Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 38

Chibelesye Kabotu Chiindi Chaluumuno

Chibelesye Kabotu Chiindi Chaluumuno

“Nyika yakali muluumuno alimwi kunyina bakali kumulwana mumyaka eeyo nkaambo Jehova wakamupa kulyookezya.”​—2 MAK. 14:6.

LWIIMBO 60 Caamba Buumi Bwabo

ZITAYIIGWE *

1. Ndiilili nikukonzya kutuyumina kubelekela Jehova?

UBONAANGA ndiilili nikuli kuyumu kubelekela Jehova, nchiindi zintu nizili kweenda kabotu na naakuti nchiindi nizitali kweenda kabotu? Kuti twaswaanana amapenzi nkuuba kulangilila kuli Jehova kuti atugwasye. Ani kuti zintu kazitweendela kabotu nga twachita biyeni? Nga twaluba na kubelekela Jehova? Jehova wakabuzya maIsrayeli kuti bachenjelele kuti batakamulubi pe zintu zyakubeendela kabotu.​—Dt. 6:10-12.

Mwaami Asa wakabeleka changuzu kuti agwisye bukombi bwakubeja (Langa fuka 2) *

2. Mwaami Asa wakatusiila chikozyano chilibiyeni?

2 Mwaami Asa nchikozyano chibotu chamuntu wakatondeezya busongo kwiinda mukusyoma Jehova chakumaninina. Wakabelekela Jehova chiindi zintu nizyakatali kweenda kabotu anizyakali kweenda kabotu. Kuzwa kali muniini, “Asa wakalimaninide kuli Jehova.” (1 Bam. 15:14) Imwi nzila Asa njaakatondeezya aayo kuti wakalilipedelede kubelekela Jehova, nkwiinda mukugwisya bukombi bwakubeja muchisi chaJuda. Bbayibbele lyaamba kuti Asa “wakagwisya zipaililo zyabaleza beenzu amasena aakukombela alimwi wakapwayaula misemu yamabwe yakukomba akugonkaula misemu yazisamu yakukomba.” (2 Mak. 14:3, 5) Alubo wakagwisya bayinakulu Maaka aachuuno cheelede banyina mwaami. Nkamboonzi? Nkaambo bakali kusumpula bukombi bwakubeja.​—1 Bam. 15:11-13.

3. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

3 Asa taakagwisya bukombi bwakubeja luzutu. Pesi wakabusilizya bukombi bwakasimpe kwiinda mukugwasya chisi chaJuda kuti chikombe Jehova lubo. Jehova wakamulongezya Asa amaIsrayeli kwiinda mukupa kuti kube luumuno muchisi chabo. * Kwaminyaka iili 10 nikwakali kweendelezya Asa, “nyika yakali muluumuno.” (2 Mak. 14:1, 4, 6) Muchiiyo eechi tulabona kuti Asa wakachibelesya biyeni chiindi chaluumuno. Mpawo tulabona chikozyano chamaKristu bakusaanguna bakachibelesya kabotu chiindi chaluumuno mbuli Asa. Alubo tulalanga-langa mubuzyo uti: Kuti munyika nkukkala kamuzumizigwa kukomba Jehova kamwaangunukide, kujana wachibelesya biyeni chiindi eechi chaluumuno?

ASA WAKACHIBELESYA BIYENI CHIINDI CHALUUMUNO?

4. Kweendelana alugwalo lwa 2 Makani 14:2, 6, 7, Asa wakachibelesya biyeni chiindi chaluumuno?

4 Bala 2 Makani 14:2, 6, 7. Asa wakabuzya bantu kuti Jehova nguwe wakali bapede “kulyookezya kumabazu oonse.” Asa taakabona chiindi chaluumuno mbuli chiindi chakupeta maboko. Pesi wakayaka myuunzi, miduli, ngazi amagedi. Wakabuzya bantu kuti: “Nyika icili yesu.” Wakali kwaambaanzi Asa? Wakali kwaamba kuti bantu bakali kukonzya kweenda akuyaka kabaangunukide nkaambo teekwakali basinkondonyina munyika. Wakasungwaazya bantu kuti bachibelesye kabotu chiindi eecho chaluumuno.

5. Nkamboonzi Asa naakaba achoonzyo chakuti masoja aakwe alilibambilide?

5 Asa wakabelesya chiindi eechi chaluumuno kuti abe achoonzyo chakuti masoja aakwe alilibambilide. (2 Mak. 14:8) Eezi zyaamba kuti taakali kumusyoma na Jehova? Peepe. Mbukunga wakali mwaami, wakalizi kuti wakali mulimu wakwe kugwasya bantu kuti balibambile mapenzi aakali kukonzya kubachitikila kunembo. Asa wakalizi kuti luumuno lwakali muchisi chaJuda lwakali kukonzya kumana alubo nzizyo zyakachitika.

