Skip to content

Skip to table of contents

Isaya Wasinsima ‘Mulimo wa Jehova Uutanabwenwe’

Isaya Wasinsima ‘Mulimo wa Jehova Uutanabwenwe’

Cibalo 22

Isaya Wasinsima ‘Mulimo wa Jehova Uutanabwenwe’

Isaya 28:1–29:24

1, 2. Ino nkaambo nzi ncobaliiba bana Israyeli a Juda?

ISRAYELI a Juda baliiba kwakaindi kasyoonto buyo. Basololi babo babamba zilongwe amasi mapati aanguzu ikusoleka kujana bukwabilizi munyika yamapenzi. Imunzi mupati wa Israyeli iwa Samariya wasyoma cisi ncobabambene limwi ca Aramu kakuli Jerusalemu munzi mupati wa Juda wasyoma Asuri silunya.

2 Kunze lyakusyoma zilongwe eezyo zipya, bamwi mubwami bwakunyika balakonzya kabalangila Jehova kuti abakwabilile nokuba kuti bazumanana kubelesya boombe bangolida mubukombi. Awalo Juda usyoma mulukwabililo lwa Jehova. Tee kayi itempele lya Jehova lili ku Jerusalemu, imunzi wabo mupati. Pele kuli zintu nzyobatayeeyeli iziyoocitikila masi oonse obile. Jehova wasololela Isaya kuti asinsime zintu iziyooboneka kuba zipya kubantu bakwe bazangi. Alimwi majwi aakwe ajisi ciiyo cipati kulindiswe toonse sunu.

“Basikukolwa ba-Efraimu!”

3, 4. Ncinzi cipa kuti bwami bwakunyika bwa Israyeli bulisumpule?

3 Isaya watalika businsimi bwakwe amajwi aayoosya ategwa: “Maawe kumusini wakulisumpula wabasikukolwa ba-Efraimu! Maawe kudubaluba lipusama lyabulemu bwabo bweebesi likede amutwe wakuti lyamafuta lyabaabo bakoledwe bukoko. Amubone! Mwami ulijisi sintaze singuzu. Ulawaala bantu ansi kujanza lyakwe mbubonya mbuli iguwo lyacivulamabwe. . . . Musini wakulisumpula wabasikukolwa ba-Efraimu uyoolyataulwa.”—Isaya 28:1-3.

4 Efraimu, imukowa wiinda kukomena akati kamikowa yakunyika iili kkumi waba ngowiiminina bwami bwa Israyeli boonse. Imunzi wawo mupati, iwa Samariya ukkede abusena bubotu kapati “amutwe wakuti lyamafuta.” Ibasololi ba Efraimu balikondedwe akaambo ‘kamusini’ walwaanguluko uuzwa kubwami bwa Davida mu Jerusalemu. Pele ‘mbakolwi,’ balikoledwe munzila yakumuuya akaambo kacilongwe ncobajisi a Aramu cakukanza kulwana Judah. Izintu zyoonse nzyobayandisya zilaafwi kulyataulwa abasikusaala.—Amweezyanisye a Isaya 29:9.

5. Nintenda nzi iijisi Israyeli, pele mbulangizi nzi mbwaamba Isaya?

5 Efraimu talibwene pe kuti uli muntenda. Isaya wazumanana ategwa: “Adubaluba lipusama lyabulemu bwabo bweebesi likede amutwe wakuti lyamafuta liyooba mbuli inkuyu itaanguna kubizwa mainza naatana kusika, nkaambo muntu aibone buyo, niicili mujanza lyakwe ulailya ndilyonya.” (Isaya 28:4) Efraimu uyoozundwa abana Asuri, imukusu uunona kapati iwakumanizyila limwi ciindi comwe. Sena taakwe bulangizi mbwaanga zintu zili boobu? Mbuli lyoonse, ibusinsimi bwa Isaya ibwalubeta bulijisi abulangizi. Nokuba kuti cisi cawa, ibantu basyomeka bayoofwutuka kwiinda mulugwasyo lwa Jehova. “Jehova wamakamu uyoobeda bantu bakwe bacisyeede musini wabulemu angala yabweebesi. Uyoobeda mubetesi muuya walubeta naakede mukubeteka, anguzu zyabaabo bapilusya basinkondonyina munkondo nibasika kale kumulyango wamunzi.”—Isaya 28:5, 6.

