Skip to content

Skip to table of contents

Muswaangano kunkomwe munsi-munsi adolopo lya Sokhumi, mu 1989

GEORGIA | 1924-1990

Basikuyandaula Kasimpe Bakusaanguna

Basikuyandaula Kasimpe Bakusaanguna

MUMYAKA yakuma 1920, Basikwiiya Bbaibbele bakali kusolekesya kusikila basikuyandaula kasimpe mucisi ca Georgia. Mu 1924, kwakajalulwa ofesi mu Beirut, ku Lebanon, kutegwa isololele mulimo wakukambauka mubusena oobo kubikkilizya acisi ca Armenia, Georgia Syria alimwi aca Turkey.

Nokuba kuti mbuto zyakasimpe zyakasyangwa mucisi ca Georgia ciindi eeco, tiizyakazyala micelo iilibonya mpoonya-mpoonya. (Mt. 13:33) Nokuba boobo, mukuya kwaciindi mulumbe wa Bwami wakamwaika akubacinca kapati bantu banji mucisi ca Georgia.

Wakali Kuyanda Bululami

Ciindi nkondo yabili yanyika yoonse noyakatalika, ba Vaso Kveniashvili bakali bakubusi. Akaambo kakuti cisi ca Georgia cakali cibeela ca Soviet Union, bausyi bakasungilizyigwa kunjila mumpi yabasikalumamba ya Soviet. Aciindi eeci banyina baba Vaso bakalifwide. Ba Vaso ibakali mbebapati akati kabanabokwabo, bakatalika kubba kutegwa bajane nzyobakali kuyandika lwabo abanabokwabo.

Ba Vaso bakanjila kabunga kazigwebenga mpoonya mukuya kwaciindi bakaba bagwebenga. Bakaamba kuti: “Ndakali kulimvwa kuti kwakali bululami mubugwebenga kwiinda mumfwulumende naa akati kabanamaleya.” Pele tiilyakalampa ba Vaso bakazyiba kuti bakali kuyandaula cintu ncobatakali kukonzya kujana akati kabantu. Bakaamba kuti: “Ndakali kuyanda bululami.”

Ba Vaso Kveniashvili mu 1964, ciindi nobakaangununwa muntolongo

Mukuya kwaciindi ba Vaso bakaangwa akaambo kamicito yabugwebenga njobakali kucita alimwi akutolwa kucilabba cakupenzyezya ku Siberia. Okuya bakaswaanganya Kamboni wa Jehova, iwakaangidwe akaambo kalusyomo lwakwe. Ba Vaso bakaamba kuti: “Ndakazoocijana ncondakali kuyandaula. Kunyina bbuku lili lyoonse ndyotwakajisi, pele ndakasola mpondakali kugolela kwiiya kuzintu nzyaakali kundaambila mukwesu.”

Ciindi ba Vaso nobakaangununwa mu 1964, bakapiluka kucisi ca Georgia akubayandaula Bakamboni ba Jehova. Pele bakazumanana kubandika amwaangenyina ngobakali limwi kuntolongo kwiinda mukulembelana magwalo. Cuusisya ncakuti mulongwe wabo uusyomeka wakafwa, mpoonya ba Vaso tiibakacili kukonzya kubandika abantu ba Leza. Bakalindila kwamyaka iitandila ku 20 kutegwa babajane Bakamboni alimwi. Makani manji aajatikizya mbabo alaambwa kumbele.

Buyumuyumu Ibwakaleta Zilongezyo

Muswaangano musyokwe

Kuli ba Valentina Miminoshvili, imukaintu uucili mwana-mwana wakucisi ca Georgia, ikwaangwa mucilabba caba Nazi kwakaleta zilongezyo zinji. Okuya bakaswaangana a Bakamboni ba Jehova kwaciindi cakusaanguna. Cintu icakabakkomanisya kapati nkubona mbobakali aalusyomo lutazungaani. Nzyobakabayiisya kuzwa mu Bbaibbele zyakabasika amoyo.

Nobakapiluka kuŋanda ciindi noyakamana nkondo, ba Valentina bakatalika kwaambila bamwi zyalusyomo lwabo lupya. Pele tiilyakalampa mulimo wabo wakapa kuti babazyibe beendelezi bamucilawo, balo ibakabaanga myaka iili 10 mucilabba cakupenzyezya ku Russia. Okuya bakaswaangana alimwi a Bakamboni ba Jehova, mpoonya mukuya kwaciindi bakabbapatizyigwa.

