1. Nga tulayibelesya biyeni mizeezo yesu? (2 Timoti 4:5)

 CHIINDI nitwaswaanana aabuyumu-yumu, lusyomo lwesu muli Jehova amumbunga yakwe lulakonzya kusunkwa. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti tuzunde buyumu-yumu oobo? Tweelede kwiibelesya kabotu mizeezo yesu akukkala katulangide, ‘tujatisisye mulusyomo.’ (Bala 2 Timoti 4:5.) Twiibelesya kabotu mizeezo yesu kwiinda mukukkala katubeteme, katuyeeya kabotu akweezya kubona zintu mbuli mbazibona Jehova. Kuti twachita oobo, tatukachiti zintu katutayeeyede pe.

2. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

² Muchiiyo chakayinda, twakabona buyumu-yumu butatu mbutukonzya kuswaana aanze aambungano. Muchiiyo eechi, tulabona buyumu-yumu butatu mbutuswaana mumbungano bukonzya kusunka lusyomo lwesu muli Jehova. Buyumu-yumu oobu buswaanizya (1) nitwatajatwa kabotu amukombima, (2) nitwapegwa lulayo (3) anitwayuminwa kuchita kweendelana akuchincha kuli kuchitwa aambunga. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti twiibelesye kabotu mizeezo yesu akuti tukkale katusyoma Jehova ambunga yakwe chiindi nitwaswaana buyumu-yumu oobu?

3. Niinzi nzitukonzya kuyeeya kuti mukombima taatujata kabotu?

³ Kuli nwaakali wajatwa munzila iitali kabotu na amukombinyokwe, amwi amuntu uuli aamikuli mbungano mbuli mwaalu? Amwi mukombinyokwe taakachita aachaali pe. (Rom. 3:23; Jak. 3:2) Nikuba oobo, nzyaakachita zyakakuchisa. Amwi wakaba aachilabila kuli kuyeeya atala azyakachitika. Amwi wakalibuzya  kuti, ‘Kuti mukombima kachita zintu zili boobu, njinjiyo mbunga yaLeza na eeyi?’ Eezi nzizyo Saatani nzyayanda kuti tuyeeye. (2 Kor. 2:11) Kuyeeya oobu kulakonzya kupa kuti tulyaanzaanie aaJehova ambunga yakwe. Kuti twabona kuti mukwesu naakuti muchizi taatujata kabotu, niinzi nzitukonzya kuchita kuti twiibelesye kabotu mizeezo yesu akuti tutayeeyi zitali kabotu?

4. Josefa wakayibelesya biyeni mizeezo yakwe chiindi naakatajatwa kabotu alubo twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chakwe? (Matalikilo 50:19-21)

⁴ Utamwaangili nkoto. Josefa naakali mulombe, bakulana bakwe teebakamujata kabotu pe. Bakamuzonda alubo bamwi bakali kuyanda kumujeya. (Matl. 37:4, 18-22) Kakutanayinda chiindi, bakamuuzya kuti akabe mubuzike. Eezi zyakapa kuti Josefa aswaane masunko mayumu kwaminyaka iisika ku13. Josefa wakali kukonzya kuyeeya kuti Jehova taakachili kumuyanda pe. Alubo wakali kukonzya kuyeeya kuti Jehova wakali wamusiya muchiindi eechi chiyumu. Pesi Josefa taakwe ngwaakangila nkoto pe. Pesi wakayibelesya kabotu mizeezo yakwe kwiinda mukukkala kabeteme. Naakali wajana mweenya wakuti abweedezye bakulana bakwe, taakachita oobo pe pesi wakabatondeezya luyando alubo wakabalekelela. (Matl. 45:4, 5) Josefa wakachita oobo nkaambo wakali kuyeeya kabotu. Wakayeeya atala amakanze aaJehova kutali kuyeeya mapenzi aakwe. (Bala Matalikilo 50:19-21.) Twiiyaanzi? Kuti teewajatwa kabotu, utamunyemeni pe Jehova naakuti kuyeeya kuti wakusiya. Pesi yeeyesesya atala ambalikukugwasya kuti ulisimye kusunko eelyo. Alubo kuti bamwi teebakujata kabotu, yezya kuvumba kutamaninina kwabo aluyando.—1 Pet. 4:8.

