Skip to content

Skip to table of contents

Ikaambo Katujatikizya Toonse

Ikaambo Katujatikizya Toonse

Cibalo 6

Ikaambo Katujatikizya Toonse

1, 2. (a) Ino Saatani wakatalisya kaambo nzi mu Edeni? (b) Ino kaambo aako kaamba nzi kweelanaa nzyaakaamba Saatani?

MULIJATIKIZYIDWE mukaambo kapati kwiinda toonse tubajatikizya bantu. Lubazu ndomuzulilwa mukaambo aaka luyoobujatikizya buumi bwanu kukabe kutamani. Ikaambo aaka kakatalika ciindi nokwakaba kuzanga mu Edeni. Kuciindi eeco Saatani wakabuzya Eva kuti: “Sa ncobeni Leza wakaamba kuti, Tamweelede kulya misamu yoonse yamumuunda?” Mukwiingula Eva wakaamba kuti kujatikizya micelo yamusamu omwe Leza wakati: “Tamweelede kulya njiyo pe . . . kuti mutafwi.” Mpoonya Saatani cacigaminina wakatamikizya Jehova kuti wakali mubeji akwaamba kuti buumi bwaba Eva a Adamu tiibwakayeeme aakumvwida Leza pe. Saatani wakaamba kuti Leza wakali kwiima zilenge zyakwe cintu cimwi cibotu, nkokuti inguzu zyakulibikkila zyeelelo zyabo mubuumi. Cakusinizya Saatani wakati: “Leza ulizi kuti mubuzuba obo mbubonya mbomuyooulya, meso aanu ayoojuka, lino muyooba mbuli Leza, muyooziba bubotu abubi mbububede.”—Matalikilo 3:1-5.

2 Mubwini, Saatani wakali kwaamba kuti bantu bakali kukonzya kupona kabotu ikuti nobali kulisalila zyakucita lwabo beni muciindi cakumvwida milawo ya Leza. Aboobo wakakazya nzila ya Leza yakulela. Eeci cakaleta kaambo kapati loko ikajatikizya bulelo bwa Leza bwakujulu aansi, katondezya kuti naa ulijisi nguzu zyakweendelezya. Kwakabuka mubuzyo wakuti: Ino ncinzi cikonzya kubota kubantu, sena nkulela kwa Jehova naa kulyeendelezya kakunyina lugwasyo lwakwe? Jehova naakabanyonyoona ba Adamu a Eva mpoonya-mpoonya, pele eeci kunyina nocakali kunga camanizya kaambo kajatikizya bulelo munzila mbotu. Kwiinda mukuzumizya ciinga cabantu kupona kwaciindi cili mbocibede, Leza wakali kukonzya kutondezya kabotu-kabotu ncokwakali kunooleta ikuteendelezyegwa anguwe alimwi akutaitobela milawo yakwe.

3. Ino nkaambo nzi kabili nkaakatalisya Saatani?

3 Ikulwana nkwaakacita Saatani kujatikizya nguzu zyakulela nzyajisi Jehova tiikwakaimina buyo aazintu zyakacitika mu Edeni pe. Wakakuzumbauzya kusyomeka kwabantu bambi kuli Jehova. Aaka kakaba kaambo kabili kaswaangene akaambo kakusaanguna. Ikukazya kwakwe kwakababikkilizyaa bana ba Adamu a Eva alimwi abana ba Leza bamuuya boonse antoomwe a Mwanaa Jehova wakusaanguna uuyandika kapati. Mucikozyanyo, kumazubaa Jobu, Saatani wakaamba cankazi kuti aabo babelekela Jehova balacita oobo kutali kuti nkaambo balamuyanda Leza alimwi anzila yakwe yakweendelezya, pele nkaambo kakuyanda kulikkomanisya. Wakaamba kuti ciindi nobakali kuyoocitikilwa mapenzi, boonse bakali kuyoozundwaa zisusi zibyaabi.—Jobu 2:1-6; Ciyubunuzyo 12:10.

