Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 35

“Amwiinkilile Kunembo Akuyakana”

“Amwiinkilile Kunembo Akuyakana”

“Amwiinkilile kunembo kusungwaazyania akuyakana.”—1 TES. 5:11.

LWIIMBO 90 Amukulwaizyanye

ZITAYIIGWE *

1. Kweendelana alugwalo lwa 1 Batesalonikka 5:11, nguuli mulimu ngutuchita toonse?

 MBUNGANO yanu kuli niyakatola lubazu na mukuyaka Ng’anda yaBwaami naakuti kwiibambulula? Kuti kakuli boobo, kweelede kuti tukabulubi pe buzuba oobo nimwakasaanguna kubelesya ng’anda eeyo mpya. Wakalumba Jehova alubo kulakonzeka kuti yakayiba misozi akaambo kakubotelwa zyakuti wakakachilwa kwiimba lwiimbo lwakujula miswaangano. Maanda eesu aaBwaami ayakidwe kabotu, apa kuti Jehova atembawulwe. Pesi Jehova ulakonzya kutembawulwa kapati kuti twatola lubazu muli umwi mulimu wakuyaka. Mulimu ooyu teewakuyaka Maanda aaBwaami pesi ngwakuyaka bantu baza kuzookomba mulingawo. Kweelede kuti mwaapostolo Pawulu wakali kuyeeya atala amulimu ooyu chiindi naakalemba majwi aali mulugwalo luzulwida chiiyo chesu lwa 1 Batesalonikka 5:11.Bala.

2. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

2 Mwaapostolo Pawulu nchikozyano chibotu loko kunkani yakuyaka bakombima. Wakali kubafwida luzyalo. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa mbaakagwasya bakombinyina kuti (1) balisimye mumapenzi, (2) babe aaluumuno aakati kabo akuti (3) babe aalusyomo lusimide muli Jehova. Lino atubone mbutukonzya kutobelezya chikozyano chakwe kuchitila kuti tuyake bakombima mazubaano.—1 Kor. 11:1.

PAWULU WAKAGWASYA BAKOMBINYINA KUTI BALISIMYE MUMAPENZI

3. Ngaali maboneno aalikabotu ngaakalaawo Pawulu?

3 Pawulu wakali kubayanda loko bakombinyina. Mapenzi teechakali chintu cheenzu pe kulinguwe. Eezi zyakamugwasya kuti abeetelele akubafwida luzyalo bakombinyina bakali mumapenzi. Aali chimwi chiindi, Pawulu wakamaninwa aamali alubo wakeelede kuyanduula mulimu kuchitila kuti alisanine kuswaanizya abaabo mbaakali kweendaabo. (Mil. 20:34) Wakali kubeleka mulimu wakupanga matente. Naakasika kuKkorinto, wakasaanguna kubeleka aa-Akkwila aPrisila mumulimu ooyu wakupanga matente. Pesi “musabata imwi ayimwi” wakali kukambawukila maJuda amaGrikki. Mpawo Sila aTimoti nibakasika, “Pawulu wakasaanguna kubelesya chiindi chakwe chiingi kukambawuka jwi.” (Mil. 18:2-5) Pawulu taakwe naakaluba pe kuti chintu chakali kuyandikana loko mubuumi nkubelekela Jehova. Akaambo kakubeleka changuzu nkwaakali kuchita Pawulu, wakakonzya kusungwaazya bakombinyina. Wakabayeezya kuti teebakeelede kusiya kuchita “zintu ziyandikana loko,” nkukwaamba zintu ziyandikana zyabumukombi bwakasimpe akaambo kamapenzi aamubuumi akukataazikana atala akusanina mpuli zyabo.—Flp. 1:10.

