1. Jesu wakabasiila chikozyano chili batobeli bakwe alubo bakachita biyeni? (Langa chifanikisyo chili achivumbyo.)

JESU naakali aanyika wakazumanana kuchita mulimu wakukambawuka alubo uyanda kuti batobeli bakwe bazumanane kukambawuka mbuli mbaakachita. (Joh. 4:35, 36) Jesu abasikwiiya bakwe bakali basungu mumulimu wakukambawuka. (Lk. 10:1, 5-11, 17) Pesi chiindi Jesu naakasungwa akujayigwa basikwiiya bakwe teebakachilikwe chiyandisyo pe atala amulimu wakukambawuka. (Joh. 16:32) Jesu naakabusigwa wakasungwaazya basikwiiya bakwe kuti bazumanane kukambawuka. Naakabweeda kujulu basikwiiya bakwe bakaba basungu loko kukambawuka zyakuti basinkondonyina bakaamba kuti: “Amubone! Mwazuzya Jerusalemu yoonse anjiisyo zyanu.”—Mil. 5:28.

2. Jehova wakawulongezya biyeni mulimu wakukambawuka?

² Jesu wakazulwida maKristu bakusaanguna mumulimu wakukambawuka alubo Jehova wakabalongezya kwiinda mukupa kuti bantu biingi batambule mulumbe ngubakali kukambawuka. Muchikozyano, muPentekkoste 33 C.E., bantu basika ku3 000 bakabbabbatizigwa. (Mil. 2:41) Namba yabasikwiiya yakayungizya loko. (Mil. 6:7) Alubo Jesu wakaamba kuti kumazuba aakumamanino bantu biingi bakali kuyootambula makani mabotu.—Joh. 14:12; Mil. 1:8.

3-4. Nkamboonzi muli zimwi nyika nikuli kuyumu kukambawuka alubo tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

³ Toonse tuleezya amanguzu eesu oonse kuti tuzumanane kukambawuka. Muli zimwi nyika nkuuba kuchita oobo. Nkamboonzi? Nkaambo kujanika bantu biingi bali aachiyandisyo chakwiiya Bbayibbele. Pesi muli zimwi nyika kukambawuka nkuyumu nkaambo bantu tabajaniki pe mumaanda alubo bamwi tabakwe chiyandisyo pe.

⁴ Kuti kukkala mundawu mulimu wakukambawuka nkuuli  muyumu, zintu zili muchiiyo eechi zilakonzya kukugwasya. Muchiiyo eechi, tulalanga-langa zyakachitwa aabamwi kuti bakonzye kukambawukila bantu biingi. Alubo tulalanga-langa kuti nkamboonzi nitweelede kuzumanana kukambawuka kazitakwe ndaba kuti bantu balawuswiilila na mulumbe wesu naakuti pe.

5. Mbuyumu-yumuunzi bamwi basikupupulula mbubaswaana?

⁵ Bamwi Bakamboni bakkala mundawu zili aamaanda atazumizigwi pe kunjila. Eezi zipa kuti kubayumine kukambawukila bantu bakkala mundawu eezyo. Alubo kuli zimwi ndawu basikupupulula balakonzya kusika mumaanda aabantu pesi penzi ndibajana ndyakuti bantu biingi nga tabawo pe. Bamwi basikupupulula bakkala mundawu zili aamyuunzi miche. Nkinkaako, beenda misinzo milamfu kuti bakakambawukile muntu uumwi alubo chimwi chiindi balakonzya kutamujana pe. Kuti katuswaana aabuyumu-yumu oobu tatweelede kuleka kukambawuka. Pesi niinzi nzitweelede kuchita kuti tuzunde buyumu-yumu oobu akuti tuzwidilile mumulimu wakukambawuka?

6. Mulimu wesu wakukambawuka ukozyenie biyeni amulimu wamuntu uuteya baswi?

⁶ Jesu wakakozyanisya mulimu wakukambawuka amulimu wamuntu uuteya baswi. (Mk. 1:17) Chimwi chiindi muntu uuteya ulakonzya kwiinka kukuteya pesi katakwe baswi mbaacha pe. Nikuba boobo, talengwaani pe. Ulachincha chiindi, ndawu anzila yakuteya aayo. Andiswe mbutweelede kuchita mumulimu wesu wakukambawuka. Kwalino atulange-lange zintu nzitukonzya kuchita.