Zintu Zyacitika Ncozyasinizya

4, 5. Nzintu nzi zyacitika kujatikizya muntu mumakani aakulyeendelezya mwini?

4 Ikaambo kayandika kapati kujatikizya makani aabulelo nkaaka: Leza tanaakalenga bantu kuti kabaliponena alimwi akuzwidilila kakunyina bweendelezi bwakwe. Ikutegwa bagwasigwe, wakabalenga kuti kabeendelezyegwaa milawo yakwe iiluleme. Imusinsimi Jeremiya wakazuminizya kuti: “O Jehova, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu inzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe. O Jehova, kondilaya.” (Jeremiya 10:23, 24) Aboobo Ijwi lya Leza likulwaizya kuti: “Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini.” (Tusimpi 3:5) Mbubwenya Leza mbwaakalenga muntu kuti keendelezyegwaa milawo imwi kutegwa azumanane kupona, wakaanzaa milawo yakulilemeka yalo iinga kuti yatobelwa ilakonzya kuyungizya luumuno lwaciinga cabantu.

5 Masimpe, Leza wakalizyi kuti ciinga cabantu tiicakali kukonzya kuzwiidilila kulyeendelezya kakunyina bweendelezi bwakwe. Kabasoleka cakutazwidilila kubaa lwaanguluko kubulelo bwa Leza, bantu babamba bweende bwamisyobo-misyobo bwatwaambo twacisi, makwebo alimwi abukombi. Kwiindana-indana ooku kwaletela bantu manyongwe lyoonse mulicabo-cabo akubasololela kulunya, inkondo alimwi alufwu. ‘Muntu weendelezya muntunyina cakumubisizya.’ (Mukambausi 8:9) Eeco ncecili mukucitika kuzwa kaindi mubukkale bwabantu. Mbubwenya mbokwakasinsimwa mu Jwi lya Leza, bantu babi alimwi abasikulibeja bazumanana ‘kuyaabubija akubijila limwi.’ (2 Timoti 3:13, Ci) Alimwi mumwaanda wamwaka wa 20 mwalo bantu mubakasumpuka kapati mumakani aasayaansi azyakupanga-panga, kwakali amapenzi mapati aatanabwenwe. Imajwi aa Jeremiya 10:23 asinizigwa caantangalala kuti bantu teebakalengwa kutegwa kabalyeendelezya beni.

6. Mbuti Leza ino-ino mbwayoomanizya kulyeendelezya kwabantu ikuzandukide kuzwa kulinguwe?

6 Imapenzi aali kucitika kwaciindi cilamfwu akaambo kakulizandula kubweendelezi bwa Leza asinizya cakumaninina alimwi mane kukabe kutamani kuti bulelo bwabantu tabukonzyi kuzwidilila pe. Bulelo bwa Leza njenzila ilikke iisololela kulukkomano, lukamantano alimwi akupona buumi buli kabotu. Alimwi Ijwi lya Leza litondezya kuti bulelo bwabantu buzandukide kulinguwe mbwazumizyide Jehova bulaafwaafwi kunyonyoonwa. (Matayo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5) Lino-lino uyoonjilila mutwaambo twabantu kuti aambilizye kukkazikizyigwa kwabulelo bwakwe munyika. Businsimi bwa Bbaibbele bwaamba kuti: “Mumazuba aabaami abo [baleli bamunyika baliko sunu], Leza wakujulu uyoobusya bwami [kujulu] butakooyoonyonyoonwa abuniini mane kukabe kutamani, anguzu zyabo tazikooyoosiilwa bantu bambi [taakwe nobayooyendelezya bantu alimwi anyika pe]. Obo bwami buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse [aliko mazubaano], alimwi bwalo buyooima nji kukabe kutamani.”—Daniele 2:44.

