Skip to content

Skip to table of contents

Tobelezya Chikozyano chaJehova Chakubikkila Maanu Akuba Aluzyalo

Tobelezya Chikozyano chaJehova Chakubikkila Maanu Akuba Aluzyalo

“Ulikkomene ooyo uumubikkila maano muntu uupengede.”​—INT. 41:1, NW.

NYIMBO: 130, 107

1. Bakombi baLeza batondeezyania biyeni luyando?

BAKOMBI baLeza nimpuli iimwi iijisini nkaambo bali aluyando. (1 Joh. 4:16, 21) Balalipeda kuti bagwasye bakombinyina pesi chiindi chiingi babatondeezya luyando kwiinda mukubachitila zintu ziniini. Kuti twabafwida luzyalo akubabikkila maanu bamwi, tuyooba “basikwiiya ba-Leza mbuli bana bayandwi.”​—Ef. 5:1.

2. Jesu wakatondeezya biyeni kuti uli aluyando mbuuli Wisi?

2 Jesu wakatobelezya chikozyano chaWisi munzila iimaninide. Jesu wakati: “Amuboole kulindime nyoonse nomukatede nomulemenwa, ndime enti kamulemunune . . . , nkaambo ndilibombede, ndi mutete moyo.” (Mt. 11:28, 29) Kutobelezya chikozyano chaJesu kwiinda ‘mukubabikkila maanu bantu bapengede’ kupa kuti Leza abotelwe akuti andiswe tubotelwe. (Int. 41:1, NW) Atubone mbutukonzya kubabikkila maanu bamwi mumpuli, mumbungano amumulimu wakukambawuka.

BABIKKILE MAANU BAMWI MUMPULI

3. Mwaalumi weelede kutondeezya biyeni kuti ulamvwisisisya akubikkila maanu? (Langa chifanikisyo chili kumatalikilo achiiyo.)

3 Baalumi beelede kuba chikozyano chibotu chakubabikkila maanu bamwi mumpuli. (Ef. 5:25; 6:4) Muchikozyano basungwazigwa kukkala abakayintu babo “kweelana aluzyibo.” Majwi aaya alakonzya kwaambwa kuti “kubabikkila maano; kubamvwisya.” (1 Pet. 3:7; NW majwi aamunsi) Kumvwisisisya akubikkila maanu zyeenda aamwi. Muchikozyano, mwaalumi uumvwisisisya ulizi kuti mukayintu wakwe mugwasilizi akuti ulisiyene anguwe munzila zyiingi pesi tamulangilaansi pe. (Matl. 2:18) Ulayimvwisisisya nzila mukayintu wakwe njalimvwaayo alubo ulamulemeka akumulumbayizya. Umwi mukayintu wakuCanada wakaamba majwi aatobela atala amulumaakwe. Wakati: “Mulumaangu tayilangilaansi nzila njindilimvwaayo alubo tandaambili kuti, ‘Toyelede kulimvwa oobo.’ Ulandiswiilila. Nandigwasya kuti ndibe amaboneno aalikabotu atala ayimwi nkani, undibuzya chaluzyalo.”

4. Mwaalumi utondeezya biyeni kuti ulamubikkila maanu mukayintu wakwe chiindi naambuula abantu bachikayintu?

4 Mwaalumi uumvwisisisya ulamubikkila maanu mukayintu wakwe mbalimvwa chiindi naambuula abantu bachikayintu. Tasaani aluyando abamwi bachikayintu naakuti kubabikkila maanu zyiindilide. Alubo tachiti oobo nabelesya Intaneti azimwi nzila zyakwaambuuzyania. (Job. 31:1) Ukkala kasyomekede kumukayintu wakwe kutali akaambo kakuti ulamuyanda luzutu pesi akaambo kakuti uyanda Leza akuti tabuyandi bubi.​—Bala Intembauzyo 19:14; 97:10.

5. Kujana mukayintu watondeezya biyeni kuti ulamubikkila maanu mulumaakwe?

5 Kuti mwaalumi watobelezya chikozyano chasilutwe wakwe Jesu Kristu, ziyoopa kuti mukayintu wakwe ‘amulemeke.’ (Ef. 5:22-25, 33) Kulemeka mulumaakwe kuyoopa kuti atondeezye kuti ulamubikkila maanu mulumaakwe nachita imwi mikuli yambungano naakuti nakataazikene azimwi. Umwi mwaalumi wakuBritain wakati: “Chimwi chiindi mukayintu wangu ngawazibona kuti ndilikataazikene. Mpawo ubelesya malayilile aajanika muli Tusimpi 20:5, nikuba kuti chimwi chiindi weelede kulindila kuti ‘ayubunune’ mizeezo yangu mpawo kuti kazyeelela, tulakonzya kuzuwa atala ankani iindikataazya.”

