Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 30

LWIIMBO 36 Atukwabilile Myoyo Yesu

Zyiiyo Ziyandikana Nzitwiiya Kuzwa kuBaami bachi-Israyeli

Zyiiyo Ziyandikana Nzitwiiya Kuzwa kuBaami bachi-Israyeli

“Nywebo muyoolubona alimwi lwiindano luliko akati kamuntu mululami amubi, akati kayooyo uubelekela Leza ayooyo uutamubelekeli.”MALK. 3:18.

NZITUTAYIYE

Kwiiya atala abaami bachi-Israyeli kulakonzya kutugwasya kuti tuzibe zintu nzitweelede kuchita kuchitila kuti tubotezye Jehova.

1-2. Niinzi Bbayibbili nzilyaamba atala abamwi baami bachi-Israyeli?

 BBAYIBBILI litubuzya atala abaalumi bayinda ku40 bakeendelezya kabali baami bachi-Israyeli. a Alubo taakwe nchilisisa pe kuzintu zyakachitwa aabamwi baami aaba. Muchikozyano, bamwi baami bakali kabotu bakachita zintu zitali kabotu. Umwi wabaami aabo, Mwaami Davida. Jehova wakaamba kuti: “Mubelesi wangu Davida. . . iwakabamba milawo yangu akunditobela amoyo wakwe woonse, kwiinda mukucita buyo zintu ziluzi mumeso aangu.” (1 Bam. 14:8) Pesi mwaalumi ooyu wakabisya chiindi naakachita bumambe amwanakazi wamuntu anaakapa kuti mulumi wamwanakazi ooyu ajayigwe munkondo.—2 Sam. 11:​4, 14, 15.

2 Nikuba oobo, baami biingi bakatali kusyomeka, kuli zintu zilikabotu nzibakachita. Umwi wabaami aabo nguRehobbowamu. Jehova wakaamba kuti Rehobbowamu “wakacita zibi.” (2 Mak. 12:14) Nikuba oobo, Rehobbowamu wakaswiilila nzyaakabuzigwa aaLeza kuti atalwani misyobo yama-Israyeli iili 10 akuti abaleke basale uumbi mwaami. Alubo Rehobbowamu wakalayilila kuti myuunzi njaakali kweendelezya ikwabililwe kuchitila kuti akwabilile bakombi baLeza kuli basinkondonyina.—1 Bam. 12:​21-24; 2 Mak. 11:​5-12.

3. Nguuli mubuzyo uuyandikana ngutukonzya kulibuzya alubo tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

3 Mubuzyo uuyandikana ngutukonzya kulibuzya ngwakuti: Niinzi Jehova nzyaakali kulanga zyakali kupa kuti aambe kuti mwaami ooyu ulasyomeka mbukunga baami bachi-Israyeli bakachita zintu zibotu azibi? Nsandulo yamubuzyo ooyu ilatugwasya kuti tuzibe Jehova nzyalangilila kuti tumuchitile. Tulalanga-langa zintu zitatu Jehova nzyaakali kulanga chiindi naakali kubona kuti mwaami ooyu ulikabotu na naakuti mubi: chakusaanguna, Jehova wakali kulanga kuti wakali kumuyanda na amoyo woonse, chachibili wakali kulanga kuti wakali kusanduka na chachoonzyo, alubo chachitatu, wakali kukakatila na kubukombi bwakasimpe.

BAKALI KUYANDA JEHOVA AMOYO WOONSE

4. Nguuli musiyano wakaliwo atala abaami bakali kusyomeka abakatali kusyomeka?

4 Baami bakali kubotezya Jehova bakali kumukomba amoyo woonse. b Mwaami uulikabotu Jehoshafati “wakayandaula Jehova camoyo woonse.” (2 Mak. 22:9) Bbayibbili lyaamba kuti atala aJosiya: “Kunyina mwami wakamusaangunina wakali mbuli nguwe iwakapiluka kuli Jehova camoyo wakwe woonse.” (2 Bam. 23:25) Kutegwani atala aSolomoni ooyo wakazoochita zintu zibi muminyaka yakazootobela? Bbayibbili lyaamba kuti “moyo wakwe tiiwakamaninina.” (1 Bam. 11:4) Alubo kweendelana amwaami wakatali kusyomeka Abbijamu, Bbayibbili lyaamba kuti: “Moyo wakwe tiiwakamaninina kuli Jehova.”—1 Bam. 15:3.

