1. Bazyali bayanda kuti bana babo bachiteenzi?

 NIBAZYALI tulizi kuti mulayanda kuyiisya bana banu kuti bazibe Jehova akuti bamuyande. Pesi Leza taboneki pe. Nga mulabagwasya biyeni bana banu kuti basyome kuti Leza mpali akuti baswene aafwiifwi anguwe?—Jak. 4:8

2. Niinzi nzibeelede kuchita bazyali kuti bayiisye bana babo atala abuntu bwaJehova?

² Imwi nzila iiyandikana loko yakugwasya bana kuti baswene aafwiifwi aJehova njakwiiyaabo Bbayibbili. (2 Tim. 3:14-17) MuBbayibbili muliimwi nzila bachikula mbubakonzya kwiiya atala aJehova. Mubbuku lyaTusimpi, umwi muzyali wakayeezya mwanaakwe kuti akkale kayeeyesesya atala abuntu bwaJehova mbutubona muzintu zyakalengwa. (Tus. 3:19-21) Tulalanga-langa zimwi nzila bazyali nzibakonzya kubelesya kuti bagwasye bana babo kuti bayiye atala aJehova.

3. Bazyali beelede kubayiisyaanzi bana babo?

³ Bbayibbili liyiisya kuti buntu bwaLeza “butaboneki bulaboneka aantanganana kuzwa niyakalengwa nyika kaziya kunembo, nkaambo bulamvwisisika kuti twalanga zintu nzyaakalenga.” (Rom. 1:20) Kulakonzeka kuti nibazyali nga mwajana chiindi chakweendeenda abana banu, kamulikubona zintu zisiyene-siyene. Mulakonzya kubelesya chiindi eecho kuti mugwasye bana banu kuti babone kuti zintu zyakalengwa zinjililana biyeni abuntu mbwalaabo Jehova. Munkani eeyi, atubone zintu nzibakonzya  kwiiya bazyali kuzwa kuchikozyano chaJesu.

4. Jesu wakazibelesya biyeni zintu zyakalengwa naakali kuyiisya basikwiiya bakwe? (Lukka 12:24, 27-30)

⁴ Atubone Jesu mbaakabelesya zintu zyakalengwa chiindi naakali kuyiisya. Aali chimwi chiindi wakabuzya basikwiiya bakwe kuti balange bachikwangala amaluba. (Bala Lukka 12:24, 27-30.) Jesu wakali kukonzya kubelesya umwi munyama naakuti musamu pesi wakasala kubelesya muyuni amaluba, nkaambo basikwiiya bakwe nzizyo nzibakazi kabotu. Kulakonzeka kuti basikwiiya bakwe bakali kubona bachikwangala kabali kuuluka amaluba kaalikufulula. Yeeyela kubwene Jesu kalikutondeka zintu eezi chiindi naakali kwaambuula. Niinzi Jesu nzyaakachita naakamana kwaamba zikozyano eezi. Wakayiisya basikwiiya bakwe chiiyo chiyandikana chakuti, Taateesu wakujulu mwaabi akuti ulaaluzyalo. Jehova ulabasanina akubazwaatika bakombi bakwe basyomeka mbuli mbachita kuli bachikwangala amaluba.

5. Nziizili zikozyano zyazintu zyakalengwa nzibakonzya kubelesya bazyali chiindi nibayiisya bana babo atala aJehova?

⁵ Nibazyali, mulakonzya kutobelezya chikozyano chaJesu chiindi nimuyiisya bana banu. Mulakonzya kubuzya bana banu chilenge nchimuyandisya, chili mbuli munyama naakuti musamu. Chiindi nimuchita oobo, mweelede kubapandulwida kuti zintu eezyo nzimuyandisya zitondeezyaanzi atala aJehova. Mulakonzya kubuzya bana banu kuti nchiichili chilenge nchibayandisya. Kuti mwachita oobo, mwanaanu ulakonzya kumuswiilila chiindi nimwaambuula atala abuntu bwaJehova.