“Bapambuka Munzila”

6. Ino lunyonyooko lwa Israyeli lwakasika lili, pele nkaambo nzi ncateelede kutangala Juda?

6 Ibuzuba bwalubeta kuli Samariya bwasika mu 740 B.C.E. ciindi bana Asuri nobanyonyoona munzi ooyo, eelyo bwami bwakunyika bwaleka kuba cisi ciliiminide. Ino mbuti Juda walo? Inyika yakwe iyoosaalwa abana Asuri, mpoonya Babuloni uyoonyonyoona munzi wakwe mupati. Pele itempele lya Juda abupaizi zyazumanana kubeleka kuciindi ca Isaya alimwi abalo basinsimi bazumanana kusinsima. Sena Juda weelede kutangala kujatikizya lunyonyooko luyoosikila cisi ncabambene limwi kunyika? Peepe! Jehova uyoomubeteka awalo Juda abasololi bakwe akaambo kakutamvwa akubula lusyomo kwabo.

7. Muunzila nzi mobakoledwe basololi ba Juda, alimwi ncinzi cacitika?

7 Kagamikide mulumbe wakwe kuli Juda, Isaya wazumanana ulaamba: “Pele aba bantu abalo bapambuka munzila nkaambo kabukoko, baleya nkaambo kazyakunywa zikola. Bapaizi abasinsimi boonse bapambuka nkaambo kazyakunywa zikola. Bukoko bwabamenenena, zyakunywa zikola nzezibapambusya. Balapampalika mukubona kwabo akudadalika mukubeteka kwabo. Nkaambo intafule zyoonse zilizwide malusi amatombe. Taakwe antu aasalala pe.” (Isaya 28:7, 8) Elo cilasesemya kaka eeco! Ncilengwa cibyaabi kapati ikukolwa muŋanda ya Leza. Pele bapaizi abasinsimi aaba balikoledwe munzila yakumuuya—imizeezo yabo yasinkililwa alusyomo lwabo beni kujatikizya zilongwe nzyobajisi abantunsi. Balicenga lwabo beni akutalika kuyeeya kuti imuzeezo ngobasala ngowiinda kubota, kabasyoma kuti lino baba alugwasyo lwaambali ilukonzya kubagwasya ikuti naa bwatazulila bukwabilizi bwa Jehova. Muciimo cabo cabukolwi, aaba basololi bazikombelo bazanga kapati, baamba zintu zisofweede izitondezya kuti tabakwe lusyomo lwini-lwini muzisyomezyo zya Leza.

8. Ino mulumbe wa Isaya watambulwa buti?

8 Ino balimvwa buti basololi ba Juda nobateelela kucenjezya kwa Jehova? Bamufwubaazya Isaya akumubejelezya kuti ubakananina mbuli kuti waambila bana basyoonto ategwa: “Ino mbobani mbayanda kwiiyisya luzibo? Mbobani mbayanda kucita kuti bamvwisye makani? Sa mbabo balekede kunyonka lino lino? Sa mbabo bazwa kukasigwa kunkolo? Nkaambo mulao ulabikilwa mulao, mulao ulabikilwa mulao, kabala kalabikilwa kabala, kabala kalabikilwa kabala, kulaiyigwa buniini, kulaiyigwa buniini.” (Isaya 28:9, 10) Elo wabaambila cakwiindulula-indulula kaka Isaya alimwi munzila njobatazyibide! Wazumanana kwiinduluka ulaamba: ‘Mbuboobu mbwaamba Jehova! Mbuboobu mbwaamba Jehova! Eeci nceceelelo ca Jehova! Eeci nceceelelo ca Jehova!’ * Pele Jehova “uyooambila” bantu bakkede mu Juda lino-lino kwiinda mukutola ntaamu. Uyoobatumina basikalumamba bana Babuloni—ibeenzu babelesya mwaambo umbi. Icakutadooneka, basikalumamba aaba bayootobela ‘mulawo uubikkilwa mulawo’ wa Jehova, eelyo Juda uyoowa.—Amubale Isaya 28:11-13.

