Skip to content

Skip to table of contents

Amusyome Jehova Kuti Amupe Busolozi Abukwabilizi

Amusyome Jehova Kuti Amupe Busolozi Abukwabilizi

Cibalo 16

Amusyome Jehova Kuti Amupe Busolozi Abukwabilizi

Isaya 20:1-6

1, 2. Ino bali muntenda nzi bantu ba Jehova mumwaanda wamyaka walusele B.C.E., alimwi ino bunji bwabo basyoma bani kuti babakwabilile?

MBULI mbukwabonwa kale muzibalo zyamusyule zyabbuku eeli, ibantu ba Leza bali muntenda kapati mumwaanda wamyaka walusele B.C.E. Ibana Asuri bajayi baya busaala minzi cakutobelanya, aboobo talikoolampa pe balasika kubwami bwakumusanza bwa Juda. Ino bantu bamucisi eeci balasyoma ni kuti abakwabilile? Bali mucizuminano a Jehova, aboobo beelede kusyoma nguwe kuti abagwasye. (Kulonga 19:5, 6) Oobo mbwaakacita Mwami Davida. Wakaamba kuti: “Jehova ngumwaala wangu, ngumampangala aangu, ngusikundivuna.” (2 Samuele 22:2) Nokuba boobo, kulibonya kuti ibunji bwabantu mumwaanda wamyaka walusele B.C.E. tabamusyomi pe Jehova kuti mmampangala aabo. Ilusyomo lwabo balubikka kuli Egepita a Etiopiya kabayeeya kuti masi obile aaya ayoobakwabilila kukusaala kwa Asuri. Balilubizyide kapati.

2 Jehova wacenjezya kwiinda mumusinsimi wakwe Isaya kuti ikusyoma Egepita naa Etiopiya kuyoobaletela mapenzi. Imajwi aamusinsimi aakasololelwa amuuya alabagwasya kapati bantu bapona kuciindi cakwe alimwi alatugwasya aswebo ikuzyiba mbokuyandika ikusyoma Jehova.

Inyika Iizwide Bujayi

3. Amupandulule mbucakali kubusyoma busikalumamba icisi ca Asuri.

3 Ibana Asuri bakalizyibidwe kapati kuti bakali basinguzu munkondo. Ibbuku litegwa Ancient Cities lyaamba kuti: “Bakali kukomba nguzu alimwi mipailo yabo bakali kwiigamika buyo kumituni mipati yamabwe, basyuumbwa alimwi abapoho balo bajisi zizyo zipati, mababa aabasikwaze alimwi amitwe yabantu izyakali kwiiminina nguzu, busicamba alimwi akuzunda. Ikulwana ncicakali cilengwa camunzi alimwi bapaizi mbobakali kutalisya nkondo.” Nkakaambo imusinsimi wamu Bbaibbele Nahumu ncaakapandulula munzi mupati wa Asuri iwa Nineve kuti “munzi wabulowa!”—Nahumu 3:1.

4. Ino bana Asuri bakali kubakonga buti bamumasi aambi?

4 Izilengwa zyamu nkondo zyabana Asuri zyakali zyalunya cakuzwa munzila. Izifwanikiso zyakubeza zyakuciindi eeco zitondezya basikalumamba bana Asuri kabatola bazike kwiinda mukubakwela andobyo zyoobedwe mumpemo naa kumilomo yabo. Bakali koofwaazya bazike bamwi amasumo. Imalembe amwi aluula kuzunda kwabasikalumamba bana Asuri lyalo nobakagonkaula zizyo amitwe yabaange akubamba zilwi zyobile kunze amunzi, cimwi camitwe acimwi camaanza amaulu azyizo zimbi. Ibana babaabo bakazundwa bakali kuumpwa. Ibukandu akaambo kalunya luli boobu bwakabagwasya kapati bana Asuri kumakani aabusilumamba, bwakali kupa kuti aabo balwana abasikalumamba babo batakakanyani pe kubakazya.

Inkondo Yakulwana Asidodi

5. Ino nguni mweendelezi muna Asuri iwakajisi nguzu kapati kuciindi ca Isaya, alimwi mbuti cibalo camu Bbaibbele cijatikizya nguwe mbocakasinizyigwa?

5 Kuciindi ca Isaya, Ibwami bwa Asuri bwakaba anguzu kapati mubweendelezi bwa Mwami Sarigoni. * Ikwamyaka minji, basikukazya Bbaibbele bakali kudooneka kuti naa imwami ooyu wakapona ncobeni nkaambo kunyina mpaambidwe pe mumabbuku aambi. Nokuba boobo, cimwi ciindi basikufwumbulula zyansiku bakajana matongo aamunzi wamwami Sarigoni, eelyo makani aamu Bbaibbele akasinizyigwa.

6, 7. (a) Ntwaambo nzi tulangilwa kuti ntotwakulwaizya Sarigoni kuti alailile kulwana Asidodi? (b) Ino kuwa kwa Asidodi kwabajatikizya buti basimukobonyina a Filistiya?

