Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 21

Utazumini Kweenwa ‘Abusongo Bwanyika Eeyi’

Utazumini Kweenwa ‘Abusongo Bwanyika Eeyi’

Busongo bwanyika eeyi mbufubafuba kuli Leza.’—1 KOR. 3:19.

LWIIMBO 98 Magwalo Akasololelwa a Leza

ZITAYIIGWE *

1. Jwi lyaLeza litugwasya biyeni?

TULAKONZYA kulwana abuyumu-yumu busiyene-siyene nkaambo Jehova Muyiisi wesu Mupati. (Is. 30:20, 21) Jwi lyakwe litupa zyoonse nzituyanda kuti ‘tweelele nchobeni’ akuti tukkale ‘katulibambilide chakumaninina kubeleka mulimu mubotu uuli woonse.’ (2 Tim. 3:17) Kuti twapona kweendelana anjiisyo zyamuBbayibbele, tulaba basongo kwiinda bantu basumpula “busongo bwanyika eeyi.”—1 Kor. 3:19; Int. 119:97-100.

2. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

2 Mbuuli mbututayiye, busongo bwanyika bupa kuti tuchite zintu ziyandwa aamibili yesu. Nkinkaako, kulakonzya kutuyumina kutantamuka mizeezo amichito yabantu bali munyika eeyi. Bbayibbele lyaamba kuti: “Amucenjele kuti kutabi muntu uumoongelezya kuti mucegwe kwiinda mubusongo bwabantu kweelana atunsiyansiya twabantu.” (Kol. 2:8) Muchiiyo eechi, tulalanga-langa mbaakasaanguna makani aabili aakubeja naakuti aalweeno. Muchiimo chimwi achimwi, tulabona kuti nkamboonzi busongo bwanyika nibuli bufuba-fuba akuti busongo buli muJwi lyaLeza bulisumpukide kwiinda zintu zyoonse zili munyika.

KUCHINCHA KWAMABONENO AALI ATALA AKULIJATA

3-4. Nkuukuli kuchincha bantu nkubakachita atala akulijata kumasaangunino aamwaanda wamunyaka wachi20 ku-United States?

3 Kumasaangunino aamwaanda wamunyaka wachi20 ku-United States, bantu bakachincha maboneno ngibakalaawo aali atala akulijata. Chiindi, bantu biingi bakali kusyoma kuti bantu bakwetene mbabo abalikke bakali aacheelelo chakoonana akuti makani aaya taakeelede kwaambuulwa aali bantu biingi. Pesi maboneno aaya akachincha alubo bantu bakatalika kuchita zintu nzibakatali kuchita.

4 Aakati kamunyaka wa1920 awa1929, bantu bakatalika kuyandisya zyakulikondelezya amali alubo kulijata kwabantu amaboneno ngibakali aawo atala amakani aakoonana zyakachincha. Umwi sikulanga-langa makani wakati: “Mafilimu, zisobano, nyimbo, mabbuku aazintu nzibakali ku-adivetayiza bantu, zyakatalika kusumpula makani aali atala akoonana.” Muminyaka eeyo, nzyanino yabantu yakali kupa kuti bamwi bayeeye zyakoonana alubo zigogo nzibakali kuzwaata teezyakalikwe bulemu pe. Mbuuli mbulyakaambilizya Bbayibbele atala amazuba aakumamanino, bantu bakali kuyooba bantu “bayandisya zyakulikondelezya.”—2 Tim. 3:4.

Bakombi baJehova tabazumini pe kweenwa aamaboneno aanyika aakutalijata kabotu (Langa fuka 5) *

5. Maboneno aabantu atala akulijata akachincha biyeni kuzwa kuma1960?

5 Kuma1960, bantu bakali kukkalaamwi kabatakwetene zili mumulawu, koonana kwabantu bakozyenie zizo akulekana zyakali zyavula. Zyakulikondelezya zyiingi zyakali kugwisya aantanganana zintu zyeeta mizeezo yakoonana. Mpindu zyeetwa akaambo kakutalijata kabotu zili kuboneka. Umwi sikulemba makani wakalemba kuti, kutatobela zyeelelo zyakulijata kweeta mapenzi miingi aaswaanizya kulekana, mpuli iili amuzyali uumwi, kukataazikana mumizeezo akulizibizya kweebela ponogilafu. Alubo kutalijata kwapa kuti kube malwazi miingi aajaya aali mbuuli AIDS. Eezi zitondeezya kuti zintu zyoonse zyaambwa anyika kuti nzibotu, mbufuba-fuba.—2 Pet. 2:19.