4. Pawulu aTimoti bakabagwasya biyeni bakombinyina kuti balisimye chiindi nibakali kupenzegwa?

4 Mbungano yakuTesalonikka niyakazwa aakujulwa, maKkristu bakachili bapya bakakazigwa loko. Chiindi nkamu yabantu banyemede nibakababula baPawulu aSila, “bakakwenkwelesya Jasoni abamwi bakombinyina kubeendelezi bamuunzi” kabalikoompolola kabati: “Baalumi aaba boonse balikuchita zintu zikazyania aamilawu yaKkesari.” (Mil. 17:6, 7) Amuyeeyele mbubakalimvwa maKKkristu aabo bakachili bapya chiindi nibakabona baalumi bamumuunzi kabali kubabukila. Bakali kukonzya kubweeda musule mubukombi. Pesi Pawulu taakali kuyanda pe kuti eezi zichitike. Nikuba kuti Pawulu aSila bakeelede kuzwa mumuunzi, bakaba aachoonzyo chakuti mbungano eeyo yakachili mpya, yajana chakulya chamubukombi. Pawulu wakazooyezya maKkristu bakuTesalonikka kuti: “Twakatuma Timoti, mukombima. . . , kuti azoomusimye akumuumbulizya akaambo kalusyomo lwanu, kuchitila kuti kutabi muntu naaba umwi uuzungaanisigwa aamapenzi aaya.” (1 Tes. 3:2, 3) Kweelede anguwe Timoti wakali wapenzegwa kumuunzi wakulimbabo kuListra. Wakabona Pawulu kali kusimya bakombinyina. Akaambo kakuti Timoti wakalibonena Jehova mbaakabagwasya, wakali kukonzya kusimya bakombinyina kuti babe aachoonzyo chakuti Jehova wakali kuyoobagwasya.—Mil. 14:8, 19-22; Heb. 12:2.

5. Umwi mwaalu wakamugwasya biyeni mukwesu Bryant?

5 Kuli zimwi na nzyaakachita Pawulu kuti asimye bakombinyina? Nibakali mulweendo kabali kubweeda kuListra, ku-Ikkoniyo, aku-Antiyokkiya, Pawulu aBbanabbasi “bakali kubasalila baalu mumbungano imwi ayimwi.” (Mil. 14:21-23) Zilaantanganana kuti baalumi aabo basalidwe bakawumbulizya mbungano mbuli mbubachita baalu mazubaano. Amubone zyakaambwa aawumwi mukwesu uutegwa Bryant, wakati: “Nindakaba aaminyaka iili 15, Ndeende wakatuchija alubo baama bakagwisigwa mumbungano. Ndakalibona kandili aandilikke alubo ndakakataazikana.” Niinzi zyakagwasya Bryant kuti alisimye muchiindi chili boobu? Wakaamba kuti: “Umwi mwaalu uutegwa Tony wakali kukkala kaambuula aandime kumiswaangano akuli zimwi ziindi. Wakandibuzya atala abamwi bakali kubotelwa nikuba kuti bakali mumapenzi. Wakandibalila lugwalo lwa Intembauzyo 27:10 alubo wakali kukkala kaambuula atala achikozyano chaHezekkiya, ooyo wakabelekela Jehova kasyomeka nikuba kuti wisi taakali chikozyano chibotu.” Eezi zyakamugwasya biyeni Bryant? Wakaamba kuti: “Kundisungwaazya nkwaakali kuchita mukwesu Tony, kwakapa kuti ndisale kuchita mulimu mubotu loko, mulimu wachiindi choonse.” Nibaalu, amubabikkile maanu aabo bayanda “jwi libotu” lyakubasungwaazya.—Tus. 12:25.

6. Pawulu wakaabelesya biyeni makani aazintu zyakachitika mubuumi bwabamwi kuti asungwaazye bakombinyina?

6 Pawulu wakayeezya bakombinyina kuti ‘joba pati lyabakamboni’ lyakakonzya kulisimya mumapenzi akaambo kamanguzu aaJehova. (Heb. 12:1) Pawulu wakalizi kuti makani aabantu bakalisimya kubuyumu-yumu busiyene-siyene, akali kukonzya kugwasya bakombinyina kuti balisimye, babe aachibindi akuti babikkile maanu ‘kumuunzi waLeza uupona.’ (Heb. 12:22) Mbukubede amazubaano. Toonse nga twagwasigwa loko chiindi nitubala atala aJehova mbaakagwasya Gidiyoni, Bbarakki, Davida, Samuyele, abamwi biingi. (Heb. 11:32-35) Niziba zikozyano zyabakombima bamazubaano, anzizyo zilatugwasya. Kumawofesi mapati, nga twatambula magwalo aazwa kubakwesu abachizi bakagwasigwa kuti babe aalusyomo lusimide nibakabala atala azyakachitika mubuumi bwabakombima bamazubaano.