5. Chaambaanzi kukomba Jehova amoyo woonse?

5 Chaambaanzi kubelekela Jehova amoyo woonse? Muntu uukomba Jehova amoyo woonse tamukombi kupela akaambo kakuti uzi kuti nzizyo nzyayelede kuchita. Pesi ulamukomba amoyo woonse akaambo kakuti ulamuyanda akuti ulamulemeka. Alubo unookkala kachita oobo kwabuumi bwakwe boonse.

6. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti tukkale katukomba Jehova amoyo woonse? (Tusimpi 4:23; Mateyo 5:​29, 30)

6 Nga tulabatobelezya biyeni baami bakali kusyomeka alubo bakali kukomba Jehova amoyo woonse? Tulakonzya kuchita oobo kuti twatantamuka zintu zitali kabotu. Muchikozyano, zyakulikondelezya zitali kabotu, bantu batali kabotu akuyandisya bunoti, zilakonzya kupa kuti tutakombi Jehova amoyo woonse. Kuti twabona kuti chimwi chintu chilikupa kuti tutayandi Jehova amoyo woonse, tweelede kufwambaana kubweza ntaamu yakuti tuchileke chintu eecho.—Bala Tusimpi 4:23; Mateyo 5:​29, 30.

7. Nkamboonzi nikuyandikana kuti tutantamuke zintu zitali kabotu?

7 Tatweelede kuzumizya kufumbwa chintu kuti chitukachizye kuyanda Jehova amoyo woonse. Kuti teetwachenjela, tulakonzya kulyeena katulibuzya kuti, kuti twakkala katuchita zintu zyabukombi, zintu zitali kabotu tazikonzyi pe kutupambanisya. Eezi tulakonzya kuzikozyanisya aamuntu uulikutanyela naakuti kuyayila mung’anda kajulide mawindo akkoma alubo kazi kuti aanze kuli moya uulikubbubbula. Akaambo kakuti mawindo akkoma zilijulidwe, mung’anda mulakonzya kufwambaana kunjila lusuko. Mbububede abweenzuma mbutulaabo aJehova, tatweelede kugolela aakujana chakulya chamubukombi kupela. Mbuli mbutwali kunoojala mawindo akkoma kuti lusuko lutanjili mung’anda, andiswe tweelede kutantamuka zintu zikonzya kupa kuti tutakombi Jehova amoyo woonse.—Ef. 2:2.

BAKASANDUKA KUZIBI ZYABO

8-9. Mwaami Davida aMwaami Hezekkiya bakachitaanzi nibakalulamikwa? (Langa chifanikisyo chili aachivumbyo.)

8 Mbuli mbutwabona kumasaangunino, Mwaami Davida wakachita chibi chipati. Pesi chiindi mupolofita Natani naakabuzya Davida atala achibi nchaakali wachita, Davida wakalibombya. (2 Sam. 12:13) Majwi Davida ngaakalemba muli Intembauzyo 51, atondeezya kuti Davida wakali walisola chachoonzyo atala achibi nchaakali wachita. Davida taakalyeeneenia pe kuti wasanduka chachoonzyo kayanda kubotezya Natani naakuti kuyanda kuchija chisubulo.—Int. 51:​3, 4, 17, ntalisyo.

9 Anguwe Mwaami Hezekkiya wakabisizya Jehova. Bbayibbili lyaamba kuti: “Moyo wakwe wakalisumpula, eelyo bukali bwa Leza bwakamubukila, walo aba Juda abantu bamu Jerusalemu.” (2 Mak. 32:25) Nkamboonzi Hezekkiya naakalisumpula? Amwi wakachita oobo akaambo kakuti Jehova wakali wamupa lubono lwiingi, wakamugwasya kuti azunde masooja bakuSiriya naakuti akaambo kakuti wakali wamuponia kubulwazi bwakwe bubi loko. Kulakonzeka kuti amwi kulisumpula nkuko kwakapa kuti atondeezye bantu bakuBbabbiloni bunoti bwakwe boonse, eezi nzizyo zyakapa kuti mupolofita Isaya amululamike. (2 Bam. 20:​12-18) Mbuli Davida, Hezekkiya alakwe wakalibombya mpawo wakasanduka. (2 Mak. 32:26) Kumamanino, Jehova wakazoomubona kali mwaami uusyomeka “wakazumanana kucita ziluleme.”—2 Bam. 18:3.

