Skip to content

Skip to table of contents

Chiiyo 8

Tulakonzya Kubotelwa Nituli Mumapenzi

Tulakonzya Kubotelwa Nituli Mumapenzi

“Amukondwe bakwesu, nomusikilwa masunko aaindene-indene.”—JAK. 1:2.

LWIIMBO 111 Twaambo Tutupa Kukkomana

ZITAYIIGWE *

1-2. Kweendelana alugwalo lwa Matayo 5:11, tweelede kulimvwa biyeni nituli mumapenzi?

JESU wakabuzya batobeli bakwe kuti banoobotelwa pesi wakabachenjezya kuti bakali kuyoopenzegwa. (Mt. 10:22, 23; Lk. 6:20-23) Kuba basikwiiya baKristu kupa kuti tubotelwe. Pesi tumvwa biyeni kuti twakazigwa abamumpuli, twapenzegwa aamfulumende naakuti twasungilizigwa kuchita chimwi chitali kabotu abantu mbitubelekaabo naakuti mbitwiiyaabo kuchikolo? Zilaantanganana kuti zyiimo zili boobu zilakonzya kupa kuti tukataazikane.

2 Bantu biingi babonaanga tazichiti pe kuti tubotelwe chiindi nituli kupenzegwa. Pesi Jwi lyaLeza litondeezya kuti tulakonzya kubotelwa nikuba katuli kupenzegwa. Muchikozyano, Jakkobo wakaamba kuti tweelede kubotelwa nituli mumapenzi kutali kuti tukataazikane pe. (Jak. 1:2, 12) Alubo Jesu wakaamba kuti tweelede kubotelwa chiindi nituli kupenzegwa. (Bala Matayo 5:11.) Pesi kujana twabotelwa biyeni nituli mumapenzi? Tulakonzya kwiiya zyiingi kuti twalanga-langa amwi makani Jakkobo ngaakalembela maKristu bakusaanguna. Kwalino, atusaangune kulanga-langa buyumu-yumu mbubakaswaana maKristu aaba.

NGAALI MAPENZI NGIBAKASWAANAAWO MAKRISTU BAKUSAANGUNA?

3. Niinzi chakachitika kakuli kwayinda chiindi chifwiifwi biyo Jakkobo kali waba sikwiiya waJesu?

3 Nikwakali kwayinda chiindi chifwiifwi biyo Jakkobo kali waba sikwiiya, maKristu bakasaanguna kupenzegwa muJerusalemu. (Mil. 1:14; 5:17, 18) Chiindi Stefano naakajayigwa, maKristu biingi bakachija alubo “bakamwaikila mumasena oonse aamu Judaya a Samariya,” bamwi bakachijila kundawu zili kule mbuli kuKkupro akuAntiyokkiya. (Mil. 7:58–8:1; 11:19) Zilaantanganana kuti basikwiiya aaba bakaswaanana aamapenzi aasiyene-siyene. Nikuba boobo, bakazumanana kukambawuka makani mabotu nkubakali bachijila. Eezi zyakapa kuti bantu biingi babe maKristu akuti kutalisigwe mbungano mundawu zyiingi zyakali kweendelezegwa aaRoma. (1 Pet. 1:1) Pesi kwakachili aamwi mapenzi ngibakali kuzooswaananaawo kunembo.

4. Ngaali amwi mapenzi ngibakaswaananaawo maKristu bakusaanguna?

4 MaKristu bakusaanguna bakaswaanana aamapenzi aasiyene-siyene. Muchikozyano, kuma50 C.E., Mweendelezi waRoma Kkilawudiyo wakalayilila kuti maJuda boonse bazwe muRoma. Nkinkaako, maJuda bakali baba maKristu bakasiya myuunzi yabo mpawo bakalongela kuli zimwi ndawu. (Mil. 18:1-3) Kuma61 C.E., mwaapostolo Pawulu wakalemba kuti maKristunyina bakasampawulwa kunembo lyabantu, bakabikkwa mujele alubo bakanyayigwa zintu zyabo. (Heb. 10:32-34) Kuyungizya aamapenzi aaya, bamwi maKristu bakali kufwaba alubo bamwi bakali kuchiswa.—Rom. 15:26; Flp. 2:25-27.