PAWULU WAKAGWASYA BAKOMBINYINA KUTI BABE AALUUMUNO AAKATI KABO

7. Twiiyaanzi kumalayilile Pawulu ngaakalemba muli Baroma 14:19-21?

7 Tulakonzya kuyaka bakwesu abachizi kuti twaba kunembo mukupa kuti kube luumuno mumbungano. Tatweelede kuzumizya kusiyana kwamaboneno kakupa kuti twaanzaane. Tatweelede kukakatila kuzintu nzituyanda, kuti nzibayanda bamwi kazitatyoli malayilile aamuBbayibbili. Muchikozyano, mbungano yakuRoma yakali aamaKKkristu bachiJuda abazimwi zisi. Chiindi Mulawu waMozesi nwaakaleka kubeleka, milawu yakali kukasya kulya zimwi zintu teeyakachili kubeleka pe. (Mk. 7:19) Kuzwa kuchiindi eecho, amwi maKKkristu aachiJuda akali aabulya chakulya choonse. Pesi amwi maKKkristu aachiJuda takaangunikide pe kulya chakulya choonse. Nkani eeyi yachakulya yakapa kuti mbungano yaanzane. Pawulu wakatondeezya mbukuyandikana kuba aaluumuno naakaamba kuti: “Zilikabotu kuleka kulya nyama, kunywa wayini naakuti kuchita chimwi chintu chipa kuti mukombinyokwe alebwe.” (Bala Baroma 14:1921.) Pawulu wakagwasya bakombinyina kuti babone kuti kukazyania kuli boobu kwakali kupambanisya bamwi, ambungano yoonse. Wakalilibambilide kuleka kuchita zimwi zintu kuchitila kuti atalebyi bamwi. (1 Kor. 9:19-22) Andiswe tulakonzya kubayaka bamwi akupa kuti kube luumuno kuti twaleka kunjilila muzintu nzibalisalila bamwi.

8. Pawulu wakachita biyeni chiindi nikwakabuka imwi nkani mpati yakali kukonzya kupa kuti kutabi luumuno mumbungano?

8 Pawulu wakatusiila chikozyano chibotu loko chakubamba luumuno abaabo bakazyania aamakani aayandikana. Muchikozyano, amwi maKKkristu amumwaanda wamunyaka wakusaanguna akali kulya mulilo, masizi kaabulula kaamba kuti bantu bazisi bakali basanduka kuba maKKkristu, bakeelede kupalulwa kuchitila kuti batasekwi abantu bakunze. (Gal. 6:12) Pawulu taakazuminanaawo pe maboneno aayo, pesi kwiinda kuti akakatile kumaboneno aakwe, wakalibombya mpawo wakatola nkani eeyo kubaapostolo abaalu bakali kuJerusalema. (Mil. 15:1, 2) Nzyaakachita zyakapa kuti mbungano ibotelwe akuti ibe aaluumuno.—Mil. 15:30, 31.

9. Kujana twachitobelezya biyeni chikozyano chaPawulu?

9 Kuti kwaba imwi nkani ndemu iikonzya kupa kuti kube kukazyania, tweelede kubamba luumuno kwiinda mukuyanduula lugwasyo kulibaabo mbaakabikka Jehova kuti balanganie mbungano. Chiindi chiingi, malayilile aamuBbayibbili alajanika mumabbuku aambunga. Kuti twatobelezya malayilile aayo kutali zintu nzituyeeya, tulapa kuti kube luumuno mumbungano.

10. Niinzi zimwi nzyaakachita Pawulu kuti ape kuti kube luumuno mumbungano?

10 Pawulu wakapa kuti mumbungano mube luumuno kwiinda mukwaamba zintu zibotu nzibakali kuchita bakombinyina kutali zintu nzibakali kukachilwa kuchita. Muchikozyano, mumajwi aakwe aakweelelezya mubbuku lyaBaroma, Pawulu wakaamba bantu biingi amazina aabo alubo wakali kuyungizya bumwi buntu bubotu mbubakalaabo kuswaanizya aamwi makani. Tulakonzya kutobelezya chikozyano chaPawulu kwiinda mukwaamba buntu bubotu mbubalaabo bakwesu abachizi. Kuti twachita oobo, tulajatana akuyakana mumbungano.

11. Niinzi nzitweelede kuchita kuti kwaba kutamvwanana?

11 Chimwi chiindi maKkristu basimide mubukombi balakonzya kutazuminana naakuti kukazyania kulizimwi nkani. Eezi nzizyo zyakachitika kuli Pawulu amweenzinyina Bbanabbasi. Baalumi aaba babili bakakazyania loko atala akuti bayinkaawe na Makko mulweendo lwabo lwabumishinali. Baalumi aaba ‘bakanyemezyania loko,’ zyakuti bakaanzana. (Mil. 15:37-39) Pesi Pawulu, Bbanabbasi aMakko bakazoobambulula kutamvwanana ooku. Eezi zitondeezya kuti bakali kubona luumuno akujatana kwambungano kachili chintu chiyandikana loko. Pawulu wakazoowamba zintu zibotu atala aBbanabbasi aMakko. (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10) Andiswe mazubaano, tweelede kubambulula kuti kwaba kutamvwanana abamwi mumbungano mpawo tukkale katubona buntu bubotu mbubalaabo. Kuti twachita oobo, ngatuli kupa kuti kube luumuno akujatana.—Ef. 4:3.

