Skip to content

Skip to table of contents

ZYAKACHITIKA MUBUUMI

Kuyanda Bamwi Kweeta Zilongezyo Zyiingi

Kuyanda Bamwi Kweeta Zilongezyo Zyiingi

Kandili aabaama amuchizi wangu Pat mu1948

“Cheechi ya-Anglican tayiyiiisyi kasimpe. Yinkilila kunembo kuyanduula kasimpe.” Banene bakali kunjila cheechi ya-Anglican bakabuzya baama majwi aaya mpawo baama bakasaanguna kuyanduula chikombelo chakasimpe. Pesi baama teebakali kuyanda pe kubabona Bakamboni baJehova alubo bakandibuzya kuti kandibayuba kuti basika aang’anda yesu kuToronto iili kuCanada. Mwanike wabaama naakasaanguna kwiiya Bbayibbili aBakamboni mu1950, baama ambabo bakasaanguna kwiiya. Bakali kwiiya Bbayibbili kabali kung’anda yamwanikaabo mpawo mukuya kwachiindi bakazoobbabbatizigwa.

Ndeende wakali mwaalu kucheechi ya-United Church of Canada. Nkinkaako, mviki amviki wakali kutubuzya kuti twiinke kuSunday Shool muNsondo kuseeni, mpawo a11:00 kuseeni twakali kwiinkaamwi andeende kucheechi. Sikati twakali kwiinkaamwi abaama kuNg’anda yaBwaami. Kwakali kuuba kubona musiyano aakati kazikombelo eezi zibili.

Kandili aampuli yaMukwesu Hutcheson kumuswaangano wazisi wakali aamutwe wakuti Devine Will

Baama bakabuzya beenzinyina atala azintu nzibakali kusyoma alubo beenzinyina bakazumina kwiiya kasimpe. Beenzinyina aaba baswaanizya Bob aMarion Hutcheson. Mu1958, Mukwesu aMuchizi Hutcheson bakandibweza mpawo twakayinkaamwi abana babo batatu balombe kumuswaangano wazisi wamazuba aali 8 kuNew York City wakali aamutwe utii, Divine Will. Kuti ndayeeya zintu zyakachitika musule, ngandabona kubeleka changuzu nkubakali kuchita kuti bandibweze kuti twiinkaamwi kumuswaangano. Muswaangano ooyu tandizoowulubi pe mubuumi bwangu.

BAKOMBIMA BAKANDIGWASYA KUTI NDISALE KABOTU MUBUUMI

Kandichili mulombe twakavubide ng’ombe, ngulube, mbelele ankuku. Ndakali kubotelwa kulangania banyama aaba. Ndakayeeya kuti ndiinke kuchikolo ndikayiile mulimu wakusilika banyama akubalangania. Baama nibakaziziba, bakabuzya umwi mwaalu wamumbungano. Mwaalu ooyu wakandiyeezya kuti tulikupona “kumazuba aakumamanino” alubo wakandibuzya kuti kwiinka kuyunivesiti kwaminyaka myiingi kandiyiila mulimu ooyu kwakali kuyoopambanisya bweenzuma bwangu aJehova. (2 Tim. 3:1) Ndakazoosala kutayinka kuyunivesiti.

Ndakali kukkala kandikataazikana kuti ndizoochitaanzi nindamaninsya kusekkondali. Nikuba oobo, ndakali kukambawuka kumamanino aamviki imwi ayimwi. Teendakali kubotelwa pe amulimu wakukambawuka alubo ndakali kubonaanga tandizoopayoni pe. Ndeende wakatali Kamboni amwanike wakwe bakandisungwaazya kuti ndibelekele imwi kkampani mpati yakali kuToronto. Mwanike wandeende wakali bbosi aakkampani eeyi nkinkaako ndakawuzumina mulimu ooyu.

Nindakali kuToronto, ndakali kubeleka ovatayimu akumvwanana aabantu bakatali Bakamboni. Eezi zyakapa kuti nditachichiti kabotu mubukombi. Kumasaangunino, ndakali kukkala aasyanene wakatali Kamboni mpawo naakafwa ndakayanduula kumwi kwakukkala.

