1-2. Ngwani loko wakali kutegwa Zadokki? (1 Makani 12:​22, 26-28)

 YEEYELA kulikubona baalumi bayinda ku340 000 kababungenaamwi kabayanda kubikka Davida kuti abe mwaami wa-Israyeli. Kwamazuba aatatu, balibungene aatulundu tuli aamabwe tuli aafwiifwi aHebroni. Balikwaambuula, kabalikuseka alubo balikwiimba nyimbo zyakutembawula Jehova. (1 Mak. 12:39) Aakati kabaalumi aaba, kwakali umwi mwaalumi wakali kutegwa Zadokki. Kweelede kuti bantu biingi taakwe nibakamubikkila maanu pe, nikuba oobo, Jehova wakali mubwene alubo wakapa kuti alembwe kuchitila kuti tumuzibe. (Bala 1 Makani 12:​22, 26-28.) Ngwani loko uutegwa Zadokki?

² Zadokki wakali mupayizi, wakali kubelekaamwi aMupayizi Mupati Abbiyata. Alubo Leza wakapa Zadokki busongo bwiingi akuti akonzye kumvwisisisya kuyanda kwakwe. (2 Sam. 15:27) Bantu bakali kwiinka kuli Zadokki kuti akabape malayilile aabagwasya. Alubo Zadokki wakali mwaalumi wakali aachibindi. Muchiiyo eechi, tulabona Zadokki mbaakatondeezya chibindi.

3. (a) Nkamboonzi bakombi baJehova nibeelede kuba aachibindi? (b) Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

³ Mazubaano aakumamanino, Saatani ulikweezya anzila zyoonse kulwana bakombi baLeza kwiinda mbaakali kuchita chiindi. (1 Pet. 5:8) Kulayandikana kuti tube aachibindi chiindi nitulindila Jehova kuti anyonyoone Saatani anyika eeyi mbi. (Int. 31:24) Lino atulange-lange nzila zitatu mutukonzya kutobelezya chikozyano chaZadokki chakuba aachibindi.

SUMPULA BWAAMI BWALEZA

4. Nkamboonzi bakombi baJehova nibeelede kuba aachibindi kuti basumpule Bwaami bwaLeza? (Langa chifanikisyo.)

⁴ Mbukunga tuli bakombi baJehova, tusala kusumpula Bwaami bwaLeza, pesi chiindi chiingi kusala kuchita oobo ngakuyanda kuti tube aachibindi. (Mt. 6:33) Muchikozyano, munyika eeyi mbi, tweelede kuba aachibindi kuti tupone kweendelana amilawu yaJehova akuti tukambawuke makani mabotu aaBwaami. (1 Tes. 2:2)  Alubo tweelede kutondeezya chibindi kuti tutatoli lubazu mulizyapolitikisi munyika eeyi muzwide bantu batajisini akaambo kankani zyapolitikisi. (Joh. 18:36) Bakombi baJehova biingi balikuswaana penzi lyamali, balikuumwa naakuti balikubikkwa mumajele akaambo kakuti tabatoli lubazu pe mulizyapolitikisi naakuti tabazumini pe kunjila milimu yachisooja.

5. Nkamboonzi Zadokki naakeelede kuba aachibindi kuti abe kubbazu lyaDavida?

⁵ Zadokki wakayinka kuHebroni kutali kuti akasekelele kuti Davida waba mwaami. Pesi wakayinka aazilwanisyo alubo wakalilibambilide kulwana nkondo. (1 Mak. 12:38) Wakalilipedelede kutobela Davida munkondo akukwabilila ma-Israyeli kuzwa kuli basinkondonyina. Kulakonzeka kuti Zadokki taakwe naakali aaluzibo pe atala amulimu wakuba musooja pesi wakali aachibindi.

6. Chikozyano chaDavida chakamugwasya biyeni Zadokki kuti abe aachibindi? (Intembauzyo 138:3)

⁶ Zadokki wakachijana kuli chibindi? Zadokki wakazi baalumi biingi bakali aamanguzu alubo bakali aachibindi. Zilaantanganana kuti wakayiya kuzwa kuzikozyano zyabo. Muchikozyano, akaambo kakuti Davida wakali aachibindi chiindi naakali “kusololela bana Israyeli kunkondo,” ma-Israyeli boonse bakayanda kumubikka kuti abe mwaami. (1 Mak. 11:1, 2) Davida wakali kusyoma Jehova chiindi choonse kuti ulamugwasya kuti azunde basinkondonyina. (Int. 28:7; bala Intembauzyo 138:3.) Alubo Zadokki wakayiya kuzwa kuzikozyano zyabamwi baalumi bakali aachibindi, mbuli Jehoyada amwanaakwe musooja Bbenaya abamwi basilutwe bali 22 bakaba kubbazu lyaDavida. (1 Mak. 11:​22-25; 12:​26-28) Baalumi boonse aaba, bakasala kuba kubbazu lyaDavida chiindi naakabikkwa kuti abe mwaami.

