Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 2

Ulakonzya ‘Kuumbulizya’ Bamwi

Ulakonzya ‘Kuumbulizya’ Bamwi

“Aaba . . . mbabasimilimoma kujatikizya Bwami bwa Leza, alimwi mbambabo ibanduumbulizya kapati.”​—KOL. 4:11.

LWIIMBO 90 Amukulwaizyanye

ZITAYIIGWE *

1. Ngaali mapenzi ngibalikuswaana bakombi baJehova basyomeka?

MUNYIKA yoonse, bakombi baJehova balikuswaana mapenzi azyiimo zikataazya. Wakali wazibona na eezi mumbungano yanu? Bamwi maKristu balikuchiswa malwazi aajaya alubo bamwi bakafwidwa bantu mbibayanda. Bamwi bali kukataazikana mumizeezo akaambo kakuti beenzinyina naakuti uumwi wamumpuli wakasiya kasimpe. Alubo bamwi bali kulwana mapenzi ayeetwa amapenzi aalichitikila. Bakwesu abachizi aaba bayanda kuumbulizigwa. Nga tulabawumbulizya biyeni?

2. Nkamboonzi mwaapostolo Pawulu naakali kuyanda kuumbulizigwa chimwi chiindi?

2 Mwaapostolo Pawulu wakali kuswaana mapenzi kaatobelana. (2 Kor. 11:23-28) Alubo wakalisimya ‘kumumvwa wakali mumubili’ uyeeyelwa kuti kwakali kuchiswa. (2 Kor. 12:7) Kuyungizya waawo wakalisimya kukukataazikana chiindi similimonyina Dema naakamusiya “akaambo kakuyandisya bweende bwazintu obuno.” (2 Tim. 4:10) Pawulu wakali muKristu uunanikidwe ulaachibindi alubo wakali achiyandisyo chakugwasya bamwi pesi chimwi chiindi wakali kukataazikana.​—Rom. 9:1, 2.

3. Mbaani bakawumbulizya akugwasya Pawulu?

3 Pawulu wakajana luumbulizyo alugwasyo ndwaakali kuyanda. Wakalujana biyeni? Jehova wakamusimya kabelesya muuya uusalala. (2 Kor. 4:7; Flp. 4:13) Alubo Jehova wakamuumbulizya kabelesya bakombinyina. Pawulu wakapandulula bamwi bakombinyina kuti ‘mbambabo bakamuumbulizya kapati.’ (Kol. 4:11) Akati kabantu mbakaamba mazina kwakali Aristakko, Tikkikko aMakko. Bakamuumbulizya akumugwasya kuti alisimye. Niinzi zyakagwasya maKristu aaba batatu kuti bakonzye kumuumbulizya? Nga tulachitobelezya biyeni chikozyano chabo chiindi nitweezya kuumbulizya akusungwaazya bamwi?

KUSYOMEKA MBUULI ARISTAKKO

Mbuuli Aristakko, andiswe tulakonzya kuba beenzuma basyomeka kwiinda mukugwasya bakombima “muziindi zyamapenzi” (Langa fuka 4-5) *

4. Aristakko wakatondeezya biyeni kuti wakali mweenzinyina usyomeka kuli Pawulu?

4 Aristakko, muKristu wakuMakkedoniya uuzwa ku Tesalonikka wakaba mweenzinyina usyomeka kuli Pawulu. Tusaanguna kumvwa atala aAristakko chiindi Pawulu naakaya kuEfeso mulweendo lwakwe lwachitatu lwabumishinali. Naakali kuyabweenda aPawulu, Aristakko wakajatwa ankamu yabantu. (Mil. 19:29) Chiindi nibakamuleka, taakwe naakamusiya pe Pawulu pesi wakakkalaawe chakusyomeka. Kakuli kwayinda myeezi, kabali kuGreece, Aristakko wakachili kubbazu lyaPawulu nikuba kuti basikubakazya bakali kuyanda kujaya Pawulu. (Mil. 20:2-4) Mu58 C.E. chiindi Pawulu naakasungidwe, Aristakko wakamusindikila mulweendo lulamfu kaya kuRoma alubo bakalisimya kungozi yamulwizi kabalaamwi. (Mil. 27:1, 2, 41) Nibakali kuRoma kweelede kuti wakakkala mujele kalaamwi aPawulu. (Kol. 4:10) Tazigambyi pe kuti Pawulu wakasungwaazigwa akuumbulizigwa akaambo kakusyomeka kwakwe.

