Skip to content

Skip to table of contents

“Amubaumbulizye Bantu Bangu”

“Amubaumbulizye Bantu Bangu”

Cibalo 30

“Amubaumbulizye Bantu Bangu”

Isaya 40:1-31

1. Ninzila nzi yomwe njabelesya Jehova ikutuumbulizya?

JEHOVA ‘ngu Leza uutukkazyika moyo.’ Inzila imwi mwatukkazyika moyo nkwiinda muzyisyomezyo nzyaakapa kuti zyilembwe mu Jwi lyakwe. (Ba-Roma 15:4, 5) Mucikozyanyo, ikuti naa twafwidwa muyandwa wesu, kunyina cimbi cikonzya kutuumbulizya kapati kunze lyabulangizi bwakuti muyandwa wesu ooyo uyoobusyigwa munyika ya Leza mpya! (Johane 5:28, 29) Alimwi ino mbuti kujatikizya cisyomezyo ca Jehova cakuti ino-ino uyoomanizya bubi akusandula nyika eeyi kuba paradaiso? Sena tabutuumbulizyi bulangizi bwakufwutuka akunjila mu Paradaiso eeyo iilangilwa akuzumanana kupona kakunyina kufwa mane kukabe kutamani?—Intembauzyo 37:9-11, 29; Ciyubunuzyo 21:3-5.

2. Ino nkaambo nzi ncotukonzya kuzyisyoma zisyomezyo zya Leza?

2 Sena tweelede kuzisyoma ncobeni zisyomezyo zya Leza? Inzya, tuleelede! Iwakasyomezya zisyomezyo eezyo ulasyomeka cakumaninina. Ulakonzya kuzuzikizya jwi lyakwe alimwi ulayandisya kucita oobo. (Isaya 55:10, 11) Aaya makani akatondezyegwa kabotu-kabotu mukaambo nkaakaamba Jehova kwiinda mumusinsimi Isaya kakuti uyoobukulusya bukombi bwakasimpe mu Jerusalemu. Atubulange-lange businsimi oobo ibujanika kuli Isaya caandaano 40 nkaambo ikucita boobo, kulakonzya kuyumya lusyomo lwesu muli Jehova, Sikuzuzikizya zisyomezyo.

Icisyomezyo Cuumbulizya

3, 4. (a) Mmajwi nzi aaluumbulizyo ngaalemba Isaya kubantu ba Leza aayoobagwasya kumbele aamazuba? (b) Ino nkaambo nzi ncobayootolwa buzike bana Juda abana Jerusalemu ku Bbabuloni, alimwi buyootola ciindi cilamfwu buti buzike bwabo?

3 Imusinsimi Isaya walemba majwi aaluumbulizyo mumwaanda wamyaka walusele B.C.E. aakali kuyoogwasya bantu ba Jehova kumbele aamazuba. Mbwaamanina buyo ikwaambila Mwami Hezekiya imakani aajatikizya lunyonyooko lwa Jerusalemu iluli afwaafwi alimwi akutolwa mubuzike ku Bbabuloni kwabama Juda, Isaya wapandulula majwi aa Jehova aacisyomezyo cijatikizya kupilusyigwa ulaamba: “Amubaumbulizye bantu bangu, amubaumbulizye, mbwaamba Leza wanu. Amubayumye-yumye bamu Jelusalemu, kuti amwaambilizye kuti bapenga ciindi mbubo lino cabonwa. Zibi zyabo zyalekelelwa. Ndakabapa cisubulo cizwide akaambo kazibi zyabo boonse.”Izaya 40:1, 2, BT.

4 Ijwi lyakusaanguna mucaandaano 40 icabbuku lya Isaya ilyakuti “amubaumbulizye,” lyuupandulula kabotu imulumbe wamumuni abulangizi uujanika mubbuku lyoonse lya Isaya. Ibana Juda abana Jerusalemu bayootolwa buzike ku Bbabuloni mu 607 B.C.E. akaambo kakuzanga kwabo. Pele aabo bama Juda baange tabakabelekeli bana Bbabuloni lyoonse pe. Ibuzike bwabo buyoozumanana kusikila buyo ciindi zibi zyabo “zyalekelelwa.” Ino ciyootola ciindi cilamfwu buti eeco? Ciyootola myaka iili 70 ikweelana abwaamba musinsimi Jeremiya. (Jeremiya 25:11, 12) Mpoonya Jehova uyoosololela bantu bakwe basyeede bakeempwa kuzwa ku Bbabuloni kupilukila ku Jerusalemu. Bayooumbulizyigwa kapati kaka aaba baange baakuzyiba kuti ciindi calufwutuko lwabo icakasyomezyegwa caswena afwaafwi mumwaka wa 70 wakusaalwa kwa Juda!—Daniele 9:1, 2.