6. Twiiyaanzi kuzwa kuli bayina aaChristopher?

⁶ Bazyali beelede kumaninsya chiindi chiingi na kabali kuyanduulisisya atala achimwi chintu chakalengwa kabatana buzya bana babo atala achilenge eecho mbuchitondeezya buntu bwaJehova? Peepe. Jesu taakamaninsya chiindi chiingi kali kwaambuula atala akuti bachikwangala balyaanzi akuti maluba akomena biyeni. Nikuba kuti mwanaako nga ulaachiyandisyo chakwiiya zyiingi atala azintu zyakalengwa, pesi chimwi chiindi kwaamba majwi mache kupela naakuti kumubuzya mubuzyo kulakonzya kumugwasya kuti ajane kaambo kayandikana. Atumvwe zyakaambwa aamukwesu uutegwa Christopher. Mukwesu ooyu uchiyeeyede bazyali bakwe nzibakali kuchita kachili muniini. Wakati: “Baama bakali kubelesya majwi mache kuti batugwasye kubona nzitwakali kwiiya kuzwa kuzintu zyakalengwa. Muchikozyano, nitwakali kusika aafwiifwi achilundu bakali kuti, ‘Amubone mbuchili chipati chilundu eechi, chitondeezya kuti Jehova mupati.’ Naakuti nitwakali kusika aafwiifwi alwizi bakali kuti, ‘Amubone nguzu nzyaalaawo mayuwe, tazitondeezyi na kuti Leza ulaamanguzu miingi.’” Christopher wakaamba kuti: “Majwi mawuba aali boobu akatugwasya kuti tuyeeyesesye atala azintu zyakalengwa.”

7. Nga mulabagwasya biyeni bana banu kuti bayeeyesesye atala azintu zyakalengwa?

⁷ Bana banu nibaya bukomena, mulakonzya kubagwasya kuti bayeeyesesye atala azintu zyakalengwa akuti babone kuti zintu eezyo zibayiisyaanzi atala aJehova. Mulakonzya kwaamba chimwi chintu chakalengwa mpawo mubabuzye kuti, ‘Chintu eechi chimuyiisyaanzi atala aJehova?’ Mulakonzya kubotelwa akumvwa zintu nzibayeeya bana banu atala azintu zyakalengwa.—Mt. 21:16.

8. Niinzi nzibakali kuchita bazyali bachiIsrayeli chiindi nibakali kweenda mumigwagwa abana babo?

⁸ Bazyali bachiIsrayeli bakalayililidwe kuti bayiisye bana babo milawu yaJehova chiindi nibakali ‘kweenda munzila.’ (Dt. 11:19) Muchisi  chaIsrayeli kwakali migwagwa myiingi. Alubo kwakali banyama abayuni basiyene-siyene amaluba. Chiindi maIsrayeli nibakali kweenda mumigwagwa bakali kubelesya myeenya eeyo kuti bayiisye bana babo atala azintu zyakalengwa nzibakali kubona. Kulakonzeka kuti amwi andinywe nibazyali nga mwajana mweenya wakuti muyiisye bana banu atala azintu zyakalengwa. Atubone bamwi mbubazichita.

9. Twiiyaanzi kuzwa kumuchizi Punitha aKatya?

⁹ Umwi muchizi uutegwa Punitha uukkala kudolopo pati kuIndia wakaamba kuti: “Chiindi nituswaya bamumpuli yesu bakkala kumaluzeva nga twabelesya mweenya ooyo kuti tuyiisye bana besu atala aJehova. Nga ndabona kuti bana besu nga bayiya zyiingi atala aJehova chiindi nituli kumaluzeva kwiinda nituli kudolopo.” Nibazyali, amube aachoonzyo chakuti chiindi nchimubelesya kuti mugwasye bana banu kuti bayiye atala azintu zyakalengwa tabazoochilubi pe. Muchizi uutegwa Katya wakuMoldova wakati: “Chintu nchindikkala kandiyeeya mubuumi bwangu, nchiindi nchitwakali kubaacho abazyali bangu katuli kumaluzeva. Ndibalumba loko akundiyiisya nkubakachita kandichili muniini kuti ndikkale kandilanga zintu zyakalengwa akuti kandibona kuti zintu eezyo zindiyiisyaanzi atala aJehova.”