MAKRISTU BAKUSAANGUNA BAKACHIBELESYA BIYENI CHIINDI CHALUUMUNO?

6. MaKristu bakusaanguna bakachibelesya biyeni chiindi chaluumuno?

6 Nikuba kuti chiindi chiingi maKristu bakusaanguna bakali kupenzegwa pesi chimwi chiindi teebakali kupenzegwa pe. Bakachibelesya biyeni chiindi eechi chaluumuno? Baalumi abanakazi aaba basyomeka bakazumanana kukambawuka makani mabotu alubo teebakaleka pe. Lugwalo lwaMilimo lutondeezya kuti bakazumanana “kweenda cakuyoowa Jehova.” Akaambo kakuzumanana kukambawuka makani mabotu, mbungano “yakazumanana kuyungizyigwa.” Zilaantanganana kuti Jehova wakabalongezya akaambo kakusungwaala kwabo kukambawuka muchiindi chaluumuno.​—Mil. 9:26-31.

7-8. Pawulu abamwi bakachita biyeni chiindi nibakajana mweenya wakukambawuka? Pandulula.

7 Basikwiiya bakusaanguna bakali kukambawuka kufumbwa mpubajana mweenya. Chiindi Pawulu naakabona kuti kwakali mweenya wakukambawukila bantu biingi kuEfeso, wakasala kukkala nkuko kwachiindi kuchitila kuti abakambawukile.​—1 Kor. 16:8, 9.

8 Pawulu abamwi maKristu bakajana mweenya wakukambawuka chiindi nikwakabambululwa nkani yakupalulwa mu49 C.E. (Mil. 15:23-29) Chiindi mbungano nizyakabuzigwa kuti nkani eeyo yakabambululwa biyeni, basikwiiya bakatalika kubeleka changuzu kwaambilizya “makani mabotu aa Jehova.” (Mil. 15:30-35) Eezi zyakeeta mpinduunzi? Bbayibbele lyaamba kuti “bamumbungano eezyo bakazumanana kuyumizyigwa mulusyomo alimwi bakali kuyaabuvwula buzuba abuzuba.”​—Mil. 16:4, 5.

KUJANA WACHIBESYA BIYENI CHIINDI CHALUUMUNO?

9. Bakamboni biingi bakkala munyika zili biyeni alubo njiili mibuzyo njitweelede kulibuzya?

9 Munyika zyiingi tulazumizigwa kukambawuka katwaangunukide. Munyika nkukkala mulazumizigwa na kukomba Jehova kamwaangunukide? Kuti kakuli boobo, libuzye kuti, Ndichibelesya biyeni chiindi eechi chaluumuno? Mazubaano aakumamanino alanoneezya kuBakamboni baJehova nkaambo balikubeleka changuzu mumulimu mupati wakukambawuka awakuyiisya bantu kwiinda chiindi. (Mk. 13:10) Kuli zintu zyiingi nzitukonzya kuchita kuti tutole lubazu mumulimu ooyu.

Biingi balikujana zilongezyo akaambo kakulongela muli bumwi busena naakuti kukambawukila bantu baambuula umwi mulaka (Langa fuka 10-12) *

10. Lugwalo lwa 2 Timoteyo 4:2 lutusungwaazya kuti tuchiteenzi?

10 Kujana wachibelesya biyeni munzila iilikabotu chiindi chaluumuno? (Bala 2 Timoteyo 4:2.) Ulakonzya kulanga-langa zyiimo zyako kuti zilakuzumizya na naakuti umwi wamumpuli yanu kuti achite zyiingi mumulimu wakukambawuka naakuti kuba payona. Eechi teechiindi chakulibunganizila bunoti azintu zyakumubili nkaambo zintu eezi tazikafutuki pe muchiindi chamapenzi mapati.​—Tus. 11:4; Mt. 6:31-33; 1 Joh. 2:15-17.

11. Niinzi nzibali kuchita basikupupulula biingi kuchitila kuti bachite zyiingi mumulimu wakukambawuka?

11 Basikupupulula biingi balikwiiya iimwi milaka kuchitila kuti bachite zyiingi mumulimu wakukambawuka awakuyiisya bantu. Mbunga yaLeza ilikugwasya basikupupulula aaba kwiinda mukupupulula mabbuku aapandulula Bbayibbele mumilaka miingi loko. Muchikozyano, mu2010 mabbuku eesu akali kujanika mumilaka iisika ku500. Pesi mazubaano alikujanika mumilaka yiinda ku1 000.