Mukwesu amuchizi Hutcheson, mbindakayinkide aabo kumuswaangano mu1958 bakaba mbuli bazyali bangu. Bakandibuzya kuti tukakkalaamwi kumuunzi wabo alubo bakandigwasya kuti ndisime mubukombi. Mu1960, ime amwanaabo mulombe uutegwa John twakabbabbatizigwa. John wakasaanguna kupayona. Eezi zyakapa kuti andime ndiyungizye mulimu wangu wakukambawuka. Bakwesu bamumbungano nibakabona kukomena nkundakali kuchita mubukombi, bakasala kuti ndibe mulangizi waChikolo Chamulimu Cheendelezegwa aaLeza, mazubaano wiitwa kuti mulangizi waMuswaangano waBuumi Bwesu bwachiKristu Amulimu Wesu.

NDAKAJANA MWEENZUMA UULIKABOTU ALUBO NDAKABA PAYONA

Nitwakachada mu1966

Ime aRandi Berge twakachada mu1966. Randi wakali payona uusungweete alubo wakalilipedelede kubelekela kundawu kuyanda basikupupulula biingi. Mulangizi wesu wabbazu wakatondeezya kuti ulaandaba andiswe alubo wakatusungwaazya kuti tugwasilizye mbungano yaku-Orillia iili ku-Ontario. Twakalibambila mpawo twakayinka.

Nitwakasika ku-Orillia, ndakaba payona wachiindi choonse. Ndakasaanguna kubotelwa andime mbuli mbaakali kubotelwa Randi. Nindakasaanguna kubeleka changuzu kandili payona, ndakabotelwa kugwasya bantu kandibelesya Bbayibbili akubabona mbubakali kukamvwisisisya kasimpe kamuBbayibbili. Ndakabotelwa loko kugwasya imwi mpuli yaku-Orillia kuti ichinche maponeno aayo akuba bakombi baJehova.

KWIIYA MULAKA MUPYA AKUCHINCHA MABONENO NGITWAKALAAWO

Nitwakaswaya kuToronto, ndakaswaanana aawumwi Mukwesu wakali kuzulwida kuBbeteli uutegwa Arnold MacNamara. Wakandibuzya kuti tulakonzya na kuba mapayona aayandikana. Ndakamusandula kuti: “Iiyi pesi kutali kuQuebec.” Teendakali kuyanda pe kwiinka kuQuebec akaambo kakuti ndakali ndatobelezya maboneno atali kabotu ngibakalaawo bantu bakali kwaambuula Chikuwa bamuCanada atala abantu bakali kwaambuula chiFrench bakuQuebec. Aachiindi eecho, bantu bakali kubukila mfulumende kabayanda kuti dolopo lyaQuebec litabi aansi aaCanada.

Mukwesu MacNamara wakandisandula kuti: “Aachiindi eechino, mutabi ulikukumbila mapayona aayandikana kuti akabelekele kuQuebec kupela.” Ndakazumina kwiinka. Ndakalizi kuti Randi wakali kuyanda kuti tukakubelekele kuQuebec. Mukuya kwachiindi, ndakazoobona kuti twakasala kabotu kuti twiinke kuQuebec.

Nitwakazwa aakunjila chikolo chakkilasi yachiFrench kwamviki zili 5, ime amwanakazi wangu ayimwi mpuli twakayinka kuRimouski, kule amakkilomita aasika ku540. Twakachili aazyiingi zyakwiiya, twakazibona eezi aali uumwi muswaangano chiindi nindakali kupa zizibisyo. Ndakaamba kuti muswaangano wabbooma waba aafwiifwi, tulangilila kuba “aabayuni biingi bategwa ma-ostrich” kunze kwakuti ndaambe kuti, “tuzooba aabeenzu biingi bazwa ku-Austria.”

