Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 15

Ubabona Biyeni Bantu Mbukambawukila?

Ubabona Biyeni Bantu Mbukambawukila?

“Amuwaale meso aanu mubone myuunda, nkaambo yayuma kale kuti itebulwe.”—JOH. 4:35.

LWIIMBO 64 Kutola Lubazu Cakukondwa Mumulimo Wakutebula

ZITAYIIGWE *

1-2. Kweelede kuti niinzi chakapa kuti Jesu aambe majwi aali muli Johane 4:35, 36?

JESU wakali kuyabweenda afwiifwi amyuunda alubo kweelede kuti myuunda eeyo yakalimidwe bbali yakachili mfwiifwi. (Joh. 4:3-6) Kwakasyeede myeezi iili 4 kuti bbali eeyi itebulwe. Jesu wakaamba chimwi chintu chigambya. Wakati: “Amuwaale meso aanu mubone myuunda, nkaambo yayuma kale kuti itebulwe.” (Bala Johane 4:35, 36.) Wakali kwaambaanzi?

2 Zilaantanganana kuti Jesu wakali kwaamba kutebula kwakukozyanisya, kutebula bantu. Atulange-lange zyakachitika Jesu katanaamba majwi aaya. Jesu wakakambawukila mwanakazi muSamariya alubo mwanakazi ooyu wakasyoma nikuba kuti maJuda amaSamariya teebakali kunjililana pe. Chiindi Jesu naakambuula majwi aakuti myuunda “yayuma kale kuti itebulwe,” kwakali maSamariya bakali kuza kulinguwe kuti azoobayiisye. Bantu aaba bakali babuzigwa amukayintu muSamariya ngwaakakambawukila. (Joh. 4:9, 39-42) Umwi sikulanga-langa makani aamuBbayibbele wakati: “Kuyandisya kuswiilila nkubakachita bantu aaba . . . kutondeezya kuti bakali mbuli zilyo zilindila kutebulwa.”

Tweelede kuchitaanzi kuti twabona kuti myuunda “yayuma kale kuti itebulwe”? (Langa fuka 3)

3. Kubona bantu mbuli mbaakali kubabona Jesu kuyookugwasya biyeni?

3 Ubabona biyeni bantu mbukambawukila makani mabotu? Ubabona mbuli zilyo zyabizwa zilindila kutebulwa na? Kuti kakuli boobo, kuli zintu zitatu nzutachite. Chakusaanguna uyookambawuka kuzi kuti chiindi chasyaala nchiche. Tweelede kuchibelesya kabotu chiindi nkaambo chiindi chakutebula nchiche. Chabili, uyoobotelwa kubona bantu kabali kuswiilila makani mabotu. Bbayibbele lyaamba kuti: ‘Bantu balakondwa chiindi chakutebula.’ (Is. 9:3) Chatatu, uyoobona bantu mbukambawukila mbuli basikwiiya baJesu bajuunza. Alubo eezi zilapa kuti uchinche-chinche nkambawuko yako kuchitila kuti ubasike amoyo.

4. Tulayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chamwaapostolo Pawulu?

4 Jesu taakali kubona maSamariya mbuli bantu batakonzyi kumuswiilila mbuli mbubakali kukonzya kubabona bamwi batobeli bakwe. Wakali kubabona mbuli basikwiiya bajuunza. Andiswe tweelede kubona bantu mbitukambawukila mbuli basikwiiya baKristu bajuunza. Mwaapostolo Pawulu wakatusiila chikozyano chibotu nchitweelede kutobela. Twiiyaanzi kuchikozyano chakwe? Muchiiyo eechi tulabona (1) mbaakaziba nzibasyoma bantu mbaakali kukambawukila, (2) mbaakaziba nzibakali kuyandisya (3) ambaakababona mbuli basikwiiya bajuunza.

ZIBA NZIBASYOMA

5. Niinzi chakapa kuti kumuubile Pawulu kukambawukila mumasinagogu?

5 Chiindi chiingi Pawulu wakali kukambawukila mumasinagogu aamaJuda. Muchikozyano, naakali kusinagogu yakuTesalonikka “kwamasabata otatwe wakali kubasalazyila Magwalo.” (Mil. 17:1, 2) Kweelede kuti kwakali kumuubila kukambawukila musinagogu nkaambo wakali muJuda. (Mil. 26:4, 5) Pawulu wakabazi kabotu maJuda nkinkaako kwakali kumuubila kubakambawukila.—Flp. 3:4, 5.