5, 6. (a) Nkaambo nzi ilweendo lulamfwu lwakuzwa ku Bbabuloni kuya ku Jerusalemu ncolutakasinkilili kuzuzikizyigwa kwacisyomezyo ca Leza? (b) Ino masi aambi ayoojatikizyigwa buti amakani aakupilusyigwa kwabama Juda kwabo?

5 Ikweelana anzila yabelesyegwa, ilweendo lwakuzwa ku Bbabuloni kuunka ku Jerusalemu lutola makkilomita aali akati ka 800 alimwi a 1,600. Sena ikulampa kwamusinzo ooyu kuyoosinkilila kuzuzikizyigwa kwacisyomezyo ca Leza? Peepe! Isaya walemba kuti: “Ijwi lyasikoompolola munkanda lyakuti, Amubambe mugwagwa wa Jehova, amululamikile Leza wesu inzila iiandula musokwe. Makuti oonse ayoosumpulwa, zilundu zyoonse atulundulundu ziyoofwinsigwa. Masena aapilingene ayoocincimikwa, amasena mabi ayoobungusanizigwa. Lino bulemu bwa-Jehova buyooyubununwa, nkabela bantu boonse bayoobubona antoomwe, nkaambo mulomo wa-Jehova nguwakacaamba.”Isaya 40:3-5.

6 Kabatanatalika lweendo, beendelezi ba Kujwe bakali kunga batuma bamaalumi kumbele ikuya kubamba nzila kwiinda mukuzwisya mabwe mapati alimwi akusumpula nzila naa kuyaka mabbiliki mumasena aakajisi maanzi mane akubambasika naa kusya tulundulundu. Kuli bama Juda bapiluka, cinooli mbuli kuti ngu Leza mwini uuli kumbele lyabo uuyabuzwisya mampindamangobe oonse. Kayi aaba mbantu ibayitwa azina lyakuti Jehova, aboobo ikuzuzikizya cisyomezyo cakwe icakubapilusya kwabo kuyoopa kuti bulemu bwakwe bubonwe kumasi oonse. Kufwumbwa naa cikabonwe buti, aayo masi oonse ayoosinikizyigwa kuzyiba kuti Jehova ngu Sikuzuzikizya zisyomezyo zyakwe.

7, 8. (a) Ino akazuzikizyigwa buti majwi aali kuli Isaya 40:3 mumwaanda wamyaka wakusaanguna? (b) Ino majwi aa Isaya akazuzikizyigwa buti munzila mpati mu 1919?

7 Ikupilusyigwa kwakacitika mumwaanda wamyaka wacisambomwi B.C.E. takuli nkokuzuzikizyigwa kulikke kwabusinsimi oobu pe. Bwakazuzikizyigwa amumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Johane Mubbapatizi ngowakali jwi “lyasikoompolola munkanda” ikuzuzikizya bbuku lya Isaya 40:3. (Luka 3:1-6) Ikwiinda munguzu zyamuuya uusalala, Johane wakaamba kuti aaya majwi aa Isaya akali kwaamba nguwe. (Johane 1:19-23) Johane wakatalika kubambila Jesu Kristo nzila kuzwa mu 29 C.E. * Ikwaambilizya kwa Johane kwakakulwaizya bantu kuti bamulangaule Mesiya wakasyomezyegwa, ikutegwa abalo bamumvwide akumutobela. (Luka 1:13-17, 76) Jehova wakali kuyoosololela baabo bakeempwa ikunjila mulwaanguluko ilupegwa buyo a Bwami bwa Leza ikwiinda muli Jesu—ilwaanguluko kubuzike bwacibi alufwu. (Johane 1:29; 8:32) Imajwi aa Isaya akazuzikizyigwa munzila mpati eelyo basyeede baba Israyeli bakumuuya nobakafwutulwa kuzwa mu Bbabuloni Mupati mu 1919 akupilusyigwa mubukombi bwakasimpe.

8 Pele ino mbuti kujatikizya bama Juda ibali mubuzike ku Bbabuloni balangilwa kugwasyigwa akuzuzikizyigwa kwakusaanguna kwacisyomezyo eeci? Sena beelede kucisyoma ncobeni cisyomezyo ca Jehova cakuti uyoobapilusya kunyika yabo mbotu? Inzya, baleelede! Ikwiinda mumajwi aatadoonekwi azikozyanyo zyazintu zicitika abuzuba, Isaya lino wapa twaambo ncobeelede kusyoma cakumaninina kuti Jehova uyoolizuzikizya ncobeni ijwi lyakwe.