6. Maboneno aanyika aali atala aakoonana aasumpula biyeni makanze aaSaatani?

6 Maboneno aanyika atala akoonana asumpula makanze aaSaatani. Zili aantanganana kuti ulabotelwa nabona bantu kabatachibelesyi kabotu chipo chaLeza chakoonana akutalemeka chipo chaLeza chalukwatano. (Ef. 2:2) Kutalijata mumakani aakoonana takupambanisyi chipo chaJehova chakuti bantu bazyalane luzutu pesi kupa kuti bantu batalijati kabotu batakajani buumi butamani.—1 Kor. 6:9, 10.

MABONENO AABBAYIBBELE AALI ATALA AKULIJATA MUMAKANI AAKOONANA

7-8. Ngaali maboneno mabotu aali muBbayibbele aali atala akoonana?

7 Bantu basumpula busongo bwanyika eeyi tabazilemeki pe njiisyo zyamuBbayibbele zyakulijata alubo baamba kuti teezyachoonzyo pe. Bantu aaba balibuzya kuti: ‘Nkamboonzi Leza naakatulenga katuli aachiyandisyo chakoonana mpawo katubuzya kuti tuleke?’ Mubuzyo ooyu, uzwa mukusyoma kuti bantu beelede kuchita kufumbwa mbubayanda. Pesi Bbayibbele lyaamba zintu zisiyene azeezi. Lilatusimya kwiinda mukutuyiisya kuti tulwane mizeezo yakuyanda kuchita zintu zitali kabotu. (Kol. 3:5) Kuyungizya waawo, Jehova wakatupa nzila iili kabotu yakumaninsya chiyandisyo chakoonana, mumabambe aalukwatano. (1 Kor. 7:8, 9) Kwiinda mumabambe aaya, mwaalumi amwanakazi balakonzya koonana kabatalisoli alubo kabatayoowi mapenzi aayeetwa aakaambo kakutalijata.

8 Kusiyana abusongo bwanyika eeyi, Bbayibbele lyaamba maboneno aali kabotu atala akoonana. Lyaamba kuti koonana kupa kuti bantu bakwetene babotelwe. (Tus. 5:18, 19) Alubo Bbayibbele lyaamba kuti: ‘Umwi awumwi wanu azibe kweendelezya mubili wakwe mwini munzila iisalala alubo katayandisyi zyakoonana munzila yiindilide, mbuuli mbubachita bamasi batamuzi Leza.’—1 Tes. 4:4, 5.

9. (a) Muminyaka iili 100 yakayinda, bakombi baJehova bakasungwaazigwa biyeni kuti batobele busongo busumpukide buzwa muJwi lyaLeza? (b) Ngaali malayilile mabotu aajanika muli 1 Johane 2:15, 16? (c) Mbuuli mbukwaambidwe muli Baroma 1:24-27, njiili michito yakutalijata njitweelede kutantamuka?

9 Muminyaka iili 100 yakayinda, bakombi baJehova taakwe nibakeenwa abantu ‘bakatajisi nsoni naaba aniini mubukkale bwabo.’ (Ef. 4:19) Bakeezya kukakatila kumalayilile aaJehova aasumpukide. Ngaziyakulinda yaChikuwa yamuMay 15, 1926, yakaamba kuti, “mwaalumi naakuti mwanakazi weelede kusalala mumizeezo amumichito kapati kumuntu ngwasiyene zizo.” Bakombi baJehova bakatobela busongo busumpukide buzwa muJwi lyaLeza, kabatakwe ndaba azintu zyakali kuchitwa aabantu mbibakali kuponaabo. (Bala 1 Johane 2:15, 16.) Kulatubotezya kaka kuba aJwi lyaLeza! Alubo tulamulumba Jehova kwiinda mukutupa chakulya chamubukombi muchiindi cheelede, kuti chitugwasye kutantamuka busongo bwanyika eeyi buli atala aakoonana. *Bala Baroma 1:24-27.