5. Kweendelana amajwi aali muli Tusimpi 17:17, nga tulaba biyeni mweenzinyina uusyomeka?

5 Mbuuli Aristakko, andiswe tulakonzya kuba beenzinyina basyomeka kwiinda mukutondeezya bakombima luyando kutali chiindi nikuli kabotu luzutu pesi anibali “muziindi zyamapenzi.” (Bala Tusimpi 17:17.) Bakwesu abachizi nga bachiyanda kuumbulizigwa nikuba chiindi nilyamana penzi. Frances wakafwidwa bazyali bakwe mumyeezi iitatu akaambo kakkensa wakati: “Ndakabona kuti machise ayetwa amapenzi akkala kwachiindi chilamfu. Ndilabalumba bakombima basyomeka bandiyeeya kuti zichindichisa ambulisunu nikuba kuti kwayinda chiindi chilamfu bazyali bangu kabatusiide.”

6. Kusyomeka kupa kuti tuchiteenzi?

6 Beenzuma basyomeka balalipeda kugwasya bakombinyina. Muchikozyano, umwi mukwesu uutegwa Peter wakali kuchiswa bulwazi butasilikiki pe. Mukayintu wakwe Kathryn wakati: “Imwi mpuli yamumbungano yesu yakatutola kuchibbadela kukubona dokotela. Nitwakamvwa atala abulwazi bwaPeter, bakasala kuti banootugwasya kwabuumi bwesu boonse alubo takwe nibakatulekelezya pe.” Kulawumbulizya kaka kuba abeenzuma batugwasya kuti tulisimye nituli mumapenzi.

KUBA MWEENZUMA ULIKABOTU MBUULI TIKKIKKO

Mbuuli Tikkikko, andiswe tulakonzya kuba beenzinyina bachoonzyo chiindi bamwi nibali mubuyumu-yumu(Langa fuka 7-9) *

7-8. Kweendelana amajwi aali muli Bakolose 4:7-9, Tikkikko wakatondeezya biyeni kuti mweenzinyina ulikabotu?

7 Tikkikko wakali muKristu uzwa kuchilawu chakuAsia chakali kweendelezegwa amaRoma. Wakakkala kasyomeka kuli Pawulu. (Mil. 20:4) Kuma55 C.E., Pawulu wakachita mabambe aakuti kubwezegwe zintu zyakali kugwisigwa ambungano kuti bakagwasye maKristu bakuJudaya. Kweelede kuti Tikkikko wakagwasilizya mumulimu ooyu uuyandikana loko. (2 Kor. 8:18-20) Mukuya kwachiindi, Pawulu naakazoosungwa kakusaanguna kuRoma wakali kutuma Tikkikko kuti atole magwalo amulumbe usungwaazya kumbungano zyakali muAsia.​—Kol. 4:7-9.

8 Tikkikko wakakkala kali mweenzinyina usyomeka waPawulu. (Tit. 3:12) TeemaKristu boonse pe bachiindi bakali kugwasya mbuuli Tikkikko. Kuma65 C.E., Pawulu naakasungwa kachibili, wakalemba kuti maKristu biingi bakali kukkala muzilawu zyakuAsia teebakali kuliswaanizya pe anguwe, amwi akaambo kakuti bakali kuyoowa basikukazya. (2 Tim. 1:15) Kusiyana abamwi, Tikkikko wakali kugwasya Pawulu mpawo wakazoomupa umwi mulimu. (2 Tim. 4:12) Pawulu wakabotelwa akaambo kakuti Tikkikko wakali mweenzinyina ulikabotu.