PAWULU WAKASIMYA LUSYOMO LWABAKOMBINYINA

12. Mbuubuli bumwi buyumu-yumu mbubali kuswaana bakwesu abachizi?

12 Kuti twagwasya bakwesu abachizi kuti babe aalusyomo lusimide muli Jehova, ngatuli kubayaka. Bamwi balasekwa abamumpuli zyabo batali Bakamboni, mbibabelekaabo ambibayiyaabo kuchikolo. Bamwi bachiswa bulwazi bubi naakuti bakamana manguzu akaambo kabuyumu-yumu mbubaswaana. Bamwi baba aachiindi chilamfu kababbabbatizidwe alubo baba aaminyaka myiingi kabalindila kubona mamanino aanyika eeyi. Zyiimo eezi zilakonzya kusunka lusyomo lwamaKkristu mazubaano. MaKkristu bamumwaanda wamunyaka wakusaanguna ambabo bakaswaana buyumu-yumu bukozyenie. Niinzi nzyaakachita Pawulu kuti abasimye?

Nga tulabayaka biyeni bamwi mbuli mbaakachita mwaapostolo Pawulu? (Langa fuka 13) *

13. Pawulu wakabagwasya biyeni maKkristu bakali kusekwa akaambo kazintu nzibasyoma?

13 Pawulu wakabelesya Magwalo kuti ayake lusyomo lwabakombinyina. Muchikozyano, kulakonzeka kuti maKkristu bachiJuda teebakazi pe kuti balabasandula biyeni bamumpuli bakatali maKkristu, aabo bakali kubakazya kabaamba kuti chiJuda chilisumpukide kwiinda chiKkristu. Kweelede kuti lugwalo Pawulu ndwaakalembela maHebberu lwakabagwasya loko. (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Bakali kukonzya kubelesya nzyaakaamba Pawulu kuti basandule basikubakazya. Mazubaano, tulakonzya kugwasya bakombima balikukazigwa kuti babale mabbuku eesu kuchitila kuti bakonzye kupandulula zintu nzibasyoma. Kuti bachikula kabali kusekwa akaambo kakuti basyoma kuti zintu zyakalengwa biya, tulakonzya kubagwasya kuti babale kabbuku kati, Was Life Created? akati The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, kuchitila kuti bajane twaambo tupa kuti basyome kuti zintu zyakalengwa biya.

Nga tulabayaka biyeni bamwi mbuli mbaakachita mwaapostolo Pawulu? (Langa fuka 14) *

14. Niinzi nzyaakachita Pawulu nikuba kuti wakali aazyiingi zyakuchita mumulimu wakukambawuka awakuyiisya?

14 Pawulu wakasungwaazya bakombinyina kuti batondeezye bamwi luyando kwiinda ‘mumilimu mibotu.’ (Heb. 10:24) Pawulu wakagwasya bakombinyina kwiinda muzintu nzyaakali kuchita anzyaakali kwaamba. Muchikozyano, maKkristu bakuJudiya nibakaba aapenzi lyanzala, Pawulu wakabagwasya azimwi zintu nzibakali kuyanda. (Mil. 11:27-30) Nikuba kuti Pawulu wakali aazyiingi zyakuchita mumulimu wakukambawuka awakuyiisya, wakali kukkala kayanduula nzila zyakugwasya baabo bakali kuyanda kugwasigwa aazintu zyakumubili. (Gal. 2:10) Nzyaakachita Pawulu zyakagwasya bakombinyina kuti basyome kuti Jehova wakali kuyoobalangania. Mazubaano, kuti twalipeda kubelesya chiindi chesu, manguzu aluzibo lwakuchita iimwi milimu kuti tugwasye bakombima banga bachitikilwa mapenzi aalichitikila, nga tuli kuyaka lusyomo lwabo. Nchimwi biyo akusanga nkutuchita zipo zigwasilizya mumulimu uuchitwa munyika yoonse. Kuti twagwasya bakombima munzila eezi naakuti zimwi, nga tuli kubagwasya kuti basyome kuti ziyume zitete, Jehova takabasiyi pe.

Nga tulabayaka biyeni bamwi mbuli mbaakachita mwaapostolo Pawulu? (Langa fuka 15-16) *

15-16. Niinzi nzitweelede kuchita kuti tugwasye baabo bali aalusyomo lutasimide?

