Skip to content

Skip to table of contents

Maawe ku Muunda Wamasaansa Uutasyomeki!

Maawe ku Muunda Wamasaansa Uutasyomeki!

Cibalo 7

Maawe ku Muunda Wamasaansa Uutasyomeki!

Isaya 5:1-30

1, 2. Ncinzi ncaakasyanga “muyandwi,” pele ino mbuti icakazyalwa mbocakali kutyompya?

“ICIKOZYANYO eeci ncibotu kapati nkaambo kamajwi aainda kubota aakabelesyegwa alimwi aluzibo lwakubandika ilubotu kapati.” Mbwaakaamba oobo umwi sikupandulula Bbaibbele ikujatikizya tupango twakusaanguna twabbuku lya Isaya caandaano 5. Imajwi aa Isaya ajisi bupanduluzi ibutondezya kulanganya kwaluyando nkwacita Jehova kubantu bakwe muciindi cakwiide kubelesya buyo majwi aakondelezya. Pele aaya majwi ngawonya alatucenjezya kujatikizya zintu nzyatayandi Jehova.

2 Icikozyanyo ca Isaya citalika boobu: “Lino njiimbe makani aamuyandwi wangu. Njiimbe lwiimbo lwamuyandwi wangu lwakwaamba makani aamuunda wakwe wamasaansa. Muyandwi wangu kajisi muunda wamasaansa mukalundu ikali avu ibotu. Elyo wakalima-lima, wagwisya mabwe, wazikila musaansa mubotu loko, alimwi wakayaka ingazi, akusya idindi lyakusinina masaansa. Lino wakali kulangila kuti uzyale micelo, pele wakazyala micelo yamusokwe buyo.”—Isaya 5:1, 2; amweezyanisye a Marko 12:1.

Ikulanganya Muunda Wamasaansa

3, 4. Nzintu nzi zyacitwa kumuunda zyalo zitondezya kuti walanganizyigwa kabotu?

3 Kufwumbwa naa Isaya ubayimbila ncobeni baswiilizi bakwe naa pe, pele masimpe ngakuti wapa kuti babikkile maanu kapati. Ibunji bwabo baluuzyi mulimo wakusyanga masaansa, aboobo ibupanduluzi bwa Isaya bulamvwugwa alimwi mbwini-bwini. Mbubwenya mbubacita basikulima masaansa sunu, mukamwini muunda wamasaansa wasyanga katabi kuzwa kumusaansa “mubotu loko” ikutali nseke zyamasaansa aamusokwe. Alimwi wasyanga muunda wakwe wamasaansa “mukalundu ikali avu ibotu” abusena mpaakonzya kukomena kabotu masaansa.

4 Kuyandika kubeleka canguzu kapati ikucita kuti muunda wamasaansa uzyale kabotu. Isaya upandulula mulimo ngwacita mukamwini muunda ‘iwakulima akugwisya mabwe’—imulimo uukatazya kapati! Kulangilwa kuti mabwe mapati-pati waabelesya ‘kuyaka ngazi.’ Insiku ingazi zili boobu zyakali zyakukkalila balindizi balo ibakali kutanda babbi alimwi abanyama kuti batanyonganyi zisyango. * Alimwi wayaka bulambo bwamabwe imugolela mizila yamasaansa. (Isaya 5:5) Eeci cilengwa cakali kucitwa ikutegwa bulongo bujisi mbolezi butatolwi amaanzi.

5. Ino mukamwini muunda ulangila nzi mumuunda wakwe, pele ino ncinzi ncaajana?

5 Mbwaanga waubelekela kapati muunda wakwe ooyu, mukamwini muunda ulangila micelo mibotu kuzwa mulinguwo. Kajisi bulangizi oobu wasya dindi lyakusinina masaansa. Pele sena wabujana butebuzi mbwaali kulangila? Peepe, nkaambo muunda wakwe wazyala masaansa aamusokwe.

Imuunda Wamasaansa Amukamwini Muunda

6, 7. (a) Ino mukamwini muunda wamasaansa nguni alimwi ino muunda wamasaansa ninzi? (b) Ino ndubeta nzi ndwaalomba mukamwini muunda?