6 Icakukosaula-kosaula, Isaya wapandulula milimo yabusilumamba ya Sarigoni ategwa: “Sarigoni mwami wa-Asuri naakatuma silutwe wakwe ku-Asidodi, naakasika wakalwisya Asidodi, wauzunda.” (Isaya 20:1) Ino nkaambo nzi Sarigoni ncaalailila kuti ulwanwe Asidodi uujanwa mumunzi waba Filisti? Ikaambo kamwi kajatikizya cilongwe cili akati ka Filistiya alimwi a Egepita, eelyo Asidodi ujanwa mumugwagwa wiinda kunkomwe yalwizi kuzwa ku Egepita kugama ku Palestine ikuli tempele lya Dagoni. Aboobo imunzi ukkede abusena bubotu kapati. Ikusaala munzi ooyu kulakonzya kubonwa kuti mmatalikilo aakuzunda Egepita. Kunze lyaboobo, imabbuku aabana Asuri atondezya kuti Azuri imwami wa Asidodi wakali kukanza kulwana Asuri. Aboobo Sarigoni wamugwisya mwami ooyu muzangi akubikka muce wamwami uutegwa Ahimiti acuuno cabwami. Pele ikucita boobo tiikwalulamika makani pe. Kwabuka buzangi abumbi, eelyo lino Sarigoni wabweza ntaamu cabukali. Walailila kuti Asidodi alwanwe, eelyo wasaalwa akuzundwa. Kulangilwa kuti ibbuku lya Isaya 20:1 lyaamba makani aaya.

7 Ikuwa kwa Asidodi kwayoosya masi aali mumabali-bali ikapati cisi ca Juda. Jehova ulizyi kuti ibantu bakwe bayeeya zyakusyoma “kuboko kwanyama” mbuli cisi ca Egepita a Etiopiya izili kumusanza. Aboobo watuma Isaya kuti abacenjezye kwiinda mucitondezyo.—2 Makani 32:7, 8.

“Cinswe Azimpata”

8. Ncinzi cijatikizya mulimo wabusinsimi ncaacita Isaya?

8 Jehova waambila Isaya kuti: “Koya ukasamunune zisani zyamasaka zyamucibuno cako, akugwisya insangu zyakumaulu aako.” Isaya waatobela malailile aa Jehova. “Wakacita obo, akuya bweenda acinswe azimpata.” (Isaya 20:2) Masaka mmulembo uusamwa abasinsimi walo zimwi ziindi uuswaangene amulumbe wakucenjezya. Alimwi ulabelesyegwa akuciindi camapenzi naa ciindi nokwamvwigwa makani aausisya. (2 Bami 19:2; Intembauzyo 35:13; Daniele 9:3) Sena Isaya weenda kali acinswe ncobeni, katajisi nokaceya ikavwumba mubili wakwe? Peepe. Ibbala lya Chihebrayo ilisanduludwe kuti “cinswe” lilakonzya akwaamba mutundulu ambweni kucamba ikwalo naa kusama zyuuba-uba. (1 Samuele 19:24) Aboobo Isaya ulangilwa kuti wakagwisyide buyo cikobela caatala akusiya cisani cakali kusamwa kunsi. Muzikozyano zyabana Asuri, ibaalumi baange balatondezyegwa kabasamide munzila eeyi.

9. Ino ncaakacita Isaya cijisi bupanduluzi nzi bwabusinsimi?

9 Ibupanduluzi bwacintu cigambya ncaacita Isaya bwaambwa cakusalazya ategwa: “Jehova wakati, Mbubonya mbuli mulanda wangu Isaya mbwaakeenda acinswe azimpata myaka yotatwe kuti abe citondezyo cigambya kumakani aa-Egepita a-Etiopiya, mbuboobo mwami wa-Asuri mbwazootola mubuzike ba-Egepita abaangidwe ba-Etiopiya. Bayooenda boonse, banike abapati, azinswe azimpata, amatako aabo aavumbwidwe, kuti ba-Egepita bause insoni.” (Isaya 20:3, 4) Ee, iba Egepita alimwi abana Etiopiya bayootolwa buzike lino-lino. Kunyina uuyoosyaala pe. Nobaba “banike abapati” bayoonyangwa zyoonse nzyobajisi akutolwa mubuzike. Ikwiinda mumakani aaya aatyompya, Jehova wacenjezya bana Juda kuti tacikabagwasyi pe ikusyoma ba Egepita abana Etiopiya. Ikuwa kwamasi aaya kuyoopa kuti basyaale “acinswe,” imasampu aatalikomeneni!

Ibulangizi Bwamana, Ibubotu Bwakulumpana

10, 11. (a) Ncinzi ncobayoocita bama Juda baakuzyiba kuti Egepita a Etiopiya bazundwa kuli Asuri? (b) Ncinzi cilangilwa kuti ncicakapa kuti bama Juda basyome Egepita a Etiopiya?

