Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 19

Bbuku lyaCiyubunuzyo Nga Lilakugwasya Biyeni Mazubaano?

Bbuku lyaCiyubunuzyo Nga Lilakugwasya Biyeni Mazubaano?

“Ulikkomene ooyo waabala cakupozya . . . majwi aabusinsimi oobu.”—CIY. 1:3.

LWIIMBO 15 Atumutembaule Mwana wa Jehova Mutaanzi Kuzyalwa!

ZITAYIIGWE *

1-2. Nkaakali kaambo kakusaanguna kapa kuti tuliyande bbuku lyaCiyubunuzyo?

 KULI nwaakali wakumbilwa aawumwi na kuti ulange mapikicha aakwe mu-alubbamu? Kweelede kuti nwaakali kulanga mapikicha aayo, wakali kubona bantu mbutazi pe. Pesi nwaakasika aaliimwi pikicha, wakayimikila akwiilangisisya. Nkamboonzi? Nkaambo anduwe muuli mupikicha eeyo. Chiindi nwaakali kulangisisya pikicha eeyo, wakasaanguna kuyeeya kuti yakabwezegwa kuli alubo lili. Wakasaanguna kuyeeya bantu boonse bali mupikicha eeyo. Zilaantanganana kuti wakayiyanda loko.

2 Bbuku lyaCiyubunuzyo lili mbuli pikicha eeyo. Nkamboonzi? Kuli twaambo tubili tupa kuti twaambe oobo. Kakusaanguna, bbuku eeli lyakalembelwa ndiswe. Vesi yakusaanguna yaamba kuti: “Ciyubunuzyo cakapegwa a Jesu Kristo, eeco Leza ncaakamupa kuti atondezye bazike bakwe izintu zyeelede kucitika lino-lino.” (Ciy. 1:1) Bbuku eeli teelyakalembelwa bantu boonse pe pesi lyakalembelwa ndiswe, tubakombi baLeza bakasimpe. Mbuli bakombi baJehova, tazitugambyi pe kuziba kuti andiswe tuli kutola lubazu mukuzuzikizigwa kwabupolofita buli mubbuku eeli. Chiindi nitubala bbuku eeli, nga tulikubala zintu zitujatikizya mubuumi bwesu.

3-4. Bupolofita buli mubbuku lyaCiyubunuzyo bwakazuzikizigwa lili alubo eezi zipa kuti tuchiteenzi?

3 Chimwi chipa kuti tuliyande bbuku lyaCiyubunuzyo nchakuti tulichizi chiindi nibuli kuzuzikizigwa bupolofita buli mubbuku eeli. Mwaapostolo Johane wakaamba chiindi eecho naakati: “Kwiinda mumuuya ndakazikuba mubuzuba bwa Mwami.” (Ciy. 1:10) Chiindi Johane naakalemba majwi aaya mu96 C.E., ‘buzuba bwaMwaami’ bwakachili kule kuti busike. (Mt. 25:14, 19; Lk. 19:12) Kweendelana abupolofita buli muBbayibbele, buzuba oobo bwakatalika mu1914 chiindi Jesu naakabikkwa aachuuno chaBwaami kujulu. Kuzwa mumunyaka ooyo, bupolofita buli muli Ciyubunuzyo buswaanizya bakombi baLeza bwakasaanguna kuzuzikizigwa. Nichoonzyo, tulikupona “mubuzuba bwa Mwami.”

4 Akaambo kakuti tulikupona muchiindi chiyandikana, tweelede kuswiilila malayilile aajanika muli Ciyubunuzyo 1:3 aakuti: “Ulikkomene ooyo waabala cakupozya alimwi abaabo bamvwa majwi aabusinsimi oobu, alimwi ibatobela zintu zilembedwe mumo, nkaambo ciindi cibikkidwe cilaafwaafwi.” Nisimpe, kulayandikana kuti twaabale “cakupozya” naakuti kwaabala zimvwika kuti tumvwe “majwi aabusinsimi oobu” akwaatobela. Pesi ngaali majwi aayo ngitweelede kutobela?

BAACHOONZYO CHAKUTI BUKOMBI BWAKO BULATAMBULIKA KULI JEHOVA

5. Bbuku lyaCiyubunuzyo litondeezya biyeni kuti kulayandikana kuti tuchite zintu zipa kuti bukombi bwesu butambulike kuli Jehova?

