1. Kweendelana amajwi aali muli 1 Petro 3:8, nkamboonzi nitubotelwa kuba aakati kabantu bali aandaba ambutulimvwa anzituchita mubuumi?

TULABOTELWA kuba aakati kabantu bali aandaba ambutulimvwa anzituchita mubuumi. Baleezya kulibikka muchiimo chesu kuti bazibe nzituli kuyeeya ambutulimvwa. Balakonzya kuyeeyela nzituyanda akutugwasya nikuba katutabakumbide pe chimwi chiindi. Tulabalumba bantu kuti ‘batweetelela.’ *—Bala 1 Petro 3:8.

2. Nkamboonzi nitweelede kubeleka changuzu kuti tukonzye kweetelela bamwi?

² Mbutuli maKristu, toonse tulakuyanda kubeetelela bamwi naakuti kuba aandaba ambabo. Pesi kuti tuchite oobo tweelede kubeleka changuzu. Nkamboonzi? Nkaambo tatumaninide pe. (Rom. 3:23) Nkinkaako, tweelede kulwana penzi nditwakazyalwaalyo, lyakuba aandaba andiswe luzutu. Bamwi kulabayumina kweetelela bamwi akaambo kanzila njibakakomezegwaayo azyakabachitikila mubuumi. Alubo chimwi chiindi tulakonzya kuyungwa amaponeno abantu mbitukkalaabo. Mumazubaano aakumamanino, bantu tabachikwe ndaba pe ambubalimvwa bamwi. Pesi bakaba ‘basikuliyanda.’ (2 Tim. 3:1, 2) Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tuzunde penzi lyakutaba aandaba abamwi?

3. (a) Kujana twachita biyeni kuti tuyungizye kweetelela bamwi? (b) Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

³ Tulakonzya kuyungizya kweetelela bamwi kwiinda mukutobelezya chikozyano chaJehova Leza achaMwanaakwe Jesu Kristu. Jehova nguLeza ulaaluyando alubo utubikkila chikozyano  chibotu chakutondeezya kuba aandaba abamwi. (1 Joh. 4:8) Jesu wakabutondeezya munzila iimaninide buntu bwaWisi. (Joh. 14:9) Naakali anyika, wakatondeezya bantu mbubeelede kubatondeezya luzyalo bamwi. Muchiiyo eechi, tulasaanguna kulanga-langa Jehova aJesu mbubatondeezya kuti bali aandaba ambubalimvwa bamwi. Mpawo tulalanga-langa mbutukonzya kutobelezya zikozyano chabo.

4. Isaya 63:7-9 itondeezya biyeni kuti Jehova uli aandaba ambubalimvwa babelesi bakwe?

⁴ Bbayibbele lituyiisya kuti Jehova uli aandaba ambubalimvwa babelesi bakwe. Muchikozyano, atulange mbaakalimvwa chiindi maIsrayeli nibakali kunjila mumapenzi aasiyene-siyene. Bbayibbele lyaamba kuti: ‘Mumapenzi aabo oonse wakakataazikana alakwe.’ (Bala Isaya 63:7-9.) Mukuya kwachiindi, kwiinda mumusinsimi Zekkariya, Jehova wakatondeezya kuti, chiindi bantu bakwe nibakali kupenzegwa wakali kulimvwa mbuuli kuti bali kupenzya nguwe. Jehova wakabuzya babelesi bakwe kuti: ‘Woonse uumuguma, uguma mboni yaliso lyangu.’ (Zek. 2:8) Eechi nchikozyano chipati chitondeezya Jehova mbalimvwa atala abantu bakwe.