KUCHINCHA KWAMABONENO AALI ATALA AKULIYANDA

10-11. Bbayibbele lyakaamba kuti niinzi zyakali kuyoochitika kumazuba aakumamanino?

10 Bbayibbele lyakaamba kuti kumazuba aakumamanino bantu bayooba “basikuliyanda.” (2 Tim. 3:1, 2) Tatugambi pe kuti nyika isumpula muuya wakuliyanda. Limwi bbuku lyakati, mabbuku aapandulula mbutukonzya kuzwidilila akatalika kuvula kuzwa kuma1970. Amwi mabbuku akaamba kuti “bantu tabeelede kusola mbubaboneka naakuti kuyeeya kuti kuli zintu zitali kabotu kunzila njibabonekaayo.” Atulange-lange chikozyano chakaambwa muli limwi bbuku. Lyakati: “Weelede kuliyanda nkaambo taakwe muntu mubotu uubotelwa mbuuli nduwe.” Alubo bbuku eeli lyakasumpula njiisyo yakuti, “bantu beelede kuchita nzibayanda anzibabona kuti zili kabotu mumyoyo yabo kweendelana atunsiya-nsiya twakubusena nkubakkala.”

11 Wakali wazimvwa na zintu zili boobu? Saatani wakasungwaazya Eva kuti achite zikozyenie azeezi. Wakati Eva wakali kuyooba ‘mbuuli Leza akuziba bubotu abubi.’ (Matl. 3:5) Mazubaano, bantu biingi balaliyanda zyakuti bayeeya kuti taakwe weelede kubabuzya zyakuchita nikuba Leza takonzyi kubabuzya chibotu achibi. Muchikozyano, maboneno aaya aliikuboneka aantanganana munzila bantu njibalubonaayo lukwatano.

MuKristu ubikka ziyandwa abamwi mubusena bwakusaanguna, kapati zyamuntu ngwakwetenaawe (Langa fuka 12) *

12. Ngaali maboneno aasumpulwa aanyika aali atala alukwatano?

12 Bbayibbele lyaamba kuti mwaalumi amukayintu beelede kulemekana akuzuzikizya zisyomezyo nzibakaamba nibakakwatana. Lisungwaazya bakwetene kuti babeleke changuzu kuti batalekani. Lyaamba kuti: “Mwaalumi uyoosiya bausyi abanyina akukakatila kumukaintu wakwe, alimwi bayooba mubili omwe.” (Matl. 2:24) Kusiyana amakani aaya, bantu beendelezegwa aabusongo bwanyika basungwaazya maboneno aakuti, umwi awumwi mulukwatano weelede kubikkila maanu kuzintu nzyayanda luzutu. Limwi bbuku lyaambuula atala akulekana lyakati: “Muli zimwi zisi, majwi aambwa aabantu nibakwatana aakuti banookwetene ‘kufumbwa kabachipona,’ akachinchwa akwaambwa kuti banookwetene ‘kufumbwa kabachiyandana.’” Maboneno aaya apa kuti bantu biingi balekane akuti batabotelwi pe mumpuli. Zili aantanganana kuti maboneno aanyika aali atala alukwatano ngabufuba-fuba.

13. Nkaakali kamwi kaambo kapa kuti bantu balisumpula bamusesemye Jehova?

13 Bbayibbele lyaamba kuti: “Muntu uulisumpula mumoyo ncisesemyo kuli Jehova.” (Tus. 16:5) Nkamboonzi bantu balisumpula nibasesemya Jehova? Kamwi kaambo nkakuti, bantu basumpula maboneno aakuliyanda zyiindilide, baba aamuuya wakulisumpula mbuuli Saatani. Jesu wakabelesegwa aaLeza kukulenga zintu zyoonse. Yeeya kuti Saatani wakali kuyeeya kuti Jesu wakali kunoomufugamina akumukomba. (Mt. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Bantu baliyanda zyiindilide batondeezya kuti busongo bwaSaatani mbufuba-fuba kuti twabukozyanisya aabwaLeza.

