1. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti tujane chiindi chakubaamwi aJehova?

TULAKUYANDA kujana chiindi chakubaamwi abantu mbituyanda. Bantu bakwetene balakuyanda kujana chiindi chakubaamwi. Bachikula bayanda kujana chiindi chakubaamwi abeenzinyina. Alubo toonse tulakuyanda kubaamwi abakombima. Pesi kwiinda zyoonse, tulakuyanda kujana chiindi chakubaamwi aLeza wesu. Tulakonzya kuchita oobo kwiinda mukukomba kulinguwe, kubala Jwi lyakwe, kuyeeyesesya atala amakanze aakwe abuntu bwakwe bubotu. Kujana chiindi chakubaamwi aJehova nchintu chiyandikana loko.​—Int. 139:17.

2. Niinzi chikonzya kutuyumina?

² Nikuba kuti tulakuyanda kujana chiindi chakubaamwi aJehova pesi chimwi chiindi teekuuba pe kuchita oobo. Tukkala katuli bbizi zyakuti kulakonzya kutuyumina kuti tujane chiindi chakuchita zintu zyabukombi. Mulimu, kulangania mpuli azimwi zintu zilakonzya kupa kuti tukkale katujisikini zyakuti tulakonzya kubonaanga tatukwe chiindi chakukomba, chakubala akuyeeyesesya.

3. Niinzi chimwi chikonzya kutumanina chiindi?

³ Kuli chimwi chintu chikonzya kutumanina chiindi. Kuti teetwachenjela, zimwi zintu zilakonzya kutumanina chiindi chakuti tuswene aafwiifwi aJehova nikuba kuti zintu eezyo teezibi pe. Muchikozyano, atuyeeye atala azyakulikondelezya. Teekubi pe kujana chiindi chakulikondelezya. Pesi kuti  teetwachenjela, tulakonzya kumaninsya chiindi chiingi muli zyakulikondelezya zyakuti tulasyaala katutachikwe chiindi chakuchita zintu zyabukombi. Nkinkaako, tatweelede kuzibikka mubusena bwakusaanguna pe.​—Tus. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

⁴ Muchiiyo eechi, tulabona kuti nkamboonzi nikuyandikana kuti tusale zintu nzitweelede kubikka mubusena bwakusaanguna. Alubo tulabona mbutukonzya kuchibelesya kabotu chiindi chesu nitulaamwi aJehova akuti kuchita oobo nga kulatugwasya biyeni.

5. Kuyeeyesesya atala amalayilile aali muli Baefeso 5:15-17, nga kulamugwasya biyeni uuchikula kuti asale kabotu nzyayanda kuzoochita mubuumi?

⁵ Sala kabotu nzuyanda kuzoochita mubuumi. Bachikula ngabakkala kabayeeya atala azintu nzibayanda kuzoochita mubuumi bwabo. Bayiisi ababbululu babo batali Bakamboni babasungwaazya kuti bayinke kuyunivesiti kuchitila kuti bazoojane mulimu uubapa mali nyingi. Kuchita oobo kulakonzya kubabwezela chiindi chabo chiingi. Pesi bazyali abamwi bamumbungano balakonzya kubasungwaazya kuti basale kubelekela Jehova. Niinzi zikonzya kugwasya uuchikula uuyanda Jehova kuti asale kabotu? Kubala akuyeeyesesya atala alugwalo lwa Baefeso 5:15-17 kulakonzya kumugwasya. (Bala.) Naamana kubala mavesi aaya, uuchikula ulakonzya kulibuzya kuti: ‘Niinzi “ncayanda Jehova”? Nga ndilasala biyeni kuti ndibotezye Jehova? Nga ndilasala biyeni kuchitila kuti ndizookonzye kuchibelesya kabotu chiindi changu?’ Utalubi kuti “mazuba aaya mabi” alubo nyika eeyi yeendelezegwa aaSaatani ilamana lino-lino. Nkinkaako, kulayandikana kuti tusale kabotu zintu nzituyanda kuzoochita mubuumi bwesu kuchitila kuti tubotezye Jehova.

6. Mariya wakasala kuchitaanzi alubo nkamboonzi nitukonzya kwaamba kuti wakasala kabotu?

⁶ Bikka zintu ziyandikana mubusena bwakusaanguna. Kuchibelesya kabotu chiindi chesu kuswaanizya kusala chintu chiyandikana loko aakati kazintu zibili zitali zibi pe. Tulakonzya kuzimvwisisisya eezi kuti twalanga zyakachitika chiindi Jesu naakaswaya Mariya aMarta. Marta wakabotelwa akaambo kakuti Jesu wakali wabaswaya mpawo wakasala kuti ajike zyakulya zyiingi. Pesi Mariya wakasala kuti aswiilile nzyaakali kuyiisya Jesu. Nikuba kuti nzyaakali kuchita Marta teezyakali zibi pe pesi Jesu wakaamba kuti Mariya wasala “cibeela cibotu kapati.” (Lk 10:38-42, makani aamunsi.) Kulakonzeka kuti nikwakayinda chiindi, Mariya wakazooziluba nzibakalya mubuzuba oobo pesi tulaachoonzyo chakuti nzyaakayiisigwa aaJesu taakaziluba pe. Mariya wakachibona kachiyandikana chiindi nchakabaacho aJesu, andiswe tuchibona kachiyandikana chiindi nchitubaacho aJehova. Nga tulachibelesya biyeni chiindi chesu munzila iilikabotu nituchita zintu zyabukombi?