5. Njiili mibuzyo njitutasandule?

5 Jakkobo wakalemba bbuku lyakwe munyaka wa62 C.E kutanasika pe. Aachiindi eechi, Jakkobo wakalaazi mapenzi ngibakaswaananaawo maKristunyina. Jehova wakazulwida Jakkobo kuti alembele maKristu aaba malayilile akali kuzoobagwasya kuti bazumanane kubotelwa nikuba kuti bakali kuswaanana aamapenzi. Lino atulange-lange bbuku lyaJakkobo mpawo tusandule mibuzyo yakuti: Nkuukuli kubotelwa nkwaakali kwaamba Jakkobo? Niinzi chikonzya kupa kuti muKristu atabotelwi? Alubo busongo, lusyomo achibindi kujana zyatugwasya biyeni kuti tuzumanane kubotelwa nikuba katuli mumapenzi?

NIINZI CHIPA KUTI MUKRISTU ABOTELWE?

Mbuli layiti likwabilidwe aagilazi, Jehova ulatugwasya kuti tubotelwe nituli mumapenzi (Langa fuka 6)

6. Kweendelana alugwalo lwa Luka 6:22, 23, nkamboonzi muKristu nayelede kubotelwa naali mumapenzi?

6 Bamwi bantu babonaanga kutachiswa-chiswa, kuba aamali nyingi akubotelwa mumpuli nzizyo zipa kuti babotelwe. Pesi kubotelwa nkwaakali kwaamba Jakkobo muchelo wamuuya uusalala alubo kubotelwa ooku takuyeeme muzyiimo nzitubede pe. (Gal. 5:22) MuKristu ulakonzya kubotelwa kuti waziba kuti nzyalikuchita zibotezya Jehova akuti utobelezya chikozyano chaJesu. (Bala Luka 6:22, 23; Kol. 1:10, 11) Kubotelwa kulakonzya kukozyanisigwa aalayiti likwabilidwe aagilazi. Akaambo kakuti layiti eelyo lilikwabilidwe, talizimi pe nikuba kuti kwawa mvula naakuti kwawunga guwo. Mbukubede andiswe, tulakonzya kubotelwa nikuba nituli mumapenzi aaswaanizya kuchiswa naakuti kubula mali. Alubo tunoozumanana kubotelwa nikuba kuti twakazigwa aabamumpuli naakuti abamwi. Kubotelwa kwesu kulayungizya chiindi nituswaanana aamapenzi woonse aaya. Kupenzegwa akaambo kalusyomo lwesu kutondeezya kuti tuli basikwiiya baKristu bachoonzyo. (Mt. 10:22; 24:9; Joh. 15:20) Eezi nzizyo zyakapa kuti Jakkobo alembe kuti: “Amukondwe bakwesu, nomusikilwa masunko aaindene-indene.”—Jak. 1:2.

Nkamboonzi mapenzi naakozyanisigwa aamulilo uutenta nsimbi kuti isime? (Langa fuka 7) *

7-8. Niinzi chichitika kuti twaswaanana aamapenzi?

7 Jakkobo wakaamba kamwi kaambo kapa kuti maKristu balisimye kumapenzi mayumu loko ngibaswaananaawo. Wakaamba kuti: “Ikuti lusyomo lwanu lwasunkwa munzila eeyi lupa kuliyumya.” (Jak. 1:3) Mapenzi alakonzya kukozyanisigwa aamulilo uubelesegwa kutenta nsimbi kuti isime. Nsimbi eeyo niyatentwa mpawo yabikkwa mumaanzi kuti itontole, ngayasima loko. Munzila iikozyenie, mapenzi ngituswaananaawo apa kuti lusyomo lwesu lusime. Nkinkaako, Jakkobo wakalemba kuti: “Kuliyumya amukulekele kuti kumanizye mulimo wankuko, ikutegwa mulondoke akuzulila mumbazu zyoonse.” (Jak. 1:4) Kuziba kuti mapenzi ngituswaananaawo apa kuti lusyomo lwesu lusime kupa kuti tubotelwe.