MABONENO AABBAYIBBELE AALI ATALA AKULIYANDA

14. Majwi aali muli Baroma 12:3, atugwasya biyeni kuti tube aamaboneno aali kabotu atala ambutulibona?

14 Bbayibbele litugwasya kuti tube aamaboneno aali kabotu atala ambutulibona. Lyaamba kuti kuliyanda kulikabotu pesi kutali munzila yiindilide. Jesu wakati: ‘Yanda mweenzinyokwe mbuuli mbuliyanda numwini.’ Eezi zitondeezya kuti tweelede kuba aamputugolela muzintu nzituyanda. (Mt. 19:19) Bbayibbele talituyiisyi kuti tweelede kulisumpula kwiinda bamwi. Pesi lyaamba kuti: “Mutaciti cintu cili coonse amuuya wakuzwangana naa cakulisumpula, pele amucite zintu zyoonse cakulicesya akubona bamwi kuti balamwiinda.”—Flp. 2:3; bala Baroma 12:3.

15. Niinzi nchwaabona chipa kuti waambe kuti lulayo luzwa muJwi lyaLeza luli atala akuliyanda lulagwasya?

15 Mazubaano, bantu biingi nikuba aabo bayiide baamba kuti malayilile aamuBbayibbele taagwasyi pe. Baamba kuti kubona bamwi kuti balayandikana kwiinda nduwe, kupa kuti ulimvwe kutakwabilidwe akuti bakulangilaansi. Pesi nziizili mpindu zyaba akaambo kamaboneno aasumpulwa aanyika yaSaatani? Niinzi nzwaakabona? Bantu balisumpula balabotelwa na? Balabotelwa na mumpuli zyabo? Bali aabeenzinyina bachoonzyo na? Bali aabweenzinyina buli aafwiifwi na aLeza? Kuzwa kuzintu nzwaakabona, nziizili zyeeta mpindu mbotu, kutobela busongo bwanyika eeyi na, naakuti busongo bujanika muJwi lyaLeza?

16-17. Niinzi nzitweelede kulumba alubo nkamboonzi?

16 Bantu batobela maboneno aambwa aanyika yaSaatani kuti alikabotu bali mbuuli muntu uusweekede uubuzya nzila kumuntu ngwazi kuti ulisweekede anguwe. Kaliikwaamba atala abantu bakali kwaambwa kuti mbasongo muchiindi nchaakapona Jesu wakati: ‘Mbasololi boofu. Ikuti moofu keenzya moofunyina, boonse bobilo bayoowida mumulindi.’ (Mt. 15:14) Nichoonzyo, busongo bwanyika mbufuba-fuba kuli Leza.

Bakombi baLeza balikulanga nzibakachita chiindi mukubelekela Jehova kabali kubotelwa (Langa fuka 17) *

17 Malayilile aamuBbayibbele atondeezya kuti alagwasya chiindi choonse “mukuyiisya, mukusinsa, mukululamika zintu, mukulaya cabululami.” (2 Tim. 3:16.) Tulamulumba Jehova nkaambo ulikubelesya mbunga yakwe kuti atukwabilile kubusongo bwanyika eeyi! (Ef. 4:14) Chakulya chamubukombi nchaliikutupa, chipa kuti tusime akuti tuswiilile malayilile aakwe aasumpukide aali muJwi lyakwe. Nchilongezyo chipati kuzulwidwa aabusongo bululeme bujanika muBbayibbele!

LWIIMBO 54 “Njeeyi Nzila”

^ par 5 Chiiyo eechi chilatugwasya kuti twiinkilile kunembo katusyoma kuti Jehova Nguwe luzutu uukonzya kutupa malayilile aagwasya. Alubo tulabona kuti, kutobela busongo bwanyika kweeta mapenzi pesi kutobela busongo buli muJwi lyaLeza kulagwasya.

^ par 9 Muchikozyano, langa bbuku litegwa Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 1, chaandaano 24-26, aVolume 2, chaandaano 4-5.

^ par 50 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Tulikubona zintu zyakachitika mubuumi bwayimwi mpuli yaBakamboni, muziindi zisiyene-siyene. Mulumi amukayintu, bali mumulimu wakukambawuka kumamanino aaminyaka yakuma 1960.

^ par 52 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Kuma1980, Mwaalumi ulikoonga mukayintu wakwe uuli kuchiswa, mwanaabo musimbi kalangide.

^ par 54 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mazubaano, mpuli iliikulanga zintu zibotezya zyakachitika nibakali kubelekela Jehova mubuumi bwabo. Mwanaabo musimbi kali wakomena amulumaakwe amwanaabo balikubotelwaamwi ambabo.