Ibakolwi Kumuuya Sunu

9, 10. Ndiilili alimwi mmuunzila nzi majwi aa Isaya mmwaakajisi bupanduluzi kumazyalani aakumbele?

9 Sena businsimi bwa Isaya bwakazuzikizyigwa buyo ku Israyeli a Juda wansiku? Peepe! Jesu a Paulo bakazubulula majwi aakwe akwaamba kuti akali kwaamba cisi cakuciindi cabo. (Isaya 29:10, 13; Matayo 15:8, 9; Ba-Roma 11:8) Asunu kuli bukkale bukozyenye abwakuciindi ca Isaya.

10 Sunu, ibasyoma mutwaambo twacisi mbasololi bazikombelo zya Bunakristo bwanyika. Baladadalika mbuli bakolwi bamu Israyeli a Juda, mbaasimwiima akati mutwaambo twacisi, balakondwa kubuzyigwa abalupati-pati bamunyika eeyi. Muciindi cakwaamba kasimpe kasalala kamu Bbaibbele, baamba zintu zisofweede. Ikubona kwabo kwakumuuya kulivwumbilidwe alimwi tabali basololi babantu bali kabotu pe.—Matayo 15:14.

11. Ino basololi ba Bunakristo bwanyika balimvwa buti kujatikizya makani mabotu aa Bwami bwa Leza?

11 Ino basololi ba Bunakristo bwanyika balimvwa buti nobamvwa Bakamboni ba Jehova kababaambila kuti Ibwami bwa Leza mbobulangizi bwini-bwini bulikke? Tabamvwisyi pe. Kuli mbabo, Bakamboni balimvwisya mbuli kuti baide kwiindulula-indulula kwaambaula mbuli bana basyoonto. Basololi bazikombelo balabanyansya batumwa aaba alimwi balabafwubaazya. Mbubwenya mbuli bama Juda bakuciindi ca Jesu, tababuyandi pe Bwami bwa Leza alimwi tabayandi kuti babuswiilile bantu babo. (Matayo 23:13) Aboobo balazyibisyigwa kuti talili lyoonse Jehova naya kwaambaula kwiinda mubatumwa bakwe basiluumuno. Iciindi ciyoosika ‘nobayoopwayigwa akucegwa akujatwa,’ inzya ikunyonyoonwa cakumaninina ikwa boonse ibatalibombyi ku Bwami bwa Leza.

“Cizuminano Alufu”

12. Ino “cizuminano alufwu” cisyomwa ncatangene acalo Juda ninzi?

12 Isaya wazumanana amulumbe wakwe ategwa: “Mwaamba kuti, Tulitangene cizumininano alufu, acikalilo cabafu twaswiilizyanya aco; mitatula yakukoma yainda, tiikooyoosika kulindiswe pe, nkaambo twabika zyakubeja zibe macijilo esu, amulweeno motuyubide.” (Isaya 28:14, 15) Ibasololi ba Juda balalidunda kuti izilongwe zyabo amasi aambi ziya kubakwabilila kutegwa batazundwi. Bayeeya kuti batangana “cizuminano alufu” kuti lutabanyonganyi. Pele imayubilo aabo aatakwe ankwaaya taakabakwabilili pe. Izilongwe zyabo nzyalweeno alimwi nzyalucengo. Ncimwi buyo asunu, ibulongwe bwa Bunakristo bwanyika abasololi banyika tabukabukwabilili pe caakusika ciindi cakuti Jehova abeteke milandu yambubo. Ee, ayooba mamanino aakwe.—Ciyubunuzyo 17:16, 17.

