Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 19

Luyando Abululami Kuti Teetwajatwa Kabotu

Luyando Abululami Kuti Teetwajatwa Kabotu

“Toli Leza uukkomanina bubi; kunyina mubi uukonzya kuzumanana kukkala anduwe.”—INT. 5:4.

LWIIMBO 142 Kujatisya Bulangizi Mbotujisi

ZITAYIIGWE *

1-3. (a) Kweendelana amajwi aali muli Intembauzyo 5:4-6, Jehova umvwa biyeni atala abubi? (b) Nkamboonzi nitukonzya kwaamba kuti kutajatwa kabotu kwabana takweendelani ‘amulawu waKristu’?

JEHOVA LEZA ulayizonda michito yoonse yabubi. (Bala Intembauzyo 5:4-6.) Ulakuzonda kutajatwa kabotu kwabana mumakani aakoonana! Mbutuli Bakamboni baJehova, tutobelezya Jehova akuzonda michito yakutajatwa kabotu kwabana alubo tatukuzumizyi kuti kuchitike achaali mumbungano yachiKristu alubo tatubakwabilili pe bantu bachita chibi chili boobu.—Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16.

2 Michito yoonse iili atala akutajatwa kabotu kwamwana, ikazyania ‘aamulawu waKristu!’ (Gal. 6:2) Nkamboonzi nitwaamba oobo? Mbuuli mbutwakayiya muchiiyo chakayinda, mulawu waKristu uswaanizya zintu zyoonse Jesu nzyaakayiisya mumajwi amumichito, uyeeme muluyando alubo usumpula bululami. MaKristu bakasimpe bajata bana munzila iipa kuti balimvwe kabakwabilidwe akuyandwa nkaambo batobelezya mulawu ooyu. Pesi kutabajata kabotu bana mumakani aakoonana, kutondeezya kutaba aandaba ambabo alubo nkubi loko nkaambo kupa kuti babonaanga taakwe uubakwabilila alubo uubayanda.

3 Zilawusisya kuti kutajatwa kabotu kwabana mumakani aakoonana kulikuchitika munyika yoonse alubo kulikuswaanizya amaKristu bakasimpe. Nkamboonzi nikuli boobo? Nkaambo ‘bantu babi abasilweeno’ balizwide munyika alubo bamwi balakonzya kuba mumbungano. (2 Tim. 3:13) Kuyungizya waawo, bamwi bamumbungano, bakazundwa amuuya wakuyanda kuzuzikizya ziyandwa aamibili yabo alubo bakasika aachiimo chakujata bana munzila iitali kabotu mumakani aakoonana. Atubone kuti nkamboonzi kujata bana munzila iitali kabotu mumakani aakoonana nichili chibi chipati. Kuzwa waawo, tulalanga-langa kuti kujana baalu bachita biyeni kuti umwi muntu wachita chibi chipati akuti kujana bazyali babakwabilila biyeni bana babo. *

NCHIBI CHIPATI

4-5. Nkamboonzi kutajatwa kabotu kwamwana nikuli kumubisizya?

4 Kutajatwa kabotu kwamwana mumakani aakoonana, kupa kuti bantu bakataazikane kwachiindi chilamfu. Michito eeyi ilakonzya kukataazya sikutajatwa kabotu, kuswaanizya abantu mbakkalaabo, bamumpuli abakombinyina. Kutajatwa kabotu kwamwana nchibi chipati loko.

5 Nkubisizya sikutajatwa kabotu. * Nkubisya kupati loko kuchita chintu chichisya myoyo yabamwi akupa kuti bakataazikane. Mbuuli mbutuzoobona muchiiyo chitobela, muntu uutamujati kabotu mwana mumakani aakoonana, upa kuti mwana akataazikane munzila zyiingi. Upa kuti mwana atamusyomi akuti alimvwe katakwabilidwe. Bana beelede kukwabililwa kumichito eeyi mibi alubo bantu bakajatwa munzila iitali kabotu, beelede kuumbulizigwa akugwasigwa.—1 Tes. 5:14.

6-7. Nkamboonzi kutamujata kabotu mwana mumakani aakoonana nikuli kubisizya mbungano amfulumende?