12. Bantu bamvwa biyeni kuti bamvwa kasimpe kali muJwi lyaLeza mumulaka wabo? Amba chikozyano.

12 Bantu bamvwa biyeni kuti bamvwa kasimpe kali muJwi lyaLeza mumulaka wabo? Atubone chikozyano chamuchizi wakanjila muswaangano wabbooma wachiKinyarwanda kuUnited States. Kinyarwanda mulaka waambuulwa kuRwanda, Congo (Kinshasa) akuUganda. Nwakamana muswaangano muchizi ooyu waambuula chiKinyarwanda wakati: “Ndaba minyaka iili 17 kandikkala kuUnited States pesi nkakusaanguna kumvwisisisya muswaangano woonse.” Zilaantanganana kuti kunjila muswaangano mumulaka wakwe kwakamusika aamoyo muchizi ooyu. Kuti zyiimo zyako kazikuzumizya, ulakonzya na kwiiya umwi mulaka kuchitila kuti ugwasye bantu baambuula mulaka ooyo bakkala muchilawu chanu? Ubonaanga kuli bamwi bantu na bakonzya kukuswiilila kuti wabakambawukila kubelesya mulaka wabo? Kuti wachita oobu uyoobotelwa.

13. Bakwesu bakuRussia bakachibelesya biyeni chiindi chaluumuno?

13 Teezyoonse pe nyika zizumizya bakwesu kuti bakambawuke kabaangunukide. Muli zimwi nyika bakwesu tabakonzyi pe kukambawuka kabaangunikide nkaambo mulimu wesu ulakasigwa. Muchikozyano, atubone zyakachitikila bakwesu kuRussia. Bakapenzegwa kwaminyaka myiingi pesi muMarch 1991 mulimu wesu wakazoozumizigwa. Aachiindi eecho, kwakali basikupupulula basika ku16 000 kuRussia. Nikwakayinda minyaka iili 20 namba yabasikupupulula yakayungizya akusika ku160 000. Zilaantanganana kuti bakwesu bakuRussia bakachibelesya kabotu chiindi chabo chiindi mulimu wesu nwaakali wabuzumizigwa. Luumuno oolo teelwakakkala kwachiindi chilamfu. Pesi kuchincha kwazyiimo teekwakabatyola mafuwa pe. Balikuzumanana kubelekela Jehova akuchita zyoonse nzibakonzya kuti bamubelekele.

CHIINDI CHALUUMUNO CHIYOOMANA

Asa wakakomba kuli Jehova amoyo woonse alubo Jehova wakamugwasya kuti azunde masoja miingi loko (Langa fuka 14-15)

14-15. Jehova wakamugwasya biyeni Asa?

14 Mumazuba aMwaami Asa, chiindi chaluumuno chakazoomana. Kwakasika masoja aali 1 miliyoni kazwa kuEtiyopiya. Masoja aaya akali kuzulwidwa aZera alubo wakali achoonzyo chakuti uyoochizunda chisi chaJuda. Nikuba boobo, Mwaami Asa taakasyoma masoja ngaakalaawo pesi wakasyoma Jehova. Asa wakakomba kuli Jehova kati: “Kotugwasya, O Jehova Leza wesu, nkaambo tusyoma nduwe alimwi muzina lyako twaboola kuti tulwane nkamu eeyi.”​—2 Mak. 14:11.

15 Nikuba kuti namba yamasoja aa-Asa yakali kukonzya kunjila tubili munamba yamasoja aakuEtiyopiya pesi Asa wakalizi kuti Jehova ulaamanguzu akuti ulakonzya kugwasya bantu bakwe. Jehova wakabagwasya bantu bakwe nkaambo masoja aakuEtiyopiya akazundwa.​—2 Mak. 14:8-13.

16. Tuzizi biyeni kuti chiindi chaluumuno chiyoomana?

16 Nikuba kuti tatuzi kabotu kuti niinzi chiyoochitika kuli umwi awumwi wesu muchiindi chilikunembo pesi tulizi kuti luumuno ndubalaalo bakombi baJehova lino luyoomana. Jesu wakaamba kuti kumazuba aakumamanino basikwiiya bakwe bakali ‘kuyoosulwa amasi oonse.’ (Mt. 24:9) Alubo mwaapostolo Pawulu wakaamba kuti: “Boonse aabo bayanda kupona buumi bwakubelekela Leza cakulyaaba mukuyanzana a Kristo Jesu abalo bayoopenzyegwa.” (2 Tim. 3:12) Saatani uuli “abukali bupati” alubo nga tulikulyeena kuti twabonaanga tulakonzya kuchija bukali bwakwe.​—Ciy. 12:12.