5 Kuzwa kumatalikilo aabbuku lyaCiyubunuzyo, twiiya kuti Jesu ulizizi zyoonse zichitika mumbungano yamaKristu. (Ciy. 1:12-16, 20; 2:1) Tuzizi biyeni? Jesu wakazitondeezya eezi kumilumbe njaakapa mbungano zili 7 zyakuAsiya Mayina. Mumilumbe eeyo, wakapa malayilile aakagwasya maKristu bakusaanguna aakali kuyoobagwasya kuti bachite zintu zipa kuti bukombi bwabo butambulike kuli Jehova. Milumbe eeyo ilatugwasya andiswe mazubaano. Twiiyaanzi? Muzulwidi wesu Jesu Kristu, ulizizi kuti tuli aabweenzuma bulibiyeni aJehova. Nguwe uulikutuzulwida akutukwabilila mazubaano alubo taakwe chimwiinda kumbali pe. Ulizizi zintu nzitweelede kuchita kuti bukombi bwesu butambulike kuli Jehova. Ngaali malayilile ngaakaamba ngitweelede kuswiilila mazubaano?

6. (a) Kweendelana alugwalo lwa Ciyubunuzyo 2:3, 4, ndiilili penzi ndyaakaamba Jesu kumbungano yakuEfeso? (b) Twiiyaanzi kuzwa kumakani aaya?

6 Bala Ciyubunuzyo 2:3, 4. Tatweelede kuleka kutondeezya kuti tulamuyanda Jehova mbuli mbutwakali kuchita kumasaangunino. Mulumbe Jesu ngwaakapa maKristu bakuEfeso wakatondeezya kuti bakali kulisimya akuzumanana kubelekela Jehova nikuba kuti bakali kuswaanana aabuyumu-yumu busiyene-siyene. Nikuba boobo, teebakachili kutondeezya luyando ndubakali kutondeezya kumasaangunino. Nkinkaako, bakeelede kubusilizya luyando oolo kuchitila kuti bukombi bwabo butambulike. Andiswe mazubaano tweelede kulisimya alubo katuli aatwaambo tubotu tupa kuti tuchite oobo. Leza talangi zintu nzituchita luzutu pesi ulanga kuti nkamboonzi nituzichita. Makanze eesu waabona kayandikana loko. Uyanda kuti tumukombe akaambo kakuti tulamuyanda amoyo woonse akuti tulamulumba.—Tus. 16:2; Mk. 12:29, 30.

7. (a) Kweendelana alugwalo lwa Ciyubunuzyo 3:1-3, ndiilili penzi ndyaakaamba Jesu kumbungano yakuSarde? (b) Twiiyaanzi kuzwa kumakani aaya?

7 Bala Ciyubunuzyo 3:1-3. Tatweelede koona pe mubukombi. Mbungano yakuSarde yakali aapenzi lisiyene azimwi mbungano. Kumasaangunino, bakali kuchita kabotu mubukombi pesi mukuya kwachiindi bakasaanguna kutontola. Jesu wakababuzya kuti ‘basinsimuke.’ Eezi zituyiisyaanzi? Nisimpe kuti Jehova tayilubi pe milimu yesu. (Heb. 6:10) Pesi tatweelede kuyeeya kuti akaambo kakuti twakabelekela Jehova chiindi, takuchiyandikani pe kuti tuzumanane kumubelekela. Kulakonzeka kuti tatuchikonzyi pe kuchita zyiingi akaambo kazyiimo pesi tweelede kuchita zyoonse nzitukonzya “mumulimo wa Mwami” akukkala katulibambilide kusikila kumamanino.—1 Kor. 15:58; Mt. 24:13; Mk. 13:33.

8. Twiiyaanzi kuzwa kumajwi aali muli Ciyubunuzyo 3:15-17 Jesu ngaakabuzya mbungano yakuLawodikkeya?

8 Bala Ciyubunuzyo 3:15-17. Tweelede kuba basungu alubo tuchite milimu yabukombi amoyo woonse. Jesu wakaamba limwi penzi ndibakalaalyo maKristu bakuLawodikkeya. Bakali ‘kukasaala’ mubukombi. Akaambo kazeezi, Jesu wakababuzya kuti chiimo chabo chakali ‘kuusisya’ alubo chakali kupa kuti bamwi babeetelele. Bakeelede kuba basungu akubelekela Jehova amoyo woonse. (Ciy. 3:19) Twiiyaanzi? Kuti katutachili basungu mumulimu waJehova, tweelede kuyeeyesesya atala azintu Jehova nzyatuchitila kuswaanizya ambunga yakwe mpawo tutondeezye kuti tulazilumba. (Ciy. 3:18) Tatweelede kuyanduula zintu zyiingi zyakumubili nkaambo zilakonzya kutunyongania alubo zilapa kuti tukachilwe kubikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna.

