1-2. Nguuli “mulimu mubotu” uuchitwa aabaalu?

 KUTI kuli mubelesi wambungano, kulakonzeka kuti ulikubeleka changuzu kuti ube aabuntu buyandikana bupa kuti uzooyelele kuba mwaalu. Tuyandi na kuzoochita “mulimu mubotu” uuchitwa aabaalu?—1 Tim. 3:1.

² Nguuli mulimu uuchitwa aabaalu? Balazulwida mumulimu wakukambawuka, babeleka changuzu mumulimu wakweembela awakuyiisya alubo basimya mbungano muzintu nzibaambuula anzibachita. Nzizyo zipa kuti Bbayibbili lyaambe kuti baalu babeleka changuzu ‘nzipo mubantu.’—Ef. 4:8.

3. Niinzi nzyayelede kuchita mukwesu kuti ayelele kuba mwaalu? (1 Timoti 3:​1-7; Tito 1:​5-9)

³ Niinzi nzyayelede kuchita mukwesu kuti ayelele kuba mwaalu? Kuba mwaalu kulisiyene anzila nzibachita bantu kuti bajane milimu. Kuti muntu akonzye kujana mulimu, weelede kusisya zyeelelo ziyandwa aabbosi wakwe kupela. Pesi kusiyana azeezi, kuti muntu kayanda kusalwa kuti abe mwaalu, kuli zyiingi nzyayelede kuchita kutali kukonzya kukambawuka naakuti kuyiisya munzila iilikabotu kupela. Weelede kusisya zyeelelo zyamuMagwalo zilangililwa kubaalu zilembedwe muli 1 Timoti 3:​1-7 amuli Tito 1:​5-9. (Bala.) Muchiiyo eechi, tulalanga-langa buntu mbubeelede kubaabo baalu buli mutwaambo tutatu tuli mumavesi aaya. Twaambo ooto tuswaanizya kuba aampuwo mbotu mumbungano akunze, kuba chikozyano chilikabotu kumpuli yakwe akulipeda kugwasya bamwi mumbungano.

 BAAMPUWO MBOTU

4. Chaambaanzi kuba muntu “uutakwe nchasolwaacho pe”?

⁴ Kuti weelele kuba mwaalu, weelede kuba muntu “uutakwe chintu nchasolwaacho pe.” Eezi zyaamba kuti weelede kuba aampuwo mbotu mumbungano akaambo kanzila njulijataayo. Mukuyungizya, weelede “kuba aampuwo mbotu kuzwa kubantu bakunze.” Nikuba kuti bantu batakombi Jehova baambuula majwi mabi atala azintu nzitusyoma, pesi banoozi kuti webo uli muntu uulikabotu. (Dan. 6:​4, 5) Libuzye kuti, ‘Ndili aampuwo mbotu na kubantu bamumbungano abakunze?’

5. Kujana watondeezya biyeni kuti ‘uyanda bubotu’?

⁵ Kuti ‘kuyanda bubotu’ ulakonzya kulanga bubotu mbubalaabo bamwi akubalumbayizya akaambo kakuti bali aabuntu oobo. Alubo ulabotelwa kuchitila bamwi zintu zibotu nikuba kuchita zintu nzutalangililwi kuti uchite. (1 Tes. 2:8) Nkamboonzi nikuyandikana kuti baalu babe aabuntu oobu bwakuyanda bubotu? Akaambo kakuti babelesya buntu oobu chiindi nibeembela butanga anibachita milimu yabo. (1 Pet. 5:​1-3) Nikuba oobo, nga bajana kubotelwa kupati loko chiindi nibagwasya bamwi alubo kubotelwa ooko tabakweezyanisyi aazintu nzibanga basweekelwa pe.—Mil. 20:35.

6. Chaambaanzi ‘kutambula beenzu’? (Mahebberu 13:​2, 16; langa chifanikisyo.)

⁶ Ulakonzya kutondeezya kuti ‘ulabatambula beenzu’ chiindi nubachitila zintu zibotu bamwi kuswaanizya abaabo batali beenzinyokwe. (1 Pet. 4:9) Limwi bbuku lipandulula makani aamuBbayibbili lyakati: ‘Muntu uutambula beenzu ubajata munzila yaluzyalo bantu boonse nikuba mbatazi pe alubo ulabatamba kung’anda yakwe.” Libuzye kuti, ‘Ndili aampuwo yakuti nditambula beenzu na?’ (Bala Mahebberu 13:​2, 16.) Muntu uutambula beenzu, ubajata munzila iikozyenie bantu boonse, kuswaanizya abaabo batakwe zyakuponaazyo zyiingi abakwesu babeleka changuzu bali mbuli balangizi bamabazu abakwesu baswaya kuzoopa nkani.—Matl. 18:​2-8; Tus. 3:27; Lk. 14:​13, 14; Mil. 16:15; Rom. 12:13.