13. Ino bbwe “lisale” nguni, alimwi ino Bunakristo bwanyika bwamukaka buti?

13 Aboobo ino nguni ngobeelede kusyoma aaba basololi bazikombelo? Lino Isaya waamba cisyomezyo ca Jehova ategwa: “Amubone! Ndasitikizya mu-Zioni ibbwe lyakuciswi, lisale, liyandisi, lilisimpikidwe nji, ayooyo uumusyoma takooyoofwambaana kucija. Nkabela njoobika lubeta lube ceelesyo, abululami bube cipimyo. Lino civulamabwe ciyookukula macijilo aazyakubeja, amaanzi ayootonta ciyubilo canu.” (Isaya 28:16, 17) Iciindi buyo cisyoonto kuzwa ciindi naakaamba majwi aaya Isaya, Imwami Hezekiya musyomesi wabikkwa acuuno cabwami mu Zioni, eelyo bwami bwakwe bwafwutulwa a Jehova ikutali azilongwe zyamasi ngobabambene limwi. Nokuba boobo, aaya majwi aakasololelwa amuuya taazuzikizyigwi muli Hezekiya pe. Imwaapostolo Petro, kazubulula majwi aa Isaya wakatondezya kuti Jesu Kristo iwamukowa wa Hezekiya, ndebbwe “lisale” akuti aabo basyoma mulinguwe tabeelede kuyoowa pe. (1 Petro 2:6) Cileetezya kapati kaka kuti basololi bazikombelo zya Bunakristo bwanyika bacita zintu nzyaakaka kucita Jesu kakuli balyaamba kuti Mbanakristo! Bali kuyandisya zyuuno zyaatala alimwi abweendelezi bwamunyika eeyi muciindi cakulindila Jehova kuti alete Bwami bwakwe mubweendelezi bwa Mwami Jesu Kristo.—Matayo 4:8-10.

14. Ino ciyooloba lili “cizumininano alufu” ca Juda?

14 Jehova uyooyubununa ikubula mpindu kwamayubilo aa Juda muzisi zimbi yaakwiinda “mitatula yakukoma” yabasikalumamba bana Babuloni mucisi eeco. Jehova waamba kuti: “Cizuminano ncimutangene alufu ciyooloba, . . . Mitatula yakukoma yainda buyo, muyoolyataulwa kulinjiyo. Kufumbwa ciindi niinda . . . kumvwisya makani kuyooyoosya buyo.” (Isaya 28:18, 19) Inzya, kuli ciiyo cipati kapati icikonzya kuyiigwa kujatikizya cicitikila baabo ibalyaamba kuti babelekela Jehova pele ibasyoma zilongwe zyabo amasi aambi.

15. Ino Isaya wakupandulula buti kulezya kwabukwabilizyi bwa Juda?

15 Amuceezyeezye ciimo mobabede lino basololi aaba ba Juda. “Bulo bwafwimpa bwakulyolola, acilivumbyo caata cakulivumba.” (Isaya 28:20) Cili mbuli kuti beelede kulala kutegwa balyookezye, pele bakakilwa. Ambweni maulu alampila limwi eelyo abwiinda bulo naa basoleka kuligonya, eelyo cilivwumbyo caceya kuti balivwumbe kabotu akukasaalilwa. Oobu mbobukkale bubyaabi ibwakaliko kuciindi ca Isaya. Alimwi mbobukkale buliko sunu kuli baabo ibasyoma mayubilo aalucengo a Bunakristo bwanyika. Cilasesemya kaka kuti bamwi basololi ba Bunakristo bwanyika bapegwa milandu mbuli yakujaya kumanizya misyobo acijayejaye akaambo kakujatikizyigwa mutwaambo twacisi!

‘Mulimo wa Jehova Uutanabwenwe’

16. Ino “milimo iiyoosya” ya Jehova ninzi, alimwi nkaambo nzi incito eeyi ncoyigambya?

16 Iziyoocitika kumamanino ziyooyindana kapati anzyobalangila basololi bazikombelo bana Juda. Jehova uyoocita cintu ciyoosya kuli basikukolwa bakumuuya ibana Juda. “Jehova uyoobuka mbwaakacita kucilundu ca-Perazimu, uyookalala mbwaakakalala mukuti lya-Gibeoni, kuti abeleke milimo yakwe, milimo iiyoosya, akumanisya incito zyakwe, incito iigambya.” (Isaya 28:21) Kuciindi ca Mwami Davida, Jehova wakabagwasyilizya bantu bakwe kuti bazunde ba Filisti ku Cilundu ca Perazimu alimwi akukkuti lya Gibeoni. (1 Makani 14:10-16) Kuciindi ca Joshua, mane wakapa akuti izuba liime nji ku Gibeoni ikutegwa bana Israyeli bamanizye kuzunda bana Amori. (Joshua 10:8-14) Cakali kugambya kapati eeco! Lino Jehova uyoolwana alimwi, pele lino uyoolwana baabo ibalitaminina kuba bantu bakwe. Sena kuli cinga cainda ceeci kuyoosya naa kugambya? Taakwe ciinda waawa ikuti naa mwayeeya kaambo kakuti Jerusalemu mbobusena ikucitilwa bukombi bwa Jehova alimwi ngomunzi ikuli mwami wa Jehova munanike. Ikusikila lino, iŋanda yabwami ya Davida tiinamwayigwa pe ku Jerusalemu. Nokuba boobo, Jehova uyooucita ‘mulimo wakwe uuyoosya.’—Amweezyanisye a Habakuku 1:5-7.