7. (a) Zikozyano zyabamwi balikutondeezya chibindi mazubaano zitugwasya biyeni kuti tube aachibindi? (b) Kuzwa muvidiyo, wayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaMukwesu Nsilu?

⁷ Chiindi nitubala atala abamwi bakatondeezya chibindi kwiinda mukuba kubbazu lyaJehova,  andiswe nga zyatugwasya kuti tube aachibindi. Mwaami wesu, Kkristu Jesu naakali aanyika, wakakaka kutola lubazu mulizyapolitikisi chiindi Saatani naakamusunka. (Mt. 4:​8-11; Joh. 6:​14, 15) Chiindi choonse, Jesu wakali kusyoma Jehova kuti ulamupa manguzu. Mazubaano, tulaazikozyano zyiingi zyabakwesu bachiniini bakakaka kutola lubazu mulizyapolitikisi naakuti kumilimu yachisooja. Tulakonzya kubala atala azikozyano eezi aajw.org? a

GWASYA BAKOMBINYOKWE

8. Ndiilili baalu nibayandikana kuti babe aachibindi kuchitila kuti bagwasye bakombinyina?

⁸ Bakombi baJehova balakuyanda kugwasya bamwi. (2 Kor. 8:4) Nikuba oobo, chimwi chiindi nga kuyanda kuti babe aachibindi kuti bachite oobo. Muchikozyano, kuti kwaba nkondo, baalu bamundawu eeyo nga babona kuti bakwesu abachizi nga bayanda kusungwaazigwa akugwasigwa kuti bajane zintu zyamubukombi naakuti zyakumubili. Akaambo kakuti baalu balaziyanda mbelele, ngababikka buumi bwabo mungoozi kuchitila kuti bagwasye bakombinyina kuti bajane zintu nzibayandikana. (Joh. 15:​12, 13) Chiindi nibachita oobo, nga balikutobelezya chikozyano chaZadokki chakuba aachibindi.

9. Kweendelana a 2 Samuele 15:​27-29, Davida wakabuzya Zadokki kuti achiteenzi? (Langa chifanikisyo.)

⁹ Buumi bwaDavida bwakali mungoozi. Mwanaakwe Abbisalomu wakali kuyanda kumubwezela bwaami. (2 Sam. 15:​12, 13) Davida wakeelede kuzwa muJelusalema chakufwambaana! Wakayita babelesi bakwe mpawo wakababuzya kuti: “Atunyamuke tutije, nkaambo taakwe utiifwutuke kuli Abisalomu!” (2 Sam. 15:14) Nibakali kuzwa muJelusalema, Davida wakabona kuti bamwi bakeelede kusyaala muJerusalema kuchitila kuti kabamubuzya zintu nzyaakali kupulana Abbisalomu. Nkinkaako, wakatuma Zadokki abamwi bapayizi kuti babweede kuJelusalema kuti bakayanduulisisye makani aali  atala anzyaakali kuyanda kuchita Abbisalomu. (Bala 2 Samuele 15:​27-29.) Bakeelede kuchenjela nibakali kuchita mulimu ooyu. Mulimu ngwaakapegwa Zadokki abamwi bapayizi wakali muyumu loko zyakuti bakali kukonzya kujayigwa. Abbisalomu wakali sinkondo, wakali kuliyanda alubo wakali kuyanda kutolela wisi bwaami. Ubonaanga niinzi zyakali kuzoochitika kaansinga Abbisalomu wakaziziba kuti Zadokki abamwi bapayizi bakali kuyanduulisisya makani aali atala anzyaakali kupulana kabayanda kukwabilila Davida?

10. Zadokki abamwi bapayizi bakamukwabilila biyeni Davida?

¹⁰ Davida wakazwa aayimwi pulani mpawo wakayibuzya Zadokki awumwi mweenzinyina wakali kusyomeka uutegwa Hushayi. (2 Sam. 15:​32-37) Mupulani eeyo, Hushayi wakachitaanga uyanda kuba kubbazu lya-Abbisalomu mpawo wakabuzya Abbisalomu pulani yakulwana Davida pesi pulani eeyo yakali kugwasya Davida kuti akonzye kulibambila kulwana aa-Abbisalomu. Kuzwa waawo, Hushayi wakali kubuzya Zadokki a-Abbiyata pulani njaakali kubuzya Abbisalomu. (2 Sam. 17:​8-16) Mpawo Zadokki a-Abbiyata bakali kubuzya Davida zintu nzyaakali kupulana Abbisalomu. (2 Sam. 17:17) Kwiinda mukugwasigwa aaJehova, Zadokki abamwi bapayizi bakachita mulimu uuyandikana loko wakukwabilila Davida.—2 Sam. 17:​21, 22.

