Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 27

Mutayeeyi Kuti Mulayandikana Kapati Kwiinda Mbumubede

Mutayeeyi Kuti Mulayandikana Kapati Kwiinda Mbumubede

“Ndaambila nyoonse ooko kuti mutayeeyi kuti mulayandika kapati kwiinda bwini mbomubede, pele kamuyeeya kabotu.”—ROM. 12:3.

LWIIMBO 130 Kamulekelelana

ZITAYIIGWE *

1. Ngaali malayilile ngitujana muli Bafilipi 2:3 alubo kwaabelesya kutugwasya biyeni?

TUSWIILILA milawu yaJehova chakulibombya nkaambo tulizi kuti ulizizi nzituyanda. (Ef. 4:22-24) Kulibombya kupa kuti tubikke ziyandwa aJehova mubusena bwakusaanguna akubona bamwi kuti balayandikana kwiinda ndiswe. Eezi zipa kuti tube abweenzinyina bulikabotu aJehova abakombima.—Bala Bafilipi 2:3.

2. Majwi aaPawulu atondeezyaanzi alubo tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

2 Kuti teetwachenjelela tulaatobelezya bantu balisumpula abaliyanda bali munyika eeyi yeendelezegwa aSaatani. * MaKristu bamumwaanda wakusaanguna bakali baba apenzi eeli. Eezi zyakapa kuti Pawulu alembele maKristu bakuRoma kuti: “Ndaambila nyoonse ooko kuti mutayeeyi kuti mulayandika kapati kwiinda bwini mbomubede, pele kamuyeeya kabotu.” (Rom. 12:3) Majwi aaPawulu atondeezya kuti teekubi pe kulibona katuyandikana. Pesi kulibombya kupa kuti tutaliboni katuyandikana loko kwiinda mbutubede. Muchiiyo eechi tulabona kuti kulibombya nga kulatugwasya biyeni kuti tutaliboni katuyandikana loko (1) mulukwatano, (2) kuti katulaazilongezyo mumbungano (3) anitubelesya nzila zyakwaambuuzyania zili aIntaneti.

TONDEEZYA KULIBOMBYA MULUKWATANO LWAKO

3. Niinzi chipa kuti kube kutamvwanana mulukwatano alubo bamwi ngabasala kuchitaanzi?

3 Jehova uyanda kuti mwaalumi amwanakazi babotelwe mulukwatano. Akaambo kakuti boonse balaachibi, chimwi chiindi kulakonzya kuba kutamvwanana mulukwatano. Pawulu wakaamba kuti bantu bakwetene banooswaanana abuyumu-yumu. (1 Kor. 7:28) Bamwi bakkala kabakazyania amuntu ngubakwetenaawe, eezi zipa kuti babonaanga tabeendelani pe. Kuti bazumina kweendelezegwa amuuya wanyika balakonzya kusala kulekana. Balakonzya kuyeeya kuti kuchita nzibayanda kulikabotu kwiinda kuchita ziyandwa awumwi.

4. Niinzi nzuteelede kuyeeya?

4 Utayeeyi kuti tamuchikonzyi pe kubambulula mapenzi ngimulaawo mulukwatano. Tulizi kuti kweendelana aMagwalo, bwaamu abulikke mbubo bukonzya kupa kuti bantu bakwetene balekane. (Mt. 5:32) Nkinkaako kuti waswaanana amapenzi akaambwa aPawulu mulukwatano lwako, utayeeyi kuti: ‘Muntu ngundikwetenaawe taakwe ndaba pe andime. Tandilikujana luyando ndundeelede kujana pe. Ndilakonzya kubotelwa kuti ndakwatana awumwi.’ Kuti wachita oobo nga ulikubikkila maanu kuzintu nzuyanda luzutu. Muuya wanyika usungwaazya kuti uchite ziyandwa amoyo wako, nikuba kuti kazyaamba kuti weelede kulekana angukwetenaawe. Pesi Bbayibbele lyaamba kuti: “Mutabikkili buyo maano kuzintu nzyomuyanda nywebo zilikke, pele akuzintu nzyobayanda bamwi.” (Flp. 2:4) Jehova uyanda kuti uzumanane kukkala angukwetenaawe kutali kuti mulekane. (Mt. 19:6) Jehova uyanda kuti ubikke nzyayanda mubusena bwakusaanguna kwiinda nzuyanda.