6. Kujana twabasungwaazya biyeni bana kuti kabababikkila maanu bamwi alubo eezi zibagwasya biyeni?

6 Kuti bazyali kababikkilana maanu, ziyoopa kuti babe chikozyano chibotu kubana babo. Bazyali mbabo bali amukuli wakuyiisya bana babo kuti kabababikkila maanu bamwi. Muchikozyano, bazyali balakonzya kuyiisya bana babo kuti batasaani kuNg’anda yaBwaami. Nibali kupobwe, bazyali balakonzya kuyiisya bana babo kuti batanooyingilili bapati nibali kutola chakulya. Nikuba boobo, muntu woonse mumbungano ulakonzya kugwasya bazyali. Muchikozyano, kuti mwana wachita chimwi chintu chibotu, mbuuli kujula mulyango, tweelede kumulumbayizya. Kuchita oobo kulakonzya kumusungwaazya mwana alubo kumugwasya kubona kuti “kupa kulakkomanisya kapati kwiinda kupegwa.”​—Inc. 20:35, NW.

‘ATUBIKKILANE MAANU’ MUMBUNGANO

7. Jesu wakatondeezya biyeni kuti wakamubikkila maanu mwaalumi musinke matwi alubo twiiyaanzi kuchikozyano chaJesu?

7 Chimwi chiindi Jesu naakali kuDekapole, bantu “bakamuletela umwi musinkematwi sikubebezya.” (Mk. 7:31-35) Jesu taakaponia mwaalumi ooyu aakati kabantu pesi “wakamutola kumbali” mpawo wakamuponia. Nkamboonzi naakachita oobo? Kulakonzeka kuti chiimo chamwaalumi ooyu teechakali kupa kuti aangunuke aakati kabantu. Amwi Jesu wakazibona eezi nkinkaako zyakapa kuti amutole kumbali. Nikuba kuti tatukwe manguzu aakuponia bantu munzila iigambya, pesi tweelede kuziba nzibayanda bakombima akubabikkila maanu mbubalimvwa. Mwaapostolo Pawulu wakalemba kuti: ‘Katunga katuyeeyana, katubusyanya-busyanya mukuyandana akuchita milimu mibotu.’ (Heb. 10:24) Jesu wakalizi mbaakali kulimvwa mwaalumi wakali musinke matwi alubo wakamubikkila maanu. Eechi nchikozyano chibotu loko kulindiswe!

8, 9. Kujana twatondeezya biyeni kuti tulababikkila maanu bachembeede abalemene? (Amba zikozyano.)

8 Babikkile maanu bachembeede abalemene. Chiyandikana mumbungano yachiKristu nduyando kutali mbiibeleka luzutu. (Joh. 13:34, 35) Luyando oolu lutusungwaazya kuti tugwasye bachembeede abalemene kuti banjile miswaangano yachiKristu akutola lubazu mumulimu wakukambawuka. Kuchita oobu kulayandikana nikuba kuti nzibachita nziche. (Mt. 13:23) Michael weenda awheelchair ulalulumba lugwasyo ndwajana kuli bamumpuli yakwe akubakombinyina bamukabunga kamulimu wakukambawuka mwabede. Wakati: “Ndilakonzya kunjila miswaangano akutola lubazu mumulimu wakukambawuka akaambo kakundigwasya nkubachita. Ndiyandisya bukambawusi bwaantanganana.”

9 MumaBbeteli miingi, kuli bakwesu abachizi bachembeede abalemene. Baalu bababikkila maanu bakwesu bachizi aaba kwiinda mukuchita mabambe akuti bakambawuke kababelesya magwalo naakuti fooni. Bill, uuli aminyaka iili 86 uukambawukila bantu bali kule kwiinda mukubalembela magwalo wakati: “Tulayiyanda nzila yakukambawuka katubelesya magwalo.” Nancy uuli aminyaka iili 90, wakati: “Kulemba magwalo tandikuboni kakuli kubikka magwalo mu-envelopu luzutu. Ndikubona kawuli mulimu wakukambawuka. Bantu beelede kuziba kasimpe!” Ethel wakazyalwa mu1921 wakati: “Ndikkala kandichiswa. Alubo amwi mazuba ngandakachilwa kulizwatika.” Pesi ulakuyanda kukambawuka kabelesya fooni alubo ulaabantu mbayiyaabo Bbayibbele. Barbara uuli aminyaka iili 85 wakapandulula kuti: “Kulandiyumina kuya kukukambawuka nkaambo ndikkala kandichiswa. Pesi kukambawuka kandibelesya fooni kupa kuti ndaambuule abamwi. Ndamulumba Jehova!” Kawutanamana munyaka, kabunga kabantu bachembeede bakakambawuka ma-awa aali 1 228, bakalemba magwalo aali 6 265, bakafoonena bantu kwaziindi zisika ku2 000 alubo bakapa bantu mabbuku asika ku6 315! Zilaantanganana kuti nzibakachita zyakapa kuti moyo waJehova ubotelwe!​—Tus. 27:11.