Ikufwutuka Akunjila Munyika Mpya ya Leza

7. Ciindi bulelo bwa Leza nobuyoomanizya bulelo bwabantu, ino mbaani ibayoofwutuka?

7 Ciindi bulelo bwa Leza nobuyoomanizya bulelo bwabantu, ino mbaani ibayoofwutuka? Ibbaibbele liingula kuti: “Baluleme [aabo basyoma nguzu nzyajisi Leza zyakulela] bayookala munyika; baololokede mbebayoosyaala mulinjiyo; pele basizibi [aabo batasyomi nguzu zyakulela nzyajisi Leza] bayoonyonyoonwa munyika.” (Tusimpi 2:21, 22) Mbubwenya buyo, sintembauzyo awalo wakaamba kuti: “Kaba kaindi kaniini sizibi takooyooba wo. . . . Balulami bayookona nyika, bayookala alinjiyo lyoonse.”—Intembauzyo 37:10, 29.

8. Mbuti Leza mbwayoobusinizya cakumaninina bulelo bwakwe?

8 Bwaakumana kunyonyoonwa bweende bwa Saatani, Leza uyootalisya nyika yakwe mpya yalo cakumaninina iiyoogwisya kulwana, inkondo, bucete, kupenga, kuciswa alimwi alufwu zyalo zyabikka bantu mubuzike kwazyuulu-zyuulu zyamyaka. Ibbaibbele lilazipandulula munzila iikondelezya zilongezyo nzyobalangila kumbele bantu bamumvwida noliti: “[Leza] uyoosindula misozi yoonse kumeso aabo, takukooyooba limbi lufu, nikuba kuomoka nikuba kulila nikuba kuciswa, nkaambo zintu zyakale zyamaninina.” (Ciyubunuzyo 21:3, 4) Kwiinda mumfwulumende ya Bwami bwakujulu yeendelezegwaa Kristo, Leza uyoosinizya nguzu Nzyajisi zyakuti ngo Mwami wesu, icaamba kuti Muleli wesu.—Ba-Roma 16:20; 2 Petro 3:10-13; Ciyubunuzyo 20:1-6.

Mbobakatondezya Nkobakali Kubalilwa Mukaambo

9. (a) Mbuti aabo bali kuzumanana kusyomeka kuli Jehova mbobali kulibona jwi lyakwe? (b) Ino Nowa wakakusinizya buti kusyomeka kwakwe, alimwi mbuti mbotunga twagwasigwaa citondezyo cakwe?

9 Ikuzwa kaindi, kwali baalumi abanakazi basilusyomo balo bakusinizya kusyomeka kwabo kuli Jehova alimwi akumulemeka kali Muleli. Bakalizyi kuti buumi bwabo bwakayeeme aakuswiilila alimwi akumvwida Leza. Nowa wakali umwi wabaabo. Aboobo Leza wakaambila Nowa kuti: “Ndakanza kumanisya bantu boonse . . . Kolipangila bwaato.” Aboobo Nowa wakalibombya kubusolozi bwa Jehova. Nokuba kuti bakacenjezyegwa, bamwi bantu bakuciindi eeco bakazumanana kupona mbuli kuti kunyina cintu citayeeyelwi cakali kuyoocitika. Pele Nowa wakayaka bwaato bupati alimwi akusungwaala kapati kukambaukila bamwi kujatikizya nzila zya Jehova ziluleme. Imakani alazumanana kwaamba kuti: “Nowa wakacita obo. Wakacita mbubonya mbuli Leza mbwaakamulailila.”—Matalikilo 6:13-22; Ba-Hebrayo 11:7; 2 Petro 2:5.

10. (a) Mbuti ba Abrahamu a Sara mbubakasumpula bulelo bwa Jehova? (b) Ino muunzila nzi motunga twagwasigwaa zitondezyo zya Abrahamu alimwi a Sara?

10 Ba Abrahamu a Sara abalo bakali zitondezyo zibotu zyabantu bakasumpula bulelo bwa Jehova; bakacita kufwumbwa eeco ncaakabalailila. Bakali kukkala mumunzi waba Kasidi wa Uri, iwakasumpukide kapati. Pele ciindi Jehova naakaambila Abrahamu kuya kunyika njaatakazyi kabotu, Abrahamu “wakainka, mbubonya mbuli Jehova mbwaakamwaambila.” Kakunyinaa kudooneka, Sara wakali kupona kabotu, kajisi ŋanda, beenzinyina alimwi abasazinyina. Pele wakali kulibombya kuli Jehova akumulumaakwe alimwi wakaunka kunyika ya Kanana, nokuba kuti kunyina ncaakazyi kujatikizya bukkale mbwaakali kuyoopona ooko.—Matalikilo 11:31–12:4; Incito 7:2-4.