7. Nkamboonzi kukomba, kubala akuyeeyesesya nikuyandikana?

⁷ Weelede kuziba kuti kukomba, kubala akuyeeyesesya nchipanzi chabukombi. Chiindi nitukomba, ngatuli kwaambuula aaTaateesu wakujulu uutuyanda loko. (In 5:7) Chiindi nitubala Bbayibbele, ngatuli kujana “luzyibo lwa Leza,” ooyo ulaabusungo kwiinda bantu boonse. (Tu 2:1-5) Chiindi nituyeeyesesya, ngatuli kuyeeya atala abuntu bwaJehova bubotu, makanze ngakalaawo naakalenga bantu anzyayootuchitila muchiindi chilikunembo.  Kuti twachita oobo, ngatuli kuchibelesya kabotu chiindi chesu. Pesi niinzi chikonzya kukugwasya kuti uchibelesye kabotu chiindi nulaamwi aJehova?

8. Twiiyaanzi kunzila Jesu njakabelesyaayo chiindi chakwe naakali munkanda?

⁸ Kuti kazichita, ulakonzya kusala busena butakwe bantu. Atulange-lange chikozyano chaJesu. Katanasaanguna mulimu wakwe waanyika, wakamana mazuba aali 40 kali munkanda. (Lk 4:1, 2) Akaambo kakuti kubusena ooko teekwakali bantu pe, Jesu wakali kukomba kuli Jehova akuyeeyesesya atala amulimu Wisi ngwaakali kuyanda kuti achite. Kuchita oobo kwakagwasya Jesu kuti alibambile kumasunko ngaakali kuyooswaana kunembo. Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaJesu? Kuti kamukkala kamuli biingi, ulakonzya kutajana ndawu iiwumwide aang’anda. Kuti kakuli boobo, amwi ulakonzya kuzwa aang’anda kuchitila kuti ukajane busena butakwe bantu aanze. Eezi nzizyo zichitwa aamuchizi Julie kuti kayanda kujana chiindi chiingi chakukomba kuli Jehova. Julie amulumaakwe bakkala mukaanda kaniini kuFrance alubo nkuyumu kuti ajane chiindi chakuba aalikke akuti kubulike chintu chimunyongania. Julie wakaamba kuti: “Buzuba abuzuba ngandayinka kupakki. Kuti ndasika nkukooko, ngandajana chiindi chakwaambuula aaJehova kakutakwe chintu chindinyongania nkaambo ngandili aandikke.”

9. Jesu wakatondeezya biyeni kuti bweenzinyina mbwakalaabo aJehova wakali kububona kabuyandikana nikuba kuti wakali aazyiingi zyakuchita?

⁹ Jesu wakali aazintu zyiingi zyakuchita. Chiindi naakali kuchita mulimu wakwe aanyika, bantu bakali kumutobela kufumbwa nkwaakali kwiinka alubo boonse bakali kuyanda kujana chiindi chakubaamwi anguwe. Aali chimwi chiindi, “boonse bantu bamumunzi bakavwoomana amulyango” naakuti kubungana kabayanda kuti bamubone. Nikuba boobo, Jesu wakali kuyanduula chiindi chakuti akombe kuli Jehova. Zuba kalitanazwa, wakayinka “kubusena butakwe bantu” nkwaakali kukonzya kujana chiindi chakwaambuula aaWisi.​—Mk 1:32-35.

10-11. Kweendelana alugwalo lwa Matayo 26:40, 41, ngaali malayilile aayandikana Jesu ngaakapa basikwiiya bakwe mumuunda waGetsemane pesi niinzi zyakachitika?

¹⁰ Mubusiku bwakwe bwamamanino kali aanyika alubo mulimu wakwe kuli waamba kumana, Jesu wakayanduula lubo busena butakwe bantu kuti ajane chiindi chakuyeeyesesya akukomba. Busena oobo wakakubujana mumuunda waGetsemane. (Mt 26:36) Kabali kubusena nkukooko, Jesu wakapa basikwiiya bakwe malayilile aayandikana atala akukomba.