5. Amba chikozyano chitondeezya Jehova mbaakagwasya bakombi bakwe nibakali mumapenzi.

⁵ Jehova uchita zyiingi kutali kubafwida luzyalo luzutu babelesi bakwe bali mumapenzi. Uchita chimwi chintu kuti abagwasye. Muchikozyano, chiindi maIsrayeli nibakali kupenzegwa mubuzike kuEgepita, Jehova wakamvwisisisya mapenzi aabo mpawo zyakapa kuti ayande kubaangununa. Jehova wakabuzya Musa kuti: “Ncobeni ndibwene mapenzi aabantu bangu . . . , ndimvwide mbubalila . . . ndizi buusu bwabo mbobubede, lino ndaseluka kuzoobavuna mumaanza aaba-Egepita.” (Kul. 3:7, 8) Jehova wakaangununa bantu bakwe mubuzike nkaambo wakabafwida luzyalo. Nikwakayinda minyaka myiingi kabali Munyika Yachisyomezyo, maIsrayeli bakasaanguna kupenzegwa abasinkondonyina. Jehova wakachita biyeni? ‘Wakabafwida luzyalo naakamvwa mbubakali kutongela nkaambo kabaabo bakali kubapenzya akubafwabya.’ Alubo lweetelelo lwaJehova lwakapa kuti agwasye bantu bakwe kwiinda mukutuma babetesi kuti bavune maIsrayeli kuli basinkondonyina.—Bab. 2:16, 18.

6. Amba chikozyano chitondeezya Jehova mbaakalimvwa kumuntu wakaba amaboneno aatali kabotu.

 ⁶ Jehova utondeezya kuti uli aandaba ambubalimvwa bantu bakwe, nikuba chiindi nibali amaboneno aatali kabotu. Atulange-lange chikozyano chaJona. Leza wakatuma musinsimi wakwe kuti akakambawuke makani aalunyonyooko kubantu bakuNineve. Chiindi nibakachincha akusiya zibi zyabo, Leza wakasala kutabanyonyoona. Pesi Jona taakabotelwa pe akusala kwaJehova. Jona “wakanyema loko” nkaambo businsimi bwakwe teebwakazuzikizigwa pe. Nikuba boobo, Jehova wakamutondeezya moyo mulamfu Jona akumugwasya kuti abe amaboneno aali kabotu. (Jon. 3:10–4:11) Mukuya kwachiindi, Jona wakazoomvwisisisya nzyaakali kuyanda kumuyiisya Jehova mpawo Jehova wakazoomubelesya kulemba makani aaya kuti tugwasigwe.—Rom. 15:4. *

7. Nzila Jehova njabajataayo bantu bakwe itondeezyaanzi?

⁷ Nzila Jehova njabajataayo bantu bakwe itondeezya kuti ulabafwida luzyalo bakombi bakwe. Ulaabona mapenzi umwi awumwi wesu ngaswaana. Jehova ‘nguwe uubona myoyo yabantu boonse.’ (2 Mak. 6:30) Ulayimvwisisisya mizeezo yesu, mbutulimvwa anzitutakonzyi kuchita. Nkinkaako, ‘takazumizyi kuti tusunkwe kwiinda manguzu eesu pe.’ (1 Kor. 10:13) Chisyomezyo eechi chilawumbulizya kaka!

8-10. Ntuutuli twaambo twakagwasya Jesu kuti abe aandaba abamwi?

⁸ Naakali aanyika, Jesu wakatondeezya kuba aandaba abamwi. Kuli twaambo tutatu twakapa kuti Jesu atondeezye kuti uli aandaba abamwi. Kakusaanguna nkakuti, mbuuli mbutwabona kumasaangunino, Jesu wakatobelezya buntu bwaWisi munzila iimaninide. Mbuuli Wisi, Jesu wakali kubayanda bantu. Nikuba kuti Jesu wakabotelwa akaambo kakugwasya Jehova mukupanga zintu zyoonse pesi wakali ‘kubayandisya bana baAdamu.’ (Tus. 8:31) Luyando lwakapa kuti Jesu abe aandaba ambubalimvwa bamwi.

⁹ Kaambo kachibili nkakuti, mbuuli Jehova, Jesu ulazibona zili mumoyo. Wakali kukonzya kuziba zili mumoyo wamuntu ambalimvwa. (Mt. 9:4; Joh. 13:10, 11) Nkinkaako, chiindi naakabona bantu bakakataazikane mumoyo, kuba aandaba abamwi kwakapa kuti abawumbulizye.—Is. 61:1, 2; Lk. 4:17-21.