6 Nkubisizya mbungano. Muntu wamumbungano wakajata mwana munzila iitali kabotu upa kuti mbungano ibe aampuwo mbi. (Mt. 5:16; 1 Pet. 2:12) Kuchita oobo takuli kabotu pe kuli bamwi mumbungano nkaambo balikubeleka changuzu “kulwanina lusyomo” lwabo. (Jud. 3) Bantu batachinchi alubo bachita michito iili boobu iipa kuti mbungano ibe aampuwo mbi, tatubazumizyi kuti bayinkilile kunembo kabali mumbungano.

7 Nkubisizya mfulumende. MaKristu beelede ‘kulibombya kubeendelezi.’ (Rom. 13:1) Tutondeezya kuti tulabalemeka beendelezi bamfulumende kwiinda mukuswiilila milawu njibabikkide. Kuti umwi mumbungano watyola mulawu wamfulumende mbuuli wakutamujata kabotu mwana, unooli ulikubisizya mfulumende. (Kozyanisya amuli Milimo 25:8.) Baalu tabakwe manguzu pe aakupa muntu watyola mulawu wamfulumende chisubulo. Nikuba boobo, tabamukwabilili pe muntu wajata mwana munzila iitali kabotu kuti atapegwi chisubulo. (Rom. 13:4) Sikubisya utebula nchaakabyala.—Gal. 6:7.

8. Jehova ukubona biyeni kubisizya bamwi?

8 Kwiinda zyoonse, nkubisizya Leza. (Int. 51:4) Kuti muntu wabisizya umwi muntu, unooli wabisizya Jehova. Atulange-lange chikozyano chili muMulawu Leza ngwaakapede maIsrayeli. Mulawu wakali kwaamba kuti muntu wakali kubbida mweenzinyina, wakali kutondeezya ‘kutasyomeka kuli Jehova.’ (Lev. 6:2-4) Nisimpe kuti muntu wamumbungano wakajata mwana munzila iitali kabotu alubo wakapa kuti alimvwe katakwabilidwe, utondeezya kutasyomeka kuli Leza. Sikubisya upa kuti zina lyaJehova litalemekwi. Nkinkaako, kutamujata kabotu mwana nchibi chisesemya kuli Leza alubo tweelede kukutantamuka.

9. Makani aali atala anzi aazwa muMagwalo, mbunga yaJehova ngiyakapupulula alubo nkamboonzi?

9 Muminyaka yakayinda, mbunga yaJehova yakapupulula makani miingi aazwa muMagwalo aali atala aakutajatwa kabotu kwabana. Zimwi zyiiyo zijanika muNgaziyakulinda aAmubuke!, zyakapandulula mbubakataazikana bantu bakajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana ambubakonzya kugwasigwa akuumbulizigwa abazyali mbubeelede kukwabilila bana babo. Kuyungizya waawo, mbunga ipa baalu malayilile aazwa muMagwalo aatondeezya nzibeelede kuchita kuti umwi mumbungano wachita chibi chili boobo. Alubo chiindi achiindi mbunga ilaalanga-langa malayilile ngiipa baalu kuchitila kuti bazibe nzibeelede kuchita kuti kwaba zyiimo zili boobo alubo ilaabambulula malayilile aaya. Eezi zichitilwa kuti baalu bakkale kabatobelezya mulawu waKristu akuti baalange-lange chaluyando achabululami makani aaya kuti umwi muntu wajata mwana munzila iitali kabotu.

NZIBACHITA BAALU KUTI UMWI WACHITA CHIBI CHIPATI

10-12. (a) Chiindi baalu nibalanga-langa makani aali atala amuntu wakachita chibi chipati, bakkala kabayeeyaanzi alubo nziizili zintu nzibayeeyesesya? (b) Kweendelana amajwi aali muli Jakobo 5:14, 15, baalu bachitaanzi?

10 Chiindi baalu nibalanga-langa makani aali atala amuntu wakachita chibi chipati, bakkala kabayeeya kuti mulawu waKristu uyanda kuti bajate butanga munzila yaluyando akuti bachite zili kabotu alubo munzila iiluleme mumeso aaLeza. Eezi zyaamba kuti beelede kuyeeyesesya zintu zyiingi chiindi nibamvwa kuti umwi mumbungano wakachita chibi chipati. Chintu chipati baalu nchibabikkila maanu, nkusalazigwa kwazina lyaLeza. (Lev. 22:31, 32; Mt. 6:9) Alubo babikkila maanu kukugwasya bakombinyina basyomeka mumbungano kuti bakkale kabali aafwiifwi aJehova akuumbulizya akugwasya aabo bakatajatwa kabotu.