5. Miqueas wakayibelesya biyeni mizeezo yakwe chiindi naakatajatwa kabotu?

⁵ Atubone chikozyano chamazubaano chamwaalu uukkala kuSouth America uutegwa Miqueas. b Wakayeeya chiindi naakatajatwa kabotu abamwi bakwesu bakali amikuli mumbunga. Wakati: “Taakwe nindakali ndakataazikana mbuli mbundakachita aachiindi eechi. Ndakali kuyoowa. Ndakali kuba aachilabila mansiku alubo kandilila, kandilimvwa kanditachigwasyi pe.” Miqueas wakayibelesya kabotu mizeezo yakwe alubo wakabeleka changuzu kuti alinyone. Wakakomba kwaziindi zyiingi kakumbila Jehova kuti amupe muuya uusalala amanguzu aakuti alisimye. Alubo wakayanduula amwi makani mumabbuku eesu aakali kukonzya kumugwasya. Twiiyaanzi? Kuti mukwesu naakuti muchizi taakujata kabotu, kkala kubeteme alubo weezye kulinyona, utazumini kweendelezegwa aamizeezo iitali kabotu. Ulakonzya kutaziba zintu zinga zyapa kuti muntu aambuule naakuti achite munzila njachitaayo. Nkinkaako, komba kuli Jehova alubo umukumbile kuti akugwasye kubona zintu mbuli mbazibona muntu wakubisizya. Kuchita oobo kulakonzya kukugwasya kuti uyeeye kuti mukwesu taachita aachaali pe akuti umulekelele. (Tus. 19:11) Utalubi kuti Jehova ulichibwene chiimo nchubede alubo ulakupa manguzu kuti ulisimye.—2 Mak. 16:9; Muk. 5:8.

6. Nkamboonzi nikuyandikana kuti tubone lulayo mbuli luyando ndwatutondeezya Jehova? (Mahebberu 12:5, 6, 11)

⁶ Tulakonzya kumvwa kuchisa chiindi nitwapegwa lulayo. Pesi kuti twabikkila maanu kukuchisa kwalulayo, tulakonzya kutalubona kalweelela katuyeeya kuti muntu watupa taatondeezya bululami pe. Kuchita oobo kupa kuti tutaboni lulayo oolo kaluli luyando ndwatutondeezya Jehova. (Bala Mahebberu 12:5, 6, 11.) Kuti twakkala katuyeeya lulayo mbulwapa kuti tulimvwe, ngatuli kupa  Saatani mweenya wakuti atujate. Uyanda kuti tukake lulayo akuti tulyaanzaanie aaJehova ambungano. Kuti kakuli wakapegwa lulayo, niinzi nzukonzya kuchita kuti uyibelesye kabotu mizeezo yako?

7. (a) Mbuli mbukutondeezedwe muchifanikisyo, Petro wakabelesegwa biyeni aJehova chiindi naakatambula lulayo? (b) Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaPetro?

⁷ Tambula lulayo mpawo ubambulule. Kwaziindi zyiingi, Jesu wakalulamika Petro kunembo lyabamwi baapostoli. (Mk. 8:33; Lk. 22:31-34) Kweelede Petro wakali kuba aabweeme. Pesi Petro taakaleka pe kumusyoma Jesu. Wakatambula lulayo alubo wakayiya kuzwa kukulubizya kwakwe. Eezi zyakazoopa kuti Jehova amulongezye Petro akumupa milimu myiingi mumbungano. (Joh. 21:15-17; Mil. 10:24-33; 1 Pet. 1:1) Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaPetro? Tulagwasigwa kuswaanizya abamwi chiindi nitutambula lulayo akubambulula mputwalubizya kutali kuyeeya kuti tulaba aabweeme. Kuti twachita oobo, Jehova ulatubelesya mumbunga yakwe alubo bakombima banooyanda kugwasigwa aandiswe.