6. Bantu bakali kumisika yakuAtene bakasiyene biyeni abantu Pawulu mbaakali kukambawukila mumasinagogu?

6 Nikwakaba kupenzegwa kuTesalonikka akuBbereya Pawulu wakachijila kuAtene. Naakali nkuko “wakatalika kubapandulwida cakusalazya ba Juda alimwi abantu bamwi ibakali kukomba Leza” muchikombelo naakuti musinagogu. (Mil. 17:17) Bantu mbaakakambawukila kumisika yakuAtene bakali siyene ambaakali kukambawukila musinagogu. Bamwi bakali basyaabusongo, bamwi teebakali maJuda pe alubo bakali kubonaanga Pawulu wakali kubayiisya ‘njiisyo mpya.’ Bakamwaambila kuti: “Utwaambila zintu zimwi zyeenzu mumatwi eesu.”—Mil. 17:18-20.

7. Kweendelana alugwalo lwa Milimo 17:22, 23, Pawulu wakayichincha biyeni nkambawuko yakwe?

7 Bala Milimo 17:22, 23. Chiindi Pawulu naakali kukambawukila bantu bakuAtene bakatali maJuda taakabelesya nzila njaakali kubelesya naakali kukambawukila mumasinagogu. Amwi Pawulu wakalibuzya kuti, ‘Bantu bakuAtene basyomaanzi?’ Wakalangisisya zintu zyakali mubusena oobu anzibakali kusyoma bantu aabo. Kuzwa waawo, Pawulu wakayanduula kasimpe kali muMagwalo keendelana anzibasyoma. Umwi sikulanga-langa makani aamuBbayibbele wakati: “Mbukunga [Pawulu] wakali muJuda, wakananzelela kuti maGirikki bakatali kusyoma kuli Leza teebakali kukomba Leza wakasimpe wakali kukombwa amaJuda amaKristu.” Alubo wakayungizya kuti: “Nikuba boobo wakabatondeezya kuti makani ngaakali kubakambawukila taakali kuzwa kuli umwi Leza ngubatazi bantu bakuAtene.” Nkinkaako Pawulu wakali kuchincha nkambawuko yakwe kuti yeendelane abantu. Wakabuzya bantu bakuAtene kuti makani ngaakali kubakambawukila akali kuzwa kuli “Leza Uutazyibidwe” ngubakali kukomba chakutaziba. Nikuba kuti bantu bakatali maJuda teebakalaazi kabotu pe Magwalo, Pawulu taakaleka pe kubakambawukila. Wakali kubabona mbuli zilyo zyabizwa zilindila kutebulwa alubo eezi zyakapa kuti achinche nkambawuko yakwe kuti yeendelane ambabo.

Tobelezya chikozyano chaPawulu kwiinda mukuba muntu uunanzelela, uuchincha-chincha nkambawuko kweendelana azyiimo alubo uubona bantu mbuli bakombi baLeza bajuunza (Langa fuka 8, 12, 18) *

8. (a) Niinzi chinga chilakugwasya kuti uzibe nzibasyoma bantu muchilawu chanu? (b) Kuti umwi muntu wakubuzya kuti ulaacheechi yakwe, nga ulamukambawukila biyeni?

8 Ba muntu uunanzelela mbuli Pawulu. Langa zintu zitondeezya nzibasyoma bantu bali muchilawu chanu. Muchikozyano, niinzi nzubona aamuunzi wamuntu nguyanda kukambawukila? Zina lyakwe, nzila njazwaataayo, amajwi ngabelesya zitondeezya kuti unjila cheechi ili? Amwi wakakubuzya kuti ulaacheechi njanjila. Umwi muchizi payona uuyandikana wakati, chiindi naswaanana amuntu ulaacheechi yakwe umwaambila kuti, “Ndakuswaya kuti tuzoowambuuzyanie atala ankani eeyi kutali kuti ndikumanikizye kuti usyome nzindisyoma.”

