataazigwa ababbululu bakwe batali Bakamboni. Nkinkaako, kombaamwi anguwe. Kumbila kuli yooyo ‘Uuswiilila nkombyo’ kuti amupe manguzu akuti zintu azibone munzila iili kabotu. (Int. 65:2) Bala Bbayibbele anguwe kuti kazichita. Alubo mulakonzya kubala chimwi chiiyo cheendelana achiimo chakwe, chijanika mumabbuku eesu mbuuli zyakachitika mubuumi.

20. Tuyoolanga-langaanzi muchiiyo chitobela?

²⁰ Nchilongezyo chipati loko kuziba kasimpe kali atala abafwide, abulangilizi mbubalaabo bantu bali mutubanda mbayeeya Jehova! (Joh. 5:28, 29) Nkinkaako, kwiinda mumajwi amumichito, tutayoowi pe kusumpula kasimpe kamuBbayibbele akukabuzya bamwi kufumbwa mputwajana mweenya. Muchiiyo chitobela, tuyoolanga-langa imwi nzila Saatani njabelesya kweena bantu kuti bataboni mumuni wakasimpe, zyachidimoni. Tuyoobona kuti nkamboonzi nitweelede kutantamuka michito azyakulikondelezya zili atala achidimoni.