11. Kujana twachitobelezya biyeni chikozyano chaZadokki chakuba aachibindi chiindi nitugwasya bakombima?

¹¹ Kujana twachitobelezya biyeni chikozyano chaZadokki chakuba aachibindi kuti twakumbilwa kuti tugwasye bakombima nibali muziindi zikonzya kubikka buumi bwabo mumapenzi? (1) Tobelezya malayilile. Muzyiimo zili boobu, kulayandikana kuti tukkale katujisini. Tweelede kutobelezya malayilile ngitupegwa aawofesi yamutabi. (Heb. 13:17) Baalu beelede kukkala kabalanga-langa malayilile aali atala ambubakonzya kulibambila kuti kwachitika mapenzi azyeelede kuchitwa kuti kwachitika penzi. (1 Kor. 14:​33, 40) (2) Ba aachibindi alubo ubelesye  bupampu. (Tus. 22:3) Yeeya saansi kutanabweza ntaamu. Utafwambaani kubikka buumi mungoozi aachiindi mputayelede kuchita oobo. (3) Syoma Jehova. Utalubi kuti Jehova ulaandaba abuumi bwako abwabakombinyokwe. Ulakonzya kukugwasya kuti ugwasye bakombinyokwe munzila iitakunjizyi mumapenzi.

12-13. Wayiyaanzi kuli zyakachitikila Viktor aVitalii? (Langa chifanikisyo.)

¹² Atubone chikozyano chabakwesu babili, Viktor aVitalii. Bakwesu aaba bakali kutola chakulya amaanzi kubakombima baku-Ukraine. Viktor wakaamba kuti, “Twakeenda ndawu yoonse katuyanduula chakulya. Nitwakali kuyanduula chakulya, twakali kumvwa ntobolo kazili kulila. Umwi mukwesu wakasanga chakulya chakali muchintoolo chakwe. Chakulya eechi chakabagwasya kwachiindi chilamfu basikupupulula biingi. Chiindi nitwakali kubikka chakulya mumoota, bbomba lyakawida aafwiifwi amputwakabede kwamamita aali 20. Buzuba boonse ndakakomba kuli Jehova kandikumbila kuti andigwasye kuba aachibindi kuchitila kuti ndiinkilile kunembo kugwasya basikupupulula.”

¹³ Vitalii wakaamba kuti, “Twakeelede kuba aachibindi. Mulweendo lwakusaanguna katuya kukugwasya bakombima, ndakadilayiva kwama-awa aali 12. Ndakakomba kuli Jehova munzila yoonse.” Vitalii wakali aachibindi alubo wakali kubelesya bupampu. Wakayungizya kuti: “Ndakali kukkala kandikumbila Jehova kuti andipebusongo akuti andigwasye kuti ndiswiilile. Nindakali kudilayiva ndakali kubelesya migwagwa yakazumizidwe aamfulumende kupela. Lusyomo lwangu lwakasima loko nindakali kubona bakwesu abachizi mbubakali kubelekelaamwi. Bakali kugwisya zintu zyakali kujala mugwagwa, bakali kubunganizya chakulya, zigogo azimwi zintu ziyandikana mpawo bakali kuzibikka mumoota. Ime aViktor nitwakali koona munzila, bakwesu abachizi bakali kutupa chakulya andawu yakoona.”

KKALA KUSYOMEKA KULI JEHOVA

14. Nga twamvwa biyeni kuti wamumpuli naakuti mweenzuma wasala kusiya Jehova?

¹⁴ Taakwe chintu chichisa mbuli kuti umwi wamumpuli naakuti mweenzuma wasiya Jehova. (Int. 78:40; Tus. 24:10) Nga zyatuyumina loko kuti tuzitambule zinga zyachitika akaambo kakuti muntu ooyo nga tumuyanda loko. Kuti kazili zyakakuchitikila eezi, chikozyano chaZadokki chilakonzya kukusimya.