 ¹¹ Niinzi zyakazoochitika? Chiindi nibakasika kumuunda waGetsemane, akali aaba mansiku alubo kulakonzeka kuti kwakali kwaba aakati kabo. Jesu wakabuzya baapostolo kuti “mulinde,” mpawo wakayinka kuyookomba. (Mt 26:37-39) Pesi naakali kukomba, baapostolo bakoona. Naakabajana kabalede, Jesu wakababuzya lubo kuti: “Amulinde akuzumanana kupaila.” (Bala Matayo 26:40, 41.) Jesu wakabona kuti bakakataazikene loko akuti bakali bakatala. Jesu wakabatondeezya lweetelelo kwiinda mukuzumina kuti ‘mubili teewakalikwe nguzu.’ Kwaziindi zibili, Jesu wakayinka kuyookomba pesi wakali kujana basikwiiya bakwe kabatali kukomba pe.​—Mt. 26:42-45.

12. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti kwatuyumina kukomba akaambo kakuti tulikataazikene naakuti tukatede loko?

¹² Sala chiindi chilikabotu. Chimwi chiindi tulakonzya kulimvwa katukataazikene alubo katuketede loko zyakuti kukomba ngakwatuyumina. Kuti kakuli eezi zyakakuchitikila, ziba kuti tuli aawulikke pe. Pesi niinzi nzukonzya kuchita? Bamwi bakali kukomba mansiku kabali bamaninsya milimu yabo bakazoobona kuti kukomba kakutanasiya loko kulagwasya akaambo kakuti ngatabanakatala loko pe. Bamwi bakabona kuti kukomba kabakkede naakuti kabafugeme kulagwasya. Pesi niinzi nzukonzya kuchita kuti kukataazikene loko naakuti kulimvwa kutachikwe manguzu aakuti ukombe? Buzya Jehova mbulikulimvwa. Baachoonzyo chakuti Taateesu siluse ulakumvwisisisya.​—Int. 139:4.

13. Fooni nga ilatunyongania biyeni chiindi nituli kubala, kukomba anituli kumiswaangano?

¹³ Tantamuka zintu zikonzya kukunyongania chiindi nulikubala. Nkombyo teenjiyo pe ayilikke iikonzya kutugwasya kuti tusimye bweenzuma bwesu aJehova. Kubala Jwi lyaLeza akunjila miswaangano kulakonzya kutugwasya kuti tuswene aafwiifwi aLeza. Kuli nzukonzya kuchita na kuti uchibelesye kabotu chiindi chako chakubala akunjila miswaangano yambungano? Libuzye kuti, ‘Niinzi chindinyongania chiindi nindili kumiswaangano yambungano anindili kubala?’ Nkufoonenwa na naakuti nkusendelwa mameseji? Mazubaano, bantu biingi babelesya mafooni amakkompiyuta. Bamwi basikuyanduulisisya bakaamba kuti, nkuyumu kubikkila maanu kuzintu  nzituli kuchita kuti kakuli fooni aafwiifwi nkaambo ilakonzya kutunyongania. Umwi syaabusongo wakaamba kuti: “Ngatuwope aazintu nzulikuchita nkaambo mizeezo yako nga ilikumbi.” Kumiswaangano yabbazu ayabbooma ngatwabuzigwa kuti tubikke mafooni eesu muzyiimo zitanyonganyi bamwi. Andiswe tulakonzya kuchita mbubo chiindi nituli aatulikke kuchitila kuti fooni itatunyonganyi chiindi nituli kubala, kukomba anituli kumiswaangano.

14. Kweendelana alugwalo lwa Bafilipi 4:6, 7, Jehova utugwasya biyeni kuti tubikkile maanu chiindi nituli kubala anituli kumiswaangano?

¹⁴ Kumbila Jehova kuti akugwasye kuti ubikkile maanu. Kuti wabona kuti mizeezo yako ilikuyeeya zimwi zintu chiindi nulikubala anuli kumiswaangano yambungano, kumbila Jehova kuti akugwasye. Kuti kukataazikane, kulakonzya kukuyumina kuti uzibikke aambali zintu zilikukukataazya akuti ubikkile maanu kuzintu zyabukombi pesi kulayandikana kuchita oobo. Komba kuli Jehova kumukumbila kuti akupe luumuno alubo luumuno oolo lulakwabilila moyo wako ‘amizeezo yako.’​—Bala Bafilipi 4:6, 7.

15. Kujana chiindi chakubaamwi aJehova kutugwasya biyeni?

¹⁵ Kuti wajana chiindi chakwaambuula aaJehova, kumuswiilila akuyeeya atala anguwe uyoogwasigwa loko. Biyeni? Chakusaanguna, uyoosala kabotu. Bbayibbele litusyomezya kuti “ooyo weenda abasongo ulaba musongo.” (Tus. 13:20) Kuti wajana chiindi chakubaamwi aJehova ooyo ulaabusongo kwiinda bantu boonse anduwe ulaba musongo. Uyooziba zintu nzweelede kuchita kuti umubotezye alubo uyootantamuka zintu zitamubotezyi.