7. Mwaalu kujana watondeezya biyeni kuti muntu “uutayandisyi mali”?

⁷ “Uutayandisyi mali.” Eezi zyaamba kuti toyelede kubikkila maanu loko kuzintu zyakumubili. Nikuba kuti ulinotede naakuti ulafwaba,  weelede kubikka Bwaami bwaLeza mubusena bwakusaanguna mubuumi bwako. (Mt. 6:33) Weelede kubelesya chiindi, manguzu azintu nzulaazyo kuti ukombe Jehova, ulanganie bamumpuli yako akuti ugwasye bamwi mumbungano. (Mt. 6:24; 1 Joh. 2:​15-17) Libuzye kuti: ‘Ndili aamaboneno aali biyeni atala amali? Ndilakkutisikana na azintu nzindilaazyo? Naakuti ndibikkila maanu kukuyanduula mali akuyanduula zintu zyiingi zyakumubili?’—1 Tim. 6:​6, 17-19.

8. Kujana watondeezya biyeni kuti ‘ulalinyona muzintu nzuchita’?

⁸ Kuti kuli muntu ‘uulinyona muzintu nzuchita’ zyaamba kuti ulizi mpuyelede kugolela muzintu nzuchita mubuumi. Eezi ziswaanizya kuti tulyi naakuti kunywa zyiindilide, uzwaata munzila iilikabotu akulibamba akuti usala zyakulikondelezya zilikabotu. Tuchiti zintu zitali kabotu zichitwa aabantu batakombi Jehova. (Lk. 21:34; Jak. 4:4) Ukkala kubeteme nikuba kuti bamwi bakuchitila zintu zibi. Tuli “mukolwi” pe naakuti bantu bakuzi kutali ‘chankolwa’ pe. Libuzye kuti, ‘Nzila njindiponaayo ilatondeezya na kuti ndilalinyona muzintu nzindichita mubuumi?’

9. Chaambaanzi kuba muntu “uuli aamizeezo iilikabotu” akuba muntu “uubambikene”?

⁹ Kuti kuli “aamizeezo iilikabotu” usaanguna kuyeeyesesya saansi kuti Bbayibbili lityeni atala ankani zisiyene-siyene. Usaanguna kuyeeyesesya atala amalayilile aamuBbayibbili aayendelana aankani eeyo. Alubo eezi zikugwasya kuti wiimvwisisisye kabotu nkani eeyo akuti usale munzila yabusongo. Tufwambaanini kusala zyakuchita kutatuzi pe twaambo toonse tuswaanizidwe. Pesi nga waba aachoonzyo chakuti watuziba twaambo toonse tuswaanizidwe. (Tus. 18:13) Kuti wachita oobo, ulasala munzila iitondeezya kuti ulaamaboneno aali mbuli aaJehova. Kuti kuli muntu “uubambikene” zintu zyako zyoonse nga zilibambikene alubo nga uchita zintu aachiindi cheelede. Bamwi balakonzya kuzibona kuti uli muntu uusyomeka akuti utobelezya malayilile. Buntu oobu bupa kuti ube ampuwo mbotu. Lino atulange-lange buntu mbwayelede kubaabo mwaalu bulembedwe muBbayibbili bukonzya kumugwasya kuti abe mutwe wampuli uulikabotu.

BA MUTWE WAMPULI UULIKABOTU

10. Niinzi nzyachita mwaalumi “uubazulwida kabotu bamung’anda yakwe”?

¹⁰ Kuti kuli mulumi alubo kuyanda kuba mwaalu, mpuwo njibalaayo bamumpuli yako ilakonzya kupa kuti uyelele naakuti utayeleli. Weelede kuba muntu “uubazulwida kabotu bamung’anda [yako].” Weelede kuba aampuwo yakuti ulabayanda bamumpuli yako akubapa nzibayandikana. Eezi ziswaanizya kuchitisya kukomba kwampuli, kuba aachoonzyo chakuti bamumpuli yako banjila miswaangano akuti bazwa mumulimu wakukambawuka. Nkamboonzi eezi niziyandikana? Mwaapostoli Pawulu wakati: “Kuti muntu katakonzyi kuzulwida bamumpuli yakwe, uliilangania biyeni mbungano yaLeza?”—1 Tim. 3:5.

