Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 11

LWIIMBO 129 Tuyoozumanana Kuliyumya

Kakatila Nikuba Kuti Waswaana Zintu Zikumana Manguzu

Kakatila Nikuba Kuti Waswaana Zintu Zikumana Manguzu

“Ulikulisimya akaambo kazina lyangu.”CHI. 2: 3.

NZITUTAYIYE

Tulakonzya kukakatila mumulimu waJehova nikuba kuti tuswaana zintu zitumana manguzu.

1. Nziizili zimwi zilongezyo nzitujana akaambo kakuba mumbunga yaJehova?

 TULI AACHILONGEZYO chipati chakuba mumbunga yaJehova muziindi eezino ziyumu zyakumazuba aakumamanino. Nikuba kuti nyika eeyi ilikwiindilila kubija, pesi Jehova utupede bakwesu abachizi kuti batugwasye. (Int. 133:1) Ulatugwasya kuti tumvwanane loko akuti tubotelwe mumpuli eeyi. (Ef. 5:33–6:1) Alubo Jehova utupa busongo kuchitila kuti tube aaluumuno mumizeezo.

2. Niinzi nzitweelede kuchita alubo nkamboonzi?

2 Tweelede kubeleka changuzu kuti twiinkilile kunembo kubelekela Jehova katusyomeka. Nkamboonzi? Nkaambo chimwi chiindi tulakonzya kunyema akaambo kakupambanisya nkubachita bamwi. Alubo tulakonzya kukachilwa kulisimya akaambo kakupambanisya nkutuchita kapati kuti twayindulula chintu chimwi nchitwakapambanisizye. Kulayandikana kuti tukakatile mumulimu waJehova chiindi (1) umwi mukombima naatunyemya, (2) muntu ngutukwetenaawe naachita zintu zitumana manguzu, (3) anitwamana manguzu akaambo kazintu nzitunga twapambanisya. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa chiimo chimwi achimwi chazyiimo eezi. Alubo, tulabona nzitukonzya kwiiya kuzwa kuchikozyano chamukombi waJehova uusyomeka wamuBbayibbili.

KAKATILA CHIINDI MUKOMBINYOKWE NAAKUNYEMYA

3. Mbuubuli buyumu-yumu mbubaswaana bakombi baLeza?

3 Buyumu-yumu. Bamwi bakombima bali aabuntu butubbowa. Bamwi balakonzya kutusweesya naakuti kutujata munzila yalunya. Aabo batuzulwida balakonzya kupambanisya. Zyoonse eezi zilakonzya kupa kuti bamwi bazumbuuzye kuti eeyi njiimbunga yaLeza na. Kwiinda kuti bayinkilile kunembo kubelekela Leza “calukamantano” kabalaamwi abakwesu abachizi, nga baleka kuliswaanizya aabaabo bakabanyemya naakuti kuleka kunjila miswaangano. (Zef. 3:9) Eezi zilikabotu na? Atubone chikozyano chawumwi wamuBbayibbili wakaswaana buyumu-yumu bukozyenie.

4. Mbuubuli buyumu-yumu mbwaakaswaana mwaapostoli Pawulu?

4 Chikozyano chamuBbayibbili. Mwaapostoli Pawulu wakalizi kuti bakombinyina teebakamaninide pe. Muchikozyano, bamwi teebakali kusyoma pe kuti Pawulu ngusikwiiya chiindi naakasaanguna kunjilaabo mumbungano. (Mil. 9:26) Mukuya kwachiindi, bamwi bakazoowaambuula zintu zitali kabotu kuchitila kuti bamwi batamuboni munzila iilikabotu pe. (2 Kor. 10:10) Pawulu wakabona umwi mwaalu kalikuchita zintu zitali kabotu zyakali kukonzya kulebya bamwi. (Gal. 2:​11, 12) Alubo umwi mweenzinyina waPawulu, Makko wakachita zintu zimunyemya. (Mil. 15:​37, 38) Pawulu wakali kukonzya kupa kuti zyiimo eezi zimukachizye kuti aliswaanizye aabantu bakali kumunyemya. Pesi, Pawulu wakakkala kababona munzila iilikabotu bakwesu abachizi alubo wakayinkilila kunembo kubelekela Jehova. Niinzi chakagwasya Pawulu kuti akakatile?

