Skip to content

Skip to table of contents

ZYAKACHITIKA MUBUUMI

Jehova Wakakulongezya Kusala Kwangu

Jehova Wakakulongezya Kusala Kwangu

Wakali munyaka wa1939. Twakabuka akati kamansiku mpawo twakeenda amoota kwachiindi chiinda ku-awa katuya kukadolopo kategwa Joplin kali kumusanza wadolopo lyaMissouri lili kuU.S.A. Nitwakasika nkuko, twakasaanguna kusekka tupepa munsi amilyango kung’anda imwi ayimwi yakubusena nkutwakali kukambawukila. Nitwakamaninsya, twakanjila mumoota kuti tukaswaanane abamwi. Aachiindi eechi kwakali kwacha. Pesi nkamboonzi nitwakafuma kwiinka kukukambawuka anitwakafwambaana kuchayizya? Ndilamubuzya kunembo.

NDILABOTELWA kuti ndakakomezegwa abazyali maKristu, Fred aEdna Molohan bakandiyiisya kuchita kuyanda kwaLeza. Bakali Bayiyi baBbayibbele (Bakamboni baJehova) kwaminyaka iili 20 chiindi nindakazyalwa mu1934. Twakali kukkala kukadolopo kaniini kategwa Parsons kali kumusanza adolopo litegwa Kansas. Twakali kunjila ambungano yakavulide maKristu bananikidwe. Mumpuli yesu twakali kunjila miswaangano yambungano chiindi choonse alubo twakali kutola lubazu mumulimu wakukambawuka. MuMugibelo sikati, twakali kukambawukila mumugwagwa mazubaano bwaambwa kuti mbukambawusi bwaantanganana. Chimwi chiindi twakali kukatala pesi Ndeende wakali kutuulila Ice-Cream nitwachayisya.

Nikuba kuti mbungano yesu yakali niini pesi yakali abusena bupati bwakukambawukila bwakali kuswaanizya tudolopo tuniini amapulazi aakali afwiifwi. Nitwakali kukambawukila mumapulazi, twakali kuchinchisya mabbuku eesu azintu zilimwa, mayi (aachizwa aachifuko) chimwi chiindi ankuku zyuumbulu. Mbukunga Ndeende mabbuku wakali kwaabbadalila naabweza, zintu nzitwakali kuchinchanisya amabbuku kumapulazi, twakali kuzilya.

BBELEKELAAMWI LYAKUKAMBAWUKA

Bazyali bangu bakawula kanchina kategwa phonograph nkitwakali kubelesya mukukambawuka. Teendakali kukonzya pe kukabelesya pesi ndakali kugwasya Ndeende aBaama nibakali kulizya nkani zyakalekkoodwa, zyakaambuulwa aMukwesu Rutherford mukubweeda amuzyiiyo zyaBbayibbele.

Kandili abazyali bantu kunembo amoota yesu yakali asipikka

Ndeende wakachincha moota yesu iitegwa Ford yamu1936 kuti twiibelesye kukukambawuka alubo yakali asipikka mpati yakali kukkala aajulu amoota. Moota eeyi yakali kutugwasya loko mukukambawuka mulumbe waBwaami. Chiindi chiingi, twakali kusaanguna kulizya nyimbo kuti bantu biingi basike, nibasika twakali kulizya nkani zyamuBbayibbele zyakalekkoodwa. Niyamana nkani yakalekkoodwa, bantu bakali achiyandisyo twakali kubapa mabbuku.

Mukadolopo kaniini kaCherryvale, kali kuKansas, mapulisa bakabuzya Ndeende kuti atanoonjizyi moota yakwe mupakki muNsondo nkaambo bantu biingi nibakali kujana chiindi chakulyookezya pesi aanze bakali kwiizumizya. Ndeende wakiigwisya moota pesi wakiisiya kiilangene aapakki kuchitila kuti bantu kabamvwa mulumbe. Kwakali kundinoneezya kuba aNdeende amukulanaangu Jerry muziindi eezyo.

Kumamanino akuma1930, twakachita mabbelekelaamwi kuti tukonzye kukambawukila kumasena mulimu wesu nkuwakali kukasigwa. Twakali kufuma (mbuuli mbutwakali kuchita kuJoplin, Missouri) katuya busekka tupepa naakuti tubbuku munsi amilyango mumaanda aabantu. Kuzwa waawo, twakali kuswaanana aanze adolopo kuti tubone kuti taakwe wasungwa na.