15. Nkamboonzi Zadokki naakeelede kuba aachibindi kuti akkale kasyomeka kuli Jehova? (1 Bami 1:​5-8)

¹⁵ Zadokki wakakkala kasyomeka kuli Jehova nikuba kuti mweenzinyina Abbiyata wakasala kutasyomeka. Eezi zyakachitika kumamanino aabweendelezi bwaDavida. Davida naakali waamba kufwa, mwanaakwe Adonija wakayanda kulibikka kuba mwaami nikuba kuti Jehova wakali kuyanda kubikka Solomoni. (1 Mak. 22:​9, 10) Abbiyata wakasala kuba kubbazu lya-Adonija. (Bala 1 Bami 1:​5-8.) Nzyaakachita Abbiyata, kwakali kutasyomeka kuli Davida akuli Jehova! Kweelede kuti Zadokki wakawusa akumana manguzu akaambo kazintu zyakachitwa aa-Abbiyata. Kwaminyaka iili 40, Zadokki a-Abbiyata bakabelekaamwi kabali bapayizi. (2 Sam. 8:17) Bakalangania “Bbokesi lya Leza mwini-mwini” kabalaamwi. (2 Sam. 15:29) Baalumi aaba kabali babili, bakagwasilizya mukubikka Davida kuti abe mwaami alubo bakachita zintu zyiingi mumulimu waJehova.—2 Sam. 19:​11-14.

16. Kweelede kuti niinzi zyakagwasya Zadokki kuti akkale kasyomeka?

¹⁶ Zadokki wakakkala kasyomeka kuli Jehova nikuba kuti Abbiyata wakapapila Davida. Davida wakali kumusyoma Zadokki chiindi choonse. Makanze aa-Adonija naakayubununwa, Davida wakasala Zadokki, Natani aBbenaya kuti bananike Solomoni kuti abe mwaami. (1 Bam. 1:​32-34) Kuba aakati kabakombi baJehova basyomeka bali mbuli Natani abamwi bakali kubbazu lyaDavida, kwakamusimya akumusungwaazya Zadokki.  (1 Bam. 1:​38, 39) Solomoni naakaba mwaami, “wakabikka Zadoki mupaizi mubusena bwa Abiyatara.”—1 Bam. 2:35.

17. Kujana twamutobelezya biyeni Zadokki kuti umwi wamumpuli naakuti mweenzuma wasala kutasyomeka kuli Jehova?

¹⁷ Kujana twamutobelezya biyeni Zadokki? Kuti umwi wamumpuli naakuti mweenzinyokwe wasala kusiya Jehova, tondeezya kuti ulasyomeka kuli Jehova. (Jos. 24:15) Jehova ulakupa manguzu achibindi kuti uchite zintu zilikabotu. Syoma Jehova kwiinda mukukomba kulinguwe alubo kkala kumvwanana aabakombi bakwe basyomeka. Jehova ukubona kakuyandikana kusyomeka kwako alubo uzookulongezya.—2 Sam. 22:26.

18. Wayiyaanzi kuzwa kuzintu zyakachitikila Marco aSidse?

¹⁸ Atubone chikozyano chaMarco amwanakazaakwe Sidse, bali aabana basimbi babibili bakasiya kasimpe. Marco wakaamba kuti: “Chiindi nuba aabana nga ubayanda loko. Uleezya anzila zyoonse kuti ubakwabilile. Nkinkaako, kuti basala kusiya Jehova nga wamana manguzu.” Wakayungizya kuti: “Jehova taakatusiya pe. Wakaba aachoonzyo chakuti chiindi nindakatalikwe manguzu, mwanakazaangu wakali aamanguzu alubo chiindi naakatalikwe manguzu mwanakazaangu, ime ndakali aamanguzu.” Sidse wakayungizya kuti: “Teetwakali kukonzya pe kulisimya kaansinga Jehova taakatupa manguzu ngitwakali kuyanda aachiindi eecho. Ndakali kulipa mulandu kandibonaanga ndime nindakapa kuti bana bangu basiye Jehova, nkinkaako, ndakabuzya Jehova zyoonse zyakali kundikataazya. Nikwakayinda chiindi chifwiifwi, umwi muchizi ngundakachinkide chiindi loko, wakasika mpawo wakandijata aamakuko, wakandilanga kumeso mpawo wakati, ‘Sidse utalubi kuti, teemulandu wako pe!’ Ndilikubotelwa kubelekela Jehova akaambo kakuti nguwe ulikundigwasya.”

19. Wakanza kuchitaanzi?

¹⁹ Jehova uyanda kuti bakombi bakwe boonse babe aachibindi mbuli Zadokki. (2 Tim. 1:7) Nikuba oobo, Jehova tayandi kuti tusyome manguzu eesu. Uyanda kuti tusyome nguwe. Nkinkaako, chiindi nwaaswaana chiimo chiyanda kuti utondeezye chibindi, kumbila Jehova kuti akugwasye. Kuti wachita oobo, Jehova ulakugwasya kuti ube aachibindi mbuli Zadokki!—1 Pet. 5:10.