11 Kuyungizya waawo, kuti sikubisya kali wamumbungano, baalu baleezya kumugwasya kuti abambulule bweenzinyina mbwaakali aabo aJehova. (Bala Jakobo 5:14, 15.) MuKristu uuzundwa aamizeezo mibi akuchita chibi chipati, utondeezya kuti ulachiswa mubukombi. Eezi zyaamba kuti ngatachikwe bweenzinyina buli kabotu aJehova. * Baalu bali mbuuli madokotela nkaambo baleezya ‘kuponia ooyo uuchisidwe [chaamba sikubisya].’ Malayilile ngibamubuzya aazwa muMagwalo alakonzya kumugwasya kuti abambulule bweenzinyina aLeza alubo eezi zilakonzya kuchitika kuti wachincha choonzyo.—Mil. 3:19; 2 Kor. 2:5-10.

12 Zili aantanganana kuti baalu bali amulimu mupati. Balabuyanda butanga mbubapedwe aaLeza. (1 Pet. 5:1-3) Bayanda kuti bakombinyina balimvwe kabakwabilidwe mumbungano. Nkinkaako, bachita chakufwambaana chiindi nibamvwa atala awumwi muntu wachita chibi chipati, kuswaanizya achakutamujata kabotu mwana. Bachitaanzi? Langa mibuzyo iijanika kumatalikilo a fuka 13 15, a 17.

13-14. Baalu balayiswiilila na milawu yamfulumende iili atala akubuzya basimilawu kuti mwana wajatwa munzila iitali kabotu? Pandulula.

 13 Baalu balayiswiilila na milawu yamfulumende iili atala akubuzya basimilawu kuti mwana wajatwa munzila iitali kabotu? Iiyi, balayiswiilila. Muzisi mwiijanika milawu iili atala akubuzya basimilawu kuti mwana taajatwa kabotu, baalu balayiswiilila. (Rom. 13:1) Milawu eeyi tayikazyanyi amilawu yaLeza pe. (Mil. 5:28, 29) Nkinkaako, kuti bamvwa kuti kuli muntu wajata mwana munzila iitali kabotu, chakufwambaana ngabakumbila kugwasigwa amutabi kuti bazibe nzibeelede kuchita.

14 Baalu ngababuzya sikutajatwa kabotu abazyali bakwe abaabo bali aaluzibo atala amakani aaya, kuti balakonzya kubuzya basimilawu atala akutajatwa kabotu kwamwana. Pesi kutegwani kuti sikubisya kali wamumbungano akuti nzyaakachita zyakazibwa abantu biingi? MuKristu wabuzya basimilawu atala amakani aaya, weelede kulipa mulandu wakuti wapa kuti zina lyaLeza litalemekwi na? Peepe, nkaambo sikubisya nguwe uunga wapa kuti zina lyaLeza litalemekwi.

15-16. (a) Kweendelana amajwi aali muli 1 Timoteyo 5:19, nkamboonzi nikuyandikana bakamboni babili baalu kabatanapanga kkomiti yakubeteka? (b) Niinzi baalu nzibachita kuti bamvwa kuti kuli umwi wamumbungano wakajata mwana munzila iitali kabotu?

 15 Nkamboonzi nikuyandikana bakamboni babili baalu bamumbungano kabatanapanga kkomiti yakubeteka? Kuchita oobo kweendelana aamalayilile aasumpukide aabululami aajanika muBbayibbele. Kuti muntu wakaka kuti wakachita chibi chipati, kweelede kuba bakamboni babili, baalu kabatanapanga kkomiti yakubeteka. (Dt. 19:15; Mt. 18:16; bala 1 Timoteyo 5:19.) Eezi zyaamba kuti kweelede kuba bakamboni babili na kuti umwi muntu abuzye basimilawu kuti kuli muntu wakajata mwana munzila iitali kabotu? Peepe. Eezi teenzizyo pe ziyandikana kuti baalu naakuti bamwi babuzye basimilawu atala amulandu.