5. Niinzi chakagwasya Pawulu kuti ayinkilile kunembo kuyanda bakwesu abachizi? (Bakkolose 3:​13, 14) (Langa chifanikisyo.)

5 Pawulu wakali kubayanda bakwesu abachizi. Luyando ndwaakalaalo Pawulu lwakamugwasya kuti alange buntu bubotu mbubakalaabo kutali kupambanisya nkubakali kuchita. Alubo luyando ndwaakalaalo Pawulu lwakamugwasya kuti achite zintu nzyaakalemba zilembedwe muli Bakkolose 3:​13, 14. (Bala.) Bona Pawulu mbaakamujata Makko. Nikuba kuti Makko wakali walekelezya Pawulu nibakali mulweendo lwabo lwakusaanguna lwabumishinali, Pawulu taakakkala kamunyemenede pe. Mukuya kwachiindi, Pawulu naakalembela mbungano yakuKkolose lugwalo lusungwaazya, wakalumbayizya Makko kuti wakali mubelesinyina, ‘wakali kumuumbulizya loko.’ (Kol. 4:​10, 11) Naakasungidwe kuRoma, Pawulu wakakumbila Makko kuti ayinke akamugwasye. (2 Tim. 4:11) Eezi zitondeezya kuti Pawulu taakaleka pe kubayanda bakombinyina. Twiiyaanzi kuzwa kuli Pawulu?

Kuli kukazyania kwakabawo aakati kaPawulu, Bbanabbasi, aMakko. Pesi mwaapostoli Pawulu taakakkala kamunyemenede pe Makko, wakayinkilila kunembo kubelekaamwi anguwe (Langa fuka 5)


6-7. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti twiinkilile kunembo kutondeezya bakwesu abachizi luyando nikuba kuti kuli zintu nzibapambanisya? (1 Johane 4:7)

6 Nzitwiiya. Jehova uyanda kuti tukakatile katutondeezya bakwesu abachizi luyando. (Bala 1 Johane 4:7.) Kuti umwi mukombima watunyemya, tulakonzya kusyoma kuti taachita aachaali pe pesi ulikweezya kuti atobele malayilile aali muBbayibbili. (Tus. 12:18) Leza ulabayanda bakombi bakwe basyomeka nikuba kuti kuli zintu nzibapambanisya. Taatusiyi pe kuti twapambanisya alubo takkali katunyemenede pe. (Int. 103:9) Kulayandikana kuti tutobelezye chikozyano chaTaateesu uulekelela!—Ef. 4:32–5:1.

7 Utalubi kuti mamanino naayoobuswena aafwiifwi, kulayandikana kuti tukkale katuli aafwiifwi abakwesu abachizi. Tulakonzya kulangilila kupenzegwa. Alubo tulakonzya kusungwa akaambo kalusyomo lwesu. Kuti eezi zyachitika, tuyanda kugwasigwa abakwesu abachizi. (Tus. 17:17) Atubone zyakachitikila uumwi mwaalu uutegwa Josep, a wakuSpain. Mukwesu Josep abamwi bakombinyina bakasungwa akaambo kakutatola lubazu mulizyapolitikisi. Wakaamba kuti: “Nitwakali mujele, twakali kukkalaamwi alubo kwakali kuuba kuti ubboyikane azintu zichitwa aawumwi. Pesi twakali kutondeezyania moyo mulamfu alubo twakali kulekelelana amoyo woonse. Eezi zyakatugwasya kuti tukkale katujisini alubo zyakatukwabilila kuti bamwi basungwa bakatali kukomba Jehova batatuchisi. Twakali kukkala aabasungwa bakatali kukomba Jehova. Aali chimwi chiindi, ndakalichisa kukuboko nkinkaako, teendakachili kukonzya pe kuchita zintu kandili aandikke. Pesi umwi mukombima wakali kundiwachila zigogo alubo wakali kundigwasya munzila zisiyene-siyene. Ndakabona kuti wakali kunditondeezya luyando lwachoonzyo ndundakali kuyanda aachiindi eecho.” Nisimpe, tuli aatwaambo tubotu tupa kuti tubambulule kuti kwaba kutamvwanana abakombima!