Nobakaangununwa kucilabba mu 1967, ba Valentina bakalongela kucisi ca Georgia nkocili kumbo, kwalo nkobakatalika alimwi mulimo wakukambauka cabupampu. Tiibakazyi kuti muciindi cisyoonto bakali kuyooba bwiinguzi kumupailo iwakapailwa camoyo woonse.

Jehova Wakayiingula Mipailo Yabo

Mu 1962, mucizyi Antonina Gudadze wakalonga kuzwa ku Siberia kuya kucisi ca Georgia ciindi mulumaakwe uutali kamboni naakasala kuti apiluke kucisi cokwabo. Kabali ku Siberia, ba Antonina bakakazyiba kasimpe kwiinda muli Bakamboni ibakaangidwe akutolwa ku Siberia. Kabakkala ku Khashuri, dolopo ilili mucisi ca Georgia nkocili kujwe, bakaandanizyigwa abasyominyina.

Mukwasyi waba Gudadze mumyaka yakuma 1960

Ba Antonina balayeeya Jehova mbwaakaingula mipailo yabo kabati: “Bumwi buzuba ndakatambula cipego kuzwa kuli bamaama ku Siberia, mukati ndakajana mabbuku aamba zyamu Bbaibbele aakasisidwe kabotu-kabotu. Ndakazumanana kutambula cakulya cakumuuya munzila njiyonya eeyi kwamyaka iili cisambomwe iyakatobela. Lyoonse, ndakali kumulumba Jehova akaambo kabusolozi bwakwe bwakumuuya, kundiyumya-yumya alimwi akundilanganya.”

Nokuba boobo, ba Antonina bakali balikke. Bakaamba kuti: “Lyoonse ndakali kumulomba Jehova kuti andiswaanganye alimwi abakwesu antoomwe abacizyi. Bumwi buzuba, bamakaintu bobilo bakanjila mucintoolo mondakali kubeleka mulimo wakusambala. Bakandibuzya kuti: ‘Sena ndinywe ba Antonina?’ Kusangalizya kwabo kwakandipa kuzyiba kuti bakali bacizyi bangu bakumuuya. Twakakumbatana mpoonya akutalika kulila.”

Ba Valentina Miminoshvili bakali akati kabacizyi aaba. Eelo kaka ba Antonina bakakkomana kapati kuzyiba kuti miswaangano yakali kucitwa mucisi ca Georgia nkocili kumbo! Bakali kuunka kumiswaangano ciindi comwe amwezi nokuba kuti nkoyakali kucitilwa kwakali kulampa makkilomita ainda ku 300 kuzwa nkobakali kukkala.

Kasimpe Kazwidilila Mucisi ca Georgia Nkocili Kumbo

Mumyaka yakuma 1960, bamwi Bakamboni ibakali kupenzyegwa abeendelezi mumasena aamwi aa Soviet Union bakasala kulongela kumasena aambi kwalo bukkale nkobwakali kabotu. Mukwesu Vladimir Gladyuk, imusungu alimwi iwakajisi nguzu wakali umwi wambabo. Mu 1969, wakalonga kuzwa mu Ukraine kuunka kudolopo lya Zugdidi, mucisi ca Georgia nkocili kumbo.

Ba Lyuba aba Vladimir Gladyuk

Kumatalikilo, aabo ibakaboola kucisi ca Georgia bakali kweendelezya miswaangano mumwaambo waci Russian. Nokuba boobo, mbobakali kuyaabuvwula bana Georgia ibakatalika kujanika kumiswaangano lyoonse, bubambe bwakabikkwa bwakuti miswaangano kayeendelezyegwa mumwaambo waci Georgian. Mulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya wakazwidilila kapati cakuti mu August 1970, bantu ibali 12 bamucisi eeci bakabbapatizyigwa.

Ciindi camupeyo mu 1972, ba Vladimir amukwasyi wabo bakalongela kudolopo limbi litegwa Sokhumi kunkomwe yalwizi lutegwa Black Sea. Ba Vladimir bakapandulula kuti: “Twakalimvwa kuyuma kumuuya alimwi twakamulumba Jehova akaambo kakutulongezya. Okuya mbungano yakakomena cakufwambaana kapati.” Ciindi camupeyo eeco, Ciibalusyo cakusaanguna cakacitwa mudolopo lya Sokhumi, alimwi bantu ibali 45 bakajanika.