10. Kujana twachita biyeni kuti bakombima bagwasigwe amiswaangano yachiKristu?

10 Babikkile maanu bamwi kumiswaangano yachiKristu. Tuyanda kuti bakombima bagwasigwe kumiswaangano yambungano. Kubabikkila maanu bamwi kupa kuti bagwasigwe. Bagwasigwa biyeni? Imwi nzila nkufwambaana kusika kumiswaangano kuchitila kuti tutanyonganyi bamwi. Chimwi chiindi kulakonzya kuba zyiimo zipa kuti tunonoke. Pesi kuti katuli aachiyanza chakunonoka, tweelede kuyeeyesesya mbutukonzya kubabikkila maanu bamwi. Alubo tatweelede kuluba kuti Jehova aMwanaakwe mbabo batutamba kumiswaangano. (Mt. 18:20) Nkinkaako tweelede kubalemeka loko!

11. Nkamboonzi bakwesu bali azipanzi kumiswaangano nibeelede kutobelezya malayilile aajanika muli 1 BaKorinto 14:40?

11 Kuti katubabikkila maanu bakombima tweelede kutobelezya malayilile aamuBbayibbele aakuti: “Pele zintu zyoonse buyo zicitwe kabotu akucililana.” (1 Kor. 14:40) Bakwesu bali azipanzi kumiswaangano beelede kutobelezya malayilile aaya kwiinda mukubelesya chiindi nchibapedwe. Kuchita oobo takugwasyi mukwesu ulaachipanzi chitobela luzutu pesi kugwasya mbungano yoonse. Bamwi bakwesu beenda misinzo milamfu kubweeda nkubakkala. Bamwi babelesya moota zibelesegwa abantu biingi. Alubo bamwi bakwetene abantu batakombi bayanda kuti kabafwambana kuchayizya.

12. Nkamboonzi nitweelede ‘kubalemekesya loko chaluyando’ baalu babeleka changuzu? (Langa kabbokesi kati “ Atubabikkile Maanu Aabo Batweendelezya.”)

12 Beembezi babeleka changuzu mumbungano alubo basungu mumulimu wakukambawuka beelede kulemekwa. (Bala 1 BaTesalonika 5:12, 13.) Tulabalumba bakwesu batugwasya munzila iili boobu. Tweelede kutondeezya kuti tulabalumba kwiinda mukubelekaamwi ambabo akubagwasya. Bakwesu aaba, ‘balangania ndiswe kabali baabo bayoobuzigwa makani.’​—Heb. 13:7, 17.

BABIKKILE MAANU BAMWI MUMULIMU WAKUKAMBAWUKA

13. Twiiyaanzi kunzila Jesu njaakali kubajataayo bantu?

13 Kaamba atala azyakali kuyoochitwa aJesu, Isaya wakasinsima kuti: “Itete lifuyukide takooyoolityola, akamuni kasuka takooyookazimya.” (Is. 42:3) Luyando Jesu ndwaakalaalo lwakapa kuti abafwide luzyalo bantu. Wakali kukumvwisisisya mbubakali kulimvwa bantu bakali mbuuli tete lifuyukide naakuti bakali mbuuli kamuni kalampi lyaba afwiifwi kuzima. Eezi zyakapa kuti ababikkile maanu, abafwide luzyalo bantu akuba amoyo mulamfu. Nikuba bana baniini bakali wangunukide kwiinka kulinguwe. (Mk. 10:14) Nichoonzyo kuti tatukwe busongo buli mbuuli bwaJesu alubo tatukonzyi kuyiisya mbuuli nguwe! Pesi tweelede kubabikkila maanu bantu mbitukambawukila. Kuchita oobo kuswaanizya mbutwaambulaabo, chiindi nchitutola akuti ndiilili nituchita oobo.