8 Jakkobo wakazoowamba zimwi zintu zikonzya kupa kuti tutabotelwi. Nziizili zintu eezyo? Alubo kujana twazizunda biyeni?

NGATULAZIZUNDA BIYENI ZINTU ZIKONZYA KUPA KUTI TUTABOTELWI?

9. Nkamboonzi nituyanda busongo?

9 Penzi: Kutaziba Nzweelede Kuchita. Chiindi nituli mumapenzi, tuyanda kugwasigwa aaJehova kuchitila kuti tusale zintu zimubotezya, zigwasya bakwesu abachizi azitugwasya kuti tukkale katuli aalusyomo lusimide. (Jer. 10:23) Tuyanda busongo kuchitila kuti tuzibe zintu nzitweelede kuchita ambutweelede kusandula bantu batukazya. Kuti katutazi zintu nzitweelede kuchita, tulakonzya kumana manguzu alubo eezi zilakonzya kupa kuti tutabotelwi.

10. Kweendelana alugwalo lwa Jakobo 1:5, niinzi nzitweelede kuchita kuti tujane busongo?

10 Nzweelede kuchita: Kumbila Jehova kuti akupe busongo. Kuti tuzumanane kubotelwa nituli mumapenzi, tweelede kukomba kuli Jehova katumukumbila kuti atupe busongo kuchitila kuti tusale kabotu. (Bala Jakobo 1:5.) Niinzi nzweelede kuchita kuti wabonaanga Jehova taasandula nkombyo zyako chakufwambaana? Jakkobo wakaamba kuti tweelede ‘kuzumanana kumulomba’ Leza. Jehova tatunyemeni pe kuti twazumanana kumukumbila busongo. Taateesu wakujulu “ulabapa cabuuya” aabo bazumanana kumukumbila busongo kuti balisimye kumapenzi ngibaswaananaawo. (Int. 25:12, 13) Jehova ulaabona mapenzi ngituswaananaawo alubo taamubotezyi pe. Ulilibambilide kutugwasya. Aaka nkiikamwi kaambo kapa kuti tubotelwe. Pesi Jehova utupa biyeni busongo?

11. Niinzi zimwi nzitweelede kuchita kuchitila kuti tube aabusongo?

11 Jehova ubelesya Jwi lyakwe kuti atupe busongo. (Tus. 2:6) Nkinkaako, tweelede kubala Bbayibbele aamwi mabbuku agwisigwa aambunga kuchitila kuti tujane busongo. Pesi tweelede kuchita zyiingi kutali kuba aaluzibo luzutu. Tweelede kupona kweendelana anzitwiiya. Jakkobo wakaamba kuti: “Amube basikucita caamba jwi lya Leza, ikutali basikumvwa buyo pe.” (Jak. 1:22) Kuti twabelesya zintu nzitubala, tulaba bantu bali aaluumuno, bali aaluse alubo banyoneka. (Jak. 3:17) Buntu oobu butugwasya kuti tuzumanane kubotelwa nituli mumapenzi.

12. Nkamboonzi nitweelede kubala Bbayibbele chiindi choonse?

12 Jwi lyaLeza lili mbuli gilazi, lilatugwasya kuti tubone mputweelede kubambulula. (Jak. 1:23-25) Muchikozyano, nituli kubala Bbayibbele tulakonzya kubona kuti tweelede kubambulula penzi lyakufwambaana kunyema. Jehova ulakonzya kutugwasya kuti tubatame chiindi nituli kwaambuula aabantu naakuti nituli muzyiimo zikonzya kupa kuti tunyeme. Buntu oobu bulatugwasya kuti tulisimye muzyiimo eezi. Alubo butugwasya kuti tuzibe zintu nzitweelede kuchita akuti tusale munzila iilikabotu. (Jak. 3:13) Zilaantanganana kuti kubala Bbayibbele chiindi choonse kulatugwasya.