Muminyaka eeyo, twakasaanguna kubelesya imwi nzila yakukambawuka kwiinda mukumacha. Kuti tukambawuke atala aBwaami, twakali kuzwaata zibbaakani mpawo twakali kumacha mudolopo katuli mumulongo. Ndichiyeeyede bumwi buzuba beenzuma nibakali kuyabumacha mudolopo mutwakali kukkala kabazweete zibbaakani zilembedwe kuti “Religion Is a Snare and a Racket,” (“Chikombelo Nkakole alubo Chilapambanisya”). Bakiinda mudolopo kwamusinzo uulampa makkilomita aali 1.6 mpawo bakaboola kung’anda. Chibotezya nchakuti taakwe nibakaswaana basikukazya pesi bakaswaana bantu bakali achiyandisyo.

MISWAANGANO YABBOOMA YAKUSAANGUNA

Katuli mpuli, twakali kwiinka kuKansas katuzwa kuTexas kuti tukanjile muswaangano wabbooma. Ndeende wakali kubeleka kukkampani yazitima iitegwa Missouri-Kansas-Texas (alubo yakali kwiitwa kuti M-K-T, naakuti Katy, Railroad), nkinkaako tetwakali kubbadala pe muchitima nkaambo twakali kubelesya mapepa aandeende aakumulimu kuya kumiswaangano yabbooma anitwakali kuswaya nzubo zyesu katuli mpuli. Munyaandumi wabaama uutegwa Fred Wismar amukayintu wakwe Eulalie bakali kukkala kuTemple iili muTexas. Siminzyeesu Fred wakayiya kasimpe kuma1900 kachili mukubusi mpawo wakabbabbatizigwa alubo wakabuzya bachizi bakwe nzyaakayiya, kuswaanizya abaama. Bakwesu biingi mucentral Texas bakali muzi alubo wakabeleka kali mubelesi wabbazu (mazubaano waambwa kuti mulangizi wabbazu). Wakali amoyo mubotu, kaseka-seka alubo kukkala anguwe kwakali kunoneezya. Wakali musungu mubukombi alubo wakandigwasya muzintu zyiingi kandichili mukubusi.

Mu1941 toonse katuli mpuli twakatanta chitima katuya kuSt. Louis, Missouri kuti tukanjile muswaangano wabbooma. Bachikula boonse bakabuzigwa kuti bakkale aamwi abalikke kuti baswiilile nkani yaMukwesu Rutherford yakali amutwe uuti “Children of the King” (“Bana baMwaami”). Naakamaninsya nkani yakwe, umwi awumwi wesu wakagamba nitwakapegwa bbuku litegwa Children, nditwakatambikizigwa aMukwesu Rutherford abakali kumugwasilizya. Kwakali bachikula biinda ku15 000 bakabotelwa achipo eechi.

MuApril 1943 twakanjila muswaangano muniini pesi uuyandikana wakali amutwe uuti “Call to Action” kuCoffeyville iili muKansas. Amuswaangano ooyo, kwakachitwa mabambe aakuti kusaangune Chikolo Chamulimu Cheendelezegwa aaLeza chakali kuyoochitwa mumbungano zyoonse alubo kwakagwisigwa kabbuku kakali kuyoobelesegwa muchikolo eecho kakali azyiiyo zili 52. Mumunyaka ooyo, ndakapa nkani kakusaanguna muchikolo. Muswaangano ooyo wakali kuyandikana loko kulindime nkaambo ndakabbabbatizigwa kandili abamwi mudambwa lyakali mupulazi.

NDAKALI KUYANDA KUBELEKELA KUBBETELI

Nindakamaninsya chikolo mu1951, ndakeelede kusala kuti ndiyoochitaanzi mubuumi. Ndakali achiyandisyo chakuyoobelekela kuBbeteli Jerry nkwaakali wabelekela nkinkaako foomu lyangu lyakafwambaana kutumizigwa kumawofesi kuBrooklyn. Kusala nkundakachita kwakandigwasya mubukombi. Muchiindi chifwiifwi, foomu lyangu lyakatambulwa alubo ndakatambwa kuti ndizoobelekele kuBbeteli kuzwa mu10 March 1952.