14. Nkamboonzi nitweelede kwiibikkila maanu nzila njitwaambuulaayo abamwi?

14 Tweelede kwaambuula biyeni abantu? Mazubaano, bantu biingi ‘balikatede akumwayika’ nkaambo balikudyamininwa abeendelezi bazyatwaambo twanyika, bazyakuuzya abazikombelo. (Mt. 9:36) Eezi zipa kuti bantu batabasyomi bamwi akuti babule bulangilizi. Nkinkaako majwi eesu ambutwaawambuula ayelede kutondeezya kuti tuli aluzyalo! Kuchita oobo kupa kuti bantu biingi bakatambule kasimpe kutali akaambo kakuti tuli aluzibo atala aBbayibbele pesi akaambo kakuti tulabayanda akuti tulababikkila maanu.

15. Nziizili nzila nzitukonzya kuchita zitondeezya kuti tulababikkila maanu bantu mbitukambawukila?

15 Kuli nzila zyiingi nzitukonzya kubabikkila maanu bantu mbitukambawukila. Muchikozyano, tulakonzya kubelesya mibuzyo. Tweelede kubuzya mibuzyo munzila iilikabotu alubo yabulemu. Umwi payona uukambawukila kubusena kuli bantu batazibide kubuzigwa mibuzyo abantu mbibatazibide, wakabona kuti tayelede kubuzya mibuzyo iipa kuti bantu babe abweeme. Eezi ziswaanizya kubuzya mibuzyo iipa kuti muntu akachilwe kusandula naakuti asandule zitali nzizyo. Muchikozyano, wakabona kuti tayelede kubuzya mibuzyo mbuuli yakuti, ‘Mulilizi na zina lyaLeza?’ naakuti ‘Mulizi na kuti Bwaami bwaLeza niinzi?’ Pesi waamba kuti: “Ndakiiya muBbayibbele kuti Leza ulazina limupeleme. Ndikumbila kumutondeezya.” Akaambo kakuti maponeno aziyanza zyabantu zilisiyene, nkinkaako tatweelede kuba amulawu pe. Pesi tweelede kubabikkila maanu bamwi akubalemeka, chaamba kuziba mbubapona bantu bamuchilawu eecho.

16, 17. Kubabikkila maanu basimayakilane kupa kuti (a) tubaswaye achiindi chili biyeni? (b) twaambuule chiindi chilamfu biyeni ambabo?

16 Ndiilili nitweelede kuswaya basimayakilane? Chiindi nitukambawuka kung’anda ang’anda ngatuli beenzu batatambidwe. Nkinkaako kulayandikana kuti tubaswaye achiindi nibalibambilide kuzuwa! (Mt. 7:12) Muchikozyano, bantu bamuchilawu chanu balanonoka na kubuka muMugibelo amuNsondo? Kuti kakuli boobo, ulakonzya kuchita bukambawusi bwamumugwagwa, bukambawusi bwaantanganana naakuti kubweedela bantu mbuzi kuti banooli babuka.

17 Tweelede kukkala kwachiindi chilamfu biyeni? Bantu biingi bali azintu zyiingi zyakuchita nkinkaako tatweelede kutola chiindi chilamfu, kapati nitubonana kakusaanguna. Tweelede kufwambaana kumaninsya kutali kukkala kwachiindi chilamfu. (1 Kor. 9:20-23) Kuti bantu babona kuti tulababikkila maanu akaambo kakuti bali azintu zyiingi zyakuchita, ziyoopa kuti bazumine kuti tuzoobaswaye lubo. Tweelede kutondeezya michelo yamuuya mumulimu wakukambawuka. Tuba ‘basimilimonyina aLeza’ chiindi natubelesya kuti tugwasye umwi muntu kuziba kasimpe.​—1 Kor. 3:6, 7, 9.

18. Nziizili zilongezyo nzitujana kuti twababikkila maanu bamwi?

18 Nkinkaako, atubeleke changuzu kuti tubabikkile maanu bamwi mumpuli, mumbungano amumulimu wakukambawuka. Kuchita oobo kupa kuti tujane zilongezyo lino amuchiindi chilikunembo. Muli Intembauzyo 41:1, 2, NW Bbayibbele lyaamba kuti: “Ulikkomene ooyo uumubikkila maano muntu uupengede; Jehova uyoomuvwuna mubuzuba bwamapenzi. . . . Munyika uyakwaambwa kuti ulikkomene.”