16 Kuti baalu bamvwa kuti kuli muntu wamumbungano wakajata mwana munzila iitali kabotu, baleezya kubelesya milawu yamfulumende iili atala akubuzya basimilawu alubo babelesya malayilile aazwa muBbayibbele kuti babone kuti kuleelela na kuti kupangwe kkomiti yakubeteka. Kuti sikubisya taazumina kuti uli aamulandu, baalu balakumbila bakamboni babili bazi zyakachitika kuti baambe nzibazi. Kuti bantu babili, wakabuzya baalu awumwi kamboni baamba kuti sikubisya wakamujata munzila iitali kabotu mwana, baalu balapanga kkomiti yakubeteka. * Pesi kuti umwi kamboni katawo, tazyaambi kuti ooyo wakabuzya baalu wakabeja. Nikuba kuti bakamboni babili teebajanika baamba kuti sikubisya wakajata mwana munzila iitali kabotu mumakani aakoonana, baalu balaziba kuti kweelede sikubisya kuli chibi nchaakachita chikataazya bamwi. Baalu banoobagwasya akubawumbulizya bantu bakachitikilwa chibi chili boobo. Kuyungizya waawo, baalu banoobikkila maanu kuti bakwabilile bantu bali mumbungano kuli sikubisya.—Mil. 20:28.

17-18. Kkomiti yakubeteka ibeleka mulimuunzi? Pandulula.

 17 Kkomiti yakubeteka ibeleka mulimuunzi? Bbala lyakuti “kubeteka,” talyaambi kuti baalu babeteka sikubisya kuti babone kuti uyandikana kupegwa chisubulo na abasimilawu akaambo kakutyola mulawu. Alubo tabagwasilizyi basimilawu kuti basunge sikubisya, nikuba boobo milandu iili boobo bayisiya mumaboko aabasimilawu. (Rom. 13:2-4; Tit. 3:1) Pesi baalu balabeteka naakuti kulanga-langa kuti sikubisya uleelela na kuti ayinkilile kunembo kali mumbungano.

18 Baalu nibapanga kkomiti yakubeteka, babeteka zintu zili aachakuchita abukombi luzutu. Babelesya Bbayibbele kuti libagwasye kubona kuti sikubisya wachincha na choonzyo. Kuti taachincha, ulagwisigwa mumbungano alubo mumbungano kulaambilizigwa kuti tachili Kamboni waJehova pe. (1 Kor. 5:11-13) Pesi kuti wachincha, ulakonzya kwiinkilila kunembo kali mumbungano. Nikuba boobo, baalu balamubuzya kuti tachikonzyi pe kujana zilongezyo mumbungano naakuti kuba aayimwi milimu kwaminyaka myiingi naakuti kwabuumi bwakwe boonse. Kabayanda kukwabilila bana, baalu balakonzya kuchenjezya bazyali chakusisikizya, mumbungano kuti kabalanga bana babo mbubaliswaanizya asikubisya. Nibachita oobo, baalu tabaambi pe kuti mbaani mbaakabisizya sikubisya.

MBUMUKONZYA KUKWABILILA BANA BANU

Bazyali bali kukwabilila bana babo atala akutajatwa kabotu mumakani aakoonana kwiinda mukubayiisya makani aali atala akoonana kweendelana aminyaka yabo. Kuti bachite oobo, bazyali balikubelesya malayilile ngitupegwa aambunga yaLeza. (Langa fuka 19-​22)

19-22. Niinzi bazyali nzibakonzya kuchita kuti bakwabilile bana babo? (Langa chifanikisyo chili aachivumbyo.)

19 Mbaani bali aamulimu wakukwabilila bana kukutajatwa kabotu? Mbazyali. * Bana banu “ndukono luzwa kuli Jehova.” (Int. 127:3) Nibazyali, mulimu wanu kuti mukwabilile lukono oolu. Niinzi nzimukonzya kuchita kuti mukwabilile bana banu kukutajatwa kabotu?

20 Chakusaanguna, ziba nzikwaamba kujatwa munzila iitali kabotu. Ziba nzila nzibabelesya bantu bajata bana munzila iitali kabotu ambubabeena bana. Yezya kubona zyiimo naakuti bantu bakonzya kujata bana munzila iitali kabotu. (Tus. 22:3; 24:3) Utalubi kuti chiindi chiingi bantu bajata bana munzila iitali kabotu mbantu bana mbibazi ambibasyoma.