KAKATILA NIKUBA KUTI MUNTU NGUKWETENAAWE WACHITA ZINTU ZIKUNYEMYA

8. Ngaali mapenzi ngibakonzya kuswaana bantu bali mulukwatano?

8 Buyumu-yumu. Bantu bali mulukwatano boonse baswaanana aabuyumu-yumu. Bbayibbili litondeezya aantanganana kuti bantu bali mulukwatanano bazooba “aamapenzi mumibili yabo.” (1 Kor. 7:28) Nkamboonzi? Nkaambo lukwatano ndwabantu babili bali aabuntu busiyene alubo bayanda zintu zisiyene. Kulakonzeka kuti bantu bakwetene ngabali aamaponeno aasiyene. Mukuya kwachiindi, umwi ulakonzya kutondeezya buntu mbwaakatali kubona pe ngwakwetenaawe kabatanachada. Zintu zyoonse zili oobu zilakonzya kumwesya mulilo mulukwatano. Muchindawu chakuti babone kuti umwi awumwi wabo kuli nzyaachita kuti babe aapenzi mulukwatano akubona mbubakonzya kulibambulula, balakonzya kusola muntu ngubakwetenaawe kuti tali kabotu pe. Balakonzya kubonaanga kwaanzaana naakuti kulekana niinzila iilikabotu yakubambulula mapenzi mulukwatano lwabo. Pesi mbubo na? b Atubone chikozyano chawumwi wamuBbayibbili wakali mulukwatano lwakali aamapenzi mayumu.

9. Mbuubuli buyumu-yumu mbwakaswaana Abbigayeli?

9 Chikozyano chamuBbayibbili. Abbigayeli wakakwetwe aaNabbala, Bbayibbili lyaamba kuti Nabbala wakali mwaalumi ulaalunya alubo taakalikwe buntu pe. (1 Sam. 25:3) Kweelede kuti kwakali kumuyumina Abbigayeli kuti akkale aamwaalumi uuli boobu. Abbigayeli wakali aamweenya na wakuti amusiye mwaalumi ooyu? Iiyi, Abbigayeli wakajana mweenya wakuti achite oobo chiindi Davida naakayinka kuti akajeye mulumaakwe akaambo kakuti wakali wasampawula Davida kuswaanizya abaalumi mbaakalaabo. (1 Sam. 25:​9-13) Abbigayeli wakali kukonzya kuchija kuchitila kuti Davida akajeye Nabbala. Pesi, Abbigayeli wakanjilila alubo wakagwasya Davida kuti atamujeyi Nabbala. (1 Sam. 25:​23-27) Niinzi zyakapa kuti Abbigayeli achite zintu eezi?