9. Nzintuunzi nzitusyoma zikonzya kusyomwa amuntu unjila imwi cheechi?

9 Ngaali makani ngukonzya kukambawukila muntu unjila imwi cheechi? Yezya kuyanduula zintu nzimuzuminana. Amwi ukomba Leza uumwi biyo, ulasyoma kuti Jesu Mufutuli wesu akuzumina kuti tupona kumazuba aakumamanino. Kuti kakuli zintu nzimusyoma zifenene belesya nzizyo kumukambawukila munzila iimusika amoyo.

10. Tweelede kweezya kuchitaanzi alubo nkamboonzi?

10 Ziba kuti bamwi bantu tabazisyomi pe zimwi zintu nzibayiisigwa kumacheechi aabo. Nkinkaako toyelede kugolela akuziba cheechi njanjila muntu pesi weelede kuziba nzyasyoma lwakwe. Umwi payona uuyandikana uukkala kuAustralia uutegwa David wakati: “Mazubaano bantu biingi baswaanizya zyaambwa abasyaabusongo anjiisyo zyamacheechi.” Alubo Donalta uukkala kuAlbania wakati: “Bamwi baamba kuti balanjila cheechi pesi tabasyomi pe kuti Leza mpali.” Umwi mukwesu mumishinali uukkala kuArgentina wakati bamwi bati basyoma njiisyo yabutatu pesi tabasyomi pe kuti Taata, Mwana amuuya uusalala nguLeza uumwi. Alubo wakayungizya kuti: “Kuziba eezi kupa kuti kutuubile kuziba zintu nzibasyoma zifenene anzitusyoma.” Nkinkaako yezya kuziba nzyasyoma muntu. Kuti twachita oobo tuyooba mbuli Pawulu wakaba “zintu zyoonse kubantu bamisyobo yoonse.”—1 Kor. 9:19-23.

ZIBA NZIBAYANDISYA

11. Kweendelana alugwalo lwa Milimo 14:14-17, Pawulu wakayichincha biyeni nkambawuko yakwe kuti yeendelana abantu bakuLustra?

11 Bala Milimo 14:14-17. Pawulu wakeezya kuziba nzibayandisya bantu mbaakali kukambawukila mpawo wakachincha nkambawuko yakwe kuti yeendelane ambabo. Muchikozyano, naakali kukambawukila bantu bakuLustra bakatazi kabotu Magwalo wakabelesya zintu nzibakali kukonzya kumvwisisisya. Wakaambuula atala azilyo zyiingi akubotelwa mubuumi. Wakabelesya majwi azikozyano nzibakali kukonzya kumvwisisisya.

12. Nga ulaziziba biyeni zintu nzyayandisya muntu kuchitila kuti uchinche nkambawuko yako kuti yeendelane anguwe?

12 Belesya bupampu kuti uzibe nzibayandisya bantu bamuchilawu chanu mpawo uchinche-chinche nkambawuko yako kuti yeendelane ambabo. Nga ulaziziba biyeni zintu nzyayandisya muntu chiindi nwasika amuunzi wakwe? Ba muntu unanzelela. Atuteedi wajana muntu ulikutilila mafulawuzi, ulikubala bbuku, ulikukkanika naakuti ulikuchita zimwi. Kuti kazichita ulakonzya kubelesya nzyalikuchita kuti utalike kwaambuula anguwe. (Joh. 4:7) Chimwi chiindi nzila njazweete aayo muntu ilakonzya kukutondeezya kuti ngwawuli musyobo, mulimu ngwachita naakuti nguuli musobano ngwayandisya. Gustavo wakati: “Ndakaambuula amulombe ulaaminyaka iili 19 wakazweete T-shirt yakali achifanikisyo chamwiimbi uzibinkene.” Alubo wakati: “Ndakatalika kumubuzya atala amwiimbi ooyo mpawo wakandibuzya kuti nkamboonzi naakali kumuyanda mwiimbi ooyo. Wakazumina kwiiya Bbayibbele alubo lino wakaba Kamboni.”