11. (a) Muubukkale buli buti Musa mwaakasala bulelo bwa Jehova? (b) Ino cikozyanyo ca Musa inga catugwasya buti?

11 Imuntu uumbi wakasala bulelo bwa Jehova wakali Musa. Alimwi wakacita oobo muziindi zikatazya kapati—mukubandika cakaanzambwene a Farao waku Egepita. Takuli kuti Musa wakali kulisyoma buya pe. Muciindi caboobo, wakali kudooneka naa wakali kukonzya kukanana cakupasaula. Pele wakamvwida Jehova. Kwiinda mukugwasigwaa Jehova alimwi a Aroni munyina, cakwiinduluka-induluka Musa wakakanana jwi lya Jehova kuli Farao wakali sinkazi. Nobaba bana Israyeli bamwi bakamukazya kapati Musa. Nokuba boobo, Musa wakazicita cakusyomeka zyoonse Jehova nzyaakamulailila alimwi kwiinda mulinguwe bana Israyeli bakaangululwa kuzwa mu Egepita.—Kulonga 7:6; 12:50, 51; Ba-Hebrayo 11:24-27.

12. (a) Ncinzi citondezya kuti kusyomeka kuli Jehova kujatikizya zinji kunze lyakucita buyo ceeco Leza ncalembede buya? (b) Mbuti kuteelelesya kusyomeka kuli boobu mbokunga kwatugwasya kutobela lugwalo lwa 1 Johane 2:15?

12 Aabo bakali kusyomeka kuli Jehova taakwe nobakayeeya kuti bakeelede kumvwida buyo zeezyo Leza nzyaakalembede. Ciindi mukaintu wa Potifara naakasoleka koongelezya Josefa kucita bwaamu anguwe, kwakanyina milawo iilembedwe kuzwa kuli Leza yakali kukasya bumambi. Nokuba boobo, Josefa wakalibuzyi bubambe bwalukwatano Jehova mbwaakabikkide mu Edeni. Wakalizyi kuti koonanaa mukaintu wamuntu cakali kunoomunyemya Leza. Josefa tanaakayanda kusola kubona mpaakali kuyoogolela Leza kumuzumizya kuba mbuli bana Egepita. Wakatobela nzila zitambulika kuli Jehova kwiinda mukuzinzibala kuyeeya zintu Leza nzyaakaamba akucita naakali kweendelezya bantu alimwi akuzitobela kabotu eezyo nzyaakazyiba kuti nzyayanda Leza.—Matalikilo 39:7-12; Intembauzyo 77:11, 12.

13. Mbuti Diabolosi mbwaakasinizigwa kuti mmubeji kujatikizya (a) Jobu? (b) bana Hebrayo botatwe?

13 Nokuba kuti basunkwa citaambiki, aabo bamuzyi kabotu-kabotu Jehova kunyina nobaleka kumutobela. Saatani wakataminina kuti, ikuti Jobu wasweekelwa lubono lwakwe lunji ndwaakajisi naa kuti waciswa, naba yooyo Jehova ngwaakali kulumbaizya kapati wakali kuyooleka kumusyoma Leza. Pele Jobu wakasinizya kuti Diabolosi wakali mubeji nokuba kuti kumugama Jobu tanaakazi ncaakali kuzumananina kumusikila mapenzi. (Jobu 2:9, 10) Nokwakainda myaanda yamyaka iili mbwiibede, kacizumenene kuyanda kusinizya kaambo kakwe, Saatani wakabelesya mwami waku Babuloni iwakakalede kapati ikukonga bakubusi botatwe bana Hebrayo kuti baya kufwa alufwu lwamubbila lyamulilo ikuti bakakake kukotama akukomba cikozyanyo ncaakabikkide mwami. Nobakasinikizigwa kulisalila akati kakumvwida mulawo wamwami alimwi awa Jehova wakali kukasya kukomba mituni, cabusicamba bakacibikka antangalala kuti bakali kubelekela Jehova akuti walo ngowakali Mwami wabo Mupati. Icakali kuyandika kapati kulimbabo kwiinda buumi bwabo aciindi eeco nkusyomeka kuli Leza!—Daniele 3:14-18.