10. Niinzi nzibakonzya kuchita bazyali kuti kabatakonzyi kwiinka kumyuunzi? (Langa kabbokesi kati, “ Zigwasya Bazyali.”)

¹⁰ Niinzi nzimukonzya kuchita kuti kamutakonzyi pe kwiinka kumaluzeva. Amol wakuIndia wakaamba kuti: “Nkundikkala bazyali babeleka kwama-awa miingi kuti bajane mali. Kwiinka kumuunzi kuladula. Pesi kwiinka kumapakki naakuti kuli aang’anda kulakonzya kukugwasya kuti ubone zintu zyakalengwa akuti ubuzye bana atala abuntu bwaJehova.” Kuti walipa chiindi, ulakonzya kubona zintu zisiyene-siyene zyakalengwa nzukonzya kutondeezya  bana bako. (Int. 104:24) Ulakonzya kubona tuyuni, tuuka, misamu azimwi. Karina wakuGermany wakaamba kuti: “Baama bayandisya maluba. Nindakachili muniini baama bakali kunditondeezya maluba chiindi nitwakali kweenda munzila.” Nibazyali mulakonzya kubelesya mavidiyo amabbuku aawambuula atala azintu zyakalengwa aagwisigwa aambunga chiindi nimuyiisya bana banu. Kufumbwa nkumukkala, mulakonzya kugwasya bana banu kuti balange zintu zyakalengwa. Lino atubone bumwi buntu bwaJehova mbumukonzya kubuzya bana banu.

11. Kujana bazyali babagwasya biyeni bana babo kuti babone Jehova mbali aaluyando?

¹¹ Kuti mugwasye bana banu kuti babone kuti Jehova ulaaluyando, mulakonzya kubabuzya atala aluyando ndubalaalo banyama chiindi nibalangania bana babo. (Mt. 23:37) Mulakonzya kubabuzya atala azintu zibotu zisiyene-siyene nzitubona muzintu zyakalengwa. Karina waambwa aajulu wakaamba kuti: “Nitwakali kweenda munzila aabaama, bakali kundisungwaazya kuti ndiimikile mpawo ndilangisisye duba limwi alimwi mbulisiyene ameenzinyina abubotu bwawo mbubutondeezya kuti Jehova ulaaluyando. Nikuba kuti kwayinda minyaka myiingi ndichaayanda maluba alubo ndiyandisya kubona mibala yawo ambaasiyene aamwi maluba. Akkala kaandiyeezya mbatuyanda Jehova.”

12. Kujana bazyali babagwasya biyeni bana babo kuti bamvwisisisye busongo mbwalaabo Leza? (Intembauzyo 139:14) (Langa chifanikisyo.)

¹² Amugwasye bana banu kuti bamvwisisisye busongo mbwalaabo Leza. Jehova ulaabusongo busumpukide kwiinda bwazilenge zyoonse. (Rom. 11:33) Muchikozyano, ulakonzya kubuzya bana bako atala amaanzi mbaapanga mayoba azinga zyachitika kuti kuwe mvula. (Job. 38:36, 37) Alubo mulakonzya kubuzya bana banu atala ambuulengedwe mubili wamuntu. (Bala Intembauzyo 139:14.) Mukwesu uutegwa Vladimir nzizyo nzyaakachita. Wakati: “Bumwi buzuba mwaneesu wakawa aanchinga, mpawo wakalichisa. Nikwakayinda mazuba mache chilonda eecho chakapona. Ime amwanakazaangu twakapandulwida mwaneesu kuti Jehova wakalenga maseelo aamubili kuti akonzye kuliponia aalikke. Mpawo twakamubuzya kuti eezi tazichitiki pe kuzintu zipangwa  aabantu. Twakamubuzya atala amoota kuti yafwa tayikonzyi pe kulilungisya. Chikozyano eechi chakagwasya mwaneesu kuti abone kuti Jehova ulaabusongo bugambya.”

13. Bazyali kujana babagwasya biyeni bana babo kuti bamvwisisisye manguzu ngalaawo Leza? (Isaya 40:26)

¹³ Jehova utusungwaazya kuti tulange kujulu mpawo tuyeeyesesye atala amanguzu aakwe aagambya ngitubona kunyenyeezi. (Bala Isaya 40:26.) Ulakonzya kusungwaazya bana bako kuti balange kujulu akuti bayeeyesesye atala anzibabona. Atubone chikozyano chamuchizi uutegwa Tingting wakuTaiwan, uchiziyeede zintu zyakachitika kachili muniini. Wakaamba kuti: “Ime abaama twakali kuswaya zimwi ndawu katukkempa mumatente. Mansiku twakali kuzibona kabotu nyenyeezi akaambo kakuti kwakali malayiti mache. Aachiindi eecho ndakali kukataazikana atala akufubaazigwa nkundakali kuchitwa aabeenzuma alubo ndakali kulibuzya kuti ndakali kuyookonzya na kuzumanana kandibelekela Jehova chakusyomeka. Baama bakandisungwaazya kuti ndiyeeyesesye atala amanguzu ngaakabelesya Jehova kukulenga nyenyeezi eezi alubo bakandisungwaazya kuti ndiyeeye kuti ulakonzya kubelesya manguzu aayo akuti andigwasye kuti ndizunde sunko nikuba kuti lili biyeni. Kubona nyenyeezi eezi kwakapa kuti ndiyande kumuziba kabotu Jehova akuti ndikanze kumubelekela.”