17. Ino ikusampaula kuyookujatikizya buti kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwa Isaya?

17 Aboobo Isaya wacenjezya kuti: “Mutasampauli pe, cita zyaanzyo zyanu zijatisye, nkaambo ku-Mwami Jehova wamakamu ndimvwide impuo yamamanino aakosokede aati sike kunyika yoonse.” (Isaya 28:22) Nokuba kuti balasampaula basololi, imulumbe wa Isaya ngwamasimpe. Waujana kuli Jehova ngobatangene limwi cizuminano basololi aaba. Ncimwi buyo asunu, ibasololi ba Bunakristo bwanyika balasampaula nobamvwa “milimo iiyoosya” ya Jehova. Mane balayobana akwaambaula cabukali kuli Bakamboni ba Jehova. Pele mulumbe uukambauka Bakamboni ba Jehova ngwamasimpe. Ujanwa mu Bbaibbele, ibbuku ndyobataminina kuti ndyobaiminina basololi aabo.

18. Mbuti Isaya mbwaatondezya mbwacita kabotu Jehova caboola kukupa cisubulo?

18 Pele bantu basyomeka ibatatobeli basololi aabo, Jehova uya kuboolola akutalika kubayanda alimwi. (Amubale Isaya 28:23-29.) Jehova ulakwaandaanya kulaya kwakwe kumuntu amuntu alimwi akweelana abukkale bwaumwi aumwi mbubwenya ibucita mulimi uupola nseke zimwi mbuli zyakumini kabotu-kabotu. Kunyina nali alunya naa kudyaaminina, pele ulawolola akaambo kamakanze aakwe aakuyandisya kululamika basikulubizya. Ee, ikuti bantu bakuteelela kukombelezya kwa Jehova, balijisi bulangizi. Mbubwenya buyo asunu, nokuba kuti mamanino aa Bunakristo bwanyika alizyibidwe kale, ibantu balibombya ku Bwami bwa Jehova balakonzya kulweeleba lubeta lubyaabi iluboola.

Maawe Kuli Jerusalemu!

19. Ino muunzila nzi Jerusalemu mwaakali kuyooba “Arieli,” alimwi ino cacitika buti eeci alimwi ndilili?

19 Ino ncinzi ono ncaamba Jehova? “Maawe ku-Arieli! Maawe ku-Arieli! munzi Davida nkwaakakala-kala. Mwaka ubikilwe mwaka, ziindi zyamapobwe ziboole, elyo kabe kaindi njoopenzya Arieli, nkabela kuyooba kulila akoomoka. Uyooba mumeso aangu mbuli Arieli.” (Isaya 29:1, 2) Kulibonya kuti izina lyakuti “Arieli” aawa lyaamba Jerusalemu. Nkonkuko nkolibede tempele acipaililo cazipaizyo. Bama Juda batobela cilengwa cakucita mapobwe aakutuula zipaizyo ku Jerusalemu, pele Jehova tabukkomanini bukombi bwabo pe. (Hosea 6:6) Pele Jehova wabikka mulawo wakuti imunzi ooyu ube “Arieli” munzila yaandeene. Mbubwenya mbuli cipaililo ibulowa buyooyenda mulinguwo alimwi uyooumpwa. Mane Jehova wapandulula mbociyoocitika eeci ategwa: “Njooyaka zilao zyangu zyakukulwisya. Njookusinkinizya angazi, akubusya maanda malamfu aakukusinkila. Elyo uyoofwinsigwa mane uambe kuzwa ansi, majwi aako ayoomvwigwa kuzwa kubulongo. Ijwi lyako liyoozwa ansi mbuli [citowe muvu, BT], amajwi aako ayoovwiya-vwiya kuzwa kubulongo.” (Isaya 29:3, 4) Aaya makani azuzikizyigwa kuli Juda a Jerusalemu mu 607 B.C.E. ciindi basikalumamba bana Babuloni nobasaala akunyonyoona munzi akuumpa tempele. Jerusalemu wakolomonwa kusikila ansi aakali ntalisyo yakwe.