7. Niinzi zikonzya kuchitika kuti twakambawuka chiindi bantu nibajanika mumaanda aabo?

⁷ Yezya kuyanduula bantu aachiindi chisiyene-siyene. Tuyoojana bantu biingi kuti tweezya kubakambawukila chiindi nibajanika mumaanda aabo. Kuti umwi muntu katajaniki pe tweelede kweezya kumuyanduula aachiindi chisiyene. Bamwi bakwesu abachizi bakabona kuti kukambawuka sikati naakuti goko kulagwasya nkaambo bantu biingi nga mpubali mumaanda aabo alubo nga tabalibbizi pe. Alubo ulakonzya kuchita zichitwa awumwi mwaalu uutegwa David. Chiindi nibali kukambawuka aang’anda ang’anda, nga babweedela mumaanda ngibajanide kakutakwe bantu kumasaangunino. David wakaamba kuti: “Nga twajana bantu biingi chiindi nitwabweedela.” *

8. Lugwalo lwa Mukambausi 11:6 lutusungwaazyaanzi?

⁸ Tweelede kuzumanana kuyanduula bantu batajaniki pe mumaanda. Eezi nzizyo nzitusungwaazigwa alugwalo luzulwida chiiyo eechi. (Bala Mukambausi 11:6.) David waambwa mufuka lyayinda wakazumanana kuyanduula bantu batajaniki mumaanda. Aali iimwi ng’anda wakazoojana muntu nikuba kuti wakali waba aachiindi kabweedela pesi katamujani. Mwaalumi ooyo wakaba aachiyandisyo chakwiiya Bbayibbele alubo wakati: “Ndaba aaminyaka iisika ku8 kandikkala ookuno pesi nkakusaanguna kuswayigwa aBakamboni baJehova.” David wakaamba kuti: “Ndakabona kuti, kuti twabeleka changuzu kuti tuyanduule bantu chiindi nibajanika mumaanda, tuyoojana bantu baswiilila.”

9. Niinzi nzibachita bamwi basikupupulula kuti bakambawukile bantu batajaniki pe mumaanda?

⁹ Yezya kukambawukila mundawu zisiyene-siyene. Bamwi basikupupulula bakachincha ndawu nzibakambawukila kuti bakonzye kukambawukila bantu batajaniki pe mumaanda. Muchikozyano, bamwi bakambawukila  mumigwagwa naakuti kubelesya tungolo kuchitila kuti bakambawukile bantu mbibatakonzyi pe kujana mumaanda aabo naakuti bakkala mumaanda aatanjiliki pe. Alubo basikupupulula biingi bakabona kuti bantu balaswiilizya naakuti kutambula mabbuku chiindi nibali kumapakki, kumisika akuzintoolo. Umwi mulangizi wabbazu wakuBolivia wakaamba kuti: “Nga twayinka kumisika naakuti kuzintoolo kuma1:00 kaziya kuma3:00 sikati nkaambo tulizi kuti bantu nga tabakwe makkasitoma miingi pe. Bantu aaba nga baswiilizya alubo nga twajana zyiiyo zyaBbayibbele.”

10. Nziizili zimwi nzila nzukonzya kubelesya kuti ukambawukile bantu batajaniki pe mumaanda?

¹⁰ Yezya kubelesya nzila zyakukambawuka zisiyene-siyene. Atuteedi weezya kubweedela muntu naakuti kumuyanduula aachiindi chisiyene pesi tulikumujana pe. Nziizili zimwi nzila nzukonzya kubelesya kuti ukambawukile muntu uuli boobu? Katarína wakati: “Nga ndalembela bantu mbinditajani pe mumaanda magwalo kandibabuzya zintu nzindalikuyanda kwaamba kaansinga ndabajana kabali aang’anda.” Twiiyaanzi? Yezya kubelesya nzila zisiyene-siyene kuti ukambawukile bantu bali muchilawu chanu.

11. Nkamboonzi bamwi bantu nibatatondeezyi chiyandisyo chiindi nitubakambawukila?

¹¹ Bamwi bantu tabatondeezyi chiyandisyo pe chiindi nitubakambawukila. Tabakwe lusyomo muli Leza alubo tabalisyomi pe Bbayibbele. Zipa kuti batasyomi muli Leza nkuti babona mapenzi avulide loko munyika. Alubo tabalisyomi pe Bbayibbele akaambo kakuti bapati  bazikombelo balyaamba kuti bapona kweendelana azili muBbayibbele pesi kabachita zintu zibi. Bamwi babonaanga Bbayibbele talikonzyi pe kubagwasya alubo babikkila maanu kumilimu yabo, kumpuli zyabo naakuti kuzintu zibakataazya. Pesi nga tulachita biyeni kuti tuzumanane kubotelwa nikuba kuti bantu mbitukambawukila kabatawuboni kuyandikana mulumbe ngutubakambawukila?