Leza Uujisi Jwi Libedelela

9, 10. Ino Isaya wakwiimpanya buti kutakkalilila kwabuumi bwamuntu akubedelela kwa “majwi” aa Leza?

9 Ikaambo kakusaanguna nkakuti, ijwi lya Yooyo uusyomezya kupilusya lilabedelela. Isaya walemba kuti: “Kwakamvwigwa ijwi lyakuti, Kwiila. Elyo ndakabuzya kuti, Nkwiile makaninzi? Lyakati, Nyama yoonse mbwizu buyo, abweebesi bwayo boonse buli mbuli malubaluba aamusokwe. Bwizu bulanyana, malubaluba alapusama, luyooyo lwa-Jehova lwaziyooyela. Ncobeni bantu mbwizu buyo. Bwizu bulanyana, malubaluba alapusama, pele majwi aa-Leza wesu ayoobedelela.”Isaya 40:6-8.

10 Ibana Israyeli balizyi kabotu kuti ibwizu tabukkalilili pe. Icilimo akaambo kazuba, bulacinca, muciindi cakuba amubala wamweemvwe, butalika kusubila-subila. Mumbazu zimwi, ibuumi bwamuntu buli mbuli bwizu—tabukkalilili pe. (Intembauzyo 103:15, 16; Jakobo 1:10, 11) Isaya waimpanya kukkalilila kwa “majwi” aa Leza naa makanze aakwe ngaambide kukutakkalilila kwabuumi bwamuntu. Ee, “majwi aa-Leza wesu” alabedelela. Ikuti Leza waamba kale, kunyina cikonzya kwaabbulusya majwi aakwe naa kwaalesya kuzuzikizyigwa.—Joshua 23:14.

11. Nkaambo nzi ncotukonzya kusyoma kuti Jehova uyoozuzikizya zisyomezyo izili mu Jwi lyakwe lilembedwe?

11 Imakanze aa Jehova alilembedwe mu Bbaibbele sunu. Kwamyaanda yamyaka iili mbwiibede musyule oomu, Ibbaibbele lyakazyigwa kapati, eelyo basikusandulula batayoowi alimwi abantu buyo bambi mane balibikka muntenda yalufwu ikutegwa litanyonyweedwi limwi. Pele takuli kusoleka kwabo kulikke ikwapa kuti Ibbaibbele lizumanane kusikila sunu. Ikulumba koonse kweelede kupegwa Jehova, ‘Leza muumi uukkalilide’ alimwi Sikukwabilila Jwi lyakwe. (1 Petro 1:23-25) Amuyeeye kaambo aaka: Mbwaanga Jehova waliyobola Jwi lyakwe lilembedwe, sena tatukonzyi kumusyoma cakumaninina kuti uyoozizuzikizya zisyomezyo zili mulindilyo?

Leza Singuzu Uulanganya Mbelele Zyakwe Calubomba

12, 13. (a) Nkaambo nzi ncoceelede kusyomwa cisyomezyo cakupilusyigwa? (b) Mmakani nzi mabotu ngobeelede kwaambilwa ba Juda baange, alimwi nkaambo nzi ncobeelede kusyoma?

12 Isaya wapa kaambo kabili ncoceelede kusyomwa cisyomezyo cakupilusyigwa. Ooyo uusyomezya makani aayo ngu Leza singuzu uulanganya bantu bakwe calubomba. Isaya wazumanana ulaamba: “Kotanta acilundu cilamfu uwe noletela Zioni makani mabotu. Ongolola canguzu uwe noletela Jerusalemu makani mabotu. Ongolola, akutayoowa pe. Ambila minzi ya-Juda kuti, Amubone, ngooyu Leza wanu. Amubone! Mwami Jehova uleza anguzu. Kuboko kwakwe nkokumweendelezezya. Uleza abulumbu bwakwe, acilumbyo cakwe cili kubusyu bwakwe. Ulalela butanga bwakwe mbuli mweembeli. Ulabunganya twana akuboko kwakwe, ulatukumbatila akaango kakwe, azyalo zinyonsya ulazyeenzya kabotu.”Isaya 40:9-11.

13 Kumazuba aakalembwa Bbaibbele, bamakaintu bakajisi cilengwa cakusekelela kuzunda koonse, kaboongolola naa kwiimba kujatikizya makani mabotu aaluzundo munkondo naa aakuzwisyigwa kwacimwi cipenzya ikulangilwa. (1 Samuele 18:6, 7; Intembauzyo 68:11) Ikwiinda mubusinsimi, Isaya watondezya kuti kuli makani mabotu kubaange ba Juda, imakani aakonzya koongololwa cakutayoowa naaba atala lyazilundu—aakuti Jehova uyoosololela bantu bakwe kupilukila ku Jerusalemu wabo mubotu loko! Baleelede kusyoma nkaambo Jehova “uleza anguzu.” Aboobo kunyina cikonzya kumukasya kuzuzikizya cisyomezyo cakwe.