13. Nkamboonzi nitweelede kwiiya kuzikozyano zyabantu balembedwe muBbayibbele?

13 Chimwi chiindi nga twazoobona mputweelede kubambulula katuli twabisya kale. Kwiiya munzila eeyi takuli kabotu pe. Kuti tube aabusongo, tweelede kwiiya kuzintu zibotu zyakachitwa aabamwi azintu zibi nzibakachita. Eezi nzizyo zyakapa kuti Jakkobo atusungwaazye kuti twiiye kuzikozyano zyabantu balembedwe muBbayibbele baswaanizya Abbrahamu, Rahabbu, Jobu aEliya. (Jak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Bakombi baJehova aaba basyomeka bakazumanana kubotelwa nikuba nibakali mumapenzi. Zikozyano zyabo zitondeezya kuti Jehova ulatugwasya kuti tuzumanane kubotelwa nikuba katuli mumapenzi.

14-15. Nkamboonzi nitweelede kubambulula penzi lyakutaba aachoonzyo atala azintu nzitusyoma?

14 Penzi: Kutaba aachoonzyo atala anzusyoma. Chimwi chiindi kulakonzya kutuyumina kuti tumvwisisisye imwi njiisyo iili muBbayibbele. Alubo chimwi chiindi tulakonzya kubonaanga Jehova taasandula nkombyo zyesu munzila njitwali kulangilila. Eeli lilakonzya kuba penzi. Kuti teetwachenjelela, kutaba aachoonzyo atala azintu nzitusyoma kulakonzya kupa kuti tutabi aalusyomo lusimide akuti tutabi aabweenzuma busimide aJehova. (Jak. 1:7, 8) Alubo kulakonzya kupa kuti tutabi aabulangilizi.

15 Mwaapostolo Pawulu wakakozyanisya bulangilizi mbutulaabo a-enka yabwaato. (Heb. 6:19) Enka igwasya bwaato kuti bwiimikile aandawu iimwi chiindi nikwaba guwo. Kuti ncheni iijisilidi kubwaato aku-enka yadunsuka, enka ngatayichibeleki pe. Kuti ncheni yaligwa aangula, ilakonzya kudunsuka. Mbukubede andiswe, kutaba achoonzyo atala azintu nzitusyoma kulakonzya kupa kuti lusyomo lwesu lumane. Kuti teetwaba aachoonzyo atala azintu nzitusyoma tulakonzya kutasyoma kuti Jehova uyoozuzikizya zisyomezyo zyakwe chiindi nitwakazigwa. Kuti lusyomo lwamana, bulangilizi ambubo bulamana. Jakkobo wakaamba kuti muntu uutakwe choonzyo atala azintu nzyasyoma “uli mbuli mayuwe aamulwizi aatontwa amuwo akutonkaikwa.” (Jak. 1:6) Muntu uuli boobu tabotelwi pe.

16. Niinzi nzitweelede kuchita kuti katutakwe choonzyo atala azintu nzitusyoma?

16 Nzweelede kuchita: Bambulula penzi lyakutaba aachoonzyo atala azintu nzusyoma; simya lusyomo lwako. Utabi aamyoyo iibili. Bakombi baJehova bakapona muchiindi chaEliya, teebakachilikwe choonzyo pe atala azintu nzibasyoma. Eliya wakababuzya kuti: “Ino muladooneka kusikila lili? Ikuti Jehova kali Leza mwini-mwini, amumutobele we; pele ikuti naa ngu Baala, amutobele nguwe.” (1 Bam. 18:21) Andiswe kuti twatalika kutaba aachoonzyo atala azintu nzitusyoma, tweelede kubweza ntaamu chakufwambaana. Tweelede kuyanduulisisya, tube aachoonzyo chakuti Jehova nguLeza wakasimpe, Bbayibbele ndiJwi lyakwe alubo Bakamboni baJehova mbiibakombi bakwe mbasalide. (1 Tes. 5:21) Kuti twachita oobo ziyoopa kuti tuleke kuzumbuuzya mpawo tube aalusyomo lusimide. Alubo chimwi chintu nchitukonzya kuchita, nkukumbila baalu kuti batugwasye. Tweelede kuba aachoonzyo atala azintu nzitusyoma kuchitila kuti tubelekele Jehova katubotelwa.

