Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 2

LWIIMBO 132 Lino Twaba Mubili Omwe

Nibalumi, Amulemeke Banakazi Banu

Nibalumi, Amulemeke Banakazi Banu

“Andinywe nibalumi, . . . amubape bulemu.”1 PET. 3:7.

NZITUTAYIYE

Tulabona mulumi mbakonzya kulemeka mwanakazi wakwe muzintu nzyaambuula anzyachita.

1. Nkaakali kaambo kamwi kakapa kuti Jehova atupe chipo chalukwatano?

 JEHOVA ‘nguLeza uubotelwa,’ alubo uyanda kuti andiswe tubotelwe. (1 Tim. 1:11) Wakatupa zipo zyiingi zipa kuti tubotelwe mubuumi. (Jak. 1:17) Chimwi chazipo eezyo, ndukwatano. Chiindi mwaalumi amwanakazi nibachada, nga basyomezyania kuti banooyandana akulemekana. Kuti bakkala kabatondeezyania luyando banoobotelwa chachoonzyo.—Tus. 5:18.

2. Balumi biingi babajata biyeni banakazi babo?

2 Zilawusisya kuti bantu biingi bachadide mazubaano bakaleka kuchita zintu nzibakasyomezyania mubuzuba nibakachada. Eezi zipa kuti batabotelwi pe. Lipoti yakagwisigwa lino-lino abaWorld Health Organization yakaamba kuti balumi biingi nga babawuma, nga bababuzya majwi mabi naakuti nga babajata munzila iitali kabotu banakazi babo. Mulumi uuchita zintu eezi ulakonzya kumujata kabotu mwanakazi wakwe kunembo lyabantu pesi kamujata munzila yalunya nibali kung’anda. Balumi biingi nga beebela ponogilafu alubo eezi zipa kuti banakazi babo balimvwe kabatachigwasyi pe.

3. Nkamboonzi bamwi balumi nibabajata munzila yalunya banakazi babo?

3 Nkamboonzi bamwi balumi nibabajata munzila yalunya banakazi babo? Kulakonzeka kuti bakakomena kabalikubona mawisi kabali kubajata munzila yalunya manyina, ambabo bayeeya kuti kulikabotu kuti babajate munzila yalunya banakazi babo. Kulakonzeka kuti bamwi bakatobelezya ziyanza zyankubakkala zyakuti, kuti bantu babone kuti uli “mwaalumi chachoonzyo,” weelede kumutuntulisya mwanakazi wako. Bamwi baalumi teebakayiisigwa kuti balinyone kuti banyema. Akaambo kakukkala kabeebela ponogilafu, bamwi baalumi balaamaboneno aatali kabotu atala abanakazi ankani yakoonana. Amwi malipoti akatondeezya kuti muchiindi chakkorona, balumi bakayindilila biya kubajata munzila yalunya banakazi babo. Nikuba kuti eezi nzizyo zyakaambwa, pesi balumi tabakwe kaambo kapa kuti babajate munzila yalunya banakazi babo.

4. Ngaali maboneno ngibeelede kutantamuka balumi bachiKkristu, alubo nkamboonzi?

4 Balumi bachiKkristu beelede kubabona munzila iili kabotu banakazi. a Nkamboonzi? Kamwi kaambo nkakuti, zintu nzyayeeya muntu zipa kuti achite chimwi chintu. Mwaapostoli Pawulu wakachenjezya maKkristu bananikidwe bakuRoma kuti “amuleke kubumbwa aabwiime bwazintu oobuno.” (Rom. 12:​1, 2) Chiindi Pawulu naakabalembela maKkristu bamumbungano yakuRoma, mbungano eeyi yakali yaba aachiindi kayiliwo. Majwi Pawulu ngaakaamba atondeezya kuti bamwi mumbungano eeyi bakachili kuzumizya ziyanza amaboneno aanyika kuti zibeendelezye. Nzizyo zyakapa kuti ababuzye kuti bachinche mizeezo yabo abuntu bwabo. Malayilile aaya alabeleka nikuba kubalumi bachiKkristu mazubaano. Zilawusisya kuti bamwi bakazumizya maboneno aanyika kuti achinche mizeezo yabo akusaanguna kubajata munzila yalunya banakazi babo. b Jehova uyanda kuti mulumi amujate biyeni mwanakazi wakwe? Nsandulo ili mulugwalo luzulwida chiiyo eechi.

5. Kweendelana a 1 Petro 3:​7, mulumi weelede kumujata biyeni mwanakazi wakwe?

5 Bala 1 Petro 3:7. Jehova wakalayilila balumi kuti balemeke banakazi babo. Mulumi uulemeka mwanakazi wakwe umujata munzila iili kabotu alubo umutondeezya luyando. Muchiiyo eechi, tulabona mulumi mbakonzya kutondeezya kuti ulamulemeka mwanakazi wakwe. Pesi, tulasaanguna kulanga-langa zintu mulumi nzyatayelede kuchita kumwanakazi wakwe.