14. (a) Ino Isaya walutondezya buti lubomba lwa Jehova ikujatikizya mbwayoosololela bantu bakwe? (b) Ncikozyanyo nzi icitondezya mbobazilanganya kabotu mbelele zyabo beembezi? (Amubone kabbokesi apeeji 405.)

14 Nokuba boobo, ooyu Leza singuzu, alimwi ngusilubomba. Isaya wapandulula kabotu-kabotu mbuli mbwayoosololela bantu bakwe Jehova ikupilukila kwabo. Jehova uli mbuli mweembeli siluyando uubunganya tubelele twakwe akutuyumuna katukumbatide “akaango” kakwe. Aawa bbala lyakuti “kaango” cakutadooneka lipandulula cikobela cakucamba. Zimwi ziindi aawa ibeembeli mpobanyamwida tubelele itwazwa akuzyalwa itwaalilwa kweendela amwi abutanga. (2 Samuele 12:3) Ibukkale bwamweembeli buli boobu busyomezya bantu ba Jehova baange kuti uyoobalanganya caluyando. Mmasimpe, Leza ooyu singuzu pele silubomba ulakonzya kusyomwa kuti uyoozizuzikizya nzyasyomezya!

15. (a) Ndiilili naakaboola “anguzu” Jehova, alimwi ino ‘ikuboko kumweendelezezya’ nguni? (b) Mmakani mabotu nzi aayelede kwaambilizyigwa cabusicamba?

15 Imajwi aa Isaya azwide bupanduluzi bwabusinsimi kujatikizya ciindi cesu. Jehova wakaboola “anguzu” mu 1914 akutalisya Bwami bwakwe kujulu. ‘Ikuboko kumweendelezezya’ Mmwanaakwe, Jesu Kristo ngwaakabikka Jehova acuuno cakwe cabwami kujulu. Mu 1919, Jehova wakafwutula bananike bakwe anyika kuzwa mubuzike ku Bbabuloni Mupati akutalika kubukulusya bukombi bwakasimpe bwa Leza uupona alimwi mwini-mwini. Aaya ngamakani mabotu aayandika kwaambilizyigwa cakutayoowa, mbuli kuti awongololwedwa atala lyazilundu ikutegwa amvwugwe koonse-koonse. Aboobo atoongolole akwaambila bamwi cabusicamba kuti Jehova Leza wabukulusya bukombi bwakasimpe anyika!

16. Ino ubasololela buti bantu bakwe Jehova sunu, alimwi ncikozyanyo nzi ncapa?

16 Imajwi aali kuli Isaya 40:10, 11 alatugwasya munzila ayimbi sunu. Cilatuumbulizya kapati ikubona mbwasololela bantu bakwe Jehova calubomba. Jehova ulizizyi kabotu-kabotu nzyakonzya kucita anzyatakonzyi umwi aumwi wababelesi bakwe basyomeka mbubwenya mbwazizyi mbelele zyakwe mweembezi ikubikilizya atubelele itutakonzyi kweendela amwi abutanga. Kunze lyaboobo, Jehova upa citondezyo cibotu kubeembezi Banakristo walo mbwali Mweembezi silubomba. Ibaalu beelede kweendelezya butanga calubomba mbubwenya Jehova lwakwe mbwabubikkila maanu. Baleelede kuyeeya mbwalimvwa Jehova kujatikizya mbobamulanganya umwi aumwi uuli mubutanga ‘mbwaakaula abulowa bwa Mwanaakwe mwini.’—Incito 20:28.

Singuzuzyoonse, Sibusongo

17, 18. (a) Nkaambo nzi ncobeelede kucisyoma cisyomezyo cakupilusyigwa baange ba Juda? (b) Mmibuzyo nzi iiyoosya njabuzya Isaya?

17 Bama Juda baange beelede kusyoma cisyomezyo cakupilusyigwa nkaambo Leza ngusinguzuzyoonse alimwi ngusibusongo. Isaya waamba kuti: “Nguni iwakeeleka maanzi aakede mujanza lyakwe, na kupima ijulu aceelesyo, na kujata bulongo bwaansi mumutiba, na kupima bulemu bwazilundu muzipimyo na bwatulundulundu mubweelano? Nguni iwakalaya Muuya wa-Jehova? Nguni Mwiyi wakwe iwakamuzibya makani? Nguni ngwaakabuzyanya awe makani? Nguni iwakamupa busongo akumwiiyisya munzila yalubeta? Nguni iwakamwiiyisya luzibo akumutondezya inzila yabucenjezu?”Isaya 40:12-14.

