Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 39

Kuba Aamoyo Uubombede Kuyandikana Loko

Kuba Aamoyo Uubombede Kuyandikana Loko

“Muzike waMwaami teelede kulwana pe, pesi weelede kuba aamoyo mutete kubantu boonse.”—2 TIM. 2:24.

LWIIMBO 120 Amwiiye Kubomba Moyo kwa Kristo

ZITAYIIGWE a

1. Niinzi nzibakonzya kutubuzya mbitubelekaabo naakuti basichikoloma?

 UMVWA biyeni kuti muntu ngubelekaawe naakuti nguyiyaawe wakubuzya mibuzyo iili atala azintu nzusyoma? Ulayoowa na? Kuti kakuli boobo, tuli aawulikke pe. Kubuzigwa mibuzyo iili atala anzusyoma kukupa mweenya wakuti umvwisisisye zintu muntu ooyo nzyayeeya naakuti nzyasyoma, eezi zilakupa mweenya wakuti umukambawukile makani mabotu. Chimwi chiindi muntu ooyo ulakonzya kubuzya mubuzyo kayanda kuti atukazye. Eezi tazyeelede kutugambya pe. Bamwi bachita oobu akaambo kakuti nga bakabuzigwa makani aakubeja atala azintu nzitusyoma. (Mil. 28:22) Mukuyungizya, tulikupona “kumazuba aakumamanino,” bantu biingi nibatayandi “kuzuminana aabamwi” alubo ‘balayoosya.’—2 Tim. 3:​1, 3.

2. Nkamboonzi nikuyandikana kuba aamoyo uubombede?

2 Ulakonzya kulibuzya kuti, ‘Niinzi chikonzya kundigwasya kuti ndibatame kuti umwi wandibuzya mibuzyo iili atala azintu nzindisyoma kali aamakanze aakuyanda kundikazya?’ Niinzi zikonzya kukugwasya? Nkuba aamoyo uubombede. Muntu uulaamoyo uubombede tafwambaani kunyema pesi ulalinyona chiindi naaswaana zyiimo zinyemya alubo achiindi natazi mbayelede kusandula. (Tus. 16:32) Ulakonzya kulibuzya kuti nkuuba loko kuzyaamba pesi kuzichita nkalundu. Kujana wachita biyeni kuti utondeezye kuti ulaamoyo uubombede? Kujana wamusandula biyeni muntu uulikukazya nzusyoma kuli aamoyo uubombede? Kuti kuli muzyali, kujana wabagwasya biyeni bana bako kuti bayiminine zintu nzibasyoma kabali aamoyo uubombede? Atubone.

MBUKONZYA KUBA AAMOYO UUBOMBEDE

3. Nkamboonzi nitukonzya kwaamba kuti kuba aamoyo uubombede takwaambi kuti tulitontwede mumafuwa? (2 Timoti 2:​24, 25)

3 Bamwi bantu babonaanga muntu uuli aamoyo uubombede ulitontwede mumafuwa pesi teembubo pe. Kuti muntu abe aamoyo uubombede nga ulaamanguzu aapa kuti abatame chiindi naaswaana chiimo chiyumu. Moyo uubombede ‘muchelo wamuuya uusalala.’ (Gal. 5:​22, 23) Bbala lyachiGrikki lyakasandululwa kuti “moyo uubombede,” chimwi chiindi lilakonzya kubelesegwa kupandulula zichitwa aabbiza lyamusokwe livubidwe. Bbiza eeli kuti kalichili musokwe nga lilaabukali pesi kuti lyavubwa nga lyabomba. Eezi tazyaambi kuti bbiza eeli lilitontwede mumafuwa pesi nga lichilaanguzu. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti tube aamoyo uubombede kumwi katutatontwede pe mumafuwa? Tatukonzyi pe kuzichita katuli aatulikke, pesi tuyanda kugwasigwa. Tulakonzya kukumbila muuya uusalala kuli Leza kuti tube aabuntu oobu. Bamwi bakazichita. Bakamboni biingi bakasandula basikubakazya kabali aamoyo uubombede, eezi zyakapa kuti bamwi bakali kuswiilila babe aamaboneno aalikabotu atala aBakamboni. (Bala 2 Timoti 2:​24, 25.) Niinzi zikonzya kukugwasya kuti ube aamoyo uubombede?