11-12. Nzila njibalijataayo bamumpuli yakwe, imujatikizya biyeni mukwesu uuyanda kuba mwaalu? (Langa chifanikisyo.)

¹¹ Kuti kuli ndeende, bana bako batanasisya minyaka iili 18 beelede ‘kulibombya kabatawubaansyi zintu.’ Weelede kubayiisya munzila yaluyando. Nichoonzyo kuti uyanda kuti bana bako kababotelwa, kabaseka alubo kabasaana mbuli bamwi bana. Pesi kuti wabayiisya munzila iilikabotu, balakonzya kukuswiilila akukulemeka alubo balakonzya kulijata munzila iilikabotu. Alubo weelede kubeleka kusika mpugolela kuti bana bako babe aabweenzinyina busimide aJehova, bapone kweendelana amalayilile aamuBbayibbili akuti beelele kubbabbatizigwa.

 ¹² “Uuli aabana basyoma batapegwi mulandu wakuti tabalijati kabotu naakuti tabaswiilili.” Kuti mukwesu kakkala aamwanaakwe uubbabbatizidwe mpawo wachita chibi chipati, zimujatikizya biyeni eezyo wisi? Kuti kakuli kuti wisi wakali kumulekelezya mwana ooyo kuti amulaye, zilakonzya kupa kuti ateeleli pe kuba mwaalu.—Langa Ngazi Yamulindizi yamu November 1, 1996, p. 17, fuka 6-7.

KUGWASYA MBUNGANO

13. Kujana watondeezya biyeni kuti uli muntu “uumvwisisisya” alubo uutali “aamutwe muyumu”?

¹³ Bakwesu bali aabuntu bwachiKkristu, nchilongezyo mumbungano. Mukwesu “uumvwisisisya” ubeleka changuzu kuti abe aaluumuno abamwi alubo ugwasya bamwi kuti ambabo babe aaluumuno. Kuti kuyanda kuzibikana kuti uuli muntu uumvwisisisya, weelede kuzumina zyaambwa aabamwi. Kuti kamuli kulanga-langa imwi nkani, ulafwambaana na kuzumina zyaambwa aabamwi kuti kakutakwe malayilile aamuBbayibbili aatyolwa? Majwi aakuti “kutali uuli aamutwe muyumu” aamba kuti toyelede kuyanda kuti zintu zichitwe munzila njuyanda pe. Ulizi kuti kulayandikana kuti uswiilile zyaambwa aabamwi. (Matl. 13:​8, 9; Tus. 15:22) Toyelede kuba muntu ‘uuyanda zyakukazyania’ naakuti ‘uufwambaana kunyema.’ Kwiinda kuti waambe majwi aatali kabotu, weelede kwaambuula munzila iilikabotu kubelesya bupampu. Mbukunga ‘ubamba luumuno’ nduwe weelede kubweza ntaamu yakuti kube luumuno nikuba muzyiimo ziyumu. (Jak. 3:​17, 18) Majwi aako aalikabotu alakonzya kupa kuti chiimo chitayindilili kubija nikuba kuli basikukazya.—Bab. 8:​1-3; Tus. 20:3; 25:15; Mt. 5:​23, 24.

14. Majwi aakuti “kutali wakasanduka lino-lino” aatii “uusyomeka” aambaanzi?

¹⁴ Mukwesu kuti ayelele kuba mwaalu, tayelede kuba “wakasanduka lino-lino.” Nikuba oobo, tazyaambi kuti weelede kuba aaminyaka myiingi kabbabbatizidwe pesi chiyandikana nkuti ube muKkristu uusimide mubukombi. Katanasalwa kuti abe mwaalu, mukwesu ooyo weelede kutondeezya kuti ulalibombya mbuli  Jesu alubo weelede kuba muntu uukkutisikana anzyalikuchita aachiindi eecho kalindila Jehova kuti azoomupe zyakuchita zyiingi muchiindi chilikunembo. (Mt. 20:23; Flp. 2:​5-8) Ulakonzya kutondeezya kuti ‘ulasyomeka’ kwiinda mukukakatila kuli Jehova akuzyeelelo zyakwe ziluleme akutobela malayilile aazwa kumbunga yakwe.—1 Tim. 4:15.