9. Nga tulachitobelezya biyeni chikozyano chaTikkikko?

9 Tulakonzya kutobelezya chikozyano chaTikkikko kwiinda mukuba beenzuma bali kabotu kuli bamwi. Muchikozyano, tatweelede kusyomezya bamwi kuti tuzoobagwasya luzutu pesi tweelede kubachitila chimwi chintu kuti tubagwasye. (Mt. 5:37; Lk. 16:10) Kuti bantu bayanda kugwasigwa kabazi kuti tulilibambilide kubagwasya balawumbulizigwa. Umwi muchizi wakapandulula kuti, “Tukataazikani pe nkaambo unoozi kuti muntu wakusyomezya kuzookugwasya ulasika mbuuli mbaakaamba.”

10. Mbuuli mbukulembedwe muli Tusimpi 18:24, mbaani bakonzya kuumbulizya bantu bali mumapenzi naakuti bakataazikene?

10 Bantu bali mumapenzi naakuti bakataazikene balawumbulizigwa kuti babuzya muntu ngubasyoma. (Bala Tusimpi 18:24.) Chiindi mwanaakwe mulombe naakagwisigwa mumbungano, Bijay wakati, “Ndakali kuyanda kubuzya muntu ngundisyoma atala ambundakali kumvwa.” Carlos wakasweekelwa zilongezyo mumbungano akaambo kazimwi zintu nzyaakachita wakaamba kuti: “Ndakali kuyanda muntu uusyomeka ngundakali kukonzya kubuzya zintu zyoonse zyakali mumoyo wangu kanditayoowi.” Carlos wakagwasigwa abaalu kuti akonzye kuzunda penzi lyakwe. Alubo wakawumbulizigwa kwiinda mukuziba kuti baalu aaba bakali amaboneno alikabotu akuti teebakali kuyoobuzya bantu bambi pe nzyaakababuzya.

11. Nga tulachita biyeni kuti tube beenzinyina bali kabotu alubo baangunukide kwaambuulaabo?

11 Kuti tube bantu basyomeka abaangunukide kuti bamwi baambuule andiswe, tweelede kuba amoyo mulamfu. Chiindi Zhanna nakachijwa amulumi, wakawumbulizigwa kwiinda mukubuzya beenzinyina atala ambaakali kulimvwa. Wakati: “Bakali kundiswiilila nikuba kuti ndakali kwiindulula-yindulula zintu zikozyenie chiindi achiindi.” Anduwe ulakonzya kuba mweenzinyina ulikabotu kwiinda mukuswiilila bamwi.

KULIPEDA KUGWASYA BAMWI MBUULI MAKKO

Zyakali kuchitwa aMakko zyakagwasya Pawulu kuti alisimye, andiswe tulakonzya kugwasya bakombima nibali mumapenzi(Langa fuka 12-14) *

12. Makko wakalini, alubo wakatondeezya biyeni kuti wakali amuuya wakulipeda?

12 Makko wakali muKristu muJuda wakali kuzwa kuJerusalemu. Bbululu wakwe Bbarnabba wakali mumishinali uuzibinkene. (Kol. 4:10) Kubonekaanga bamumpuli yaMakko bakali notede pesi Makko takwe naakabikka zyabunoti mubusena bwakusaanguna mubuumi bwakwe. Kwabuumi bwakwe boonse, Makko wakatondeezya kuti wakali amuuya wakulipeda kwiinda mukugwasya bamwi. Muchikozyano, chiindi mwaapostolo Pawulu aPetro nibakali kuzuzikizya mulimu wabo, Makko wakali kweenda aamwi ambabo kaabagwasya kuti bajane ziyandikana. (Mil. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Pawulu wakapandulula kuti Makko wakali umwi ‘wabasimilimonyina kujatikizya Bwami bwa Leza,’ akuti wakali ‘kumuyumya-yumya.’​—Kol. 4:10, 11, makani aamunsi.