9. Kweendelana amajwi Jesu ngaakabuzya mbungano yakuPergamo ayakuTiyatira, tweelede kutantamukaanzi?

9 Tweelede kukaka njiisyo zyabasiluleyo. Jesu wakalulamika bamwi bakumbungano yakuPergamo akaambo kakuti bakali kweeta kwaanzaana mumbungano. (Ciy. 2:14-16) Pesi wakalumbayizya bakumbungano yakuTiyatira akaambo kakuti bakakaka “zintu zisisidwe zya Saatani” alubo wakabasungwaazya kuti ‘bajatisisye’ kasimpe. (Ciy. 2:24-26) MaKristu bakali beenwa aanjiisyo zyakubeja bakeelede kuchincha. Twiiyaanzi mazubaano? Tweelede kukaka njiisyo zikazyania aazintu nzyatuyiisya Jehova. Basiluleyo balibonia “mbuli kuti balilyaabide mubukombi” pesi “nguzu zyambubo balazikazya.” (2 Tim. 3:5) Nkuuba kuziba basiluleyo akutantamuka njiisyo zyabo zyakubeja kuti katubala Jwi lyaLeza chiindi choonse akuyanduulisisya.—2 Tim. 3:14-17; Jud. 3, 4.

10. Nchiichili chimwi chiiyo nchitwiiya kuzwa kumajwi Jesu ngaakabuzya mbungano yakuPergamo ayakuTiyatira?

10 Tweelede kutantamuka misyobo yoonse yabwaamu. Kwakali limwi penzi kumbungano yakuPergamo ayakuTiyatira. Jesu wakalulamika bamwi mumbungano eezi akaambo kakuti bakali kuzumizya bamwi kuti bachite bwaamu. (Ciy. 2:14, 20) Twiiyaanzi? Jehova tayandi pe kuti tuchite kufumbwa michito yakutalijata, kazitakwe ndaba kuti twaba aaminyaka myiingi biyeni katumubelekela naakuti tuli aazilongezyo mumbunga yakwe. (1 Sam. 15:22; 1 Pet. 2:16) Uyanda kuti tutobele milawu yakwe yakulijata nikuba kuti bantu biingi munyika tabalijati pe.—Ef. 6:11-13.

11. Twayiyaanzi mubufwiifwi? (Langa kabbokesi kati “ Nzitwiiya Mazubaano.”)

11 Mubufwiifwi twayiyaanzi? Twabona kuti tweelede kuchita zintu zipa kuti bukombi bwesu butambulike kuli Jehova. Kuti katuchita zintu zipa kuti bukombi bwesu butatambuliki pe, tweelede kufwambaana kubweza ntaamu. (Ciy. 2:5, 16; 3:3, 16) Kuli zimwi Jesu nzyaakaamba nzyaakabuzya mbungano. Niinzi eezyo?

LIPEDE KULISIMYA CHIINDI NUPENZEGWA

Saatani ulikubalwana biyeni bakombi baLeza kuzwa naakatandwa kujulu? (Langa mafuka 12-16)

12. Twiiyaanzi kuzwa kumajwi Jesu ngaakabuzya mbungano yakuSimurna ayakuFiladelufiya? (Ciyubunuzyo 2:10)

12 Lino atubone zimwi Jesu nzyaakabuzya mbungano yakuSimurna ayakuFiladelufiya. Wakabuzya maKristu aaba kuti teebakeelede kuyoowa kupenzegwa pe nkaambo bakali kuzoolongezegwa kuti bakkala kabasyomeka. (Bala Ciyubunuzyo 2:10; 3:10) Twiiyaanzi mazubaano? Tweelede kulangilila kupenzegwa alubo tweelede kulipeda kuti tulisimye chiindi nitupenzegwa. (Mt. 24:9, 13; 2 Kor. 12:10) Nkamboonzi majwi aaya naayandikana?