17. Munzilaanzi lusyomo lwesu mulukonzya kusunkwa?

17 Muchiindi chifwiifwi chilikunembo, lusyomo lwawumwi awumwi wesu luyoosunkwa. Lino-lino munyika yoonse “kuyooba mapenzi mapati aatanacitikide kuzwa kumatalikilo aanyika kusikila sunu.” (Mt. 24:21) Aachiindi eecho, bamumpuli balakonzya kuyootukazya alubo mulimu wesu ulakonzya kukasigwa. (Mt. 10:35, 36) Mbuli Asa, uyoosyoma Jehova na kuti uyookugwasya akukukwabilila?

18. Kweendelana alugwalo lwa Bahebrayo 10:38, 39, kujana twalibambila biyeni luumuno kalutanamana?

18 Jehova ulikutugwasya kuti tusimye lusyomo lwesu lino kuchitila kuti tulibambile zintu ziyoochitika kunembo. Ulikubelesya “muzike uusyomeka alimwi uucenjede” kuti atupe “cakulya . . . aciindi ceelede” kuchitila kuti tukkale katuli alusyomo lusimide. (Mt. 24:45) Pesi umwi awumwi weelede kuchita lubazu lwakwe kuti akkale kali alusyomo lusimide.​—Bala Bahebrayo 10:38, 39.

19-20. Kweendelana alugwalo lwa 1 Makani 28:9, njiili mibuzyo njitweelede kulibuzya alubo nkamboonzi nitweelede kulibuzya?

19 Mbuli Mwaami Asa, tweelede ‘kuyanduula Jehova.’ (2 Mak. 14:4; 15:1, 2) Tusaanguna kuyanduula Jehova kwiinda mukwiiya atala anguwe akubbabbatizigwa. Tuleezya kuchita zyoonse nzitukonzya kuti tusimye luyando lwesu kulinguwe. Kuti tubone kuti tulikuzichita na eezi tweelede kulibuzya kuti: ‘Ndinjila miswaangano yambungano chiindi choonse na?’ Kumiswaangano twiiya zintu zitugwasya kuti tuzumanane kubelekela Jehova alubo bakwesu abachizi balatusungwaazya. (Mt. 11:28) Alubo tulakonzya kulibuzya kuti: ‘Ndilaapulogilamu yakubala Bbayibbele buzuba abuzuba na?’ Kuti kukkala abamumpuli yako, mulalipa na chiindi chakuchita kukomba kwampuli mviki amviki? Kuti kukkala awulikke ulalipa na chiindi chakubala akuyanduulisisya mviki amviki? Alubo ulachita na zyoonse nzukonzya kuti uzwe mumulimu wakukambawuka awakuchita bantu kuti babe basikwiiya?

20 Nkamboonzi nitweelede kulibuzya mibuzyo eeyi? Bbayibbele lyaamba kuti Jehova ulalanga-langa myoyo amizeezo yesu, andiswe tweelede kulilanga-langa. (Bala 1 Makani 28:9.) Kuti twabona kuti tweelede kubambulula makanze eesu, maboneno naakuti mizeezo yesu, atukumbile Jehova kuti atugwasye kuti tuchinche. Lino nchiindi chakuti tulibambile masunko ngituyooswaana kunembo. Utazumizyi kufumbwa chintu kuti chikukachizye kuchibelesya kabotu chiindi chaluumuno.

LWIIMBO 62 Lwiimbo Lupya

^ par 5 Munyika nkukkala mulazumizigwa na kukomba Jehova kamwaangunukide? Kuti kakuli boobo, uchibelesya biyeni chiindi eechi chaluumuno? Muchiiyo eechi, tulabona kuti nga tulachitobelezya biyeni chikozyano chaMwaami Asa achamaKristu bakusaanguna. Bakachibelesya kabotu chiindi chabo zintu nizyakachili kubeendela kabotu.

^ par 3 BUPANDULUZI BWAMABALA: Bbala lyakuti “luumuno” talyaambi kutaba kwankondo luzutu. MuchiHebbrayo bbala eeli liswaanizya kuba amubili uusimide, kukwabililwa akubotelwa mubuumi.

^ par 57 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mwaami Asa wakalayilila kuti bayinakulu bagwisigwe aachuuno nchibakalaacho akaambo kakuti bakali kusumpula bukombi bwakubeja. Bamwi bantu bakatobelezya chikozyano chaAsa kwiinda mukunyonyoona baleza bakubeja.

^ par 59 BUPANDULUZI BWAZIFANIKISYO: Mpuli iisungweete mumulimu wakukambawuka ilikuubya buumi bwayo kuchitila kuti ikagwasilizye mubusena buyanda basikugwasilizya.