8-9. Bernardo wakamvwa biyeni kumasaangunino naakapegwa lulayo, pesi niinzi zyakamugwasya kuti abambulule maboneno aakwe?

⁸ Atubone zyakachitikila Mukwesu Bernardo uukkala kuMozambique. Wakagwisigwa kuba mwaalu. Wakamvwa biyeni kumasaangunino? Wakati, “Ndakanyema nkaambo teendakali kuluyanda pe lulayo ndundakapegwa.” Wakali kukataazikana kuti bamwi mumbungano bakali kuyoomubona biyeni. Wakazoowamba kuti, “Mumyeezi miche biyo ndakazooba aamaboneno aalikabotu atala azyakali zyachitika alubo ndakamusyoma lubo Jehova ambunga yakwe.” Niinzi zyakagwasya Bernardo kuti abe aamaboneno aalikabotu?

⁹ Bernardo wakabambulula maboneno aakwe. Wakaamba kuti: “Nindakali mwaalu, ndakali kubelesya lugwalo lwa Mahebberu 12:7 kuti ndigwasye bamwi kuti balubone munzila iilikabotu lulayo luzwa kuli Jehova. Ndakazoolibuzya kuti: ‘Ngwani weelede kubelesya lugwalo oolu?’ Mbakombi baJehova kuswaanizya andime.” Bernardo wakabweza ntaamu kuti amusyome lubo Jehova ambunga yakwe. Wakabala Bbayibbili chiindi choonse alubo wakali kuyeeyesesya nzyaakali kubala. Nikuba kuti wakali kumvwa kakataazikene atala akuti bakwesu abachizi bakali kuyoomubona biyeni, pesi wakabelekaabo mumulimu wakukambawuka alubo wakali kunjila akutola lubazu kumiswaangano yambungano. Mukuya kwachiindi, Bernardo wakazooba mwaalu  lubo. Kuti wapegwa lulayo mbuli zyakachitika kuli Bernardo, utayeeyi kuti ulaba aabweeme pesi lutambule mpawo ubambulule. c (Tus. 8:33; 22:4) Kuti wachita oobo, baachoonzyo chakuti Jehova ulakulongezya nkaambo nga ulikutondeezya kuti ulamusyoma kuswaanizya ambunga yakwe.

10. Nkuukuli kuchincha kwakali kukonzya kusunka lusyomo lwabamwi baalumi bachi-Israyeli?

¹⁰ Kuchincha kuchitika mumbunga kulakonzya kusunka lusyomo lwesu. Kuti teetwachenjela, tulakonzya kuzumizya kuchincha ooko kuti kutwaanzaanie aaJehova. Muchikozyano, kuchincha kwakachitika chiindi nikwakali kubeleka Mulawu waMozesi, kwakali kukonzya kusunka lusyomo lwama-Israyeli. Kakutanaba Mulawu, mitwe yampuli yakali kuchita milimu yakazoochitwa aabapayizi. Yakali kuyaka zipayililo akupa zipayizyo kuli Jehova. (Matl. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job. 1:5) Pesi Mulawu nwaakazooba, mitwe yampuli teeyakachili kuzumizigwa pe kuti ichite milimu eeyo. Jehova wakasala babbanti lya-Aroni kuti babe mbabo bapa zipayizyo. Chiindi nikwakaba kuchincha ooku, kuti mutwe wampuli wakatali kuzwa muzyalani lyaAroni wasaanguna kuchita mulimu wabapayizi, wakali kujayigwa. d (Lev. 17:3-6, 8, 9) Kuchincha ooku nga kulaba nkuko na kwakapa kuti Kkora, Datani, Abbiramu abamwi basilutwe bali 250 bapapile Mozesi a-Aroni? (My. 16:1-3) Tatuzi pe. Kufumbwa zyakachitika, Kkora abeenzinyina bakakachilwa kukkala kabasyoma Jehova. Kuti kuchincha kuchitika mumbunga kwasunka lusyomo lwako, niinzi nzukonzya kuchita?

11. Twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chabamwi bamusyobo waKkohati?

¹¹ Chita kweendelana akuchincha koonse kuchitika mumbunga. Ma-Israyeli nibakali kweenda munkanda, musyobo waKkohati wakali kuchita mulimu uuyandikana loko. Chiindi choonse ma-Israyeli nibakali kulonga, bamwi bamusyobo waKkohati bakali kunyampula bbokesi lyachizuminano kunembo lyabantu boonse. (My. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) Eechi chakali chilongezyo chipati loko. Pesi zintu zyakazoobachinchila chiindi ma-Israyeli nibakanjila muNyika Yachisyomezyo. Teekwakachili kuyandikana kuti Bbokesi lyaChizuminano kalilonzegwa-lonzegwa pe. Chiindi Solomoni naakaba mwaami, bamwi bamusyobo waKkohati bakasalwa kuti babe bayimbi, bamwi bakali balindi bamageedi alubo bamwi bakali bazulwidi baziyobwedo. (1 Mak. 6:31-33; 26:1, 24) Taakwe makani aatondeezya kuti bamumusyobo waKkohati bakang’ung’una naakuti kwaamba kuti bayanda mulimu uuyandikana nkaambo bakali kuchita mulimu wakali kuyandikana kumasaangunino. Twiiyaanzi? Tweelede kuswiilila amoyo woonse akuchita kweendelana akuchincha kuchitika mumbunga yaJehova nikuba kuchincha ooko kakujata-jata mulimu ngutuchita mumbunga. Botelwa amulimu woonse ngupegwa. Utalubi kuti mulimu ngulikuchita teenguwo pe uupa kuti uyandikane. Jehova ubona kuswiilila kakuyandikana loko kwiinda kufumbwa mulimu.—1 Sam. 15:22.

12. Zaina wakamvwa biyeni naakakumbilwa kuti ayimikile kubelekela kuBbeteli?

¹² Atubone chikozyano chaZaina muchizi uukkala kuMiddle East, mulimu ngwaakali  kuchita wakachincha alubo wakasweekelwa aachilongezyo nchaakali kuyanda loko. Wakabelekela kuBbeteli kwaminyaka iili 23 mpawo wakazookumbilwa kuti akabeleke kali payona uuyandikana. Wakaamba kuti: “Ndakamana manguzu nindakabuzigwa kuti ndizwe aaBbeteli. Ndakalimvwa kanditagwasyi pe alubo ndakali kukkala kandilibuzya kuti, ‘Ani ndakabisyaanzi?’” Chuusisya nchakuti bamwi bakwesu abachizi bamumbungano bakamuyungizya machise kwiinda mukumubuzya kuti: “Kaansinga wakalisungweete, nikuli mbunga teeyakusowa pe.” Nikwakayinda chiindi, Zaina wakali kukataazikana zyakuti wakali kulila mansiku woonse. Pesi wakazooti: “Taakwe nindakazumbuuzya pe atala ambunga naakuti aluyando lwaJehova.” Zaina wakachita biyeni kuti ayibelesye kabotu mizeezo yakwe?

13. Zaina wakachitaanzi kuti agwisye mizeezo yakali kukonzya kumumana manguzu?

¹³ Zaina wakakonzya kugwisya mizeezo yakali kukonzya kumumana manguzu. Wakazichita biyeni? Wakali kubala zyiiyo zijanika mumabbuku eesu zyaambuula atala apenzi lyakwe. Chiiyo chiti, “You Can Cope With Discouragement!” chili muNgaziyakulinda yamuFebruary 1, 2001 chakamugwasya loko. Chiiyo eechi chipandulula atala amulembi waBbayibbili Makko, wakali kukataazikana mbuli nguwe chiindi mulimu wakwe nwaakachincha. Zaina wakati, “Chikozyano chaMakko musamu wakandisilika kuti ndizunde kukataazikana.” Zaina wakali kukkala kaliswaanizya abeenzinyina. Taakali kulitantamuna pe naakuti kulifwida nsoni. Wakazoobona kuti muuya uusalala ulikubeleka mumbunga yaJehova akuti aabo bazulwida bakali aandaba anguwe. Alubo wakazoobona kuti mbunga yaLeza yeelede kuchita zyoonse kuti mulimu waJehova wiinkilile kunembo.