13. Lugwalo lwa 2 Timoteyo 4:11 lutondeezya biyeni kuti Pawulu wakali kuluyanda lugwasyo lwaMakko?

13 Makko wakali umwi wabeenzinyina baPawulu. Muchikozyano, mu65 C.E., chiindi Pawulu naakasungidwe kamamanino kuRoma, wakalembela Timotewo lugwalo lwachibili. Mulugwalo oolo, Pawulu wakabuzya Timotewo kuti aaze aMakko kuRoma. (2 Tim. 4:11) Nisimpe Pawulu wakabotelwa akaambo kakusyomeka kwaMakko nkwaakachitide chiindi, nkinkaako wakakumbila kuti Makko abewo achiindi eechi chiyandikana loko. Makko wakagwasya Pawulu muzintu zyiingi, zimwi ziswaanizya kumuyandwiida chakulya azyakubelesya naakali kulemba. Kumugwasya akumusungwaazya nkwaakachita kwakagwasya Pawulu kuti akonzye kulisimya chiindi naakali waba aafwiifwi kujeegwa.

14-15. Lugwalo lwa Matayo 7:12 lutuyiisyaanzi atala akugwasya bamwi kwiinda mukubachitila zimwi zintu?

14 Bala Matayo 7:12. Tulabalumba bantu batugwasya kwiinda mukutuchitila zimwi zintu chiindi nitwaswaanana amapenzi. Ryan wakafwidwa aawisi chakutayeeyela wakati: “Kuli zintu zyiingi nzituchita lubbe nzitutakonzyi pe kuchita kuti twaba mumapenzi.” Alubo wakayungizya kuti “Kulawumbulizya kugwasigwa nikuba muzintu zibonekaanga nzintu ziniini.”

15 Ulakonzya kubachitila chimwi chintu bamwi kuti wabaswiilisisya akubona mpubayanda kugwasigwa. Muchikozyano, umwi muchizi wakachita mabambe aakuti Peter aKathryn baambwa musule bakonzye kuya kuchibbadela. Peter aKathryn teebakachili kukonzya pe kweenzya moota nkinkaako muchizi ooyo wakachita pulogilamu yakagwasya kuti bakwesu basiyene-siyene kabababweza. Yakagwasya na pulogilamu eeyo? Kathryn wakati: “Twakamvwaanga twakabwezelwa chibbudu chakatulemenede loko.” Bamwi bantu balakonzya kuumbulizigwa kuti twabachitila chimwi chintu nikuba kachili chiniini.

16. Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaMakko chakuumbulizya bamwi?

16 Makko, sikwiiya wamumwaanda wakusaanguna wakali muKristu uubeleka changuzu. Wakali amilimu mipati mumbungano kuswaanizya awakulemba bbuku lyamuBbayibbele lyiitwa azina lyakwe. Nikuba boobo, Makko wakali kujana chiindi chakuumbulizya Pawulu alubo eezi zyakapa kuti Pawulu aangunuke kukumbila lugwasyo lwakwe. Muchizi uutegwa Angela wakali kukataazikana akaambo kabbululu wakwe wakajayigwa. Wakabalumba bantu bakalipeda kumuumbulizya. Wakati: “Kuti beenzinyokwe balipeda kukugwasya zipa kuti waangunuke kwaambuulaabo.” Alubo wakayungizya kuti: “Tabawayi-wayi pe kukugwasya.” Tweelede kulibuzya kuti ‘Bantu bandibona kandiwumbulizya bamwi na kwiinda mukubachitila zimwi zintu?’