¹⁰ Kaambo kachitatu, nkakuti Jesu lwakwe chimwi chiindi wakaswaana mapenzi ngibakali kuswaana bamwi. Muchikozyano, Jesu wakakomenena mumpuli yakali kufwaba. Kwiinda mukubeleka awisi wakujana, Josefa, Jesu wakayiya kubeleka milimu miyumu. (Mt. 13:55; Mk. 6:3) Kuyeeyelwa kuti Josefa wakafwa Jesu katanasaanguna mulimu wakwe waanyika. Nkinkaako, Jesu wakakumvwa mbukuchisa kufwidwa muntu uuli aafwiifwi. Alubo Jesu wakali kukumvwisisisya kuba mumpuli iili aabantu basyoma njiisyo zisiyene. (Joh. 7:5) Kulakonzeka kuti zyiimo eezi azimwi zyakagwasya Jesu kumvwisisisya mapenzi ngibakali kuswaana ambubakali kulimvwa bantu.

11. Ndiilili loko nikwakaba aantanganana kuti Jesu uuli aandaba abamwi? Pandulula. (Langa chifanikisyo chili aachivumbyo.)

¹¹ Kuba aandaba abantu kwaJesu kwakaboneka aantanganana chiindi naakali kuchita zigambyo. Jesu taakali kuchita zigambyo akaambo kakuyanda kwiinzya mulawu luzutu. Pesi wakali “kubafwida luzyalo” bantu bakali mumapenzi. (Mt. 20:29-34; Mk. 1:40-42) Muchikozyano,  yeeya mbaakalimvwa Jesu chiindi naakamutola kumbali mwaalumi wakatali kumvwa kumatwi akuyoomuponia kule abantu anaakabusya mwana mulombe wamukamufu. (Mk. 7:32-35; Lk. 7:12-15) Jesu wakabafwida luzyalo bantu aabo mpawo wakabagwasya.

12. Majwi aali muli Johane 11:32-35 atondeezya biyeni kuti Jesu wakali kumweetelela Marta aMariya?

¹² Jesu wakeetelela Marta aMariya. “Jesu wakalila” naakababona kabali kulila munyaandumaabo Lazaro wakali wafwa. (Bala Johane 11:32-35.) Taakalila akaambo kakusweekelwa mweenzinyina pe nkaambo wakalizi kuti ulamubusya. Pesi Jesu wakalila nkaambo wakali kukumvwisisisya mbubakali kulimvwa beenzinyina bakali bafwidwa.

13. Kuziba kuti Jesu ulaalweetelelo kutusungwaazya biyeni?

¹³ Kulatusungwaazya kapati kwiiya atala ambaakali aandaba abamwi Jesu. Tulisiyene anguwe nkaambo wakalimaninide. Nikuba boobo, tulamuyanda akaambo kanzila njaakali kubajataayo bamwi. (1 Pet. 1:8) Kulatusungwaazya kuziba kuti lino ulikweendelezya kali Mwaami waBwaami bwaLeza. Lino-lino uzoowamaninsya mapenzi woonse. Jesu ulakonzya kumaninsya machise aalikweetwa abweendelezi bwaSaatani nkaambo anguwe wakali muntu. Tuli aachilongezyo chipati chakuba amweendelezi ‘uutweetelela mukubula nguzu kwesu.’—Heb. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Kweendelana amajwi aali muli BaEfeso 5:1, 2, tulimvwa katuyanda kuchitaanzi?

¹⁴ Kuti twayeeyesesya chikozyano chaJehova achaJesu, andiswe tulaba aandaba ambubalimvwa bamwi. (Bala BaEfeso 5:1, 2.) Tatukonzyi pe kubona zili mumyoyo yabamwi mbuuli mbabo. Nikuba boobo, tulakonzya kweezya kumvwisisisya mbubalimvwa bamwi azintu nzibayanda. (2 Kor. 11:29) Kusiyana abantu bali munyika, tuleezya amanguzu woonse kuti ‘tutachiti zintu zigwasya ndiswe luzutu pesi tuchite zigwasya bamwi.’—Flp. 2:4.

15. Mbaani kapati beelede kutondeezya kuti bali aandaba abamwi?

¹⁵ Baalu mumbungano, mbabo kapati beelede kutondeezya kuti bali aandaba abamwi. Balizi kuti bayoolyaambilila kuli Jehova akaambo kambelele nzibapedwe kuti bazilanganie. (Heb. 13:17) Kuti bagwasye bakombinyina, baalu beelede kuba bantu bamvwisisisya. Kujana baalu batondeezya biyeni kuti bali aandaba abamwi?