10 Mpoonya, Jehova wapandulula mbobayoocita bantu bakwe ibazyiba kuti cisi ca Egepita a Etiopiya nzyobakali kusyoma kuti zilabagwasya zyazundwa kuli Asuri. “Abo ibakali kusyoma Etiopiya akulemeka Egepita, boonse bayooyoowa akuusa insoni. Lino mubuzuba obo bantu bakede oku kunkomwe yalwizi bayooamba kuti, Amubone mbubacitilwa abo mbutwakali kusyoma kuti balatuvuna kumaanza aamwami wa-Asuri! Lino iswe tubeni tufutulwe buti?”—Isaya 20:5, 6.

11 Juda ulibonya buyo mbuli kanyika kakunkomwe yalwizi ikuti weezyanisyigwa amasi aanguzu mbuli Egepita a Etiopiya. Ambweni bamwi ibakkala “kunkomwe yalwizi” balabulombozya bubotu bwa Egepita, imayake aataliboteli, matempele malamfwu alimwi amasena aayebeka aazinguluka myuunda yamaluba, yamicelo alimwi amaziba. Imayake aatalikomeneni aali mu Egepita aboneka kuti kunyina naakonzya koolwa pe, anooliko lyoonse. Eeci cisi masimpe tacikonzyi kunyonyoonwa pe! Kuboneka kuti bama Juda abalo balombozya basimata amivwi, inkalaki, alimwi abasimabbiza bana Etiopiya.

12. Nguni ngwayelede kusyoma Juda?

12 Ikweelana ancenjezyo njaakatondezya Isaya alimwi amajwi aa Jehova aabusinsimi, aabo boonse balyaamba kuti mbantu ba Leza ibalombozya kusyoma Egepita a Etiopiya beelede kwaayeeyesya makani aaya. Cilainda kugwasya kaka ikusyoma Jehova kwiinda muntu uulya maila! (Intembauzyo 25:2; 40:4) Mboziyaabuya kumbele zintu, Juda wapenzyegwa ceetezya amwami wa Asuri alimwi kumbele itempele lyakwe amunzi mupati zyanyonyoonwa abana Babuloni. Pele “cipanzi cakumi,” “lun[y]ungu lusalala” lwasiigwa mbuli cisiko camusamu mupati. (Isaya 6:13) Caakusika ciindi, imulumbe wa Isaya uyooluyumya kapati lusyomo lwakakamu aaka kasyoonto ikazumanana kusyoma Jehova!

Amusyome Jehova

13. Mmapenzi nzi aakatazya bantu boonse, ibasyoma abatasyomi sunu?

13 Imakani ngaakacenjezya Isaya aatondezya kuti ikusyoma Egepita a Etiopiya takugwasyi, taali makani buyo aakaindi aanyina mpindu pe. Alatugwasya kapati sunu. Tupona ‘kuziindi zikataazya.’ (2 Timoteo 3:1) Ikubula mali, bucete, bukkale bukatazyide kumakani atwaambo twacisi, ikutakkalikila muzisi alimwi ankondo izipati azisyoonto zyabajatikizya kapati ibakomba Jehova antoomwe abaabo ibanyansya bweendelezi bwa Leza. Imubuzyo umwi aumwi wesu ngwayelede kulibuzya ngwakuti, ‘Nguni ngondiyoosyoma kuti andigwasye?’

14. Ino nkaambo nzi ncotweelede kusyoma buyo Jehova alikke?

14 Bamwi balakonzya kukkomanina basimali basunu bacenjede, basitwaambo twacisi abasisayaansi ibasyomezya kuti inga baamana mapenzi aabantu kwiinda mukubelesya busongo alimwi akubelesya zyakupanga-panga zisumpukide. Nokuba boobo, Ibbaibbele lilaamba caantangalala kuti: “Kuyubila muli-Jehova nkubotu kwiinda kusyoma bami.” (Intembauzyo 118:9) Imakanze oonse aabantu aakuleta luumuno akuliiba ayooba aabuyo akaambo kamakani ngaamba musinsimi Jeremiya kuti: “O Jehova, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu nzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe.”—Jeremiya 10:23.

15. Mmuuli ni alikke mobeelede kuba abulangizi bantu bapengede?

15 Aboobo cilayandika kapati kuti babelesi ba Leza bateenwi pe anguzu naa busongo bwanyika eeyi. (Intembauzyo 33:10; 1 Ba-Korinto 3:19, 20) Alikke uukonzya kugwasya bantu bapengede sunu Mmulengi, Jehova. Aabo bamusyoma bayoofwutulwa. Mbubwenya mbwaakalemba mwaapostolo Johane wakasololelwa amuuya, “nyika ilamana, azisusi zyayo, pele oyo uucita makanze aa-Taata ulakalilila kukabe kutamani.”—1 Johane 2:17.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 5 Basikwiiya zyansiku baamba mwami ooyu kuti ngu Sarigoni Wabili. Imwami wa Babuloni umwi wamusyule ikutali wa Asuri wiitwa kuti “Sarigoni Wakusaanguna.”

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 209]

Ibana Asuri bakali koofwaazya baange bamwi

[Zifwanikiso izili apeeji 213]

Bamwi balakonzya kulombozya kuzwidilila kwabantu, pele cilainda kugwasya ikusyoma Jehova