UTACHITI ZINTU ZICHISA MWANAKAZI WAKO

6. Jehova ubabona biyeni baalumi bawuma banakazi babo? (Bakkolose 3:19)

6 Utamuumi. Jehova ulamuzonda sinkondo. (Int. 11:5) Ulabazonda balumi babajata munzila yalunya banakazi babo. (Malk. 2:16; bala Bakkolose 3:19.) Kweendelana alugwalo luzulwida chiiyo eechi, lwa 1 Petro 3:​7, kuti mulumi katamujati munzila iili kabotu mwanakazi wakwe, nga wapambanisya bweenzinyina mbwalaabo aLeza. Jehova taziswiilili pe nkombyo zyakwe.

7. Kweendelana a Ba-efeso 4:​31, 32, ngaali majwi ngibeelede kutantamuka balumi? (Langa “Bupanduluzi Bwamabala.”)

7 Utamupopoteli. Bamwi balumi babajata munzila iitali kabotu banakazi babo kwiinda mukubabuzya majwi aatali kabotu aachisa. Jehova ulakuzonda “kunyema, bukali, kupopota amajwi mabi.” c (Bala Ba-efeso 4:​31, 32.) Jehova ulazimvwa zintu zyoonse. Jehova ulaandaba anzila mulumi njaambuulaayo amwanakazi wakwe, nikuba kabali babili kupela. Mulumi waambuula munzila yalunya kumwanakazi wakwe upambanisya bweenzinyina mbwalaabo amwanakazi wakwe abweenzinyina mbwalaabo aLeza.—Jak. 1:26.

8. Jehova uyibona biyeni ponogilafu, alubo nkamboonzi?

8 Kweebela ponogilafu. Jehova uyibona biyeni ponogilafu? Ulayizonda. Mulumi ulanga zifanikisyo zyabantu batazweete, upambanisya bweenzinyina mbwalaabo aJehova alubo tamulemeki pe mwanakazi wakwe. d Jehova ulangilila kuti mulumi akkale kasyomeka kumwanakazi wakwe muzintu nzyachita amuzintu nzyayeeya. Jesu wakaamba kuti mwaalumi ulangisisya umwi mwanakazi chakumumenena mate nga wachita kale bumambi “mumoyo wakwe.” eMt. 5:​28, 29.

9. Nkamboonzi Jehova nazonda chiindi mulumi nawubula mwanakazi wakwe nibali koonana?

9 Utachiti zintu zipa kuti awubuke nimuli koonana. Bamwi balumi basungilizya banakazi babo kuti bachite zintu zinga zyapa kuti bawubuke akuti balimvwe kabatayandwi nibali koonana. Jehova ulayizonda michito eeyi yabutangazu ayakutaba aandaba. Jehova ulangilila kuti mulumi ayande mwanakazi wakwe, amujate munzila iili kabotu akuti alemeke mbalimvwa kunkani eeyi. (Ef. 5:​28, 29) Niinzi nzyayelede kuchita mulumi wachiKkristu kuti kakkala kachita zintu zipa kuti mwanakazi wakwe awubuke, naakuti kamujata munzila yalunya akuti kayebela ponogilafu? Niinzi chikonzya kumugwasya kuti achinche mizeezo yakwe amichito yakwe?

NZYAKONZYA KUCHITA MULUMI KUTI ATAMUJATI MUNZILA YALUNYA MWANAKAZI WAKWE

10. Balumi kujana bachitobelezya biyeni chikozyano chaJesu?

10 Niinzi chikonzya kugwasya mulumi kuti atamujati chalunya akuti atamuwubuli mwanakazi wakwe? Weelede kweezya kutobelezya chikozyano chaJesu. Nikuba kuti Jesu taakakwete pe, pesi nzila njaakali kubajataayo basikwiiya bakwe njiyo nzila balumi njibeelede kubajataayo banakazi babo. (Ef. 5:25) Muchikozyano, atubone balumi nzibakonzya kwiiya kunzila Jesu njaakali kubajataayo baapostoli bakwe ambaakali kwaambuulaabo.

11. Jesu wakali kubajata biyeni baapostoli bakwe?

11 Jesu wakali kubatondeezya luzyalo baapostoli bakwe alubo wakali kubalemeka. Taakali kubajata munzila yalunya alubo taakali kubadyaminina pe. Nikuba kuti wakali Mwaami aSimalelaabo, pesi Jesu taakwe naakapa kuti baapostoli bakwe bamuyoowe pe. Wakali kulibombya kwiinda mukubabelekela. (Joh. 13:​12-17) Wakabuzya basikwiiya bakwe kuti: “Mwiiye kulindime, nkaambo ndili aamoyo uubombede alubo ndilalibombya. Kuti mwachita oobo, muzoolemununwa.” (Mt. 11:​28-30) Jesu wakali aamoyo uubombede. Muntu uubombede moyo tazyaambi kuti takwe manguzu pe. Pesi, ubelesya manguzu kuti alinyone kuti umwi wamunyemya. Ukkala kabeteme, alubo ulalinyona.