12. Kujana twalubelesya biyeni lugwalo lwa Bafilipi 2:4, chiindi nituli mumulimu wakukambawuka?

¹² Tondeezya kuti ulaandaba abantu mbukambawukila. Bantu biingi bakatali kuswiilila mulumbe ngutukambawuka bakazootondeezya chiyandisyo akaambo kakuti sikupupulula wakatondeezya kuti ulaandaba ambabo. (Bala Bafilipi 2:4.) Muchikozyano, David waambwa aajulu wakaamba kuti, “Kuti umwi muntu watondeezya kuti takwe chiyandisyo atala amakani ngitukambawuka tweelede kweezya kumvwisisisya kuti nkamboonzi nalikulimvwa oobo.” Kuti katuli aandaba ambabo bantu aabo balakonzya kuzibona. Balakonzya kuluba majwi ngitwakaamba pesi balakonzya kuyeeya nzila njitwakabajata aayo. Nikuba kuti umwi muntu tayandi kuswiilila makani mabotu ngitukambawuka pesi tulakonzya kutondeezya kuti tuli aandaba anguwe kwiinda munzila njitwaambuula aayo akuba bantu basangalizya.

13. Kujana twawuchincha-chincha biyeni mulumbe ngutukambawuka kuti weendelane azyiimo zyabantu mbitukambawukila?

¹³ Tulakonzya kutondeezya kuti tuli aandaba abantu mbitukambawukila kwiinda mukuchincha-chincha mulumbe wesu kuti weendelane azyiimo zyabo. Muchikozyano, kuli zimwi na zitondeezya kuti mwining’anda ulaabana? Kuti kakuli boobo, ulakonzya kubotelwa kuti twamukambawukila atala ambakonzya kukomezya kabotu bana bakwe ambakonzya kuba ampuli iibotelwa. Ng’anda njakkala mwining’anda itondeezya kuti ilikwabilidwe na? Tulakonzya kumukambawukila atala abantu mbubali kuyoowa akaambo kakuvula kwamilandu akuti Bbayibbele litondeezya kuti eezi zizoomana. Chiindi nitujana muntu ulaachiyandisyo tweelede kumugwasya kuti abone kuti Bbayibbele lilakonzya kumugwasya. Katarína waambwa aajulu wakaamba kuti: “Ndikkala kandiyeeya Bbayibbele mbulyakandigwasya mubuumi bwangu.” Eezi zyakapa kuti Katarína aambuule munzila iitondeezya kuti ulaachoonzyo atala azintu nzyalikwaambuula alubo bantu mbakambawukila balazibona.

14. Kweendelana alugwalo lwa Tusimpi 27:17, basikupupulula bagwasyania biyeni chiindi nibali mumulimu wakukambawuka?

¹⁴ Gwasigwa aabamwi. Pawulu wakayiisya Timotewo mbakonzya kukambawuka akuyiisya.  Alubo wakamusungwaazya kuti agwasye bamwi kuchita oobo. (1 Kor. 4:17) Mbuli Timotewo tulakonzya kujana lugwasyo kuzwa kubakwesu abachizi bali aaluzibo. (Bala Tusimpi 27:17.) Atulange-lange chikozyano chamukwesu uutegwa Shawn. Shawn wakali kupayona mundawu muli bantu balemeka loko chikombelo chabo. Niinzi zyakamugwasya kuti azumanane kukambawuka? Wakati: “Chiindi nitwakali kuzwa kuliimwi ng’anda amuntu ngundakali kukambawuka aawe, twakali kwaambuula atala ambutukonzya kuyungizya luzibo lwesu mukuyiisya. Muchikozyano, twakali kwaambuula atala azintu nzitwachita kumuntu ngutwazwa kukambawukila ambutukonzya kubambulula kuti twaswaanana aachiimo chikozyenie.”

15. Nkamboonzi nitweelede kukomba chiindi nituya mumulimu wakukambawuka?

¹⁵ Komba kuli Jehova kuti akugwasye. Chiindi choonse nuyanda kwiinka mumulimu wakukambawuka weelede kukumbila Jehova kuti akugwasye. Nkamboonzi? Nkaambo tuyanda muuya uusalala kuti utugwasye chiindi nituli kuchita mulimu ooyu. (Int. 127:1; Lk. 11:13) Chiindi nukomba kuli Jehova mubuzye mpuyanda kuti akugwasye. Muchikozyano, mukumbile kuti akugwasye kujana bantu bali aachiyandisyo alubo bayanda kuswiilila, mpawo uchite kweendelana ankombyo yako kwiinda mukukambawukila bantu boonse mbuswaana.