20. Ncinzi ciyoocitikila basinkondonyina Leza kumamanino?

20 Juda wali kuba abami batobela Mulawo wa Jehova ciindi aciindi buzuba oobo bwamapenzi nobwatakaninga kusika. Ino kuli lwaandaano nzi? Jehova ulabalwanina bantu bakwe. Nokuba kuti basinkondonyina balazula nyika yoonse, balaba mbuli “lusuko lupepuluka” a “buungu.” Kuciindi cakwe mwini, Jehova ulabamwaya “akundindima amuzunzumo wanyika ajwi ipati. Uzooboola akambizi aguwo amabangabanga aamulilo uuyakisya.”—Isaya 29:5, 6.

21. Amucipandulule cikozyanyo icili kuli Isaya 29:7, 8.

21 Basikalumamba basilunya balakonzya kabakanza kunjila mu Jerusalemu akusaala lubono lusyaala yainda nkondo. Pele bayoogambwa! Basinkondonyina Juda tabakaliboni pe pobwe elyo ndyobalangila, mbubwenya mbuli muntu uufwide nzala uulota kuti ulya cakulya cinji eelyo abuka wajana kuti nzala njiyonya njaakoona anjiyo icimujisi. (Amubale Isaya 29:7, 8.) Amulange cakacitika kuli basikalumamba bana Asuri ibakali kweendelezyegwa a Senakeribu ciindi naakalwana Jerusalemu kuciindi ca Mwami Hezekiya musyomesi. (Isaya, zyaandaano 36 a 37) Mubusiku bomwe buyo, kakunyina lugwasyo lwamuntu, ibana Asuri ibakali kuyoowegwa kapati kumakani aankondo bapilusyigwa nkaambo basikalumamba babo basinguzu ibali 185,000 bafwa! Ibulangizi bwakuzunda buyoomana alimwi eelyo Gogo wakunyika yama Gogo aakulwana bantu ba Jehova lino-lino.—Ezekieli 38:10-12; 39:6, 7.

22. Ino Juda wajatikizyigwa buti akukolwa kwakwe kwakumuuya?

22 Kuciindi Isaya naakaamba cibeela eeci cabusinsimi bwakwe, ibasololi bana Juda tiibajisi lusyomo mbuli lujisi Hezekiya. Boona kumuuya kabakoledwe kwiinda mukubamba zilongwe amasi aatakombi Leza. “Amulindile, mukagambe. Amulyoofwaazye, mukoofwale. Balikoledwe, pele teensi bukoko bwabakola. Baladadalika, pele teensi zyakunywa zyabadadalisya.” (Isaya 29:9) Aaba basololi ba Bunakristo bwanyika baalilwa kubona mpindu yacilengaano capegwa kumusinsimi wa Jehova wakasimpe akaambo kakuti balikoledwe kumuuya. Isaya waamba kuti: “Jehova wamutilila muuya waŋonzi. Wamufwinya kumeso nubasinsimi, anywebo nubasicilengano wamuvumba kumitwe. Lino cilengano coonse camubeda mbuli majwi aabbuku linamatikidwe. Bapa muntu uuiyide, bati, Kobala, pele ulavuwa kuti, Nsikonzyi kubala pe nkaambo lilinamatikidwe. Alimwi bapa muntu uutaiyide ibbuku, bati, Kobala, pele ulavuwa kuti, Nsicibwene kubala.”—Isaya 29:10-12.