10. Kweelede kuti niinzi chakagwasya Abbigayeli kuti akakatile mulukwatano nikuba kuti mwakali mapenzi mayumu nta?

10 Abbigayeli wakali kumuyanda Jehova alubo wakali kwaalemeka mabambe aalukwatano. Kulakonzeka kuti wakalizizi zintu Leza nzyaakaamba chiindi naakapa Adamu mwanakazi. (Matl. 2:24) Abbigayeli wakalizi kuti lukwatano nchintu chisalala kuli Jehova. Wakali kuyanda kubotezya Leza alubo eezi nzizyo zyakamugwasya kuti afutule bamung’anda yakwe kuswaanizya amulumaakwe. Abbigayeli wakafwambaana kubweza ntaamu kuti agwasye Davida kuti atamujeyi pe Nabbala. Wakalipeda kukumbila lulekelelo nikuba kuti taakwe chintu nchaakali wabisya pe. Zilaantanganana, kuti Jehova wakamuyanda mwanakazi ooyu wakali aachibindi aluyando. Baalumi abanakazi bayiyaanzi kuzwa kuchikozyano cha-Abbigayeli?

11. (a) Jehova uyanda kuti bantu bali mulukwatano bachiteenzi? (Ba-efeso 5:33) (b) Wayiyaanzi kuzwa kunzila Carmen njaakalukwabililaayo lukwatano lwakwe? (Langa chifanikisyo.)

11 Nzitwiiya. Jehova uyanda kuti bantu bakwetene balemeke mabambe aamulukwatano nikuba kuti muntu ngubakwetenaawe kali muyumu kukkalaawe. Leza ulabotelwa chiindi nabona bantu bali mulukwatano kababeleka changuzu kuti babambulule kutamvwanana akutondeezyania luyando akulemekana. (Bala Ba-efeso 5:33.) Atubone chikozyano chaCarmen. Nikwakayinda minyaka iili 6 kali mulukwatano, Carmen wakasaanguna kwiiya Bbayibbili aBakamboni baJehova mpawo wakabbabbatizigwa. Carmen wakaamba kuti, “Mulumaangu taakali kuyanda pe kuti ndiiye Bbayibbili. Taakali kumuyanda pe Jehova. Wakali kunditukila akundiyoosezya kuti ulandileka.” Nikuba oobo, Carmen wakakakatila kali mulukwatano. Kwaminyaka iili 50, Carmen wakabeleka changuzu kuti ayande mulumaakwe akumulemeka. Carmen wakayungizya kuti, “Kwaminyaka yoonse eeyi, ndakayiya kuba muntu uumvwisisisya akwaambuula kabotu amulumaangu. Kuziba kuti lukwatano lulasalala mumeso aaJehova kwakandigwasya kuti ndichite zyoonse nzindikonzya kuti ndilukwabilile. Taakwe nindakayeeya kusiya mulumaangu pe nkaambo ndilamuyanda Jehova.” c Kuti mulukwatano mwaba mapenzi, syoma Jehova kuti ulakugwasya kuti ukakatile.

Kuli chiiyo na nchwaajana kuzwa kukulipeda nkwaakachita Abbigayeli kuti achite nzyakonzya kuti afutule bamung’anda yakwe? (Langa fuka 11)


KAKATILA KUTI WAMANA MANGUZU AKAAMBO KAZINTU NZWAAKABISYA

12. Mbuyumu-yumuunzi mbutukonzya kuswaana kuti twachita chibi chipati?

12 Buyumu-yumu. Tulakonzya kumana manguzu kuti twachita chibi chipati. Bbayibbili lyaamba kuti zibi zyesu zilakonzya kupa kuti ‘tuuse akutyompwa.’ (Int. 51:17) Umwi mukwesu uutegwa Robert wakali wabeleka changuzu kwaminyaka myiingi kuti ayelele kuba mubelesi wambungano. Pesi wakazoochita chibi chipati chakazoopa kuti abone kuti wakali wabisizya Jehova. Wakaamba kuti, “Nindakayeeya atala azintu nzindakali ndachita, moyo wangu wakandikataazya loko. Kuzwa waawo, ndakamana manguzu, ndakalila mpawo ndakakomba kuli Jehova. Ndichiyeeyede kandili kuyeeya kuti Leza tazoondiswiilili lubo pe nkaambo teekwakalikwe kaambo pe kakali kukonzya kupa kuti achite oobo mbukunga ndakali ndachita zintu zimunyemya.” Kuti twachita chibi chipati, tulakonzya kuusa zyakuti tulasaanguna kuyeeya kuti Jehova tachituyandi pe akuti takuchikwe kaambo pe kapa kuti twiinkilile kunembo katumubelekela. (Int. 38:4) Kuti kulimvwa munzila eeyi, yeeya atala achikozyano chawumwi mukombi waJehova uusyomeka wamuBbayibbili wakakakatila kubelekela Jehova nikuba kuti wakachita chibi chipati.