16. Kubala akuyanduulisisya kutugwasya biyeni?

¹⁶ Jana chiindi chakubala akuyanduulisisya. Jwi lyaLeza lyaamba kuti: “Muzyibe kuyanda kwa Leza, ikubotu, kutambulika alimwi kulondokede.” (Rom. 12:2) Kuti twajana chiindi chakubala akuyanduulisisya ziyoopa kuti tube aachoonzyo atala azintu nzitusyoma. Mpawo tuyootondeezya kuti tulaachoonzyo atala azintu nzitwaambuula chiindi nituli kukambawuka. Katarína wakaamba kuti: “Ndakabona kuti ndakeelede kuyungizya luzibo lwangu atala azimwi njiisyo zyamuBbayibbele ziyandikana. Nkinkaako ndakabala akuyanduulisisya atala abumboni butondeezya kuti kuli Mulengi, Bbayibbele ndiJwi lyaLeza akuti Leza ulaambunga yakwe njabelesya aanyika.” Kubala akuyanduulisisya kwakagwasya Katarína kuti abe aalusyomo lusimide akuti abotelwe mumulimu wakukambawuka.

17. Nkamboonzi Jesu naakazumanana kukambawuka?

¹⁷ Jesu wakazumanana kukambawuka nikuba kuti bamwi bantu teebakali kumuswiilila pe. Nkamboonzi? Nkaambo wakalizi mbukuyandikana kuti bantu bazibe kasimpe alubo wakali kuyanda kuti bantu biingi bazibe mulumbe uli atala aBwaami. Wakalizi kuti nikuba bantu bakatali kumuswiilila kumasaangunino bakali kuyookonzya kumuswiilila mukuya kwachiindi. Muchikozyano, kwaminyaka iili 3 ahafu Jesu njaakakambawuka, taakwe mwanikaakwe wakaba sikwiiya. (Joh. 7:5) Pesi naakabusigwa banike bakwe bakazooba maKristu.—Mil. 1:14.

18. Nkamboonzi nitweelede kuzumanana kukambawuka?

¹⁸ Tweelede kuzumanana kukambawuka nkaambo tatuzi pe kuti ngwani utazootambule mulumbe wesu. Bamwi zibatolela chiindi kuti batambule mulumbe wesu. Nikuba aabo batatuswiilili balakonzya kubona kulijata kabotu nkutuchita alubo eezi zilakonzya kupa kuti ‘bamulemeke Leza.’—1 Pet. 2:12.

19. Kweendelana alugwalo lwa 1 Bakorinto 3:6, 7, niinzi nzitweelede kuziba?

¹⁹ Tutalubi kuti mulimu wesu ngwakubyala akutiliila pesi uukomezya nguLeza. (Bala 1 Bakorinto 3:6, 7.) Getahun uukkala kuEthiopia  wakaamba kuti: “Kwaminyaka yiinda ku20 ndime andilikke ndakali Kamboni nkundikkala. Pesi lino kwakaba basikupupulula bali 14, uumwi tanabbabbatizigwa pe mpo bali 13 kuswaanizya mwanakazi wangu abana besu batatu balibbabbatizidwe. Chimwi chiindi namba yabantu banjila miswaangano nga yasika kuma32.” Getahun ulabotelwa kuti wakazumanana kukambawuka alubo wakalindila Jehova kuti akweele bantu bali aamyoyo iibombede kuti baze mumbunga yakwe.—Joh. 6:44.

20. Tukozyenie biyeni abantu bafutula bantu bachitikilwa penzi?

²⁰ Buumi bwabantu boonse bulayandikana kuli Jehova. Utupede chilongezyo chakuti tubelekaamwi aMwanaakwe kukubungania bantu bazisi zyoonse mamanino kaatanasika. (Hag. 2:7) Mulimu wesu wakukambawuka ulikozyenie amulimu uuchitwa aabantu batumwa kuti bakafutule bantu bachitikilwa apenzi kumayini. Nikuba kuti bantu aaba nga bafutula bantu bache pesi boonse nga bachita mulimu uuyandikana. Eezi zilikozyenie anzituchita mumulimu wesu wakukambawuka. Tatuzi pe kuti mbantu bangane batazoofulwe nyika yaSaatani niyaakunyonyoonwa. Pesi Jehova ulakonzya kubelesya umwi awumwi wesu kuti tubagwasye. Andreas uukkala kuBolivia wakati: “Mbantu biingi bagwasya muntu wiiya Bbayibbele kuti abbabbatizigwe.” Toonse atuzumanane kukambawuka. Kuti twachita oobo Jehova uyootulongezya alubo tuyoobotelwa nituchita mulimu ooyu.