Mwaami Davida aMwaami Hezekkiya bakalibombya kwiinda mukusanduka chiindi nibakalulamikwa atala azibi zyabo (Langa fuka 8-⁠9)


10. Mwaami Amaziya wakalutambula biyeni lulayo ndwaakapegwa aamupolofita waLeza?

10 Kusiyana aMwami Davida aMwaami Hezekkiya, Mwaami Amaziya wakachita zintu zilikabotu “pele ikutali camoyo woonse.” (2 Mak. 25:2) Wakabisyaanzi? Jehova naakazwa aakumugwasya kuti azunde bantu baku-Edomu, Amaziya wakasaanguna kukomba baleza babo. c Chiindi naakalulamikwa aamupolofita waLeza, mwaami Amaziya taakalutambula pe lulayo mpawo wakamwaanda mupolofita ooyo.—2 Mak. 25:​14-16.

11. Kweendelana a 2 Bakkorinte 7:​9, 11, tweelede kuchitaanzi kuti Jehova atulekelele? (Langa zifanikisyo.)

11 Twiiyaanzi kuzwa kuzikozyano eezi? Tweelede kusanduka kuzibi zyesu alubo tubeleke changuzu kuti tutantamuke kwiindulula zibi eezyo. Tweelede kuchita biyeni kuti twapegwa lulayo abaalu nikuba kunkani zibonekaanga nziniini? Tatweelede kulimvwa mbuli kuti Jehova tachituyandi pe naakuti baalu tabatuyandi pe. Nibaba baami bachi-Israyeli bakali kabotu, ambabo bakali kululamikwa akusubulwa. (Heb. 12:6) Chiindi nitwalulamikwa, tweelede (1) kulibombya kwiinda mukutambula lulayo, (2) kubambulula mputwapambanisya(3) kwiinkilila kunembo katubelekela Jehova amoyo woonse. Kuti twasanduka kuzibi zyesu, Jehova ulatulekelela.—Bala 2 Bakkorinte 7:​9, 11.

Kuti twalulamikwa, tweelede (1) kulibombya kwiinda mukutambula lulayo, (2) kubambulula mputwapambanisya (3) twiinkilile kunembo kubelekela Jehova amoyo woonse (Langa fuka 11) f


BAKAKOMBA JEHOVA MUNZILA NJAAKALI KUYANDA

12. Niinzi zyakachitwa aabaami basyomeka zyakatachitwa aabaami batasyomeki?

12 Baami Jehova mbaakaamba kuti bakali kusyomeka kulinguwe, bakali kumukomba munzila njaakali kuyanda. Alubo bakasungwaazya bantu mbibakali kweendelezya kuti ambabo bachite oobo. Nikuba oobo, bakali aazintu nzibakali kulubizya ambabo mbuli mbutwabona mumafuka aayinda. Pesi bakalilipedelede kukomba Jehova alikke alubo bakabeleka changuzu kuti banyonyoone zibumbwa zyakali munyika. d

13. Nkamboonzi Jehova naakaamba kuti Mwaami Ahabbu taakasyomeka pe?

13 Kutegwani atala abaami Jehova mbaakaamba kuti tabasyomeki pe? Tazyaambi kuti zintu zyoonse nzibakali kuchita baami aaba zyakali zibi. Nikuba Mwaami mubi Ahabbu, wakalibombya alubo wakalisola chiindi naakapa kuti Nabboti ajayigwe. (1 Bam. 21:​27-29) Ahabbu wakayaka myuunzi myiingi mu-Israyeli alubo wakazunda munkondo zyiingi kagwasya bakombi baLeza ma-Israyeli. (1 Bam. 20:​21, 29; 22:39) Pesi Ahabbu wakachita chintu chibi loko akaambo kakweenwa aamwanakazaakwe, wakasumpula bukombi bwakubeja. Akaambo kazeezi, taakwe naakasanduka pe.—1 Bam. 21:​25, 26.

14. (a) Nkamboonzi Jehova naakaamba kuti Mwaami Rehobbowamu taakasyomeka pe? (b) Niinzi nzibakachita baami batasyomeki mubweendelezi bwabo?

14 Atubone umwi mwaami wakatasyomeka. Mwaami ooyo nguRehobbowamu. Mbuli mbukwaambwa mufuka 2, Rehobbowamu wakachita zintu zibotu zyiingi chiindi naakali kweendelezya. Pesi bweendelezi bwakwe nibwakaba aanguzu, wakaleka kuswiilila Mulawu waJehova alubo wakasaanguna kukomba baleza bakubeja. (2 Mak. 12:1) Kuzwaawo, Rehobbowamu wakaswaanizya bukombi bwakasimpe abwakubeja. (1 Bam. 14:​21-24) Rehobbowamu a-Ahabbu teembabo pe abalikke baami bakaleka kukomba Jehova munzila njaakali kuyanda. Baami biingi bakatasyomeka bakali kusumpula bukombi bwakubeja alubo bakasungwaazya bantu mbibakali kweendelezya kuti ambabo bachite oobo. Zili aantanganana, mumeso aaJehova, kumukomba munzila njaakali kuyanda kakali kaambo kapati kakali kutondeezya kuti mwaami ooyu wakali mubotu na naakuti wakali mubi.