18 Eeyi mmibuzyo iiyoosya njobeelede kuyeeyesya bama Juda baange. Sena ibantususu balakonzya kwiimika maanzi aayenda mulwizi lupati? Peepe! Pele kuli Jehova, maanzi oonse aamulwizi munyika ali mbuli dosi mujanza lyakwe. * Sena imuntu buyo ulakonzya kweeleka julu ilizwide nyenyeezi naa kupima bulemu bwazilundu atulundulundu? Peepe. Pele Jehova ulalipima julu kakunyina abuyumuyumu mbubwenya mbuli muntu mbwakonzya kupima cimwi cintu ikubelesya cibaka icili akati kacala cakumaanza akantengeza nkozili kumpela ijaanza nolyavwungululwa. Mane Leza ulakonzya kupima zilundu atulundulundu acikkelo. Sena kuli sibusongo akati kabantu boonse uukonzya kulailila Leza icakucita kujatikizya bukkale bwasunu naa ikumwaambila nzyayelede kucita kumbele aamazuba? Kunyina pe!

19, 20. Nzikozyanyo nzi nzyaabelesya Isaya ikukankaizya mbwali mupati Jehova?

19 Ino mbuti kujatikizya masi aamunyika aali anguzu—sena alakonzya kumukazya Leza mbwaya buzuzikizya cisyomezyo cajwi lyakwe? Isaya waingula kwiinda mukupandulula masi kuti: “Ncobeni bamasi bali mbuli idosi lyamaanzi [liloka kuzwa] mukati kantesyo. Balayeeyegwa mbuli kasuko kacipimyo. Ncobeni ulabweza tusuwa mbuli kantu kaniininiini. Lebano tacizulili citentyo, banyama baco tabazulili cipaizyo. Zisi zyoonse tazili cintu mumeso aakwe. Kulinguwe zilayeeyegwa mbuli kantu kaniini buyo katakwe makani.”Isaya 40:15-17.

20 Kuli Jehova, masi oonse ali buyo mbuli dosi lyamaanzi liloka kuzwa muntesyo. Bali buyo mbuli kasuko ikakkalila acipimyo katabikkilwi amaano. * Atwaambe kuti muntu wayaka cipaililo cipati eelyo wabelesya masamu oonse aali mumalundu aku Lebano kuti zibe nkuni. Mpoonya atwaambe kuti banyama boonse ibali mumalundu oomo wabatuuzya. Nociba cituuzyo cili boobu tacizulili pe kuli Jehova. Kakube ikweezyeezya kwacitwa aawa teekwazulila, Isaya lino waamba kambi kaambo kakatazya kwiinda ategwa—izisi zyoonse “zilalezya kucintu citako” mumeso aa Jehova.—Isaya 40:17, New Revised Standard Version.

21, 22. (a) Ino Isaya wakakankaizya buti kaambo kakuti Jehova takonzyi kweelanisyigwa aumbi? (b) Ino bupanduluzi bwa Isaya butusololela kukwaakosola buti makani? (c) Nkaambo nzi nkaalemba musinsimi Isaya ikeendelana asayaansi? (Amubone kabbokesi apeeji 412.)

21 Kacizumanana kukankaizya mbwatakonzyi kweelanisyigwa aumbi Jehova, Isaya wayaambele kutondezya bufwubafwuba bwabasikubamba mituni yangolida, nsiliva naa zisamu. Ncabufwubafwuba kaka ikuyeeya kuti mituni iili boobu ilakonzya kweelela kwiiminina Yooyo “uukede atala lyamubalo wanyika” alimwi iweendelezya boonse bakkede mulinjiyo!—Amubale Isaya 40:18-24.

22 Ibupanduluzi oobu boonse bututola buyo kukaambo komwe kakuti—kunyina cikonzya kulesya Jehova singuzuzyoonse, sibusongo alimwi uuteezyanisyigwi aumbi kuzuzikizya cisyomezyo cakwe. Elo kaka majwi aa Isaya ayelede kuti akabakulwaizya kapati bama Juda baange ku Bbabuloni ibakali kulombozya kupilukila kwabo! Aswebo sunu tulakonzya kusyoma kuti izisyomezyo zya Jehova kujatikizya buumi bwakumbele ziyoozuzikizyigwa.

“Ezi Zyoonse Nguni Wakazilenga?”