14. Mbuti mbocinga cakonzyeka kulindiswe tobantu batalondokede kusinizya kuti tulasyomeka ncobeni kuli Jehova?

14 Kweelanaa zitondezyo eezyo, sena tweelede kwaamba kuti ikutegwa muntu asyomeke kuli Jehova weelede kuti kalondokede akuti ooyo walubizya nkokuti wakakililwa limwi? Peepe! Ibbaibbele litwaambila kuti, Musa wakali kulubizya zimwi ziindi. Nokuba kuti Jehova wakabijilwa, kunyina naakamukaka Musa pe. Abalo baapostolo ba Jesu Kristo kuli mobakakompeme. Mbwaanga ulikuzyi kutalondoka nkotwakakona, Jehova ulakkomana ciindi notutaluunduluzyi caali luyando lwakwe munzila iili yoonse. Ikuti naa twabisya akaambo kakukompama, cilayandika kapati kweempwa cini-cini akutacicita kuba cilengwa cibi eeco. Munzila eeyi tulatondezya kuti tulaziyanda ncobeni eezyo Jehova nzyaamba kuti nzibotu alimwi akusulaika eezyo nzyatondezya kuti nzibi. Kwiinda mulusyomo ndotujisi munguzu zyacipaizyo cakumanizya zibi zyesu ca Jesu, tulakonzya kunookkomaninwa lyoonse kuli Leza.—Amosi 5:15; Incito 3:19; Ba-Hebrayo 9:14.

15. (a) Nguni akati kabantu boonse wakalibombya cakumaninina kuli Leza, alimwi ino eeci cakasinizya nzi? (b) Ino tugwasigwa buti aceeco Jesu ncaakacita?

15 Nokuba boobo, sena inga calangilwa kuti kulibombya kumaninide kubulelo bwa Jehova takukonzyeki kubantu? Ibwiinguzi kumubuzyo ooyu bwakali mbuli “makani aasisidwe” kwamyaka iisika ku 4,000. (1 Timoteo 3:16) Nokuba kuti wakalengwa kalondokede, Adamu kunyina naakapa citondezyo cilondokede cakulibombya kuli Leza. Aboobo ino nguni wakali kunga ulacikonzya? Masimpe kunyina naba omwe akati kabana bakwe basizibi. Jesu Kristo ngomuntu alikke wakazyoocita boobo. (Ba-Hebrayo 4:15) Eeco Jesu ncaakacita cakasinizya kuti Adamu wakalikkede kabotu kapati, naakayanda naakazumanana kusyomeka munzila iilondokede. Ooko kutasyomeka tiikwakali mumulimo wa Leza wakulenga pe. Aboobo Jesu Kristo ncecitondezyo ncotweelede kutobela mukutondezya kumvwa milawo ya Leza alimwi akulibombya kwesu kuli Jehova, Mwami Wakujulu Aansi.—Deuteronomo 32:4, 5.

Ino Umwi Aumwi Wandiswe Ujisi Bwiinguzi Nzi?

16. Nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kupakamana kujatikizya mbotubulanga bulelo bwa Jehova?

16 Umwi aumwi wesu ulijatikizidwe mukaambo kajatikizya bulelo bwakujulu aansi. Ikuti naa twakalitondezya caantangalala kuti tuli kulubazu lwa Jehova, Saatani uunootulwana lyoonse. Ulaleta buyumuyumu kuzwa mumbazu zyoonse alimwi uyoozumanana kucita boobo kusikila kumamanino kwabweende oobu bwazintu. Aboobo tweelede kupakamana lyoonse. (1 Petro 5:8) Ikulilemeka kwesu kulalutondezya lubazu nkotubede mukaambo kapati kajatikizya bulelo bwa Jehova alimwi akaambo kabili ikajatikizya kusyomeka kuli Leza notusunkwa. Cilakonzya kutuletela mapenzi ikuti twatalika kubona bukkale bwakutalilemeka kuba cintu citakwe makani akaambo buyo kakuti bulidumide munyika. Ikuzumanana kusyomeka kuyanda kuti tusolekesye kutobela zyeelelo zya Jehova ziluleme mubuumi bwesu boonse.

17. Ino kubeja alimwi akubba zijisi matalikilo aali buti aayelede kutupa kuti tuzyitantamuke?

17 Mucikozyanyo, tatukonzyi kumwiiya Saatani walo uuli “ngowisi wababeja.” (Johane 8:44) Tweelede kwaamba camasimpe muzintu zyoonse nzyotucita. Mubweende bwazintu bwa Saatani, ikanjikanji bakubusi tababaambili kasimpe bazyali babo. Pele bakubusi Banakristo tababeji pe, eelyo balasinizya kuti kutaminina kwa Saatani takuli kwabwini kwakuti bantu ba Leza bayooleka kusyomeka nobasunkwa. (Jobu 1:9-11; Tusimpi 6:16-19) Alimwi kuli micito imwi yamakwebo iikonzya kutondezya kuti muntu uli kulubazu ‘lwawisi wababeja’ muciindi cakuba kulubazu lwa Leza wakasimpe. Tatuciti micito yamakwebo eeyi. (Mika 6:11, 12) Alimwi kubba nkubi kunyina makani naa muntu iwabba ulibulide naa zintu nzyaabba wazibba kumuntu uuvwubide kapati. (Tusimpi 6:30, 31; 1 Petro 4:15) Nokuba kuti ncilengwa cidumide kubusena nkotukkala alimwi nociceya buti cintu cabwezyegwa, ikubba takweendelani amilawo ya Leza.—Luka 16:10; Ba-Roma 12:2; Ba-Efeso 4:28.

18. (a) Kumamanino a Bulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu, ino mmusunko uuli buti uuyoosunkwa bantu boonse? (b) Ino ncilengwa nzi ncotweelede kuba ancico lino?

18 Lya Bulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu, Saatani amadaimonaakwe banooli mumulindi uutagoli, kabatakonzyi kuyunga bantu. EIo kaka ooko kunooli kulemunuka kupati! Pele yaakumana myaka iili cuulu, bayooangululwa kwakaindi kaniini. Saatani alimwi abaabo bamutobela bayoosinikizya bantu basalazidwe bali mukuzumanana kusyomeka kuli Leza. (Ciyubunuzyo 20:7-10) Ikuti twaakubaa coolwe cakupona ciindi Saatani nayooangululwa, ino nintaamu nzi njotuyootola mukaambo kajatikizya bulelo bwakujulu aansi? Mbwaanga bantu boonse banoolondokede ciindi eeco, kufwumbwa cintu ncotuyoocita munzila yakutasyomeka cinooli cakucitila caali alimwi ciyoosololela kulunyonyooko lutamani. Elo cilayandika kapati kaka kuti tubaa cilengwa cakumvwida malailile aali woonse Jehova ngatupa lino, kufwumbwa naa nkwiinda mu Jwi lyakwe naa mumbunga yakwe! Ikuti twacita oobo, tutondezya kulibombya kwesu kwini-kwini kulinguwe kali Mwami Wakujulu Aansi.

Mubandi Wakwiinduluka

• Ino nkaambo nzi kapati katujatikizya toonse? Ino twakajatikizigwa buti?

• Ncinzi cilibonya kujatikizya nzila baalumi abanakazi bakaindi mobakatondezya kusyomeka kwabo kuli Jehova?

• Nkaambo nzi ncociyandika kapati ku

[Mibuzyo yaciiyo]

lemeka Jehova kwiinda mubukkale bwesu bwabuzubaa buzuba?