13. Nchiichili chibi chipati nchaakachita mwaapostoli Petro alubo nziizili zibi nzyaakachita katanachita chibi eecho?

13 Chikozyano chamuBbayibbili. Mubusiku Jesu katanajeyegwa, mwaapostoli Petro wakachita zibi zyiingi kazitobelana alubo akaambo kazibi eezyo nzyaakachita, wakazoochita chimwi chibi chipati. Chakusaanguna, Petro wakalisumpula alubo wakalyuuma akaango kaamba kuti uzookkala kasyomeka nikuba kuti bamwi baapostoli bamukaka Jesu. (Mk. 14:​27-29) Kuzwa waawo, nibakali mumuunda waGesemani, kwazyiindi zyiingi Petro wakakachilwa kukkala kalangide. (Mk. 14:​32, 37-41) Mpawo Petro wakazookaka Jesu chiindi nkamu yabantu niyakasika kuti izoosunge Jesu. (Mk 14:50) Kumamanino, Petro wakakaka Jesu kwaziindi zitatu alubo wakakonka kabeja kuti tamwizi pe Jesu. (Mk. 14:​66-71) Petro wakachita biyeni chiindi naakabona kuti wakali wachita chibi chipati? Wakamana manguzu alubo wakalila, amwi kalikuyeeya chibi nchaakali wachita. (Mk. 14:72) Yeeya mbaakali kulimvwa Petro chiindi mweenzinyina Jesu naakazoojeyegwa. Kweelede kuti Petro wakalimvwa katachigwasyi!

14. Niinzi chakagwasya Petro kuti akakatile kubelekela Jehova? (Langa chifanikisyo chili aachivumbyo.)

14 Petro wakakakatila kubelekela Jehova akaambo katwaambo twiingi. Takalyanzaania aabamwi pe, pesi wakali kujana chiindi chakubaamwi ambabo alubo kulakonzeka kuti bakombinyina bakamuumbulizya. (Lk. 24:33) Kuyungizya aali zeezi, Jesu naakabusigwa wakalibonia kuli Petro alubo kulakonzeka kuti wakamusungwaazya Petro. (Lk. 24:34;1 Kor. 15:5) Mukuya kwachiindi, kwiinda kuti Jesu akalalile Petro akaambo kazibi nzyaakali wachita, Jesu wakabuzya Petro kuti wakali kuzoojana milimu myiingi. (Joh. 21:​15-17) Petro wakalizi kuti wakali wachita chibi chipati, pesi wakayinkilila kunembo kubelekela Jehova. Nkamboonzi? Nkaambo wakali aachoonzyo chakuti Simalelo wakwe Jesu taakamusiya pe. Alubo bakombinyina bakayinkilila kunembo kumugwasya Petro. Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaPetro?

Lugwalo lwa Johane 21:​15-17 lutondeezya kuti Jesu taakaleka pe kumuyanda Petro alubo nzyaakachita Jesu zyakamusungwaazya Petro kuti ayinkilile kunembo kubelekela Jehova (Langa fuka 14)