13. Nga tulachita biyeni kuti tupandulwide bantu atala achiiyo chaBbayibbele munzila iipa kuti babone mbuchigwasya?

13 Chiindi nukumbila kuti mwiiye Bbayibbele amuntu ngwaakakambawukila, weelede kumubuzya munzila iipa kuti abone mbukuyoomugwasya. (Joh. 4:13-15) Muchikozyano, muchizi uutegwa Poppy wakakumbilwa kuti aswaye umwi mwanakazi wakali achiyandisyo chakwiiya Bbayibbele. Chiindi naakanjila mung’anda yamwanakazi ooyo, Poppy wakabona kuti kwakali chitupa aamuduli chitondeezya kuti mwanakazi ooyo wakaliyiide. Nkinkaako wakamupandulwida kuti andiswe tuli apulogilamu yakwiiya Bbayibbele abantu kwiinda mukuchita chiiyo chaBbayibbele akunjila miswaangano. Mwanakazi ooyo wakazumina kwiiya Bbayibbele mpawo mubuzuba bwakatobela wakasika kumiswaangano alubo nikwakaba muswaangano wabbazu wakasika. Nikwakayinda munyaka wakabbabbatizigwa. Libuzye kuti: ‘Bantu mbindiyanda kubweedela bayandisyaanzi? Alubo nga ndilachita biyeni kuti ndibapandulwide atala achiiyo chaBbayibbele munzila iipa kuti babone mbuchigwasya?’

14. Nga tulachita biyeni kuti chiiyo chesu cheendelane achiimo chamuntu ngutwiiyaawe?

14 Kuti kwiiya Bbayibbele abantu basiyene-siyene, weelede kulibambila chiiyo chamuntu umwi awumwi alubo weelede kuziba mpuli yakwe, nzyayandisya, lwiiyo ndwalaalo azintu nzyaakaswaana. Chiindi nulibambila, weelede kuyeeya lugwalo, vidiyo azikozyano nzutabelesye kuti umupandulwide kasimpe kamuBbayibbele. Libuzye kuti, ‘Niinzi chikonzya kumunoneezya akumusika amoyo muntu ooyu?’ (Tus. 16:23) Umwi muchizi upayona wakali kwiiya awumwi mwanakazi Bbayibbele. Mwanakazi ooyo wakamubuzya kuti: “Tandisyomi pe kuti bantu bayoobusigwa.” Muchizi ooyu taakamumanikizya pe kuti asyome. Pesi wakati: “Ndakayeeya kusaanguna kumugwasya kuti amuzibe kabotu Leza wakasyomezya atala abubuke.” Kuzwa waawo, muchiiyo chimwi achimwi wakali kumutondeezya kuti Jehova ulaaluyando, busongo amanguzu. Mpawo mukuya kwachiindi mwanakazi ooyu wakazoosyoma kuti bantu bayoobusigwa alubo lino wakaba Kamboni uusungweete loko.

BABONE MBULI BASIKWIIYA BAJUUNZA

15. Kweendelana alugwalo lwa Milimo 17:16-18, njiili michito mibi njibakali kuchita bantu bakuAtene, pesi nkamboonzi Pawulu naatakaleka kubakambawukila?

15 Bala Milimo 17:16-18. Pawulu taakaleka pe kukambawukila bantu bakuAtene nikuba kuti biingi bakali kukomba zibumbwa, kuchita bwaamu, teebakali kusyoma muli Leza alubo bakali kumupenzya. Wakalizi kuti anguwe katanaba muKristu wakali “sikusampaula Leza asikupenzya bantu bakwe alimwi asikasampusampu.” (1 Tim. 1:13) Mbuli Jesu mbaakabona Pawulu kuti wakali kuyoochincha, Pawulu wakabona bantu bakuAtene kuti mbasikwiiya bajuunza. Wakachita kabotu kubasyoma nkaambo bamwi babo bakazoochincha.—Mil. 9:13-15; 17:34.

16-17. Niinzi chitondeezya kuti bantu bamisyobo yoonse balakonzya kuchincha akuba basikwiiya baKristu? Amba chikozyano.

16 Mumwaanda wakusaanguuna, bantu bamisyobo yoonse bakaba basikwiiya baJesu. Chiindi Pawulu naakalembela bantu bakali kukkala kuKkorinto, wakaamba kuti bamwi bantu bamumbungano eeyo bakali kuchita milandu naakuti kupona buumi bwakutalijata. Wakayungizya kuti: “Lino oobo mbobakabede bamwi akati kanu. Pele nywebo mwakasanzyigwa; mwakasalazyigwa.” (1 Kor. 6:9-11) Kaansinga nduwe, wakali kunoobonaanga balakonzya na kuchincha kuti babe basikwiiya?