12. Jesu wakali kwaambuula biyeni abamwi?

12 Jesu wakali kuumbulizya bamwi akubasungwaazya kwiinda mumajwi ngaakali kwaambuula. Taakwe naakali kubapopotela pe batobeli bakwe. (Lk. 8:​47, 48) Nikuba basikumukazya nibakali kumutukila akuchita zintu zipa kuti anyeme, “taakabweedezya kwiinda mukutukila.” (1 Pet. 2:​21-23) Chimwi chiindi, Jesu wakali kusala kuumuna kwiinda kuti asandule munzila iitali kabotu. (Mt. 27:​12-14) Nchikozyano chibotu loko balumi bachiKkristu nchibeelede kutobelezya!

13. Mbuuli mbukwaambidwe muli Mateyo 19:​4-6, niinzi nzyayelede kuchita mulumi kuti “akakatile kumwanakazi wakwe”? (Langa chifanikisyo.)

13 Jesu wakalayilila balumi kuti bakkale kabasyomeka kubanakazi babo. Wakaamba majwi akaambwa aaWisi, aakuti mulumi weelede ‘kukakatila kumwanakazi wakwe.’ (Bala Mateyo 19:​4-6.) Bbala lyachiGirikki lyakasandululwa kuti “kukakatila” lyaamba “kunamatizya.” Luyando lulaakati kamulumi amwanakazi wakwe lweelede kusima mbuli kuti luli namatizidwe. Kuti umwi wabo wachita chimwi chintu chichisa ngwakwetenaawe, boonse balamvwa kuchisa. Mulumi uuyanda mwanakazi wakwe munzila eeyi ulayitantamuka misyobo yoonse yaponogilafu. Ulafwambaana kutantamuka “kukulangilila cintu cabuyo.” (Int. 119:37) Mulaamwi majwi, nga wachita chizuminano ameso aakwe kuti atalangi bamwi banakazi batali mwanakazi wakwe munzila yakubamenena mate.—Job 31:1.

Mulumi usyomeka talangi pe ponogilafu (Langa fuka 13) g


14. Niinzi nzyayelede kuchita mulumi ulaalunya kuti abambulule bweenzinyina mbwalaabo aJehova amwanakazi wakwe?

14 Mulumi uuwuma naakuti uupopotela mwanakazi wakwe, weelede kubweza ntaamu zyakuti abambulule bweenzinyina mbwalaabo aJehova amwanakazi wakwe. Nziizili nzyayelede kuchita? Chakusaanguna, weelede kuzumina kuti ulikuchita chibi chipati akuti takonzyi pe kuchisisa mumeso aaJehova. (Int. 44:21; Muk. 12:14; Heb. 4:13) Chachibili, weelede kuleka kumujata chalunya mwanakazi wakwe akuchincha buntu bwakwe bubi. (Tus. 28:13) Chachitatu, weelede kukumbila lulekelelo kumwanakazi wakwe akuli Jehova. (Mil. 3:19) Weelede kukombelezya Jehova kuti amupe chiyandisyo chakuchincha mizeezo yakwe, ngambwiido amichito yakwe. (Int. 51:​10-12; 2 Kor. 10:5; Flp. 2:13) Chachi 4, weelede kupona kweendelana ankombyo zyakwe akwiiya kuzonda misyobo yoonse yazyakulwana angambwiido mbi. (Int. 97:10) Chachi 5, weelede kufwambaana kuyanduula lugwasyo kubaalu. (Jak. 5:​14-16) Chachi 6, weelede kulibikkila mulawu uutamugwasye kuti atantamuke michito yoonse iitali kabotu. Mulumi weebela ponogilafu, anguwe weelede kuchita zintu zyoonse eezi. Jehova ulamugwasya kuti achinche buntu bwakwe. (Int. 37:5) Mulumi tayelede kugolela aakutantamuka michito iitali kabotu. Pesi weelede kwiiya mbakonzya kulemeka mwanakazi wakwe. Kujana wamulemeka biyeni?