4. Chikozyano cha-Izakka chituyiisyaanzi atala akuba aamoyo uubombede?

4 Bbayibbili lili aazikozyano zyiingi zyabantu bakatondeezya kuti bali aamoyo uubombede. Atulange chikozyamo cha-Izakka. Chiindi naakakkala munyika yamaFilisiti kuGerari, basimayakilane bakwe bakamuchitila bbivwe alubo bakavwikkila migodi yakasyidwe aababelesi bawisi. Kwiinda kuti Izakka alwanine zikala zyakwe, wakalonga abamung’anda yakwe alubo wakasya migodi iimbi ooko nkwaakalongela. (Matl. 26:​12-18) Pesi maFilisiti bakaamba kuti aawo mpaakajana maanzi yakali ndawu yabo lubo. Nikuba oobo, Izakka wakabamba luumuno ambabo. (Matl. 26:​19-25) Niinzi chakagwasya Izakka kuti abe aamoyo uubombede nikuba kuti bamwi bakali kumusoka? Wakayiya kuzwa kuchikozyano chabazyali bakwe, Abrahamu wakali kubamba luumuno alubo Sara ‘wakali kuswiilila.’—1 Pet. 3:​4-6; Matl. 21:​22-34.

5. Nchiichili chikozyano chitondeezya kuti bazyali bachiKkristu balakonzya kuyiisya bana babo kuti babe aamoyo uubombede?

5 Nibazyali bachiKkristu, mulakonzya kuyiisya bana banu kuti babe aamoyo uubombede. Atulange chikozyano chaMaxence. Naakali aaminyaka iili 17 kachili kuchikolo, wakali kuswaanana aabantu bakali kufwambaana kunyema kuchikolo amumulimu wakukambawuka. Bazyali bakwe bakamuyiisya mbakonzya kuba aamoyo uubombede. Bazyali bakwe bakati, “Lino Maxence wakazimvwisisisya kuti weelede kubeleka changuzu kuti alinyone chiindi nasandula umwi muntu uunyemede naakuti uuyanda kubusya musindo.” Zilabotezya kuti Maxence wakaba aamoyo uubombede.

6. Kukomba kutugwasya biyeni kuti tube aamoyo uubombede?

6 Niinzi nchukonzya kuchita kuti waswaana chiimo chiyumu? Muchikozyano, kujana twachita biyeni kuti umwi wabejelezya zina lyaLeza naakuti wasampawula Bbayibbili? Tulakonzya kukumbila Jehova kuti atupe muuya uusalala abusongo kuti tumusandule katuli aamoyo uubombede. Niinzi nzitukonzya kuchita kuti twazoobona kuti muntu ooyo teetwamusandula mbuli mbutwali kuyanda pe? Tulakonzya kukomba lubo kuli Jehova kuchitila kuti tuzoomusandule munzila iilikabotu muchiindi chitobela. Kuti twachita oobo, Jehova uyootupa muuya uusalala kuchitila kuti tulinyone kwiinda mukutafwambaana kunyema akuti tube aamoyo uubombede.

7. Kuziba magwalo amutwe kutugwasya biyeni kuti tuzibe nzitukonzya kwaambuula anzitukonzya kuchita muzyiimo ziyumu? (Tusimpi 15:​1, 18)

7 Amwi mavesi aamuBbayibbili alakonzya kutugwasya kuti tusale zintu nzitukonzya kwaambuula chiindi nituli muchiimo chiyumu. Muuya uusalala ulakonzya kutugwasya kuti tuyeeye mavesi aayo. (Joh. 14:26) Muchikozyano, mubbuku lyaTusimpi kuli malayilile aakonzya kutugwasya kuti tutondeezye moyo uubombede. (Bala Tusimpi 15:​1, 18.) Mubuku eeli kuli malayilile aatondeezya mbukutugwasya kulinyona muzyiimo ziyumu.—Tus. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

BUPAMPU BULAKONZYA KUTUGWASYA KUTI TUBE AAMOYO UUBOMBEDE

8. Nkamboonzi nikuyandikana kuti usaangune kuziba kaambo kapa kuti muntu akubuzye mubuzyo uuli atala azintu nzusyoma?

8 Bupampu bulakonzya kutugwasya. (Tus. 19:11) Muntu mupampu ulalisimya chiindi naakazigwa atala anzyasyoma. Chiindi chiingi bantu nibatubuzya mibuzyo tabaambi pe kuti niinzi chapa kuti babuzye mibuzyo eeyo. Katutanasandula, kulayandikana kuziba kuti tatuzi pe kuti niinzi chapa kuti babuzye mibuzyo eeyo.—Tus. 16:23.