13-14. Niinzi zilikuchitikila bakombi baLeza akaambo kazintu zyaambidwe muli Ciyubunuzyo chaandaano 12?

13 Bbuku lyaCiyubunuzyo lyaamba kuti bakombi baLeza bakali kuyoopenzegwa “mubuzuba bwa Mwami,” chaamba chiindi eechino nchitulikupona. Ciyubunuzyo chaandaano 12 chitondeezya kuti kwakabuka nkondo kujulu chiindi Jesu naakaba Mwaami waBwaami bwaLeza. Mikkayeli chaamba Jesu Kristu amasoja aakwe aakujulu bakalwana Saatani aamadimoni aakwe. (Ciy. 12:7, 8) Eezi zyakapa kuti basinkondonyina baLeza bazundwe akuwaalwa aanyika mpawo bakeeta mapenzi kubantu boonse bali munyika. (Ciy. 12:9, 12) Pesi eezi zibajatikizya biyeni bakombi baLeza?

14 Bbuku lyaCiyubunuzyo lilatubuzya kuti Saatani wakachita biyeni chiindi naakazundwa. Akaambo kakuti tachikonzyi pe kubweeda kujulu, ulikumaninsizya bukali bwakwe kumaKristu bananikidwe mbukunga mbabo bayiminini baBwaami bwaLeza bali aanyika alubo mbabo bali aamulimu “wakupa bumboni kujatikizya Jesu.” (Ciy. 12:17; 2 Kor. 5:20; Ef. 6:19, 20) Bupolofita oobu bwakazuzikizigwa biyeni?

15. Mbaani bayimininwa aabakamboni babili baambidwe muli Ciyubunuzyo chaandaano 11 alubo niinzi zyakachitika kuli mbabo?

15 Saatani wakapa kuti basinkondonyina baLeza balwane maKristu bananikidwe bakali kuzulwida mumulimu wakukambawuka makani ali atala aBwaami. Baalumi aaba bakali kwiimininwa ‘abakamboni babili’ baambidwe mubbuku lyaCiyubunuzyo iibakaambwa kuti bakajayigwa. * (Ciy. 11:3, 7-11) Mu1918, bakwesu bazulwida bali 8 bakasungwa akaambo kazintu nzibakabejelezegwa alubo bakabetekwa kuti babikkwe mujele kwachiindi chilamfu. Kweendelana amaboneno aamuntu, kwakali mbuli kuti mulimu wakali kuchitwa aabananike aaba wakali ‘wajayigwa.’

16. Nziizili zintu zibotezya zyakachitika mu1919 alubo niinzi Saatani nzyalikuchita kuzwa aachiindi eecho?

16 Bupolofita buli muli Ciyubunuzyo chaandaano 11 bwakaamba kuti ‘bakamboni babili’ bakali kuyoobusigwa kakuli kwayinda chiindi chifwiifwi. Nibwakazuzikizigwa bupolofita oobu, kuli chimwi chintu chigambya chakachitika mumunyaka wakatobela kabali basungwa. Kumasaangunino aamunyaka wa1919, bakwesu aaba bananikidwe bakaangununwa mujele alubo nikwakayinda chiindi, milandu njibakatamikizidwe yakazoomana. Kuzwa waawo, bakwesu aaba bakasaanguna lubo kuzulwida mumulimu wakukambawuka pesi Saatani taakaleka pe kupenzya bakombi baLeza. Kuzwa aachiindi eecho, Saatani wakapa kuti kube ‘mulonga’ wakupenzya kubakombi baLeza boonse. (Ciy. 12:15) Nisimpe, aawa mpimpawo aayanda kuti umwi awumwi wesu ‘aliyumye akuti abe aalusyomo.’—Ciy. 13:10.

CHITA ZYOONSE NZUKONZYA MUMULIMU NGWAAKATUPA JEHOVA

17. Mbaani bamwi bakagwasya bakombi baLeza nikuba kuti Saatani wakakanzide kubalwana?

17 Ciyubunuzyo chaandaano 12 chitondeezya kuti bakombi baLeza bakali kuyoojana lugwasyo kuzwa kubantu mbibakatali kuyeeyela pe. Bbuku eeli litondeezya kuti nyika ‘yakamena mulonga’ wakupenzegwa. (Ciy. 12:16) Eezi nzizyo biya zyakachitika. Aali chimwi chiindi, beendelezi naakuti bamwi balupati-pati munkuta, bakagwasya bakombi baLeza. Bakombi baJehova bakazunda munkuta kwaziindi zyiingi alubo eezi zyakapa kuti babe aalwaangunuko. Bakalubelesya biyeni lwaangunuko oolu? Bakabelesya myeenya yoonse njibakajana kuti bachite mulimu waJehova. (1 Kor. 16:9) Mulimu ooyu uswaanizyaanzi?