14. Bazyali nga balabagwasya biyeni bana babo kuti babone kuti Jehova nguLeza uubotelwa?

¹⁴ Zintu zyakalengwa zitondeezya kuti Jehova nguLeza uubotelwa akuti uyanda kuti andiswe tubotelwe. Basayensi bakabona kuti banyama biingi baswaanizya bayuni abaswi balasaana. (Job. 40:20) Kuli nwaakali wabona bana bako na kabalikuseka nibabona munyama kali kusaana? Amwi bakabona kakkiti kakali kwaandila bbola naakuti tukkala katuli kusaana. Chiindi nwaazoobona bana bako kabalikuseka nibalikulangisisya umwi munyama kalikusaana, weelede kuzoobayiisya kuti tukomba Leza uubotelwa.—1 Tim. 1:11.

15. Niinzi nzibakonzya kuchita bazyali kuti bazibe nzibayeeya bana babo? (Tusimpi 20:5) (Langa chifanikisyo.)

¹⁵ Chimwi chiindi bazyali kulakonzya kubayumina kuti baambuule aabana babo kuti bazibe  zintu zilikubakataazya. Kuti kakuli boobo, mweelede kujana chiindi chakuti muzibe nzibayeeya bana banu. (Bala Tusimpi 20:5.) Bamwi bazyali nga bachita oobo chiindi nibalanga zintu zyakalengwa kabalaamwi abana babo. Nkamboonzi? Kamwi kaambo nkakuti kuli zintu ziche zikonzya kunyongania bana naakuti bazyali. Umwi muzyali wakuTaiwan uutegwa Masahiko wakaamba kamwi kaambo, wakati: “Chiindi nituya kukweendeenda abana besu katutanta zilundu akweendeenda kumbali aalwizi nga baangunuka. Nga kwatuubila kuti tuzibe nzibayeeya azintu zibakataazya.” Katya waambwa kumasaangunino wakati: “Chiindi nindazwa kuchikolo, ime abaama nga twaya kupakki. Katuli nkukooko nga ndaangunuka kubuzya baama zyachitika kuchikolo azipa kuti ndikataazikane.”

16. Zintu zyakalengwa zigwasya biyeni kuti mpuli zijatane?

¹⁶ Zintu zyakalengwa zilakonzya kupa kuti mpuli ijatane akuti bamumpuli bamvwanane loko. Bbayibbili lyaamba kuti kuli ‘ciindi cakuseka’ “aciindi cakujintauka naakuti cakusotauka.” (Muk. 3:1, 4, makani aamunsi.) Jehova wakalenga ndawu mbotu loko aawo mputukonzya kuchita zintu nzituyanda. Mpuli zyiingi ziyandisya kubaamwi chiindi nibayinka kuyoobona zintu zyakalengwa kumyuunzi zili mbuli zilundu naakuti kweendeenda kunkomwe yalwizi. Bamwi bana bayandisya kuchijaana akusaana mumapakki, kubona banyama akudubbwa. Tuli aamyeenya myiingi loko njitukonzya kubelesya kuti tubone zintu zyakalengwa aaJehova.

17. Nkamboonzi bazyali nibeelede kuyiisya bana babo atala azintu zyakalengwa?

¹⁷ Munyika mpya, bazyali abana bayoobotelwa loko kweeba zintu zyakalengwa aaJehova, kwiinda nzibachita lino. Kusiyana amazubaano, tatukayoowi banyama alubo banyama ambabo tabakatuyoowi pe. (Is. 11:6-9) Tuyoobotelwa loko kweeba zintu zyakalengwa aaJehova kukabe kutamani. (Int. 22:26) Nikuba oobo, nibazyali mutalindili nyika mpya kuti izoosike nimutazooyiisye bana banu atala azintu zyakalengwa. Chiindi nimubelesya zintu zyakalengwa kuti muyiisye bana banu atala aJehova, zibagwasya kuti babe aamaboneno aali mbuli aaDavida chiindi naakati: “Jehova, taakwe milimo iili mbuli yako.”—Int. 86:8.