23. Ino nkaambo nzi Jehova ncayoomubetekela Juda, alimwi ino uyoomubeteka buti?

23 Ibasololi bazikombelo bana Juda balyaamba kuti balicenjede kumuuya, pele bamufwutatila Jehova. Bayiisya mizeezo yabo iipilingene kujatikizya cibi acibotu, baubya-ubya kubula lusyomo kwabo amicito yabo yabumambe alimwi basololela bantu kuciimo citamukkomanisyi Leza. Ikwiinda ‘mumilimo iigambya,’ ‘imilimo yakwe iiyoosya’—Jehova uyoobapa mulandu akaambo kakuti mbaasikuupa-upa ameso. Waamba kuti: “Bantu aba balandiswenenya mulomo wabo, balandilemya amilomo yabo, pele myoyo yabo baitantamuna kule, akuyoowa kwabo nkubandiyoowa ngumulao wabantu buyo ngubaiyide. Nkaambo kako amubone mbunti cite. Njoobeleka milimo iigambya akati kabantu aba. Njoocita milimo iigambya iiyoosya. Busongo bwabasongo babo buyooloba, abucenjezu bwabacenjede babo buyoosiswa.” (Isaya 29:13, 14) Ibusongo bwabana Juda akuswiilila ziyooloba Jehova aakumweendelezyela zintu mubweende bwakwe boonse bwabukombi buzangide kuti zikanyonyoonwe a Cisi Ceendelezya Nyika ca Babuloni. Icintu cikozyenye cakacitika mumwaanda wamyaka wakusaanguna ciindi basololi ba Juda balyaamba kuti mbasongo nobakasowa cisi coonse. Icintu cikozyenye ciyoocitika akuciindi cesu ku Bunakristo bwanyika.—Matayo 15:8, 9; Ba-Roma 11:8.

24. Ino bana Juda balitondezya buti kuti tabamuyoowi Leza?

24 Nokuba boobo, lino basololi bazikombelo basikulikankaizya bamu Juda basyoma kuti balicenjede cakuti inga bakonzya kuuloboka mulandu wakusofwaazya nkubakasofwaazya bukombi. Sena bayoouloboka ncobeni? Isaya wabavwumbula wabasiya aatuba akubayubulula kuti kunyina nobamuyoowa Leza pe, aboobo tabajisi busongo bwini-bwini ategwa: “Maawe kulibaabo basolekesya kusisa makanze aabo kumeso aa-Jehova! Milimo yabo ili mumudima, aboobo balabuzya kuti, Ino nguni uukonzya kutubona? Nguni uukonzya kuziba? Ma! Mulipilingene! Sa mubumbi ulyeelene abulongo bwakwe? Sa cintu cipangidwe cilakonzya kwaamba ayooyo iwakacipanga kuti, Teewakandipanga? Sa cintu cibumbidwe cilakonzya kwaamba aayooyo iwakacibumba kuti, Teewakandibumba?” (Isaya 29:15, 16; amweezyanisye a Intembauzyo 111:10.) Kufwumbwa naa bayeeya kuti bayubide cina ni, ‘balivwumbulwidwe alimwi bali antangalala’ mumeso aa Leza.—Ba-Hebrayo 4:13.

“Basinkematwi Bayoomvwa”

25. Muunzila nzi mobayoomvwa “basinkematwi”?

25 Pele ibantu batobela nzyobasyoma bayoofwutuka. (Amubale Isaya 29:17-24; amweezyanisye a Luka 7:22.) “Basinkematwi bayoomvwa majwi aabbuku,” imulumbe uuzwa mu Jwi lya Leza. Ee, ooku takuli kuponesyegwa kwabusinkematwi kwakumubili. Nkuponesyegwa kwakumuuya. Isaya waindulula kwaamba makani aakutalisyigwa kwa Bwami bwabu Mesiya alimwi akupilusyigwa kwabukombi bwakasimpe anyika kwiinda mubweendelezi bwa Mesiya. Eeci cacitika kuciindi cesu eelyo ituulunzuma twababombe myoyo balyaaba kuti babambululwe a Jehova, aboobo bali mukwiiya kumutembaula. Kulakondelezya kaka kuzuzikizyigwa ooku! Kumamanino, iciindi ciyoosika bantu boonse, ciyoya coonse, nobayootembaula Jehova akulemeka zina lyakwe lisalala.—Intembauzyo 150:6.