5. Kweendelana alugwalo lwa Baefeso 5:33, mwaalumi amwanakazi beelede kukkalisyania biyeni?

5 Mwaalumi amwanakazi wakwe beelede kuyandana akulemekana. (Bala Baefeso 5:33.) Bbayibbele litusungwaazya kuti tube bantu bayandisya kupa kutali bayanda kupegwa luzutu. (Mil. 20:35) Niinzi chikonzya kugwasya mwaalumi amwanakazi kuti bayandane akulemekana? Nkulibombya. Mwaalumi amwanakazi balibombya babikka ziyandwa ‘awumwi’ mubusena bwakusaanguna kutali nzibayanda.—1 Kor. 10:24.

Kuti kwaba penzi, bantu bakwetene balibombya babelekelaamwi kulibambulula kutali kukazyania (Langa fuka 6)

6. Zyakaambwa aSteven aStephanie zikuyiisyaanzi?

6 Kulibombya kwakagwasya maKristu miingi akwetene kuti abotelwe mulukwatano. Muchikozyano, umwi mwaalumi uutegwa Steven wakati: “Mweelede kubelekelaamwi kapati kuti kwaba kutamvwanana. Utayeeyi zigwasya nduwe awulikke pesi yeeya zikonzya kumugwasya moonse.” Mwanakazi wakwe uutegwa Stephanie ulazuminana azyakaambwa amulumaakwe. Wakati: “Takwe muntu uuyanda kukkala amuntu ukkala kamukazya pe.” Alubo wakayungizya kuti: “Kuti kwaba kutamvwanana, nga twayanduula chapa kuti kube kutamvwanana. Nga twakomba, kuyanduulisisya akwaambuula atala ankani eeyo. Nga twabambulula penzi kutali kuyanduula kuti ngwani wabisya.” Mwaalumi amwanakazi balabotelwa kuti baleka kulibonaanga bayandikana loko kwiinda ngubakwetene aawe.

BELEKELA JEHOVA “CAKULICESYA”

7. Mukwesu weelede kuchitaanzi kuti wajana chilongezyo mumbungano?

7 Kubelekela Jehova nchilongezyo chipati. (Int. 27:4; 84:10) Kuti mukwesu kayanda kuchita zyiingi mumbunga yaJehova, zilikabotu loko. Bbayibbele lyaamba kuti: “Ikuti naa muntu uyanda kuba mulangizi, uyanda mulimo mubotu.” (1 Tim. 3:1) Pesi kuti wajana chilongezyo, tayelede kubonaanga ulayandikana kwiinda mbaabede. (Lk. 17:7-10) Weelede kuba aamakanze akuchitila bamwi milimu chakulibombya.—2 Kor. 12:15.

8. Chikozyano chaDiotrefe, Uziya aAbbisalomu chituyiisyaanzi?

8 Bbayibbele lilaazikozyano zituchenjezya zyabantu bakali kulisumpula. Diotrefe wakali kulidunda, wakali kuyanda “kuba mutaanzi” mumbungano. (3 Joh. 9) Uziya wakalisumpula kwiinda mukuchita mulimu ngwaakatali kuzumizigwa aJehova. (2 Mak. 26:16-21) Abbisalomu wakali kuchitaanga ulabayanda bantu nkaambo wakali kuyanda kuba mwaami. (2 Sam. 15:2-6) Zikozyano eezi zitugwasya kubona kuti Jehova tabayandi pe bantu baliyandwiida bulemu. (Tus. 25:27) Bantu balisumpula abaliyandwiida bulemu balinjizya mumapenzi.—Tus. 16:18.

9. Chikozyano chaJesu chituyiisyaanzi?

9 Jesu wakalisiyene azikozyano zyaambwa aajulu nkaambo “nokuba kuti wakali muciimo ca Leza, kunyina pe naakayeeya kubweza bweendelezi, nkokuti kutegwa kabeelene a Leza.” (Flp. 2:6) Nikuba kuti Jesu nguwachibili kuzwa kuli Leza, taakali kulisumpula pe. Wakabuzya basikwiiya bakwe kuti: “Ooyo uucita zintu mbuli muniini akati kanu nyoonse, ngomupati.” (Lk. 9:48) Nchilongezyo chipati loko kubeleka aamapayona, babelesi babelekela, baalu abalangizi bamabazu balibombya mbuli Jesu. Kuti katulibombya, tuyooyanda bamwi, alubo Jesu wakaamba kuti bakombi baLeza bakasimpe bakali kuyooboneka kwiinda mukuba aaluyando.—Joh. 13:35.