17 Mazubaano bantu biingi balikuzumina kuchincha kuti babe basikwiiya baJesu. Umwi payona uuyandikana wakuAustralia uutegwa Yukina wakabona kuti bantu bamisyobo yoonse balakonzya kuchincha. Wakaswaanana awumwi musimbi wakalembedwe-lembedwe aamubili (tattoo) alubo kazweete zigogo zipati. Wakati: “Ndakawaya-waya kwaambuulaawe kwakayindi. Pesi nindakaambuulaawe ndakabona kuti wakali kuziyanda zyaBbayibbele nkaambo wakalilembede mavesi aali muli Intembawuzyo aamubili wakwe.” Musimbi ooyu wakasaanguna kwiiya Bbayibbele akunjila miswaangano. *

18. Nkamboonzi nituteelede kuyeeya kuti bantu bali muchilawu chesu tabakonzyi pe kuchincha?

18 Chiindi Jesu naakaamba kuti myuunda yalindila kutebulwa, wakali kuyeeya kuti bantu biingi bakali kuyooba batobeli bakwe na? Peepe. Nkaambo Magwalo akali aamba kale kuti mbache bantu bayoomuswiilila. (Joh. 12:37, 38) Jesu wakali kukonzya kubona zili mumoyo wamuntu. (Mt. 9:4) Nikuba boobo, wakabikkila maanu kuyanduula bantu bakali kumusyoma alubo wakali kukambawukila bantu boonse. Iswe tatukonzyi kubona zili mumoyo wamuntu, nkinkaako tatweelede kuyeeya kuti bantu bali muchilawu chesu tabakonzyi pe kuchincha. Pesi tweelede kubabona mbuli basikwiiya bajuunza. Umwi mumishinali wakuBurkina Faso uutegwa Marc wakati: “Chiindi chiingi bantu mbindibonaanga bayiya kabotu nga bazooleka kwiiya pesi mbitayeeyeli nga bayinkilila kunembo. Eezi zyakandiyiisya kuti tweelede kuzumizya muuya uusalala kuti utuzulwide.”

19. Tweelede kubabona biyeni bantu bali muchilawu chesu?

19 Chimwi chiindi ulakonzya kubonaanga bantu bamuchilawu chanu tabali mbuli zilyo zyabizwa zilindila kutebulwa. Pesi utalubi majwi Jesu ngaakabuzya basikwiiya bakwe. Myuunda ilindila kutebulwa. Bantu balakonzya kuchincha akuba basikwiiya baKristu. Jehova ubona bantu aabo mbuli “zintu ziyandisi.” (Hag. 2:7) Kuti twabona bantu mbuli mbaababona Jehova aJesu tuyooba achiyandisyo chakuziba nzibasyoma anzibayandisya. Alubo tuyoobabona mbuli bakombi baLeza bajuunza kutali kuyeeya kuti tabakootuswiilila pe.

LWIIMBO 57 Kukambaukila Bantu Boonse

^ par 5 Nzila njitubabonaayo bantu bali muchilawu mutukkala iipa kuti tubakambawukile akubayiisya biyeni? Muchiiyo eechi tulabona kuti Jesu amwaapostolo Pawulu bakali kubabona biyeni bantu mbibakali kukambawukila ambutukonzya kutobelezya chikozyano chabo kwiinda mukuziba nzibasyoma, kubabona mbuli basikwiiya baJesu bajuunza akuziba nzibayandisya bantu mbitukambawukila.

^ par 17 Ulakonzya kujana zikozyano zyiingi zyabantu bakachincha muchipanzi chitegwa “IBBAIBBELE LILAKONZYA KUBACINCA BANTU”. Chipanzi eechi chakali kujanika muNgazi Yamulindizi pesi chakajinka mu2017. Mazubaano chijanika aajw.org®. Langa alembedwe kuti KUJATIKIZYA NDISWE > ZYAKULUULA.

^ par 57 BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Mpuli iili kukambawuka kung’anda ang’anda mpawo yananzelela kuti kuli (1) ng’anda ilaamafulawuzi alubo zintu zyoonse zibambidwe kabotu; (2) mpuli ilaabana; (3) ng’anda iitabambikene kabotu (4) bantu balaacheechi njibanjila. Nga ulabajana kuli bantu batazoobe bakombi baLeza bajuunza?