MBUKONZYA KUMULEMEKA MWANAKAZI WAKO

15. Mulumi kujana watondeezya biyeni kuti ulamuyanda mwanakazi wakwe?

15 Mutondeezye luyando. Bamwi bakwesu babotelwa mulukwatano bachita chimwi chintu buzuba abuzuba chitondeezya mbubabayanda banakazi babo. (1 Joh. 3:18) Mulumi ulakonzya kutondeezya kuti ulamuyanda mwanakazi wakwe muzintu ziniini, mbuli kumujata kuboko naakuti kumukumbata. Ulakonzya kumusendela meseji kali kumubuzya kuti “Ndakuyeeya” naakuti kubuzya kuti “Lili biyeni zuba lyako?” Chiindi achiindi, ulakonzya kutondeezya mbamuyanda mwanakazi wakwe kwiinda mukumulembela kagwalo kali kumulumbayizya. Kuti mulumi wachita zintu eezi, nga ulikumulemeka mwanakazi wakwe alubo lukwatano lwabo lulasima.

16. Nkamboonzi mulumi nayelede kulumbayizya mwanakazi wakwe?

16 Mulumbe. Mulumi uulemeka mwanakazi wakwe ulamusimya akumusungwaazya. Imwi nzila njakonzya kuchita eezi nkwiinda mukumulumba akaambo kazintu nzyachita namugwasilizya. (Kol. 3:15) Kuti mulumi kalumbayizya mwanakazi wakwe kazizwa aansi aamoyo, mwanakazi wakwe ulabotelwa, ulamvwa kakwabililidwe, kayandwa alubo kalemekwa.—Tus. 31:28.

17. Mulumi kujana watondeezya biyeni kuti ulamulemeka mwanakazi wakwe?

17 Mufwide luzyalo alubo mulemeke. Mulumi uuyanda mwanakazi wakwe umubona kayandikana. Alubo umubona kali chipo chibotu loko chizwa kuli Jehova. (Tus. 18:22; 31:10) Eezi zipa kuti mulumi amujate kabotu akumulemeka mwanakazi wakwe, nikuba nibali koonana. Tamusungilizyi pe kuti achite zintu nzyatayandi, zimuwubula naakuti zipa kuti alimvwe kalaamulandu nibali koonana. f Anguwe mulumi weelede kuchita zintu zipa kuti atasyaali kalipa mulandu nibali koonana.—Mil. 24:16.

18. Balumi beelede kukanza kuchitaanzi? (Langa kabbokesi kati “ Zintu Zili 4 Balumi Nzibakonzya Kuchita Kuti Balemeke Banakazi Babo.”)

18 Nibalumi, Jehova ulabotelwa chiindi namubona kamuli kubeleka changuzu kuti mubalemeke banakazi banu muzintu nzimwaambuula anzimuchita. Amukanze kulemeka banakazi banu kwiinda mukutantamuka michito iitali kabotu, mubajate munzila iili kabotu, akubatondeezya luyando. Kuti mwachita zintu eezi, munootondeezya kuti mulabayanda akuti mubabona kabayandikana banakazi banu. Kuti mwalemeka banakazi banu, muyookwabilila bweenzinyokwe buyandikana loko mbumulaabo aJehova.—Int. 25:14.

LWIIMBO 131 “Aabo Leza Mbaaswaanganya”

a Balumi beelede kubala chiiyo chitii “Ubajata Biyeni Bantu Bachanakazi?” muNgaziyakulinda yamuJanuary 2024.

b Kuti muntu ngukwetenaawe kali wakakujata munzila yalunya, bala chiiyo chiti “Lugwasyo Kulibaabo Batundululwa Angobakwetene Limwi” aansi aachipanzi chiti zibalo muchipanzi chitii “Twaambo Tumwi” aajw.org aaJW Library.

c BUPANDULUZI BWAMABALA: “Majwi mabi” aswaanizya kutukila muntu akwaamba majwi aapa kuti amvwe katagwasyi alubo aswaanizya kubuzya muntu kuti kuli chimwi chintu nchutayandi pe aalinguwe. Kufumbwa majwi mulumi ngawamba kumwanakazi wakwe aachisa naakuti atukila, majwi mabi.

d Langa chiiyo chitii Pornography Can Shatter Your Marriage aajw.org naakuti aaJW Library.

e Mwanakazi ulaamulumi weebela ponogilafu ulakonzya kugwasigwa achiiyo chitii “Niinzi Nzweelede Kuchita Kuti Ngukwetenaawe Kayebela Ponogilafu?” muNgaziyakulinda yamu-August 2023.

f Bbayibbili talyaambi pe kuti nziizili zintu zisalala naakuti zitasalali zichitwa aamulumi amwanakazi nibali koonana. MaKkristu bakwetene beelede kulisalila nzibayanda zilemeka Jehova, zipa kuti babotelwe mulukwatano lwabo alubo zitabasiyi kabalipa mulandu. MaKkristu bakwetene tabayelede kubuzya bamwi nzibasala munkani eeyi.

g BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Babelesinyina bamukwesu batali bakamboni bali kweezya kumutondeezya magazini yaponogilafu.