10. Weelede kuchitaanzi kuti wabonaanga mumbungano muli zintu zitali kubambululwa?

10 Weelede kuchitaanzi kuti wabonaanga mumbungano muli zintu zitali kubambululwa? Muchiindi chakuti utalike kusola, weelede kulibombya kwiinda mukubelekelaamwi abaalu. (Heb. 13:17) Kuti ukonzye kuchita oobo, libuzye kuti: ‘Zintu eezi nzipati zyakuti ziyanda kubambululwa na? Eechi nchichiindi chili kabotu na chakuzibambulula? Ndime na ndeelede kuzibambulula? Ndili kuyanda kuti zintu eezi zibambululwe kuchitila kuti kube luumuno na mumbungano naakuti ndiyanda kuliyandwiida bulemu?’

Bantu bali azilongezyo mumbungano tabeelede kuzibinkana akaambo kakukonzya mulimu luzutu pesi akaambo kakulibombya (Langa fuka 11) *

11. Kweendelana a Baefeso 4:2, 3, niinzi chitachitike kuti twabelekela Jehova chakulibombya?

11 Kulibombya akujatana kulayandikana kuli Jehova kwiinda luzibo ndutulaalo lwakuchita chimwi chintu. Nkinkaako beleka changuzu kuti ubelekele Jehova chakulibombya. Kuti wachita oobo, uyoopa kuti mumbungano mube kujatana. (Bala Baefeso 4:2, 3.) Sungwaala mumulimu wakukambawuka. Yanduula nzila zyakugwasya bamwi kwiinda mukubachitila imwi milimu. Ba muntu waangunukide kubantu boonse kuswaanizya abatakwe zilongezyo mumbungano. (Mt. 6:1-4; Lk. 14:12-14) Kuti wazumanana kulibombya chiindi nubelekaamwi abakombinyokwe, bayoobona kuti ulaaluzibo lwakuchita iimwi milimu, pesi chiyandikana loko, bayoobona kuti ulalibombya.

TONDEEZYA KULIBOMBYA NUBELESYA NZILA ZYAKWAAMBUUZYANIA ZILI AINTANETI

12. Bbayibbele lilakusungwaazya na kuba abeenzuma? Pandulula.

12 Jehova uyanda kuti tujane chiindi chakubotelwa abeenzuma abamumpuli. (Int. 133:1) Jesu wakali abeenzinyina balikabotu. (Joh. 15:15) Bbayibbele lipandulula kuti kuba abeenzuma balikabotu kutugwasya biyeni. (Tus. 17:17; 18:24) Alubo litubuzya kuti kutayanda kuliswaanizya aabamwi takuli kabotu. (Tus. 18:1) Bantu biingi bayeeya kuti nzila zyakwaambuuzyania zili aaIntaneti zibagwasya kuti babe abeenzinyina biingi akuti batalendelelwi. Pesi tweelede kuchenjelela chiindi nitubelesya nzila eezi.

13. Nkamboonzi bantu bamaninsya chiindi chiingi kabalanga zintu zyabikkwa aabamwi aIntaneti nibanga bakataazikana akulendelelwa?

13 Basikuyanduulisisya bakaamba kuti bantu bamaninsya chiindi chiingi kabalanga zintu zyabikkwa aabamwi aIntaneti kababelesya zintu mbuli mafooni ngabazookataazikana akulendelelwa. Nkamboonzi? Kamwi kaambo nkakuti chiindi chiingi bantu babikka mapikicha aabo, abeenzinyina naakuti atondeezya ndawu mbotu nzibakavakachila. Kuti muntu wabona mapikicha aayo, ulakonzya kubonaanga tabotelwi pe mubuumi mbuli bamwi. Umwi muchizi uuli aaminyaka iili 19 wakati: “Ndakatalika kutabotelwa nindakabona zyakali kuchitwa abeenzuma muwikkeendi kakuli ndakalibbizya aang’anda kandibboyinkene.”

14. Lugwalo lwa 1 Petro 3:8 lutugwasya biyeni kuti tuzibelesye kabotu nzila zyakwaambuuzyania zili aaIntaneti?

14 Nzila zyakwaambuuzyania zili aaIntaneti zilakonzya kutugwasya kuti twaambuule abamumpuli abeenzuma. Pesi nga wazibona na kuti zimwi zintu zibikkwa aabantu aIntaneti zitondeezya kuti balalisumpula naakuti bayanda kubonwa? Bamwi bantu balakonzya kulemba majwi aatalemeki naakuti akutalijata atala amapikicha aabo. Pesi bamwi balemba zintu zili boobu atala amapikicha aabamwi. MaKristu basungwaazigwa kuti beelede kulibombya akuyanda bamwi nkinkaako tabeelede kuchita zintu zili boobu nibabelesya Intaneti.—Bala 1 Petro 3:8.