15. Baalu beelede kuba aazipo zyakwaambuula na nibapa nkani? Pandulula.

¹⁵ Magwalo azibikka aantanganana kuti balangizi beelede kuba bantu ‘bayiisya kabotu.’ Eezi zyaamba kuti na beelede kuba aazipo zyakwaambuula nibapa nkani? Teembuzyaamba pe. Baalu biingi tabakwe zipo zyakwaambuula pe nibapa nkani, pesi bayiisya munzila iizwidilila mukukambawuka anibasungwaazya bakwesu abachizi. Nikuba oobo, kuti kutakwe chipo chakwaambuula nupa nkani, weelede kubeleka changuzu kuti ube muyiisi uulikabotu. Niinzi zikonzya kukugwasya kuti ube muyiisi uulikabotu?

16. Niinzi chikonzya kukugwasya kuti ube muyiisi uuzwidilila? (Langa chifanikisyo.)

¹⁶ “Uujisilidi kujwi lisyomeka munzila njayiisyaayo.” Kuti ube muyiisi uuzwidilila, weelede kuba aachoonzyo chakuti nzwaambuula nulikuyiisya anupa lulayo zizwa muJwi lyaLeza. Weelede kubala Bbayibbili amabbuku eesu. (Tus. 15:28; 16:23) Chiindi nulikubala, weelede kubikkila maanu kunzila njweelede kwaabelesyaayo Magwalo. Alubo chiindi nuyiisya, weelede kubeleka changuzu kuti ubasike aamoyo baswiilizi. Ulakonzya kuba muyiisi uulikabotu kuti wakumbila kugwasigwa aabaalu bali aaluzibo akubelesya nzibakubuzya. (1 Tim. 5:17) Baalu beelede kukonzya “kusungwaazya” bakwesu abachizi alubo chimwi chiindi baalu beelede kupa lulayo nikuba ‘kululamika’ bamwi. Chiindi nibachita zintu eezi, beelede kuba aaluzyalo chiindi choonse. Kuti kowambuula munzila iilikabotu alubo kuli aaluyando akuti wabelesya Jwi lyaLeza nuli kuyiisya ulaba muyiisi uuzwidilila mbuli Muyiisi Mupati, Jesu.—Mt. 11:​28-30; 2 Tim. 2:24.

 NIBABELESI BAMBUNGANO AMWIINKILILE KUNEMBO KUBELEKELA KUBA BAALU

17. (a) Niinzi zikonzya kugwasya babelesi bambungano kuti bayinkilile kunembo kubelekela kuba baalu? (b) Niinzi baalu nzibeelede kubikkila maanu nibalanga-langa kuti mukwesu uuleelela na kuba mwaalu? (Langa kabbokesi katii, “ Amube Bantu Bamvwisisisya Chiindi Nimulanga-langa Bamwi.”)

¹⁷ Nibanga bazwa aakulanga-langa zyeelelo nzibeelede kubaazyo kuti babe baalu, bamwi babelesi bambungano nga babonaanga tabazookonzyi pe kuba baalu. Pesi tutalubi kuti Jehova niiba mbunga yakwe, tabalangilili kuti tutondeezye buntu oobu munzila iimaninide pe. (1 Pet. 2:21) Alubo muuya uusalala waJehova nguwo uugwasya kuti bantu basisye zyeelelo eezi. (Flp. 2:13) Kuli buntu na mbuyanda kubelekela kuti ube aabo? Komba kuli Jehova kumubuzya atala abuntu oobo. Yiya zyiingi atala abuntu oobo mpawo ukumbile umwi mwaalu kuti akugwasye kuti niinzi nzweelede kuchita kuti ube aabuntu oobo.

18. Babelesi bambungano basungwaazigwa kuchitaanzi?

¹⁸ Toonse kuswaanizya abaalu, atwiinkilile kunembo kuba aabuntu oobu mbutwayiya muchiiyo eechi. (Flp. 3:16) Uli mubelesi wambungano na? Belekela kuba mwaalu. Kumbila Jehova kuti akuyiisye akuti akubumbe kuchitila kuti umuchitile zyiingi mumbunga akugwasya bamwi mumbungano. (Is. 64:8) Jehova alongezye kubeleka changuzu nkulikuchita kuti uyelele kuba mwaalu.