23. Ncinzi cikonzya kubakulwaizya bama Juda baange, alimwi ncinzi ncaakankaizya lino Jehova icijatikizya nguwe mwini?

23 Nkokali akambi kaambo ikakonzya kukulwaizya bama Juda baange. Ooyo wabasyomezya lufwutuko Mmulengi wazintu zyoonse alimwi nkokuzwa nguzu zyoonse. Ikutegwa akankaizye bupati bwakwe bugambya, Jehova wapandulula nguzu nzyajisi ziboneka muzilenge ategwa: “Nguni ngumukonzya kundikozyanya awe? Nguni ngutukonzya kweelana awe? mbwaamba Uusalala. Amuululale mubone kujulu. Ezi zyoonse nguni wakazilenga? [Ngooyo uupozya] makamu aazyo cakubala mweelwe wazyo. Zyoonse buyo ulaziita mazina. Mubupati bwakwe bugambya, mbwali singuzu, taakwe niiba yomwe iibulika.”Isaya 40:25, 26.

24. Kalyaambilila mwini, mbuti Jehova mbwaatondezya kuti kunyina ngwayelene limwi?

24 Uusalala wa Israyeli walyaambilila mwini. Ikutondezya kuti kunyina ngobeelene limwi, Jehova waamba nyenyeezi zyakujulu. Jehova ulazyeendelezya nyenyeezi mbubwenya mupati wabasikalumamba mbwayendelezya makamu aakwe. Ikuti wati azibungike akuzilingula, ‘kunyina niiba yomwe iikonzya kubulika.’ Ulaziita mazina nokuba kuti nzinji kapati, izina ligaminina naa ilipandulula mulimo wayo. Mbubwenya mbuli basikalumamba bamvwa, zilakkala aimwi mpoyeelede alimwi tazipilingani pe mubweende bwazyo nkaambo mweendelezi wazyo ‘ngusintanze’ alimwi ‘ngusinguzu.’ Aboobo bama Juda baange baleelede kusyoma. Imulengi weendelezya nyenyeezi ulijisi nguzu zyakugwasyilizya babelesi bakwe.

25. Ino tweelede kucita buti kujatikizya bwiite bwa Leza buli kuli Isaya 40:26, alimwi tweelede kujatikizyigwa buti?

25 Nguni akati kesu uukonzya kukaka bwiite mbwaacita Leza ibulembedwe kuli Isaya 40:26 bwakuti: “Amuululale mubone kujulu”? Basikwiiya zyamujulu basunu batondezya kuti imazubaano ijulu lizwide nyenyeezi lilayinda kuyoosya kwiinda mbulyakabede kuciindi ca Isaya. Basikwiiya zyamujulu ibabona zintu zili mujulu kwiinda mukubelesya mincini iili anguzu beezyeezya kuti mujulu mukonzya kubonwa muli milalabungu iisika kuzyuulu zyatuulunzuma izili 125. Imulalabungu ngotubona ameso uutegwa Milky Way weezyeezyegwa kuti ujisi nyenyeezi iziinda kuzyuulu zyatuulunzuma izili 100! Iluzibo luli boobu lweelede kutukulwaizya kumupa bulemu Mulengi wesu akuzisyoma cakumaninina zisyomezyo zyakwe.

26, 27. Ino baange mu Bbabuloni bapandululwa kuti balimvwide buti, alimwi nzyintu nzi nzyobeelede kuzyiba?

26 Mbwaanga Jehova wakalizyi kuti myaka minji mubuzike yakali kuyoobapa kutyompwa bama Juda baange, kakucili ciindi wakasololela Isaya kulemba majwi aakubakulwaizya aaya aakuti: “Ino nkaambo nzi ulaamba, O Jakobo? Nkaambonzi ulaamba makani, O Israyeli? Ulati, Inzila yangu tiiboneki kumeso aa-Jehova, alubeta lwangu lwaindilila kuzwa kuli-Leza wangu. Sa tona kuziba? Sa tona kumvwa? Leza uuteeli, Jehova, iwakalenga magolelo oonse aanyika, tawizuki, takataali pe. Busongo bwakwe tabumvwiki abuniini pe.”Isaya 40:27, 28. *

27 Isaya walemba majwi aa Jehova aapandulula mbobalimvwide ibaange bali mu Bbabuloni, imyaanda yamakkilomita aali mbwaabede kuzwa kwabo. Ibamwi bayeeya kuti “inzila” yabo, naa ibuyumuyumu mbobajana mubuumi tabubwene naa kuti tabuzyi pe Leza wabo. Bayeeya kuti Jehova tabikkili maanu pe kumapenzi aabo. Bayeezyegwa kujatikizya zintu nzyobeelede kuzyiba kwiinda muzintu zibacitikila naa kuzwa kumakani ngobakalwiidwa. Jehova ulakonzya alimwi uliyandide kubafwutula bantu bakwe. Ngu Leza uuteeli alimwi Mmulengi wanyika yoonse. Aboobo ucijisi nguzu nzyaakabelesya naakali kulenga, eelyo naba Bbabuloni singuzu takonzyi kumwaalila kuzunda. Leza uuli boobu takonzyi kukatala pe akulekelezya bantu bakwe. Ikuteelelesya kwa Jehova alimwi akubona zintu kuliimpene kapati akwabantunsi, aboobo tabeelede kulangila kuti balakonzya kwiimvwisya kabotu milimo yakwe.