Ndakali kuyanda kubelekela kwakali kudindilwa mabbuku kuchitila kuti kandigwasilizya kudinda mamagazini aamwi mabbuku. Pesi ndakapegwa mulimu wabuweyita alubo ndakazoobelekela mukkichini, milimu eeyi yakandigwasya kuti ndibe aluzibo. Nkinkaako, taakwe nindakaba amweenya wakubelekela kumapulinta. Pulogilamu njitwakalaayo kukkichini yakandigwasya nkaambo yakali kundipa chiindi chakuti kandibala andikke kandibelesya layibbulali yaaBbeteli. Eezi zyakandigwasya kuti ndisime mubukombi akuti ndibe alusyomo lusimide. Alubo zyakandigwasya kuti ndizumanane kukomba Jehova kandili aaBbeteli kufumbwa zyiimo nizyakali kuzumina. Jerry taakachili kubelekela kuBbeteli pe mu1949 alubo wakakwatana aaPatricia pesi wakali kukkala muBrooklyn afwiifwi akuBbeteli. Bakali kundigwasya akundisungwaazya chiindi nindakasaanguna kubelekela kuBbeteli.

Kandichisika-sika aaBbeteli, kwakaba mabambe akuti kuyungizigwe bakwesu babeleka kuBbeteli kuti kabapa nkani zyabantu boonse mumbunga. Bakwesu bakalembedwe bakali kukumbilwa kuti baswaye mbungano zyakali kulampa makkilomita aali 322 kuzwa kuBbeteli, muBrooklyn kuti bakape nkani zyabantu boonse akuti kabayinka mumulimu wakukambawuka abantu bamumbungano eezyo. Andime ndakalilembedwe. Ndakapa nkani yangu yakusaanguna yakali ya-awa pesi ndakali kuyoowa. Chiindi chiingi ndakali kweenda achitima. Ndichiyeeyede bumwi buzuba muNsondo sikati mu1954, ndakagada chitima chakali kuya kuNew York alubo eezi zyakali kuyoopa kuti ndikasike goko kuBbeteli. Pesi kwakasaanguna kuwa mvula yakali aguwo litontola alubo kwakaba chaanda. Eezi zyakapa kuti injini yachitima ileke kubeleka. Chitima chakazoosika muNew York muMuvulo a5 kuseeni. Kuzwa waawo, ndakeenda kumbali aachipolo kandiya kuBrooklyn, mpawo ndakalulama mukkichini. Ndakali ndanonoka alubo kandikatede nkaambo busiku boonse ndakabuchesya kandilanga. Nikuba kuti ndakali kuswaana buyumu-yumu buli boobo pesi ndakali kubotelwa kuswaya mbungano akujana beenzuma bapya mumawikkeendi.

Katulikulibambila kupupulula makani ku-station yaWBBR

Kandichisika-sika aaBbeteli, ndakatambwa kuti kanditola lubazu kustation yalediyo iipupulula makani iitegwa WBBR. Station eeyi yakali mung’anda yachibili mu124 Columbia Heights. Alubo ndakali kutola lubazu mupulogilamu yachiiyo chaBbayibbele chakali kupupululwa mviki amviki. Mukwesu A. H. Macmillan wakali achiindi chilamfu aaBbeteli chiindi chiingi wakali kutola lubazu mupulogilamu eeyi. Twakali kumwiita kuti Mukwesu Mac alubo wakali chikozyano chibotu loko chakulisimya mumulimu waJehova kapati kulindiswe nitwakali achiindi chiniini aaBbeteli.

Twakali kupa bantu tupepa twaWBBR kuti bantu babe achiyandisyo

Mu1958, ndakakumbilwa kuti ndigwasilizye azimwi kuChikolo chaGiliyadi. Mulimu wangu wakali wakugwasya basichikolo kuti bajane maviza akugwasilizya bakwesu abachizi aaba basungu kuti biinke kabotu nkubakumbilwa kuti bakabelekele. Kweenda aandeke muchiindi eecho kwakali kudula nkinkaako mbache bakali kweenda aandeke. Biingi bakali kuya kuAfrica akubuzwezuba kwaAmerica bakali kweenda aamaato. Nikwakasaanguna kweendwa ajeti, kugada ndeke teekwakachili kudula loko nkinkaako mamishinali bakakonzya kwiinka aandeke kumasena ngibakali kukumbilwa.