Ng’anda njitwakali kuti Ng’anda iituba” kuRimouski

Katuli kuRimouski, twakajoyinwa aabachizi batakwetwe bali 4 basungweete mpawo ayimwi mpuli yaMukwesu aMuchizi Huberdeaus abana babo basimbi babili. Mukwesu Huberdeaus wakalenta ng’anda mpati yakali aamarumu aali 7 alubo mapayona boonse bakali kugwasilizya kubbadala lenti. Ng’anda eeyo twakali kwiiwamba kuti ng’anda iituba nkaambo yakali kutuba nkwiili kunembo. Toonse nitwakali kukkala aang’anda eeyo chimwi chiindi twakalinoonga tuli 12 alubo chimwi chiindi namba yakali kusika ku14. Akaambo kakuti twakali mapayona aayandikana, ime amwanakazi wangu twakali kwiinka mumulimu wakukambawuka kuseeni, sikati agoko. Twakali kubotelwa loko nitwakali kujana muntu wakwiinkaawe mumulimu wakukambawuka nikuba nikwakali kutontola loko goko.

Twakamvwanana loko amapayona aaba basyomeka zyakuti bakaba mbuli bampuli yesu. Chimwi chiindi twakali kwiizyaamwi goko alubo twakali kuba aabuzuba mbutwakali kujikaamwi. Umwi mukwesu wakali mwiimbi, nkinkaako, muMugibelo goko twakali kwiimba akuzyana.

Bantu biingi bakuRimouski bakali aachiyandisyo chakwiiya Bbayibbili. Nikwakayinda minyaka iili 5, bantu biingi bakasaanguna kwiiya Bbayibbili akubbabbatizigwa. Mbungano yakakomena kusikila yaba aabasikupupulula basika ku35.

Nitwakali kuQuebec, twakayiisigwa kuba bakambawusi bazwidilila. Twakabona Jehova mbaakatugwasya mumulimu wakukambawuka amuzintu zyakumubili. Alubo twakabayanda loko bantu baambuula mulaka wachiFrench, twakuuyanda mulaka wabo achiyanza chabo, eezi zyakapa kuti tuyande ziyanza zyabamwi.—2 Kor. 6:13.

Katutayeeyeli pe, mutabi wakatukumbila kuti tulongele kudolopo lyaTracadie lili kubuzwezuba bwaNew Brunswick. Eezi zyakandiyumina loko nkaambo ndakali ndasayina mapepa aakulenta iimwi ng’anda alubo ndakali ndajana mulimu wakuyiisya aali chimwi chikolo kwamazuba mache mumviki. Mukuyungizya, bamwi mbitwakali kwiiyaabo Bbayibbili bakali aachiindi chifwiifwi kabali baba basikupupulula alubo twakali aakati kakuyaka Ng’anda yaBwaami.

Twakakomba wikkeendi yoonse atala ankani eeyi mpawo twakazooswaya kubusena oobu. Tracadie yakasiyene loko aRimouski. Twakasala kuti twiinke nkaambo Jehova wakali kuyanda kuti twiinke. Twakazumizya Jehova kuti atugwasye alubo twakabona kaliikutugwasya kuti tuzunde buyumu-yumu boonse mbutwakali kuyoowa. (Malk. 3:10) Akaambo kakuti Randi wakali aabweenzinyina busimide aJehova, wakali muntu uulipeda alubo uukkala kabotelwa, eezi zyakapa kuti kutuubile kulongela kuRimouski.

Kumbungano nkutwakalongela kwakali mwaalu uumwi uutegwa Robert Ross. Wakali kupayona kundawu eeyi amwanakazi wakwe Linda alubo bakasala kuti bakkale nkukooko kusikila mwanaabo wakusaanguna naakatumbukwa. Nikuba kuti bakali kulangania mwaanaabo wakachili muniini, bakatusungwaazya ime aRandi kwiinda mukututambula kabotu alubo bakatugwasya kuti tube basungu mumulimu wakukambawuka.