“Ndakaswiilila Camoyo Woonse”

Ba Babutsa Jejelava, lino ibajisi myaka ibalilwa kuma 90, bali akati kabantu ibakasaanguna kutambula kasimpe cakufwambaana mudolopo lya Sokhumi kumatalikilo aamwaka wa 1973. Bakaamba kuti: “Bumwi buzuba, ndakabona bamakaintu bone ibakajisi mubandi uukkomanisya. Bobilo akati kabo bakali bamasiite, mpoonya bambi bobilo ndakazoozyiba kuti bakali Bakamboni ba Jehova.” Umwi mucizyi wakali mukaintu waba Vladimir Gladyuk, wazina lyakuti Lyuba, mpoonya uumbi wakali Itta Sudarenko, painiya musungu kapati waku Ukraine.

Ba Babutsa Jejelava mu 1979 amu 2016

Ba Babutsa balayeeya mbobakalimvwa ciindi nobakamvwa mubandi wabamakaintu aabo, bakati: “Ndakaswiilila camoyo woonse.” Ciindi nobakamvwa kuti Leza ulijisi zina lyakwe limugeme, cakufwambaana bakatola lubazu mumubandi akubuzya naa bakali kukonzya kulibona zina eelyo mu Bbaibbele. Bakabuzya mibuzyo minji cakuti mubandi ooyo wakatola mawoola otatwe.

Ba Babutsa bakalibilika naa bakali kuyoobabona Bakamboni alimwi, aboobo bakabuzya kuti: “Sena mulaunka akundisiila limwi?”

Bacizyi bakaingula kuti: “Peepe, tatukoomusiila limwi. Tuyooboola alimwi mu Mujibelo.”

Buzuba bwamu Mujibelo nobwakasika, ba Babutsa bakakkomana kapati kubabona bacizyi aaba alimwi! Mpoonya-mpoonya ciiyo ca Bbaibbele cakatalisyigwa. Kumamanino aaciiyo, ba Babutsa bakayanda kusinizya kuti mubandi abantu ba Leza utagoleli waawa. Bakalyaambauzya kuti: ‘Ndakabajana bantu aaba. Lino ndeelede kusinizya kuti ndilazumanana kubandika ambabo.’

Ba Babutsa bakajana muzeezo. Bakaamba kuti: “Ndakalizyi kuti ba Lyuba balikwetwe, aboobo ndakabuzya ba Itta naa abalo balikwetwe. Ba Itta bakaingula kuti tabakwetwe. Calukkomano ndakaamba kuti: ‘Nkokuti amulongele kuŋanda yangu! Kuli malo obilo, alimwi alambe akati. Tulakonzya kubikka Bbaibbele aansi aalambe akubandika kujatikizya Bbaibbele naaba masiku!’” Ba Itta bakazumina kulomba ooku akulongela kuŋanda yaba Babutsa.

Kabayeeya ciindi eeci, ba Babutsa bakaamba kuti: “Zimwi ziindi tiindakali koona masiku akaambo kakuti ndakali kuzinzibala kuyeeya nzyondakaiya. Cakutayeeyela ndakali kuba amubuzyo mumizeezo. Mpoonya ndakali kubabusya ba Itta, akwaamba kuti: ‘Ba Itta, amubweze Bbaibbele lyanu. Ndijisi mubuzyo! Kabalipikisa meso, ba Itta bakali kwiingula kuti: ‘Kunyina bubi basa.’ Mpoonya bakali kujalula Bbaibbele akunditondezya bwiinguzi.” Nokwakainda mazuba otatwe buyo kuzwa ba Itta nobakalonga, ba Babutsa bakatalika kukambauka makani mabotu!

Ba Babutsa bakalijisi mulongwe, wazina lya Natela Chargeishvili. Ba Babutsa bakaamba kuti: “Ndakali kuyeeya kuti lubono lulamusinkila kutambula kasimpe, pele cikkomanisya ncakuti tiicakaba boobo. Kuzwa kumubandi nguwenya wakusaanguna, kasimpe wakakatambula cabusungu. Tiilyakalampa, boonse bobilo cabusungu bakatalika kwaambila balongwe babo, babelesinyina alimwi abasimukobonyina kujatikizya bulangizi mbobakajisi.