9. Gidiyoni wakabutondeezya biyeni bupampu akuba aamoyo uubombede chiindi naakali kwaambuula aabaalumi bamusyobo wa-Efrayimu?

9 Atubone Gidiyoni mbaakabasandula bantu bamusyobo wa-Efrayimu. Kabanyemede, bakamubuzya kuti nkamboonzi naatakabayita kuti bazoolwane basinkondonyina bama-Israyeli kabalaamwi. Niinzi chakapa kuti bamunyemene? Kulakonzeka kuti bakali kulisumpula. Gidiyoni wakalemeka maboneno aabo alubo wakabasandula munzila iibombede. Bbayibbili lyaamba kuti, Gidiyoni naakaamba boobu “bakatontomana.”—Bab. 8:​1-3.

10. Niinzi zikonzya kutugwasya kuti tuzibe mbutukonzya kubasandula aabo batubuzya mibuzyo atala azintu nzitusyoma? (1 Petro 3:15)

10 Kulakonzeka kuti muntu ngubelekaawe naakuti sichikolonyokwe wakubuzya mubuzyo uuyanda kuti uwambe maboneno aako atala akulijata. Ulakonzya kumupandulwida nzusyoma kumwi kutondeezya kuti ulaalemeka maboneno aakwe. (Bala 1 Petro 3:15.) Utabonaanga wakubuzya mubuzyo kayanda kukukazya, pesi ubone kawuli mweenya wakukugwasya kuziba nzyayeeya. Kufumbwa kuti muntu watubuzya mubuzyo kali aamakanze aali, tulakonzya kumusandula katuli aamoyo uubombede. Nsandulo yesu ilakonzya kumugwasya kuti achinche maboneno aakwe. Nikuba kuti muntu ooyo muyumu mutwe naakuti uyanda kutufubaazya, makanze eesu ngakuti tumusandule munzila iilikabotu.—Rom. 12:17.

Ulakonzya kusandula munzila iilikabotu kuti wasaanguna kuyanduula twaambo twapa kuti umwi akutambe kupobwe lyakusekelela buzuba bwakuzyalwa (Langa fuka 11-12)

11-12. (a) Niinzi nzitukonzya kulanga-langa katutanasandula mubuzyo muyumu? (Langa pikicha.) (b) Amba chikozyano chitondeezya kubuzya mibuzyo mbukupa kuti tujane mweenya wakwaambuuzyania aabantu.

11 Chimwi chiindi, mubelesinyokwe ulakonzya kukubuzya kuti, ‘Nkamboonzi nimutasekeleli mazuba aakuzyalwa?’ Kulakonzeka kuti nga ulikukataazikana kuti tatuzumizigwi pe kuba aachiindi chakubotelwa katulaabamwi. Naakuti amwi nga ulikuyeeya kuti kukaka nkutwachita kulakonzya kupambanisya mbitubelekaabo. Tulakonzya kumupandulwida muntu ngutubelekaawe kuti tulayanda kubotelwa katuli aamwi abamwi akuti tukkale katumvwanana ambabo. Kuchita oobu kulakonzya kujula mweenya wakuti mwaambuuzyanie zyiingi atala anzilyaamba Bbayibbili munkani yakusekelela mapobwe aakuzyalwa.

12 Tulakonzya kubelesya nzila iikozyenie chiindi nitusandula mibuzyo miyumu. Amwi sichikolonyokwe ulakonzya kukubuzya kuti Bakamboni beelede kuchincha maboneno ngibalaawo atala abantu boonana kabakozyenie zizo. Chimwi chiindi ulakonzya kwaamba oobu akaambo kakuti tabazi kabotu pe Bakamboni baJehova. Amwi ulaamweenzinyina naakuti bbululu wakwe woonana aabantu mbakozyeniaabo zizo. Alubo, amwi ubonaanga tulabazonda bantu boonana kabakozyenie zizo. Tulakonzya kumubuzya kuti tulabayanda bantu boonse alubo tulazilemeka nzyasala umwi awumwi. b (1 Pet. 2:17) Kuti kazichita, tulakonzya kumutondeezya mbukugwasya kupona kweendelana azyeelelo zyamuBbayibbili zyakulijata.