ZILONGEZYO NZITUJANA AKAAMBO KAKUBELEKELA KUYANDA BASIKUPUPULULA BIINGI

Chiindi champeyo nitwakasaanguna mulimu wakweendeenda

Nitwakapayona kuTracadie kwaminyaka iibili, katutayeeyeli pe twakakumbilwa kuti tukachite mulimu wakweendeenda. Twakachita mulimu wakweendeenda kubbazu lyaambuula mulaka waChikuwa kwaminyaka iili 7 mpawo twakazooyinka kubbazu lyachiFrench kuQuebec. Mulangizi wabbooma wakuQuebec uutegwa Léonce Crépeault wakali kundilumbayizya akaambo kankani nzindakali kupa. Pesi wakali kunoonga wandibuzya kuti: “Kujana twazibelesya biyeni zintu nzuwambuula munkani zyako?” a Mubuzyo ooyu wakandigwasya kuti ndipe nkani zyangu munzila iimvwisisika.

Kuluumwi mulimu ngundakakumbilwa kuchita aamuswaangano wazisi mu1978 wakali aamutwe wakuti, “Victorious Faith” wakachitilwa kuMontreal. Ndakali kubeleka kudipatimenti lyazyakulya. Twakali kulangilila bantu bali 80 000 kumuswaangano ooyu alubo twakeelede kubelesya nzila iisiyene ayachiindi kukubapa chakulya. Zibelesyo nzitwakali kubelesya kukujika anzila njitwakali kujikaayo zyoonse zyakali zipya. Twakali aamafiliji mapati aali 20 pesi chimwi chiindi taakali kubeleka pe. Buzuba bwamuswaangano kabutanasika, teetwakakonzya pe kunjila mundawu yakali kuyanda kuchitilwa muswaangano nkaambo kwakali musobano wakeelede kuchitwa. Twakazoozumizigwa kunjila aakati kabo. Nkinkaako, twakeelede kufuma kuti tupe bantu chakulya chakuseeni. Nikuba kuti twakaliketede pesi ndakayiya zyiingi kuzwa kubakwesu bakali kubeleka changuzu akubotelwa nkubakali kuchita. Twakamvwanana loko abakwesu abachizi alubo tuchimvwanana kusikila sunu. Twakabotelwa loko amuswaangano ooyu uuyandikana wakuQuebec nikuba kuti kundawu eeyi bantu bakali kupenzegwa loko kuma1940 kusika kuma1960.

Katuli kulibambila muswaangano wabbooma aRandi kuMontreal mu1985

Ndakayiya zyiingi kuzwa kubalangizi mbindakali kubelekaabo aamiswaangano mipati njitwakali kuchitila kuMontreal. Umwi munyaka, Mukwesu David Splane uulikubeleka kali muKabunga Keendelezya lino wakabeleka kali mulangizi wamuswaangano wabbooma. Aamuswaangano wabbooma wakatobela, ndakakumbilwa kuti ndibeleke kandili mulangizi wamuswaangano ooyu, Mukwesu Splane wakandigwasilizya.

Mu2011, katuli twaba aaminyaka iili 36 katuli mumulimu wakweendeenda, ndakakumbilwa kuti ndibe Muyiisi kuChikolo Chambungano chaBaalu. Ime aRandi twakoona aamibbeda iili 75 muminyaka iibili luzutu, pesi eechi chakali chilongezyo chipati. Kumamanino aamviki imwi ayimwi, baalu bakali kubalumba loko bamuKabunga Keendelezya akaambo kakuti bakwesu aaba bakali kuba aachoonzyo chakuti baalu bajana chakulya chamubukombi chibagwasya kuti babe aabweenzinyina busimide aJehova.