14. Vlado wakayuminwa aakuchincha kuli kwakachitika mumbungano alubo niinzi zyakamugwasya?

¹⁴ Mwaalu uuli aaminyaka iili 73 uutegwa Vlado uukkala kuSlovenia wakali kukataazikana chiindi mbungano yakwe niyakajatanizigwa aayimwi mbungano mpawo Ng’anda yaBwaami njibakali kunjila yakajalwa. Wakaamba kuti: “Teendakali kumvwisisisya pe kuti nkamboonzi Ng’anda yaBwaami yakali mbotu loko niyakajalwa. Zyakandichisa loko nkaambo twakachili kuzwa aakwiibambulula. Ndili mubezi alubo ndakali ndabikka zimwi nzindakabeza  muNg’anda yaBwaami. Alubo kujatanizigwa kwambungano ooku kwakali kupa kuti tuchinche zintu zyiingi, zyakuti teekwakali kuuba pe kulindiswe basikupupulula bachembaala.” Niinzi zyakagwasya Vlado kuti achite kweendelana azyakali zyasalwa? Wakaamba kuti: “Kuchita kweendelana akuchincha kuchitika mumbunga yaJehova kutweetela zilongezyo chiindi choonse. Kutugwasya kuti tulibambile kuchincha kupati kuyoochitika kunembo.” Ulikukataazikana aakuchincha kwakachitika na mbuli kujatanizigwa kwambungano naakuti kuchincha mulimu ngwaakali kuchita? Baachoonzyo chakuti Jehova ulakumvwisisisya mbulimvwa. Kuti wachita kweendelana akuchincha kunga kwachitika akusyoma Jehova ambunga yakwe, uyoojana zilongezyo.—Int. 18:25.

15. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti twiibelesye kabotu mizeezo yesu nitwaswaanana aabuyumu-yumu mumbungano?

¹⁵ Chiindi mamanino aanyika eeyi nayabuswena, tulangilila kuswaana buyumu-yumu mumbungano. Buyumu-yumu oobo bulakonzya kusunka lusyomo lwesu muli Jehova. Nkinkaako, tweelede kwiibelesya kabotu mizeezo yesu. Kuti teewajatwa kabotu amukombinyokwe, utamwaangili nkoto pe. Kuti wapegwa lulayo, utabikkili maanu kukuba aabweeme, pesi tambula lulayo mpawo ubambulule. Alubo kuti kwaba kuchincha mumbunga yaJehova kukujatikizya, kutambule amoyo woonse alubo uswiilile malayilile aapegwa.

16. Niinzi nzukonzya kuchita kuti ukkale kusyoma Jehova ambunga yakwe?

¹⁶ Ulakonzya kukkala kusyoma Jehova ambunga yakwe chiindi lusyomo lwako nilwasunkwa. Pesi kuti ukonzye kuchita oobo, weelede kwiibelesya kabotu mizeezo yako, nkukwaamba kuti ukkale kubeteme, uyeeye kabotu alubo ubone zintu mbuli mbazibona Jehova. Baamakanze aakubala atala abantu balembedwe muBbayibbili bakaswaanana abuyumu-yumu bukozyenie aabwako mpawo utobelezye chikozyano chabo. Komba kuli Jehova umukumbile kuti akugwasye. Alubo utalyaanzaanyi aambungano. Kuti wachita oobo, ziyume zitete, Saatani takakonzyi pe kukwaanzaania aaJehova naakuti ambunga yakwe.—Jak. 4:7.