13. Nga ulamugwasya biyeni muntu waamba kuti kusyoma Leza mbufuba-fuba?

13 Kuti muntu watukazya loko, tatweelede kufwambaana kuyeeya kuti tulizizi zintu zyoonse nzyasyoma. (Tit. 3:2) Muchikozyano, niinzi nzitweelede kuchita kuti sichikolonyokwe waamba kuti mbufuba-bufa kusyoma kuti kuli Leza? Tulafwambaana na kuyeeya kuti muntu ooyo usyoma kuti zintu zyakalisandukila biya akuti uzi zintu zyiingi loko atala ankani eeyi? Amwi nga ulikwaamba zintu nzyaakajana kazyaambwa abamwi. Kwiinda kuti musaangune kukazyania atala asayensi, ulakonzya kuyanduula imwi nzila yakuti ugwasye sichikolonyokwe kuti ayeeyesesye chiindi naaba aalikke. Amwi ulakonzya kumubuzya chimwi chiiyo chaambuula atala akulengwa kwazintu chijanika aajw.org. Mukuya kwachiindi, amwi unooli wayanda kuti muzoowambuuzyanie atala achimwi chiiyo naakuti kavidiyo kajanika aawebbusayiti yesu. Nichoonzyo, kuti muntu wamulemeka munzila njumusandulaayo kulakonzya kumugwasya kuti achinche maboneno aakwe.

14. Niall wakayibelesya biyeni webbusayiti yesu kuti agwasye umwi sichikolonyina wakali aamaboneno aatali kabotu atala aBakamboni baJehova?

14 Umwi uuchikula uutegwa Niall wakabelesya webbusayiti yesu kuti agwasye bantu bakatali aamaboneno aalikabotu atala aBakamboni baJehova. Wakaamba kuti, “Umwi sichikoloma wakandibuzya kuti tandiisyomi pe sayensi akaambo kakuti ndisyoma bbuku lyakalembwa aabantu.” Chiindi muntu ngwayiyaawe Niall naakatamupa mweenya wakuti aambe nzyasyoma, Niall wakamubuzya kuti anjile awebbusayiti yesu aachipanzi chitii, “Sayaansi Alimwi aBbaibbele.” Mukuya kwachiindi, Niall wakazoobona kuti sichikolonyina wakayibala nkani eeyo. Alubo wakayanda kwiiya zyiingi atala akulengwa kwazintu. Anduwe ulakonzya kuchita mbuli Niall.

AMULIBAMBILE KAMULI MPULI

15. Bazyali kujana babagwasya biyeni bana babo kuti basandule munzila iibombede chiindi basichikolonyina nibakazya nzibasyoma?

15 Bazyali balakonzya kuyiisya bana babo mbubakonzya kusandula bantu bakazya nzibasyoma kabali aamoyo uubombede. (Jak. 3:13) Bamwi bazyali bakazichita eezi mukukomba kwampuli. Nga balanga nkani zikonzya kubukila bana babo kuchikolo, baambuuzyania mbubakonzya kusandula alubo nga babayiisya mbubakonzya kwaambuula munzila iibombede.—Langa kabbokesi katii, “ Kupulakatizya Mbutukonzya Kusandula Mibuzyo muKukomba kwaMpuli..”

16-17. Kuba aachiindi chakupulakatizya mbutukonzya kusandula imwi mibuzyo kubagwasya biyeni bachikula?

16 Kujana chiindi chakupulakatizya mbukonzya kusandula iimwi mibuzyo kulakonzya kugwasya maKkristu kuti babe aachoonzyo chakuti zintu nzibasyoma nzyachoonzyo. Alubo kulabagwasya mbubakonzya kupandulwida bamwi twaambo tupa kuti basyome zintu nzibasyoma. Aachipanzi chijanika aajw.org chitii, “Bakubusi Balabuzya” chiswaanizya mapepa aakulembela aabachikula. Mapepa aayo akapangilwa kuti agwasye bachikula kuti babe aachoonzyo chakuti zintu nzibasyoma nzyachoonzyo akubagwasya kuti balibambile nsandulo mumajwi aabo. Kulanga-langa zyiiyo zili muchipanzi eechi katuli mpuli, kulatugwasya toonse kuti twiiminine lusyomo lwesu katuli aamoyo uubombede.