15. Nkamboonzi kukomba Jehova munzila njayanda nikuyandikana loko kulinguwe?

15 Nkamboonzi nkani yabukombi niyakali kuyandikana loko kuli Jehova? Kamwi kaambo nkakuti, baami bakeelede kuba kunembo kuti bagwasye bantu kuti babe kunembo mukukomba Jehova munzila njayanda. Alubo kukomba baleza bakubeja kuzulwida kukuchita zimwi zibi zipati akujata bamwi munzila iitali kabotu. (Hos. 4:​1, 2) Mukuyungizya, baami bachi-Israyeli ama-Israyeli bakalilipedelede kuli Jehova. Nkinkaako, chiindi nibakatali kusyomeka kuli Jehova akusaanguna kukomba baleza bakubeja, Bbayibbili lyaamba kuti kwakali mbuli kuti bakali kuchita bumambe. (Jer. 3:​8, 9) Muntu uuchita bumambe ulalibisizya lwakwe alubo ubisizya muntu ngwakwetenaawe. Munzila iikozyenie, mubelesi waJehova wakalipedelede kulinguwe, uukomba baleza bakubeja ubisizya Jehova alubo ulalibisizya lwakwe. eDt. 4:​23, 24.

16. Mumeso aaJehova, niinzi chisiyanisya muntu uululeme amuntu mubi?

16 Twayiyaanzi? Tweelede kukanza kutantamuka zintu zyoonse zili aachakuchita abukombi bwakubeja. Pesi tweelede kukomba Jehova munzila njayanda kuti tumukombaayo alubo tukkale katujisikini azintu zyamubukombi. Mupolofita Malakki wakapandulula zintu zipa kuti Jehova abone musiyano uuliwo aakati kamuntu uulikabotu amuntu uutali kabotu. Malakki wakalemba kuti: “Nywebo muyoolubona alimwi lwiindano luliko akati kamuntu mululami amubi, akati kayooyo uubelekela Leza ayooyo uutamubelekeli.” (Malk. 3:18) Tuyanda kuti Jehova atubone katuli bantu baluleme, nkinkaako, tatweelede kuzumizya kufumbwa chintu nikuba kutamaninina kwesu kuti kupe kuti tuleke kubelekela Leza. Kuleka kubelekela Jehova nchibi chipati.

17. Nkamboonzi nitweelede kubikkila maanu chiindi nitusala muntu wakukwatanaawe?

17 Kuti kutakwete naakuti kutakwetwe alubo kuli kuyeeya kuzookwata naakuti kukwatwa, majwi aaMalakki alakonzya kukugwasya kuti uzoosale muntu uulikabotu wakuzookwatanaawe. Yeeya atala azeezi. Muntu ulakonzya kuba aabuntu bubotu pesi kuti muntu ooyo katakombi Leza wakasimpe, Jehova umubona kali muntu uululeme na muntu ooyo? (2 Kor. 6:14) Kuti mwakwatana, muntu ooyo uzookonzya na kukugwasya kuti ukkale kusyomeka kuli Jehova? Kuli nzitukonzya kwiiya kuzwa kubanakazi baMwaami Solomoni bakatali kukomba Jehova. Kulakonzeka kuti banakazi aaba bakali aabumwi buntu bwakali kabotu. Pesi teebakali bakombi baJehova pe alubo mbichaani-mbichaani bakamuyunga Solomoni kuti akombe baleza bakubeja.—1 Bam. 11:​1, 4.