15. Jehova uyanda kuti tube aachoonzyo chanzi? (Intembauzyo 86:5; Baroma 8:​38, 39) (Langa chifanikisyo.)

15 Nzitwiiya. Jehova uyanda kuti tube aachoonzyo kuti ulatuyanda akuti ulatulekelela. (Bala Imtembauzyo 86:5; Baroma 8:​38, 39.) Kuti twabisya, nga tulimvwa katuli aamulandu. Kulimvwa munzila eeyi teekubi pe. Pesi, tatweelede kuyeeya kuti Jehova tatuchiyandi pe akuti taatulekeleli pe. Tweelede kufwambaana kuyanduula lugwasyo. Robert, waambwa musule, wakaamba kuti: “Ndakabisya akaambo kakuti ndakasyoma kuti ndilakonzya kutantamuka sunko andilikke.” Robert wakabona kuti wakeelede kwaambuula aabaalu. Wakaamba kuti: “Nindakaambuula aabaalu, bakandigwasya kubona kuti Jehova uchindiyanda. Alubo ndakabona kuti ambabo baalu bakachili kundiyanda. Bakandigwasya kubona kuti Jehova taakwe naakandisiya pe.” Andiswe tulakonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova ulatuyanda amoyo woonse akuti ulatulekelela kuti twasanduka kuzibi zyesu, kuti twayanduula lugwasyo akuti twabeleka changuzu kuti tutayindululi lubo pe zibi eezyo. (1 Joh 1:​8, 9) Kuti twaba aachoonzyo chakuti Jehova ulatuyanda akuti ulatulekelela, zilatugwasya kuti twiinkilile kunembo kumubelekela nikuba kuti twakachita chibi chipati.

Kuti wabona kubeleka changuzu nkubachita baalu kuti bakugwasye zipa kuti ube aachoonzyo chanzi? (Langa fuka 15)


16. Nkamboonzi nwaakanza kwiinkilila kunembo kubelekela Jehova?

16 Jehova ukubona kakuyandikana kubeleka changuzu nkutuchita kuti tumubelekele muziindi eezino ziyumu zyakumazuba aakumamanino. Kuti katugwasigwa aaJehova, tulakonzya kwiinkilila kunembo kumubelekela katusyomeka nikuba kuti kuli zintu nzitupambanisya naakuti nzibapambanisya bamwi. Tulakonzya kubeleka changuzu kuti tubatondeezye luyando bakwesu abachizi akubalekelela kuti batunyemya. Tulakonzya kutondeezya kuti tulamuyanda Leza amoyo woonse akuti tulaalemeka mabambe aalukwatano kwiinda mukuchita zyoonse nzitukonzya kuti tubambulule kuti kwaba kutamvwanana mulukwatano. Alubo kuti twachita chibi chipati, tulakonzya kukumbila Jehova kuti atugwasye, tuzumine kuti ulatuyanda akuti ulayanda kutulekelela alubo twiinkilile kunembo kumubelekela. Tulakonzya kuba aachoonzyo kuti tulajana zilongezyo kuti teetwaleka “kuchita zintu zibotu.”—Gal. 6:9.

NIINZI NZITUKONZYA KUCHITA KUTI TUKKALE KATUBELEKELA JEHOVA CHIINDI . . .

  • mukombima naatunyemya?

  • muntu ngutukwetenaawe naachita zintu zitunyemya?

  • nitwamana manguzu akaambo kazibi nzitwakachita?

LWIIMBO 139 Amweezyeezye Kuti Muli Munyika Mpya

a Amwi mazina akachinchwa.

b Jwi lyaLeza talisungwaazyi kuti bantu bakwetene baanzaane alubo lyaamba kuti kwaanzaana takupi bantu bakwetene mweenya wakuti banjile mulukwatano awumwi muntu. Nikuba oobo, kuli zimwi zyiimo zipa kuti bamwi maKkristu basale kwaanzaana abantu mbibakwetenaabo. Langa makani aakumamanino 4 ati, “Kwaanzaana Mulukwatano” mubbuku lyaMbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani!

c Langa chimwi chikozyano aajw.org chili muvidiyo iiti, Muteenwi Aaluumuno Lwakubeja!—Darre aDeborah Freisinger.