28, 29. (a) Wabayeezya buti bantu bakwe Jehova kuti uyoobagwasya bakatede? (b) Ncikozyanyo nzi cabelesyegwa ikutondezya mbwabakatalusya Jehova babelesi bakwe?

28 Jehova wazumanana ikukulwaizya baange batyompedwe ikwiinda muli Isaya ategwa: “Ulakatalusya bakateede, abaabo batakwe inguzu ulabayumya. Basankwa-sankwa balakataala akuwizuka, abalo bakubusi ncobeni balalebwa, pele abo babikide myoyo yabo kuli-Jehova balabukulusya inguzu zyabo, balaya butanta amababa mbuli basikwaze, balazuzaana akutakataala, balaya bweenda cakutawizuka.”Isaya 40:29-31.

29 Jehova naamba makani aakukatalusya bakatede, ulakonzya kayeeya lweendo lukatazya ndobaya kweenda baange ikutegwa bapiluke kwabo. Jehova wabayeezya bantu bakwe kuti mbube bwakwe buya ikugwasya bakatede ibasyoma nguwe kubagwasya. Nobaba bantu basinguzu kapati mbuli “basankwa-sankwa” alimwi “abakubusi” balakonzya kukatala akuwizuka. Pele aabo bamusyoma, Jehova wasyomezya kuti uyoobapa nguzu zitamani iziyoobagwasya kuzuzaana akweenda cakutawizuka. Ikuuluka kwasikwaze, imuyuni singuzu kapati uukonzya kuuluka kwamawoola manji kujulu kulaale kakulibonya mbuli kuti kunyina kusoleka nkwacita, nkokwabelesyegwa ikutondezya mbwabakatalusya babelesi bakwe Jehova. * Kabalangila lugwasyo luli boobu kuzwa kuli Leza, bama Juda baange tabeelede kulibilika pe.

30. Mbuti mbobanga bakulwaizyigwa sunu Banakristo bakasimpe atupango twamamanino twa Isaya caandaano 40?

30 Itupango ootu twamamanino twa Isaya caandaano 40 tujisi majwi aaluumbulizyo ku Banakristo bapona kumazuba aakumamanino aabukkale oobu bubyaabi. Akaambo kamapenzi manji-manji aatutyompya, cilakatalusya ikuzyiba kuti ibuyumuyumu boonse mbotujisi motuliyumya alimwi akuteendelezyegwa kabotu koonse ulazibona Leza wesu. Tweelede kusyoma kuti Mulengi wazintu zyoonse, Ooyo uujisi ‘busongo butabaliki,’ uyoobambulula kutalulama koonse ooku munzila yakwe akuciindi cakwe mwini. (Intembauzyo 147:5, 6) Pele calino tatweelede kubelesya nguzu zyesu tobeni notuliyumya mumapenzi. Jehova, uujisi zyoonse ziyandika lyoonse ulakonzya kubapa nguzu—nozyiba “inguzu zigambya”—ibabelesi bakwe nobasukusyigwa.—2 Ba-Korinto 4:7.

31. Ncisyomezyo nzi camumuni ncobwakajisi businsimi bwa Isaya kuba Juda baange mu Bbabuloni, alimwi ncinzi ncotweelede kusyoma cakumaninina?

31 Amweezyeezye bama Juda aabo baange mu Bbabuloni mumwaanda wamyaka wacisambomwi B.C.E. Imyaanda-myaanda yamakkilomita kuzwa nkobakabede, imunzi wabo mubotu Jerusalemu, atempele lyanguwo zyakali matongo, izitantaala buyo. Kuli mbabo, ibusinsimi bwa Isaya bwakajisi cisyomezyo cikulwaizya camumuni wakumuuya abulangizi—cakuti Jehova wakali kuyoobapilusya kwabo! Jehova wakapilusya bantu bakwe kwabo mu 537 B.C.E., ikusinizya kuti ngu Sikuzuzikizya zisyomezyo. Aswebo tuleelede kumusyoma Jehova cakumaninina. Izisyomezyo zijatikizya Bwami bwakwe izyaambidwe munzila iikkomanisya mubusinsimi bwa Isaya ziyoozuzikizyigwa. Masimpe aayo mmakani mabotu ncobeni—mmulumbe wamumuni kubantu boonse!