16. Mwaalu uli aandaba abamwi uchita biyeni alubo nkamboonzi kuchita oobo nikuyandikana?

¹⁶ Mwaalu uli aandaba abamwi uleezya kuba achiindi chakuba abakombinyina. Ulabuzya mibuzyo, ulaswiilisisya alubo uli aamoyo mulamfu. Kuchita oobo kuyandikana loko, kapati kuti imwi mbelele kayiyanda kwaamba zili mukati kamoyo pesi kayili kukachilwa kubelesya majwi aapandulula mbiilimvwa. (Tus. 20:5) Kuti mwaalu kajana chiindi chakuba abakombinyina, kupa kuti bamusyome, bamvwanane akuba aluyando.—Inc. 20:37.

17. Bakwesu abachizi biingi bakati mbuubuli buntu buyandikana loko baalu mbubeelede kubaabo? Amba chikozyano.

¹⁷ Bakwesu abachizi biingi bakati buntu buyandikana loko kubaalu mumbungano, nkuba aandaba ambubalimvwa bamwi. Nkamboonzi? Muchizi Adelaide wakati: “Nkuuba kwaambuulaabo nkaambo unoozi kuti bayookumvwisisisya. Ulakonzya kubona kuti bali aandaba anduwe kwiinda munzila njibavwiilaayo nuwambuulaabo.” Umwi mukwesu wakalumba nzila umwi mwaalu njaakachitaayo, wakati: “Ndakabona meso awumwi mwaalu kali kwiiba-yiba misozi nindakali kumubuzya atala achiimo changu. Nzyaakachita ndinooziyeeya chiindi choonse.”—Rom. 12:15.

18. Kujana twatondeezya biyeni kuti tuli aandaba abamwi?

 ¹⁸ Nisimpe kuti baalu teembabo pe abalikke beelede kuba aandaba abamwi. Toonse tulakonzya kuba abuntu oobu. Kujana twazichita biyeni? Yezya kuziba buyumu-yumu mbubali kuswaana bamwi mumpuli abakombinyokwe mumbungano. Tondeezya kuba aandaba kuli bachikula mumbungano, bachiswa, bachembeede abakafwidwa zibbululu zyabo. Buzya kuti zili kubeendela biyeni mubuumi. Swiilisisya nibali kwaamba mbubalimvwa. Bagwasye kubona kuti ulazimvwisisisya choonzyo zyiimo zyabo. Bagwasye anzila zyoonse nzukonzya. Kuchita oobo, kutondeezya kuti tuli aluyando lwachoonzyo.—1 Joh. 3:18.

19. Nkamboonzi nitweelede kweendelana azyiimo nitweezya kugwasya bamwi?

¹⁹ Tweelede kuba bantu beendelana azyiimo nitweezya kugwasya bamwi. Nkamboonzi? Nkaambo chiindi bantu nibaswaana buyumu-yumu, batondeezya mbubalimvwa munzila zisiyene-siyene. Bamwi balaangunukide kwaambuula pesi bamwi kulabayumina kwaamba buyumu-yumu mbubaswaana. Nikuba kuti tuyanda kubagwasya pesi tatweelede kubuzya mibuzyo iipa kuti babe abweeme. (1 Tes. 4:11) Nikuba chiindi bamwi nibaamba mbubalimvwa, kulakonzeka kuti chimwi chiindi tuli amaboneno aasiyene ambabo. Pesi tweelede kuziba kuti mbubalimvwa mbuboobo. Tweelede kuba bantu bafwambaana kuswiilila pesi banonoka kwaambuula.—Mt. 7:1; Jak. 1:19.

20. Tuyoolanga-langaanzi muchiiyo chitobela?

²⁰ Nisimpe kuti tuyanda kutondeezya kuba aandaba abamwi mumbungano pesi tuyanda kutondeezya buntu oobo amumulimu wakukambawuka. Kujana twatondeezya biyeni kuti tuli aandaba abamwi nitubagwasya kuti babe basikwiiya? Tuyoolanga-langa makani aaya muchiiyo chitobela.