Kandilikubamba madipuloma aabasikugilajuweta pulogilamu kiitanasaanguna

KUYA KUMISWAANGANO YABBOOMA

Mu1960 mulimu wangu wakaswaanizya kuyanduula ndeke zyakuhaya zizwa kuUnited States kaziya kuEurope kuti bantu bakanjile muswaangano wazisi zyoonse wakachitwa mu1961. Ndakeenda aandeke eezi kuzwa kuNew York kuyoosika kuHamburg, kuGermany kuti ndikanjile muswaangano wabbooma. Niwakamana muswaangano, ime abakwesu batatu bakuBbeteli, twakahaya moota njitwakabelesya kuzwa kuGermany katuya kuItaly kuti tukasike kuwofesi yamutabi iili kuRome. Kuzwa waawo, twakaya kuFrance Kuzilundu zyakuPyrenees akuSpain ooko mulimu wesu nkuwakali kukasigwa muchiindi eecho. Twakiinka aamabbuku akuti tukape bakombima bakuBarcelona alubo twakaavumbide mbuuli zipo. Twakabotelwa loko kubabona. Twakeenda amoota katuya kuAmsterdam mpawo twakagada ndeke katubweeda kuNew York.

Nikwakayinda munyaka, mulimu wangu wakaswaanizya kuchita mabambe aakuti bantu baya kumiswaangano yazisi zyoonse yakali kuchitwa munyika yoonse beende kabotu. Muswaangano Wabbazu ooyu wamu1963 wakali amutwe uuti “Everlasting Good News” (“Makani Mabotu Aatamani”). Kwakachitwa mabambe aakuti bakwesu abachizi bali 583 bazwa muzisi zisiyene-siyene bakanjile muswaangano wabbooma wazisi zyoonse kuEurope, Asia, akuSouth Pacific alubo bamwi bakaya kukubona masena kuHonolulu, Hawaii, aakuPasadena, iili kuCalifornia. Mulweendo oolu, bakwesu aaba bakiimikila kuLebanon akuJordan kuti bakayiye zyiingi atala amasena aalembedwe muBbayibbele. Dipatimenti yakuBbeteli njindakali kubelekela, njiyo yakali kuchita mabambe aakubbadala mali yakugada ndeke, yakuhotela akubona kuti boonse bakali amaviza aakali kuyandikana kuti bakasike kumanyika aasiyene-siyene.

MWEENZUMA MUPYA WAKWEENDAAWE

Munyaka wa1963 wakaba munyaka uuyandikana kulindime. Mu29 June ndakachada aLila Rogers wakuMissouri wakali aminyaka iitatu kabelekela kuBbeteli. Nikwakiinda mviki katuchadide, ime aLila twakiinkaamwi abamwi katuswaya zisi zisiyene-siyene ziswaanizya Greece, Egypt aLebanon. Twakagada ndeke kuzwa kuBeirut katuya kukabuwa kandeke kakuJordan. Akaambo kakuti mulimu wesu wakali kukasigwa kuJordan alubo Bakamboni baJehova teebakali kuzumizigwa kuti bajane maviza akuti bakasike kuJordan nkinkaako teetwakazi pe kuti twakali kuyoosika biyeni. Twakagamba nitwakasika kubbuwa lyandeke kakuli bantu biingi bakali achibbaakani chakalembedwe kuti, “Tulamutambula Bakamboni baJehova”! Twakabotelwa loko kubona masena aalembedwe muBbayibbele! Twakaswaya masena aakali kukkala baami bachiindi, Jesu nkwaakazyalilwa, kubusena baapostolo nkubakakambawukila akubusena chiKristu nkuchakasaangunina.​—Inc. 13:47.

Kwaminyaka iili 55, Lila walikundigwasya chakusyomeka mumulimu ngutwakali kubeleka. Twakaswaya kuSpain akuPortugal mulimu wesu nwaakali kukasigwa. Twakali kusungwaazya bakombima akubatolela mabbuku azimwi zyakali kuyandikana. Alubo twakakonzya kuswaya bakwesu bakasungidwe kujele lyachiindi lyakuCádiz muSpain. Ndakabotelwa loko chiindi nindakapa nkani yakubasungwaazya.