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 7 Isaya wasinsima makani aakubambila Jehova mugwagwa. (Isaya 40:3) Pele, mabbuku aa Makani Mabotu aamba nzyaakacita Johane Mubbapatizi ikubambila Jesu Kristo mugwagwa. Ibalembi ba Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki bakalemba boobo akaambo kakuti Jesu wakali kwiiminina Bausyi alimwi wakaboola muzina lya Bausyi.—Johane 5:43; 8:29.

^ munc. 18 Kwakajanwa kuti “imweelwe wakulema kwamaanzi aamulwizi weezyeezyegwa kuti ngu 1.35 quintillion (1.35 x 1018) metric tons, naa 1/4400 wakulema kwa Nyika yoonse.”—Encarta 97 Encyclopedia.

^ munc. 20 Ibbuku litegwa The Expositor’s Bible Commentary lyaamba kuti: “Mumakwebo aakali kucitika munsi lyamusika wakucooko ca Kujwe, kunyina nokwakali kubikkilwa maanu kudosi lyamaanzi lizwa muntesyo naa kasuko ikali acipimyo nobakali kupima nyama naa micelo.”

^ munc. 26 Ikaambo kakuti “uuteeli” ikali kuli Isaya 40:28 kaamba kuti “uutamani” nkaambo Jehova ‘Mmwami uutamani.’—1 Timoteo 1:17.

^ munc. 29 Sikwaze ulauluka mujulu mulamfwu kakunyina kubelesya nguzu zinji pe. Ulakonzya kucita oobo kwiinda mukuubelesya kabotu muya uupya uuya mujulu kuzwa ansi.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Kabbokesi/Cifwanikiso icili apeeji 405]

Jehova, Imweembezi Siluyando

Isaya ukozyanisya Jehova kumweembezi siluyando uuyumuna tubelele twakwe akaango kakwe. (Isaya 40:10, 11) Kulibonya kuti Isaya wabelesya cikozyanyo eeci ikweendelana azintu nzyobacita ncobeni beembezi. Umwi muntu iwakali kulangilila beembezi ku Cilundu ca Herimoni ku Middle East wakaluula kuti: “Mweembezi umwi aumwi wakali kweebelela cakubikkila maanu kapati mbuzyakali kucela mbelele zyakwe. Ajana kabelele ikazwa akuzyalwa lino wakali kukayumuna akukafwukatila mumilembo yacikobela . . . cakwe cipati, mbwaanga tiikakali kunga kakonzya kutobela banyina. Ikuti naa tubelele twazula akaango, tumwi wakali kutubikka aciwezo cakwe kumwi kaajatilide maulu aato naa ikutubikka mucoola naa mumutaanga akutuyumuna ambongolo mane kusikila limwi twacikonzya ikutobela bamanyina.” Sena takutukulwaizyi ikuzyiba kuti tubelekela Leza uujisi lubomba luli boobu kubantu bakwe?

[Kabbokesi/Cifwanikiso icili apeeji 412]

Ino Nyika Ilibonya Buti?

Insiku bantu bakali kusyoma kuti nyika ilipapalete. Nokuba boobo, mumwaanda wamyaka wacisambomwi B.C.E., syaabusongo mu Giliki wazina lya Pythagoras wakaamba kuti nyika yeelede kuti ilibulungene. Pele imyaanda yamyaka yobile musyule katanalemba kaambo aako Pythagoras, imusinsimi Isaya wakalilembede kale munzila iisalala alimwi iisinizyide cigambya kuti: “[Kuli] uukede atala lyamubalo wanyika.” (Isaya 40:22) Ibbala lya Chihebrayo lyakuti chugh aawa lisandulwidwe kuti “mubalo” lilakonzya kwaambwa kuti “icibulungene.” Ibwini mbwakuti, cilikke cintu cibulungene ncecikonzya kuboneka mbuli mubalo kumabazu oonse nkocikonzya kulangilwa. * Aboobo kakucili myaanda yamyaka iili mbwiibede kumbele, imusinsimi Isaya wakalembede kale kaambo ikazuminana asayaansi alimwi ikatakwe tunsiya-nsiya twatwaano twakubeja twansiku.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 73 Ikuyaamba bwini mboiboneka ncobeni, inyika ilivwungumene. Kumeelelezyo, kunyika akumusanza ilipapalete asyoonto.

[Cifwanikiso icili apeeji 403]

Johane Mubbapatizi nguwakali jwi lyakali ‘koompolola munkanda’