21 Chabili, kkala kwaambuuzyania kabotu abana bako. (Dt. 6:6, 7) Eezi zyaamba kuti weelede kuba muswiilizi uuli kabotu. (Jak. 1:19) Weelede kuziba kuti chiindi chiingi bana bajatwa munzila iitali kabotu balayoowa kwaamba. Chimwi chiindi balayoowa akaambo kakuti ngababonaanga tukoozisyoma nzibaamba naakuti muntu wakabajata munzila iitali kabotu ulakonzya kubayoosya naakuti kubabuzya kuti batabuzyi muntu. Kuti wabona kuti kuli chitali kabotu kumwanaako, buzya mibuzyo munzila iili kabotu uswiilisisye makani nganoowamba.

22 Chatatu, yiisya bana bako. Babuzye nzibeelede kuziba atala amakani aakoonana kweendelana aminyaka yabo. Bayiisye mbubeelede kuchita akusandula muntu uuyanda kubajata munzila iitali kabotu. Belesya makani aakagwisigwa aambunga yaLeza aatondeezya mbukonzya kukwabilila bana bako.—Langa kabbokesi kati, “ Liyiisye Alubo Uyiisye Bana Bako.”

23. Kutajatwa kabotu kwabana mumakani aakoonana tukubona biyeni alubo nguuli mubuzyo uuzoosandulwa muchiiyo chitobela?

23 Mbutuli Bakamboni baJehova, kutajatwa kabotu kwabana mumakani aakoonana tukubona kachili chibi chipati. Mbungano zyesu tazibakwabilili pe bantu babisizya bana kuti bapegwe chisubulo chibeelede nkaambo tuswiilila mulawu waKristu. Kujana twabagwasya biyeni bakombima bakajatwa munzila iitali kabotu? Mubuzyo ooyu uzoosandulwa muchiiyo chitobela.

LWIIMBO 103 Beembezi Nzipego Mubantu

^ par 5 Muchiiyo eechi, tulalanga-langa bana mbubakonzya kukwabililwa kuti batajatwi munzila iitali kabotu mumakani aakoonana. Alubo tulabona baalu mbubakonzya kukwabilila mbungano abazyali mbubakonzya kukwabilila bana babo.

^ par 3 BUPANDULUZI BWAMABALA: Kutajatwa kabotu kwamwana mumakani aakoonana kuchitika chiindi muntu mupati nabelesya mwana kuti azuzikizye chiyandisyo chakwe mumakani aakoonana. Kuswaanizya koonana; koonana kumatako; kubikka chizo chakuzyazya kumulomo naakuti kujata zizo zyamubili zyakuzyazya, nkolo, matako; naakuti imwi michito yakutalilemeka. Nikuba kuti chiindi chiingi bana batajatwi kabotu mbasimbi pesi abalombe balakonzya kutajatwa kabotu. Nikuba kuti chiindi chiingi bantu bachaalumi mbabo bajata bana munzila iitali kabotu pesi abachanakazi balazichita.

^ par 5 BUPANDULUZI BWAMABALA: Muchiiyo eechi amuli chitobela, bbala lyakuti “sikutajatwa kabotu,” lyaamba muntu wakajatwa munzila iitali kabotu mumakani aakoonana kachili mwana. Twabelesya bbala eeli kuti tutondeezye kuti mwana ngazyamuchisa, ngawasungilizigwa biya akuti takwe mulandu pe.

^ par 11 Kuti muntu wachita chibi chipati akaambo kakuti ulachiswa mubukombi, tazyaambi kuti nzyaakachita zili kabotu. Sikubisya unooli aamulandu akaambo kakutasala kabotu akuchita chibi alubo Jehova uyoomubeteka akaambo kachibi eecho.—Rom. 14:12.

^ par 16 Eezi tazyaambi kuti mwana weelede kubawo chiindi baalu nibaambuula aasikubisya. Pesi muzyali naakuti umwi muntu mwana ngwasyoma, ngwaakabuzya zyakachitika, ulakonzya kubuzya baalu alubo kuchita oobo kupa kuti mwana atakataazikani loko.

^ par 19 Malayilile aaya aabazyali alabeleka nikuba kubantu balelede bana batali babo.