18. Bazyali beelede kubayiisyaanzi bana babo?

18 Nibazyali, mulakonzya kuyiisya bana banu atala azikozyano zyabaami baambidwe muBbayibbili kuti babe aachiyandisyo chakubelekela Jehova. Amubagwasye kuti bamvwisisisye kuti Jehova wakali kusala baami bakali kumukomba kuti bazulwide bantu bakwe kuchitila kuti baami aabo basungwaazye bantu kuti bamukombe munzila njaakali kuyanda. Amuyiisye bana banu kwiinda muzintu nzimwaambuula alubo muchite zintu ziyoobagwasya kuti bakkale kabali aafwiifwi aJehova zili mbuli kubala Bbayibbili akuyeeyesesya atala anzimwabala, kunjila miswaangano akutola lubazu mumulimu wakukambawuka kuchitila kuti babone kuti zintu eezi nzizyo ziyandikana mubuumi kwiinda zintu zyoonse. (Mt. 6:33) Bana banu beelede kuba aabweenzinyina busimide aJehova kuchitila kuti baliyandile biya kukomba Jehova kutali kuti balibuzye kuti nchikombelo chabazyali besu eechi. Kuti teemwachita oobo, bana banu balakonzya kubikka zintu nzibayanda mubusena bwakusaanguna naakuti kusiya kasimpe.

19. Mbuubuli bulangilizi mbwakonzya kubaabo muntu uutachibelekeli Jehova? (Langa kabbokesi katii, “ Ulakonzya Kubweeda Kuli Jehova!”)

19 Kuti muntu waleka kubelekela Jehova, zyaamba kuti tachikwe bulangilizi na bwakuti ulakonzya kuzooba mweenzinyina lubo? Inee, akaambo kakuti ulakonzya kusanduka akuboola lubo kuli Jehova. Kuti achite oobo, weelede kulibombya alubo azumine kugwasigwa abaalu. (Jak. 5:14) Kuba aabweenzuma lubo aJehova kuyandikana loko kwiinda kubeleka changuzu nkutunga twachita kuti tubambulule!

20. Kuti twatobelezya baami bachi-Israyeli basyomeka, Jehova uyootubona biyeni?

20 Nziizili zyiiyo nzitwayiya kuzwa kubaami bachi-Israyeli? Tulakonzya kuba mbuli baami basyomeka kuti twakkala katuli aamoyo uulipedelede kuli Jehova. Tweelede kwiiya kuzwa kukulubizya kwesu, tusanduke alubo tubambulule aayanda kubambululwa. Alubo tweelede kubona mbukuyandikana kukomba Leza wakasimpe uuli aalikke munzila njayanda. Kuti wakkala kusyomeka kuli Jehova, ulakubona kuli muntu uuchita zintu zibotu mumeso aakwe.

LWIIMBO 45 Zintu Nzyondiyeeya Mumoyo

a Muchiiyo eechi, bbala lyakuti “baami ba-Israyeli” lyaamba baami boonse bakeendelezya bakombi baJehova kazitakwe ndaba kuti bakeendelezya misyobo iibili na yamaJuda naakuti misyobo iili 10 yama-Israyeli naakuti misyobo yoonse iili 12 yama-Israyeli.

b BUPANDULUZI BWAMABALA: Bbayibbili chiindi chiingi libelesya bbala lyakuti “moyo” kalipandulula buntu bwamukati, buntu oobu buswaanizya chiyandisyo chakuchita zintu, nzila njituyeeyaayo, nzituchita, makanze aakuchita zimwi zintu azipeekezyo nzituyanda kuzuzikizya.

c Baami bakatali bachi-Israyeli chakali chiyanza biya kulimbabo kuti bakombe baleza bazisi nzibazunda.

d Mwaami Asa wakachita zibi zipati. (2 Mak. 16:​7, 10) Pesi Bbayibbili lyaamba kuti Asa wakachita chintu chiluleme mumeso aaJehova. Chiindi mupolofita waLeza naakamululamika, kumasaangunino Asa wakawaya-waya. Jehova wakabona buntu bubotu mulinguwe kwiinda zintu zibi nzyaakachita. Nikuba oobo, Asa wakali kukomba Jehova Leza alikke alubo wakabeleka changuzu kuti anyonyoone zibumbwa zyakali mundawu njaakali kweendelezya.—1 Bam. 15:​11-13; 2 Mak. 14:​2-5.

e Zilaantanganana kuti bukombi buyandikana loko kuli Jehova akaambo kakuti milawu yakusaanguna iibili iili muMulawu waMozesi tayizumizyi kukomba umwi muntu naakuti kukomba chimwi chintu kutali Jehova.—Kul. 20:​1-6.

f BUPANDULUZI BWACHIFANIKISYO: Mwaalu wachiniini ulikwaamba nzila njalimvwaayo atala anzila umwi mukwesu njanywaayo bukande. Mukwesu ooyu walibombya kwiinda mukutambula lulayo, wabambulula nikwayandikana kuti achite oobo alubo wiinkilila kunembo kubelekela Jehova kasyomeka.