15 Pawulu taakaleka pe kubagwasya aabo bakatalikwe lusyomo lusimide. Wakali kubeetelela alubo wakali kwaambuulaabo munzila iilikabotu. (Heb. 6:9; 10:39) Muchikozyano, mulugwalo ndwaakalembela maHebberu, majwi ngaakali kuvuzya kubelesya akali kutondeezya kuti anguwe wakali kulibikkilizya. Wakali kuchita oobu kuti atondeezye kuti anguwe wakeelede kubelesya malayilile ngaakali kubapa. (Heb. 2:1, 3) Mbuli Pawulu, tatuleki pe kugwasya baabo bayanda kugwasigwa kuti babe aalusyomo lusimide. Tulabayaka kwiinda mukubatondeezya luyando lwachoonzyo. Alubo nzila njitwaambuulaayo ambabo ilakonzya kubasungwaazya.

16 Pawulu wakabuzya bakombinyina kuti Jehova wakali kwiibona milimu yabo mibotu. (Heb. 10:32-34) Tulakonzya kuchita zikozyenie andiswe chiindi nituli kugwasya mukombima uulaalusyomo lutasimide pe. Tulakonzya kumubuzya kuti wakakajana biyeni kasimpe naakuti kumusungwaazya kuti ayeeye ziindi mpaakagwasigwa aaJehova. Tulakonzya kubelesya chiindi eecho kuti tumugwasye kuti abone kuti Jehova taakayiluba pe milimu yakwe yaluyando akuti takamusiyi pe muchiindi chili kunembo. (Heb. 6:10; 13:6) Kwaambuuzyania ooku kulakonzya kubusilizya chiyandisyo nchibakalaacho bakombima chakwiinkilila kunembo kubelekela Jehova.

“AMWIINKILILE KUNEMBO KUSUNGWAAZYANIA”

17. Nziizili zintu nzitweelede kuchita kuti tuyungizye luzibo lwesu mumulimu wakuyaka lusyomo lwabakombima?

17 Mbuli muntu uuyaka mbayungizya luzibo lwakwe chiindi achiindi, andiswe tulakonzya kuyungizya luzibo lwesu mumulimu ooyu wakuyakana. Tulakonzya kugwasya bamwi kuti bajane manguzu aakuti balisimye mumapenzi ngibalaawo kwiinda mukubabuzya atala azikozyano zyabamwi bakalisimya chiindi. Tulakonzya kupa kuti kube luumuno mumbungano kwiinda mukwaamba zintu zibotu nzitubona muli bamwi, kubamba luumuno kuti lwanyonganisigwa akupa kuti kube luumuno kuti kwaba kutamvwanana akaambo kakusiyana kwamaboneno. Alubo tulakonzya kuyaka lusyomo lwabakwesu abachizi kwiinda mukubabuzya kasimpe kamuBbayibbili kayandikana, kubagwasya azintu nzibayanda akugwasya baabo batachisimide pe mubukombi.

18. Wakanza kuchitaanzi?

18 Bantu babeleka mumulimu wakuyaka mayake aambunga balabotelwa alubo balakkutisikana. Andiswe tulakonzya kubotelwa akukkutisikana kuti twayaka lusyomo lwabakomima. Kusiyana amaanda aanga adilika, mpindu nzitujana mumulimu ooyu zinooliwo kukabe kutamani. Nkinkaako, atwiinkilile “kunembo kusungwaazyania akuyakana.”—1 Tes. 5:11.

LWIIMBO 100 Amubasamausye

^ Buumi mbuyumu munyika eeyi. Bakombima balikuswaana buyumu-yumu bwiingi loko. Tulakonzya kubagwasya kuti twayanduula nzila zyakubasungwaazya. Kuti tukonzye kuchita oobo, kulayandikana kuti tulange-lange chikozyano chaPawulu.

^ BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mukwesu ulikutondeezya mwanaakwe musimbi mbaakonzya kubelesya malayilile aajanika mumabbuku eesu kuti akake kusungilizigwa kusekelela Kkisimusi.

^ BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mukwesu amwanakazi wakwe bayinka kuli iimwi nyika kuti bakagwasye bakombinyina bakachitikilwa mapenzi aalichitikila.

^ BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mwaalu waswaya mukwesu uutachisimide pe mubukombi. Ulikutondeezya mukwesu amwi mapikicha ngibakabwezegwaamwi minyaka yayinda kuChikolo chamaPayona. Mapikicha aaya apa kuti ayeeye kubotelwa nkubakalaako. Mukwesu ooyu uyanda kusaanguna lubo kubelekela Jehova mbuli mbaakali kuchita chiindi. Mukuya kwachiindi, wakazooboola lubo mumbungano.