17. Niinzi chichitika kuti watalika kuyoowa?

17 Penzi: Kumana manguzu. Jwi lyaLeza lyaamba kuti: “Ikuti watyompwa mubuzuba bwamapenzi, nkokuti nguzu zyako zilaceya.” (Tus. 24:10) Bbala lyachiHebbrayo lyakasandululwa kuti ‘kutyompwa’ lilakonzya kwaamba kutaba aachibindi. Kuyoowa kulakonzya kupa kuti utabotelwi.

18. Kulisimya chambaanzi?

18 Nzweelede kuchita: Kumbila Jehova kuti akupe chibindi chakuti ulisimye. Tweelede kuba aachibindi kuchitila kuti tulisimye nituli mumapenzi. (Jak. 5:11) Bbala ndyaakabelesya Jakkobo lyakuti ‘kuliyumya’ ligwisya muzeezo wakwiimikila aandawu iimwi kutazungaani pe. Eezi tulakonzya kuzikozyanisya aamusoja uuli aachibindi, uutachiji pe nikuba kuti kwasika sinkondonyina uuyoosya loko.

19. Twiiyaanzi kuchikozyano chamwaapostolo Pawulu?

19 Chikozyano chamwaapostolo Pawulu chilatugwasya kuti tube aachibindi akuti tulisimye. Chimwi chiindi, wakali kulimvwa katakwe manguzu pe. Pesi wakali kulisimya akaambo kakuti Jehova wakali kumupa manguzu. (2 Kor. 12:8-10; Flp. 4:13) Andiswe kuti tukonzye kulisimya akuti tube aachibindi, tweelede kukumbila Jehova kuti atugwasye. Kuti twachita oobo, nga tulikutondeezya kuti tatusyomi manguzu eesu pe.—Jak. 4:10.

SWENA AAFWIIFWI ALEZA ALUBO UZUMANANE KUBOTELWA

20-21. Tweelede kuba aachoonzyo chanzi?

20 Tweelede kuba aachoonzyo chakuti Jehova teenguwe pe uutweetela mapenzi. Jakkobo wakaamba kuti: “Ciindi muntu nasunkwa, ataambi kuti: ‘Ndili mukusunkwa a Leza.’ Nkaambo kunyina muntu uunga wasunka Leza azintu zibyaabi alimwi walo mwini tasunki muntu uuli woonse azintu zibyaabi.” (Jak. 1:13) Kuti twasyoma kuti Jehova teenguwe pe utweetela mapenzi zilapa kuti tuswene aafwiifwi anguwe.—Jak. 4:8.

21 Jehova ‘tasanduki naa kucinca.’ (Jak. 1:17) Tulakonzya kusyoma kuti Jehova ulatugwasya nkaambo wakagwasya maKristu bakusaanguna chiindi nibakali mumapenzi. Komba kuli Jehova amoyo woonse kumukumbila kuti akupe busongo, lusyomo achibindi. Uyoozisandula nkombyo zyako. Kuti wachita oobo, ulaba aachoonzyo chakuti uyookugwasya kuti uzumanane kubotelwa nikuba nuli mumapenzi.

LWIIMBO 128 Kuliyumya Kusikila Kumamanino

^ par 5 Mubbuku lyaJakkobo mujanika aamwi makani atugwasya kuti tulisimye nituli mumapenzi. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa amwi makani aajanika mubbuku eeli. Nzitutayiye zilatugwasya kuti tuzumanane kubotelwa nikuba katuli mumapenzi.

^ par 59 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mukwesu wasungwa aang’anda yakwe. Mwanakazaakwe amwanaakwe balilangide chiindi mapulisa nibamubweza. Mukwesu ooyu nali mujele, bakombinyina balikuchita kukomba kwampuli ampuli yakwe. Mwanakazaakwe amwanaakwe balikukomba kuli Jehova kuti abagwasye kuti balisimye. Jehova wasandula kwiinda mukubapa kuti babe aaluumuno achibindi. Eezi zyabagwasya kuti babe aalusyomo lusimide akuti bazumanane kubotelwa nibali mupenzi eeli.