Njiili milumbe iibili iilikukambawukwa aabakombi baLeza? (Langa mafuka 18-19)

18. Nguuli mulimu uuyandikana ngutuli kuchita mazubaano aakumamanino?

18 Jesu wakapolofita kuti bakombi baLeza bakali kuyoowambilizya “makani mabotu aa Bwami [bwaLeza]” munyika yoonse mamanino kaatanasika. (Mt. 24:14) Kuti bakonzye kuchita oobo, bakali kuyoogwasigwa aamungelo naakuti kabunga kabangelo baambidwe kuti bajisi “makani mabotu aatamani aakwaambilizya kuli baabo bakkala anyika, kumasi oonse, kumisyobo yoonse, kumilaka yoonse alimwi akubantu bamisyobo yoonse.”—Ciy. 14:6.

19. Nguuli umwi mulumbe ngubeelede kukambawuka bantu bayanda Jehova?

19 Bakombi baLeza tabali kwaambilizya makani mabotu ali atala aBwaami luzutu. Pesi balikugwasilizya mulimu uuchitwa aabangelo baambidwe muli Ciyubunuzyo chaandaano 8 kusika ku10. Bangelo aaba baambilizya mapenzi ngibatazoojane aabo bakaka kuzulwidwa aaBwaami bwaLeza. Bakamboni baJehova balikwaambilizya mulumbe walubeta uukozyanisigwa ‘acivwulamabwe amulilo.’ Mulumbe ooyu uli atala alubeta lwaLeza kubantu naakuti kubeendelezi bali munyika yeendelezegwa aaSaatani. (Ciy. 8:7, 13) Bantu beelede kuziba kuti mamanino aba aafwiifwi kuchitila kuti bachinche maponeno aabo akuti bakafutuke mubuzuba bwabukali bwaJehova. (Zef. 2:2, 3) Pesi mulumbe ooyu tawuli muuba pe kuuwamba. Kuyandikana kuti tube aachibindi kuchitila kuti tukonzye kubuzya bantu atala anguwo. Muchiindi chamapenzi mapati, kuyoowambilizigwa mulumbe wamamanino walubeta alubo uyoobanyemya loko bantu.—Ciy. 16:21.

SWIILILA MAJWI AABUPOLOFITA

20. Tuzoolanga-langaanzi muzyiiyo zibili zitobela?

20 Nisimpe kuti tweelede kuswiilila “majwi aabusinsimi oobu” nkaambo tuliswaanizidwe mukuzuzikizigwa kwabo. (Ciy. 1:3) Pesi niinzi zikonzya kutugwasya kuti tulisimye chiindi nitupenzegwa akuti tuzumanane kwaambilizya milumbe eeyi? Zintu zibili zilakonzya kutugwasya. Chakusaanguna, nzintu nzitubala mubbuku lyaCiyubunuzyo zili atala abasinkondonyina baLeza. Alubo chachibili, nzilongezyo nzitutakajane kunembo kuti twakkala katusyomeka. Tuzoolanga-langa atala azintu eezi muzyiiyo zibili zitobela.

LWIIMBO 32 Amube Kulubazu lwa Jehova!

^ Tulikupona muchiindi chiyandikana loko nkaambo bupolofita bwiingi buli mubbuku lyaCiyubunuzyo bulikuzuzikizigwa mazubaano. Bupolofita oobu butujatikizya biyeni? Muchiiyo eechi amuzyiiyo zibili zitobela, tulabona zimwi zintu nzitwiiya mubbuku lyaCiyubunuzyo. Tulabona nzitweelede kuchita kuti tuswiilile zintu zilembedwe mubbuku lyaCiyubunuzyo kuchitila kuti bukombi bwesu bukkale kabutambulika kuli Jehova.

^ Langa “Mibuzyo Yabasikubala” kuzwa muNgazi Yamulindizi yamuNovember 15, 2014, peji 30.