ATULIPEDE KUUMBULIZYA BAMWI

17. Kuyeeyesesya atala alugwalo lwa 2 Bakorinto 1:3, 4 kutusungwaazya biyeni kuti tuumbulizye bamwi?

17 Nikuba mumbungano yesu tulakonzya kujana bakwesu abachizi bayanda kuumbulizigwa. Tulakonzya kubelesya majwi ngitwakawumbulizigwa aawo kuti andiswe tubawumbulizye. Umwi muchizi uutegwa Nino wakafwidwa bayinakulu wakati: “Jehova ulakonzya kutubelesya kuti tuumbulizye bamwi kuti twamuzumizya kuti atubelesye.” (Bala 2 Bakorinto 1:3, 4.) Frances waambwa musule wakati: “Zyaambwa alugwalo lwa 2 Bakorinto 1:4 nzyachoonzyo. Tulakonzya kuumbulizya bamwi aluumbulizyo ndutwakawumbilizigwa aalo abamwi.”

18. (a) Nkamboonzi bamwi nibayoowa kuumbulizya bamwi? (b) Nga tulachita biyeni kuti tukonzye kuumbulizya bamwi? Amba chikozyano.

18 Tulakonzya kuyoowa kuti tuyootyeni naakuti tuyoochitaayi kumuntu uuli mumapenzi. Pesi tweelede kuchita chimwi chintu nikuba katuyoowede. Muchikozyano, umwi mwaalu uutegwa Paul uchiyeeyede kubeleka changuzu bamwi nkubakachita chiindi naakafwidwa wisi. Wakati: “Ndakali kuzibona kuti kulookubayumina bamwi kwaambuula andime.” Alubo wakayungizya kuti: “Bakali kukataazikana kuti balatyeni. Pesi ndilabalumba akaambo kachiyandisyo chabo chakunduumbulizya akundigwasya.” Munzila iikozyenie nikwakachitika muzuzumo wanyika mukwesu uutegwa Tajon wakati: “Kwaamba simpe tandichiyeeyede pe kuti akali kutyeni mameseji ngibakali kundilembela bantu nikwakachitika muzuzumo wanyika pesi nchindiyeeyede nkuti bakali kuyanda kumvwa kuti ndili biyeni nkaambo bakali kundiyanda.” Tulakonzya kuumbulizya bamwi kuti katulaandaba ambabo.

19. Nkamboonzi nituyanda ‘kuumbulizya’ bamwi?

19 Mbukunga tuyabuswena kumamanino abweende bwazintu oobu, zintu zinooyabwiindilila kubija alubo buumi bulayuma loko. (2 Tim. 3:13) Nkinkaako tunooyanda kuumbulizigwa nkaambo tulaachibi alubo tulabisya. Mwaapostolo Pawulu wakakonzya kulisimya kusika naakafwa, nkaambo wakali kuumbulizigwa abakombinyina. Atusyomeke mbuuli Aristakko, tube beenzinyina balikabotu mbuuli Tikkikko alubo tulipede kugwasya bamwi mbuuli Makko. Kwiinda mukuchita oobu tuyookonzya kugwasya bakombima kuti bazumanane kulisimya.​—1 Tes. 3:2, 3.

^ par 5 Mwaapostolo Pawulu wakaswaanana abuyumu-yumu bwiingi mubuumi bwakwe. Muchiindi eechi naakali mumapenzi bakombinyina bakamuumbulizya kapati. Tulabona zintu zitatu zyakagwasya bantu aaba kuti bakonzye kuumbulizya bamwi. Alubo tulalanga-langa kuti nga tulachitobelezya biyeni chikozyano chabo kwiinda mukugwasya bamwi.

Amwi mazina ngitwabelesya muchiiyo eechi akachinchwa.

LWIIMBO 111 Twaambo Tutupa Kukkomana

^ par 56 BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO:Peji 9: Aristakko aPawulu bakalisimya kungozi yamulwizi.

^ par 58 BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO:Peji 10: Tikkikko wakapegwa mulimu wakutola magwalo aaPawulu mumbungano.

^ par 60 BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO:Peji 12: Makko wakagwasya Pawulu kwiinda mukumuchitila zimwi zintu.