26. Nziyeekezyo nzi zyakumuuya nzyobamvwa “basinkematwi” sunu?

26 Ino “basinkematwi” ibamvwa Jwi lya Leza sunu baiya nzi? Bayiya kuti Banakristo boonse ikapati aabo balangwa kuba zikozyanyo zibotu mumbungano beelede kucenjela kuti bakweelebe ‘kuleya akaambo kazyakunywa zikola.’ (Isaya 28:7) Kunze lyaboobo, tatweelede kukatala pe ikuswiilila nzyatuyeezya Leza izitugwasya kulanga zintu zyoonse munzila yakumuuya. Nokuba kuti Banakristo balalibombya kubweendelezi bwanyika munzila yeelede akulangila mbubo kuti bubacitile milimo imwi, ilufwutuko luzwa kuli Jehova Leza ikutali kunyika eeyi. Alimwi tatweelede kuluba pe kuti mbubwenya mbulwakabede lubeta kuli Jerusalemu muzangi, ilubeta lwa Leza kuzyalani lyasunu kunyina mbolunga lweelebwa. Ikwiinda mulugwasyo lwa Jehova tulakonzya kuzumanana kwaambilizya makani aakwe aakucenjezya nokuba kuti tulakazyigwa mbubwenya bwakacita Isaya.—Isaya 28:14, 22; Matayo 24:34; Ba-Roma 13:1-4.

27. Nziiyo nzi nzyobakonzya kwiiya Banakristo kubusinsimi bwa Isaya?

27 Ibaalu abazyali balakonzya kwiiya mbwalaya Jehova, lyoonse ikuyandisya kupilusya sizibi kutegwa akkomaninwe a Leza, ikutali kwiide kubasubula buyo. (Isaya 28:26-29; amweezyanisye a Jeremiya 30:11.) Alimwi toonse kubikkilizya abana basyoonto tuyeezyegwa mbociyandika ikubelekela Jehova camoyo woonse ikutali kwiide kulicengeezya kuba Banakristo ikutegwa tukkomanisye bantu. (Isaya 29:13) Tuleelede kulitondezya kuti tulamuyoowa Jehova alimwi akumulemeka kapati ikutali mbuli mbubakali kucita bana Juda batakajisi lusyomo. (Isaya 29:16) Kunze lyaboobo, tweelede kutondezya kuti tulayanda kululamikwa alimwi akuyiisyigwa a Jehova.—Isaya 29:24.

28. Ino babelesi ba Jehova baibona buti milimo yakwe yakufwutula?

28 Cilayandika kaka ikuba alusyomo muli Jehova alimwi amunzila mbweendelezya zintu! (Amweezyanisye a Intembauzyo 146:3.) Kubunji bwabantu, imulumbe wakucenjezya ngotukambauka uyoomvwika mbuli kuti ngwabwana. Ilunyonyooko lulangilwa ilwambunga, Bunakristo bwanyika bulitaminina kubelekela Leza, mmakani aatakonzyeki alimwi aagambya. Pele Jehova uyoozuzikizya ‘milimo yakwe iiyoosya.’ Kunyina kudooneka pe kujatikizya makani aayo. Aboobo kumazuba aano aamamanino aabukkale oobu, ibabelesi ba Leza balabusyoma cakumaninina Bwami bwakwe alimwi a Mwami uubikkidwe, Jesu Kristo. Balizyi kuti milimo ya Jehova yakufwutula iicitwa antoomwe ‘amilimo yakwe iigambya’ iyooleta zilongezyo zitamani kubantu boonse bamvwa.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 8 Mumalembe aakusaanguna aa Chihebrayo, imajwi aali kuli Isaya 28:10 ncibalo cijisi twaambo twiinduludwe-induludwe mbubwenya mbuli twaano twiiya bana balesi. Aboobo kubasololi bazikombelo imulumbe wa Isaya wakalimvwisya kuba ciimbo buyo alimwi cabwana.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 289]

Bunakristo bwanyika busyoma zilongwe nzyobubamba abeendelezi bantunsi muciindi cakusyoma Leza

[Cifwanikiso icili apeeji 290]

Jehova wacita ‘mulimo wakwe uutanabwenwe’ naazumizya Babuloni kunyonyoona Jerusalemu

[Cifwanikiso icili apeeji 298]

Aabo ibakali basinkematwi balakonzya ‘kumvwa’ Jwi lya Leza