Zintu nzubikka aaIntaneti zitondeezya kuti ulalisumpula na naakuti ulalibombya? (Langa fuka 15)

15. Bbayibbele nga lilatugwasya biyeni kuti tutalisumpuli?

15 Chiindi nuyanda kulemba chimwi chintu, kubikka pikicha naakuti vidiyo aaIntaneti, libuzye kuti: ‘Zintu eezi tazikootondeezya kuti ndilalisumpula na? Tazikoopa kuti bamwi babe aabbivwe na?’ Bbayibbele lyaamba kuti: “Zintu zyoonse zili munyika—zisusi zyanyama alimwi azisusi zyameso amambonwa akaambo kazintu nzyajisi muntu—tazizwi kuli Taata pe, pele zizwa munyika.” (1 Joh. 2:16) Limwi Bbayibbele lyakasandulula majwi aakuti “amambonwa akaambo kazintu nzyajisi muntu” kaliti “azyoonse eezyo zipa kuti bantu kabalidunda ansi aano.” MaKristu tabalisumpuli pe naakuti kuyanda kubonwa. Pesi baswiilila malayilile aali muBbayibbele aakuti: “Tutalisumpuli pe, tutabusyi mizundano akati kesu, alimwi tutafwidilani munyono.” (Gal. 5:26) Kulibombya kuyootugwasya kuti tutatobelezyi muuya wakulisumpula uuli munyika.

“KAMUYEEYA KABOTU”

16. Nkamboonzi nituteelede kulisumpula?

16 Tweelede kulibombya nkaambo bantu balisumpula ‘tabayeeyi kabotu.’ (Rom. 12:3) Bantu balisumpula bayandisya kukazya alubo balibona kabayandikana kwiinda bamwi. Nzibachita anzibayeeya zipa kuti balichise akuti bachise bamwi. Kuti teebachincha, mizeezo yabo iloofwaazigwa akupambanisigwa aSaatani. (2 Kor. 4:4; 11:3) Pesi muntu uulibombya uyeeya kabotu. Taliboni kasumpukide kwiinda bamwi alubo ulizi kuti bamwi kuli mpubamwiinda. (Flp. 2:3) Alubo ulizi kuti “Leza ulabakazya ibalisumpula, pele ulabafwida luzyalo aabo ibalicesya.” (1 Pet. 5:5) Aabo bayeeya kabotu tabayandi kuti Jehova abakazye.

17. Tweelede kuchitaanzi kuti tukkale katulibombya?

17 Kuti tukkale katulibombya, tweelede kubelesya malayilile ajanika muBbayibbele aakuti, “Amubusamunune buntu bwanu bwakaindi amicito yambubo, akulisamika buntu bupya.” Eezi ziyanda kuti tubeleke changuzu. Tweelede kwiiya atala aJesu mpawo tubeleke changuzu kuti tutobelezye chikozyano chakwe. (Kol. 3:9, 10; 1 Pet. 2:21) Kuti twachita oobo, tuyoobotelwa. Kuti twabeleka changuzu kuti tube bantu balibombya, ziyoopa kuti tubotelwe mulukwatano, kube kujatana mumbungano alubo tuyoozibelesya kabotu nzila zyakwaambuuzyania zili aaIntaneti. Kwiinda zyoonse, Jehova uyootuyanda alubo uyootulongezya.

LWIIMBO 117 Ibubotu

^ par 5 Mazubaano tupona munyika iizwide bantu balisumpula abaliyanda. Tweelede kuchenjelela kuti tutabatobelezyi pe. Muchiiyo eechi tulalanga-langa mbazu zitatu mututeelede kulibona katuyandikana loko kwiinda mbutubede.

^ par 2 BUPANDULUZI BWAMABALA: Muntu uulisumpula ulibona kayandikana loko kwiinda bamwi alubo eezi zipa kuti aliyande. Pesi kulibombya kupa kuti muntu atalisumpuli. Muntu ulibombya taliboni kayandikana kwiinda bamwi alubo talidundi pe.

^ par 56 BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Mwaalu uupa kabotu nkani aamuswaangano wabbooma, uuzulwida kabotu mumulimu wakuyaka pesi ukubona kakuyandikana kuchitisya muswaangano wamulimu akusalazya Ng’anda yaBwaami.