17 Umwi uuchikula uutegwa Matthew wakapandulula mbukwakamugwasya kupulakatizya kuti azibe mbakonzya kusandula imwi mibuzyo chiindi nibakali kuchita kukomba kwampuli. Chiindi nibachita kukomba kwampuli, Matthew abazyali bakwe nga bayanduulisisya atala ankani zivuzya kwaambuulwa abasichikolonyina. Wakaamba kuti: “Nga twayeeyela mibuzyo iikonzya kubuzigwa aabantu mbindiiyaabo mpawo twayipulakatizya katubelesya zintu nzitunga twayanduulisisya. Kuti ndaziba twaambo tupa kuti ndibe aachoonzyo atala azintu nzindisyoma, nga ndaba aachibindi mpawo nga zyanduubila kuti ndibe aamoyo uubombede chiindi nindisandula mibuzyo iibuzigwa aabamwi.”

18. Lugwalo lwa Bakkolose 4:6 lutusungwaazya kuti tuchiteenzi?

18 Nikuba kuti tweezya biyeni kupandulwida bantu atala anzitusyoma, teeboonse pe bakonzya kuzitambula, pesi kubapandulwida katuli aabupampu amoyo uubombede kulakonzya kubagwasya. (Bala Bakkolose 4:6.) Kubuzya bamwi atala azintu nzitusyoma kuli mbuli kuwaalilana bbola. Ulakonzya kuliwaala kabotu-kabotu naakuti kuliwaala aachanguzu. Kuti waliwaala kabotu-kabotu, muntu ngulikusaanaawe ulalijata mpawo mulayinkilila kunembo kusaana. Munzila iikozyenie, kuti twapandulwida bantu katuli aabupampu amoyo uubombede, bantu aabo balakonzya kubaachiyandisyo chakutuswiilila akwiinkilila kunembo kwaambuuzyania aandiswe. Pesi kuti umwi muntu wayanda kuti tukazyanie naakuti weezya kusola zintu nzitusyoma, tulakonzya kuleka kwaambuuzyania aawe. (Tus. 26:4) Teeboonse pe bakonzya kuba aamakanze aakutukazya, pesi biingi balakonzya kutuswiilila.

19. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tube aamoyo uubombede chiindi nitwiiminina zintu nzitusyoma?

19 Mbuli mbutwabona, kuba aamoyo uubombede kulagwasya. Nkinkaako, komba kuli Jehova kumukumbila kuti akugwasye kuti ube aabuntu oobu chiindi nusandula bantu babuzya mibuzyo kabali aamakanze aakuti bakukazye. Mutalubi kuti kuba aamoyo uubombede kulakonzya kumugwasya kuti mutakazyanyi chiindi nimwaba aamaboneno aasiyene aakonzya kupa kuti muuntye kasuko. Kuti waba aamoyo uubombede mpawo walemeka maboneno aabantu mbuwambuulaabo, zilakonzya kubagwasya kuti bachinche maboneno ngibalaawo atala andiswe akasimpe kamuBbayibbili. Chiindi choonse “kamulibambilide kulisandwida kunembo lyamuntu woonse uuyanda kuziba kaambo kapa kuti mube aabulangizi mbumulaabo, pesi kamuchita oobo amoyo uubombede akulemeka kupati.” (1 Pet. 3:15) Kanza kuba muntu uubombede moyo.

LWIIMBO 88 Kondipa Kuzyiba Nzila Zyako

a Chiiyo eechi, chilatutondeezya mbutukonzya kwiiminina zintu nzitusyoma katuli aamoyo uubombede chiindi bamwi nibatukazya naakuti nibatusoka.

b Kuti ujane makani amwi, langa chiiyo chitii, “Ncinzi Bbaibbele Ncolyaamba Kujatikizya Koonana Kwabantu Bajisi Zizo Zikozyenye?” muSinsimuka! yamu2016 No. 4.

c Ulakonzya kujana makani aagwasya aajw.org aachipanzi chitii, “Bakubusi Balabuzya” achiti, “Mibuzyo Iikkala Kayibuzigwa Aatala aBakamboni baJehova.