Mukuya kwachiindi, ndakayiisya kuChikolo chaBakambawusi baBwaami. Basichikolo bakali kulimvwa kabakatede alubo bakali kuyoowa akaambo kakuti bakali aazintu zyiingi zyakuchita mbuli kwiiya mukkilasi kwama-awa aali 7 buzuba abuzuba, kuchita milimu njibakali kupegwa kuti bakayichite kung’anda mansiku kwama-awa aatatu buzuba abuzuba akulibambila zipanzi zisika ku4 naakuti 5 mviki amviki nzibakeelede kupa kuchikolo. Ime awumwi ngundakali kuyiisyaawe twakabapandulwida kuti teebayinookonzya kuchita milimu yoonse eeyi kuti kabatagwasigwi aaJehova. Ndinookkala kandiyeeya basichikolo mbubakabotelwa akubona kuti, kuti bagwasigwa aaJehova balakonzya kuchita zintu zyiingi nzibabonaanga tabazikonzyi pe.

KUYANDA BAMWI KWEETA ZILONGEZYO

Kuyanda bamwi nkubakali kuchita baama kwakagwasya bantu mbibakali kwiiyaabo Bbayibbili kuti bayinkilile kunembo alubo kwakagwasya ndeende kuti achinche maboneno ngakalaawo atala akasimpe. Nikwakayinda mazuba aatatu kuzwa baama nibakafwa, twakagamba nitwakabona ndeende kaza kuNg’anda yaBwaami kuti azooswiilizye nkani yabantu boonse. Wakayinkilila kunembo kunjila miswaangano kwaminyaka iili 26 yakatobela. Nikuba kuti ndeende taakwe naakabbabbatizigwa pe, baalu bakandibuzya kuti ndeende nguwe uusaanguna kusika aamuswaangano umwi awumwi.

Baama bakatugwasya loko andiswe tubana babo. Bachizi bangu boonse kabali batatu abalumi babo balikubelekela Jehova. Bachizi bangu babili babelekela kumawofesi aamutabi, umwi ulikuPortugal mpawo umwi ulikuHaiti.

Lino ime aRandi tulikubeleka katuli mapayona aayandikana kuHamilton iili ku-Ontario. Nindakali mulangizi wabbazu, twakali kubotelwa kwiinkaamwi abakombima kukubona bantu mbibakali kubweedela ambibakali kwiiyaabo Bbayibbili. Pesi lino tulikubotelwa andiswe kubona bantu mbitwiiyaabo Bbayibbili kabali kwiinkilila kunembo mubukombi. Kumvwanana aabakwesu abachizi bali mumbungano njitwakalongela kulikutusungwaazya loko nkaambo tulikubona Jehova mbalikubagwasya chiindi zintu nizili kubeendela kabotu anizili ziyumu.

Kuti twayeeya zyakachitika mubuumi bwesu, tulimvwa katuyanda kubalumba loko bakwesu bakatondeezya kuti balatuyanda. Andiswe twakeezya kutondeezya kuti tuli aandaba ambabo kwiinda mukubasungwaazya kuti bachite zyoonse nzibakonzya kuti babelekele Jehova. (2 Kor. 7:6, 7) Muchikozyano, imwi mpuli yakali mumulimu wachiindi choonse kunze kwamutwe wampuli luzutu. Ndakabuzya mutwe wampuli eeyi kuti wakali kukonzya na anguwe kupayona. Wakandisandula kuti wakali kugwasilizya mwanakazi wakwe abana bakwe babili kuti bayinkilile kunembo kabapayona. Ndakamubuzya kuti: “Ubonaanga ubagwasilizya kwiinda mbachita na Jehova?” Ndakamusungwaazya kuti apayone kuchitila kuti ajane kubotelwa nkubakali aako bamumpuli yakwe. Nikwakayinda myeezi iili 6, mukwesu ooyu wakazoopayona.

Ime aRandi tunooyinkilila kunembo kubuzya “zyalani liboola” atala ‘amilimu yaJehova iigambya’ alubo tuli aachoonzyo chakuti banoobotelwa kubelekela Jehova mbuli mbutuli kubotelwa andiswe.—Int. 71:17, 18.

a Langa zyakachitika mubuumii bwaLéonce Crépeault muNgaziyakulinda yamuFebruary 2020 pp. 26-30.