16. Kujana chiindi chakukomba akwiiya atala aJehova ngakulatugwasya biyeni kuti tube bayiisi balikabotu?

¹⁶ Chachibili, ulaba muyiisi uulikabotu. Makanze eesu chiindi nituli kwiiya aawumwi muntu Bbayibbele ngakumugwasya kuti aswene aafwiifwi aJehova. Chiindi nitukomba kuli Jehova akwiiya atala anguwe, zipa kuti tumuyande loko alubo tulagwasya muntu ngutwiyaawe kuti anguwe amuyande. Eezi nzizyo nzyaakachita Jesu. Wakamupandulula munzila iilikabotu loko Wisi alubo eezi zyakagwasya basikwiiya bakwe kuti ambabo bayande Jehova.​—Joh. 17:25, 26.

17. Kukomba akwiiya Bbayibbele katuli aatulikke kutugwasya biyeni kuti tusimye lusyomo lwesu?

¹⁷ Chachitatu, lusyomo lwako lulasima. Lusyomo lwesu lulasima chiindi nitubona Jehova mbasandula nkombyo zyesu nitumukumbila kuti atuzulwide, atuumbulizye akuti atugwasye. (1 Joh. 5:15) Niinzi chimwi chikonzya  kukugwasya kuti usimye lusyomo lwako? Nkwiiya Bbayibbele kuli aawulikke. Utalubi kuti “lusyomo lujanwa buyo lyamana kumvwugwa jwi.” (Rom. 10:17) Nikuba boobo, kuli zimwi ziyandikana zitugwasya kuti tube aalusyomo lusimide kutali kwiiya luzutu. Niinzi zimwi nzitweelede kuchita?

18. Nkamboonzi kuyeeyesesya nikuyandikana? Amba chikozyano.

¹⁸ Tweelede kuyeeyesesya atala azintu nzitulikubala. Atubone chikozyano chamulembi waIntembauzyo 77. Wakalikataazikene akaambo kakuti wakali kubonaanga taakachili kuchita zintu zibotezya Jehova kuswaanizya amalsrayeli. Kukataazikana ooko kwakali kumupa chilabila mansiku. (Vesi 2-8) Niinzi nzyaakachita? Wakabuzya Jehova kuti: “Ndinoozinzibala kuyeeya milimo yako yoonse alimwi ndinookkala ansi kuyeeya zintu nzyocita.” (Vesi 12) Nikuba kuti sintembauzyo ooyu wakalizizi zintu zibotu Jehova nzyaakachitila bakombi bakwe pesi wakabuzya kuti: “Sena Leza waluba kufwida luzyalo, alimwi sena bukali bwakwe bwapa kuti luse lwakwe lumane?” (Vesi 9) Sintembauzyo wakayeeyesesya atala amilimu yaJehova, luzyalo alweetelelo ndwaakatondeezya bakombi bakwe chiindi. (Vesi 11) Niinzi zyakazoochitika? Sintembauzyo wakazooba aachoonzyo chakuti Jehova takabasiyi pe bakombi bakwe. (Vesi 15) Munzila iikozyenie, lusyomo lwako luyoosima kuti wayeeyesesya atala azintu Jehova nzyaakachitila bakombi bakwe azintu nzyaakakuchitila iwe lwako kukugama.

19. Tulagwasigwa biyeni kuti twajana chiindi chakubaamwi aJehova?

¹⁹ Chachi4 alubo chiyandikana loko nchakuti uyoomuyanda loko Jehova. Luyando lutugwasya kuti tuswiilile Jehova, tulipede kusiya zimwi zintu kuchitila kuti tumubotezye akuti tulisimye kumasunko ngituswaana. (Mt. 22:37-39; 1 Kor. 13:4, 7; 1 Joh. 5:3) Taakwe chintu chiyandikana loko chiinda kuba aabweenzuma buli aafwiifwi aJehova.​—Int. 63:1-8.

20. Nga tulachita biyeni kuti tujane chiindi chakukomba, kubala akuyeeyesesya?

²⁰ Tutalubi kuti kukomba, kubala akuyeeyesesya nzipanzi zyabukombi. Yanduula busena butakwe bantu kuchitila kuti ujane chiindi chakukomba kuli Jehova mbuli mbaakali kuchita Jesu. Gwisya zintu zikonzya kukunyongania. Kumbila Jehova kuti akugwasye kuti ubikkile maanu chiindi nulikuchita zintu zyabukombi. Kuti wachibelesya kabotu chiindi chako lino, uyoojana buumi butamani munyika mpya.​—Mk. 4:24.