Katuli aPatricia aJerry Molohan katuya kumuswaangano wabbooma wamu1969 wakali aamutwe uuti “Peace on Earth”

Kwaminyaka myiingi kuzwa mu1963, ndakali achilongezyo chakuchita mabambe akunjila miswaangano yazisi zyoonse akuswaya zisi zili muAfrica, Australia, Central aSouth America, Europe azisi zili kubuzwezuba kwaAmerica, Hawaii, New Zealand, akuPuerto Rico. Ime aLila twakanjila miswaangano yabbooma iitalubiki mbuuli ngutwakanjila mu1989 kuWarsaw muPoland. Kumuswaangano ooyu mupati, twakali abakwesu abachizi biingi bakuRussia. Twakabonana abakwesu abachizi bakasungidwe akaambo kalusyomo lwabo kwaminyaka myiingi muchiindi chaSoviet.

Umwi mulimu wakali kundibotezya, nkuswaya mitabi muzisi zisiyene-siyene kandiya busungwaazya bamumpuli yaBbeteli amanishinali. Kuswaya mitabi kwamamanino nkutwakachita, twakaswaya mutabi wakuSouth Korea alubo twakabona bakwesu basungidwe bali 50 kujele lili kuSuwon. Bakwesu aaba bakali amaboneno aalikabotu alubo bakali kulangilila kukomba Jehova bazoojana lwaangunuko. Kubabona kwakatusungwaazya loko!​—Rom. 1:11, 12.

KUVULA KWEETA KUBOTELWA

Ndabona Jehova mbaakalongezya bakombi bakwe muminyaka yayinda. Nindakabbabbatizigwa mu1943, kwakali basikupupulula bali 100 000, lino kwakaba basikupupulula biinda ku8 000 000 bakomba Jehova muzisi zyiinda ku240. Eezi zilikuchitika akaambo kakubeleka changuzu kwabakombima bagilajuweta kuchikolo chaGiliyadi. Kwakali kubotezya kubelekelaamwi amamishinali kwaminyaka myiingi akubagwasya kuti bakonzye kwiinka kumasena ngibakumbila kuti bakabelekele nkuko.

Ndilabotelwa kuti nindakachili muniini ndakasala kubelekela Jehova kwiinda mukulembela kubelekela kuBbeteli. Jehova wandilongezya azintu zyiingi kwaminyaka yoonse eeyi. Kuyungizya kukubotelwa nkundakajana akaambo kakubelekela kuBbeteli, ime amukayintu wangu twakabotelwa kubelekaamwi mumulimu wakukambawuka ambungano zisiyene-siyene muBrooklyn alubo twakajana beenzuma biingi.

Ndichibelekela kuBbeteli kandigwasigwa amukayintu wangu buzuba abuzuba. Nikuba kuti ndili aminyaka yiinda ku84 pesi ndichikonzya kubeleka milimu myiingi alubo nditumizya magwalo kumbungano.

Kandili aLila

Nchilongezyo chipati loko kuba mumbunga yaJehova akubona kusiyana kuliwo akati kabantu bakomba Jehova abatamukombi. Tulakonzya kwaamvwisisisya kabotu majwi aali muli Malaki 3:18 akuti: ‘Eelyo muyookubona kwaandaana kuliwo akati kamululami asizibi, muntu uuyoowa Leza amuntu uutamuyoowi.’ Buzuba abuzuba tubona nyika yeendelezegwa aSaatani kiilikwiindilila kubija alubo izwide bantu batakwe bulangilizi akutabotelwa kwachoonzyo. Pesi bantu bakomba Jehova akumuyanda balabotelwa mubuumi nikuba kabali muziindi zikataazya alubo bali abulangilizi bwakuyoobotelwa kunembo. Tuli achilongezyo chakwaambilizya makani mabotu aaBwaami! (Mt. 24:14) Tuchilangilila ameso aasalala chiindi Bwaami bwaLeza nibuyoozuzikizya zilongezyo zyoonse nzitulangilila ziswaanizya kuba amibili iitakwe malwazi akupona kukabe kutamani. Kuzwa waawo, bakombi baJehova bayoobotelwa buumi butamani aanyika aano.