6 Ino mukamwini muunda nguni alimwi ino muunda ninzi? Mukamwini muunda ulazyibwa kwiinda mubwiinguzi bwamibuzyo eeyi ciindi mwini naamba kuti: “Nubantu bakede mu-Jerusalemu abantu boonse ba-Juda, amubeteke makani aangu amakani aamuunda wangu wamasaansa. Sa kwakasyaala cintu niciba cimwi ncindakabula kucitila muunda wangu? Ino nkaambonzi, ciindi eco nindakali kusyoma kuti ulazyala masaansa, wakazyala masaansa aamusokwe buyo? Amuswiilile, nkamulwiide ncinti citile muunda wangu. Njoogwisya lubaya lwawo, elyo uyooligwa; njoomwaya bulambo bwawo, elyo uyoolyataulwa.”—Isaya 5:3-5.

7 Ee, Jehova ngomukamwini muunda wamasaansa eelyo mukwaamba kwacikozyanyo walo walibikka munkuta, aboobo ulomba kuti lubeta lucitwe akati kanguwe amuunda wakwe iwakamutyompya. Aboobo ino muunda wamasaansa ninzi? Mukamwini wapandulula ategwa: “Muunda wamasaansa wa-Jehova wamakamu nduzubo lwa-Israyeli, abalo bantu ba-Juda musamu wakwe mubotu.”—Isaya 5:7a.

8. Ino caamba nzi kuti Isaya waita Jehova kuti “muyandwi wangu”?

8 Isaya waamba mukamwini muunda wamasaansa, Jehova kuti “muyandwi wangu.” (Isaya 5:1) Akaambo kacilongwe cini-cini ncajisi anguwe, Isaya waamba Leza munzila yaluyando boobu. (Amweezyanisye a Jobu 29:4; Intembauzyo 25:14.) Pele iluyando ndwajisi musinsimi kuli Jehova Leza lwaceya kapati kuluyando ndwajisi Leza ‘kumuunda wakwe wamasaansa’—icisi ‘ncaakasyanga.’—Amweezyanisye a Kulonga 15:17; Intembauzyo 80:8, 9.

9. Ino icisi cakwe Jehova wacilanganya buti mbuli muunda wamasaansa uuyandika?

9 Jehova ‘wakasyanga’ cisi cakwe munyika ya Kanana akubapa milawo amalailile izyakali kubeleka mbuli bwaanda ibwakali kubakwabilila kuti batasofwaazyigwi amasi aambi. (Kulonga 19:5, 6; Intembauzyo 147:19, 20; Ba-Efeso 2:14) Kunze lyaboobo, Jehova wakabapa babetesi, bapaizi alimwi abasinsimi kuti babalailile. (2 Bami 17:13; Malaki 2:7; Incito 13:20) Jehova wakabusya bafwutuli ciindi cisi ca Israyeli nocakali kukongwa abasikalumamba basinkondo. (Ba-Hebrayo 11:32, 33) Aboobo Jehova wabuzya kuti: “Sa kwakasyaala cintu niciba cimwi ncindakabula kucitila muunda wangu?”

Ikuzyiba Muunda wa Leza Wamasaansa Sunu

10. Ino ncikozyanyo nzi ncaakapa Jesu icijatikizya muunda wamasaansa?

10 Kulangilwa kuti Jesu wakali kuyeeya majwi aa Isaya ciindi naakaamba cikozyanyo cabalimi bajayi: “[Kwakali] muntu umwi mwiniŋanda iwakazikila muunda, wakauzyuungulusya lubaya, wakasya idindi ipati lyakusinina mulinguwo, wakayaka cisanza, wakuubika mumaanza aabalimi, lino wakaya kucisi cimbi.” Mukubula coolwe, ibalimi bakamupapila mukamwini muunda wamasaansa mane bakamujaya amwanaakwe. Jesu wakayaambele ikutondezya kuti icikozyanyo eeco cakali kwaamba zinji kunze buyo lyacisi ca Israyeli naakati: “Bwami bwa Leza buzoonyanzigwa kulindinywe [bana Israyeli bakumubili], buzoopegwa musyobo umbi uuzyala micelo yabo.”—Matayo 21:33-41, 43.

11. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, mmuunda nzi wamasaansa wakumuuya iwakaliko, pele ino ncinzi cakacitika nobakafwa baapostolo?

11 “Cisi” eeco cipya cakajanika kuti ‘mbana Israyeli ba Leza’—icisi cakumuuya ca Banakristo bananike balo ibasika kumweelwe wa 144,000 antoomwe. (Ba-Galatiya 6:16; 1 Petro 2:9, 10; Ciyubunuzyo 7:3, 4) Jesu wakakozyanisya basikwiiya aaba ‘kumitabi’ iili ‘kucisiko cini-cini’ calo icili ngu Jesu mwini. Eeyi mitabi yeelede kuzyala micelo. (Johane 15:1-5) Beelede kutondezya bube bujisi Kristo alimwi beelede kutola lubazu mumulimo wakukambauka “aya Makani Mabotu aa-Bwami.” (Matayo 24:14; Ba-Galatiya 5:22, 23) Pele ikuzwa ciindi nobakafwa baapostolo ibali 12, ibantu banji ibalyaamba kuti mmitabi ‘yakucisiko cini-cini’ bajanika kuti mbakubeja nkaambo bazyala masaansa aamusokwe muciindi camicelo mibotu.—Matayo 13:24-30, 38, 39.

12. Ino majwi aa Isaya abusinganya buti Bunakristo bwanyika, alimwi nciiyo nzi ncobakonzya kwiiya Banakristo beni-beni?

12 Aboobo ikusinganya nkwaakacita Isaya ikujatikizya Juda kulabujatikizya Bunakristo bwanyika sunu. Ikuvwuntauzya ikujatikizya bukkale bwa Bunakristo bwanyika kumakani aankondo zyanyika, inkondo zyaambwa kuti zilasalala alimwi akubeteka calunya, zyoonse eezyi zitondezya kubija naa kupapa kwamucelo wambubo! Nokuba boobo, imuunda wamasaansa wini-wini wa Banakristo bananike antoomwe abeenzinyina iba “inkamu impati” weelede kwaatobela majwi aa Isaya. (Ciyubunuzyo 7:9) Ikuti kabayanda kumukkomanisya mukamwini muunda wamasaansa, umwi aumwi wabo alimwi kabali nkamu, boonse beelede kuzyala micelo iikonzya kumukkomanisya.

“Masaansa Aamusokwe”

13. Ino ncinzi ncayoocitila muunda wakwe wamasaansa Jehova akaambo kakuzyala micelo mibyaabi?

13 Akaambo kaciindi alimwi anguzu nzyaakabelesya kuulanganya alimwi akuulimina muunda wamasaansa ooyu, Jehova ulangila kuti uyooba “muunda mubotu wamasaansa.” (Isaya 27:2) Pele muciindi cakuzyala micelo mibotu, wazyala “masaansa aamusokwe” nkokwaamba kuti micelo iinunka nsu naa micelo iibolede. (Isaya: 5:2, Jeremiya 2:21) Aboobo Jehova waamba kuti uyoogwisya “lubaya” lwabukwabilizi kucisi eeci. Eeci cisi ‘ciyoosaalwa’ eelyo tacikabikkilwi maanu pe alimwi ciyooyuminwa. (Amubale Isaya 5:6) Musa wakalibacenjezyede kuti bakali kuyoonjila mumapenzi mbuli yaaya ikuti naa tiibatobela Mulawo wa Leza.—Deuteronomo 11:17; 28:63, 64; 29:22, 23.

14. Mmicelo nzi njalangila Jehova kucisi cakwe, pele ino cazyala nzi?

14 Jehova ulangila kuti icisi cakwe cizyale micelo mibotu. Mika imusaanyina a Isaya waamba kuti: “Ino ncinzi Mwami Leza ncayanda kuti kocita? Ncakuti ucite cilule[me] akuba aaluyando lutamani akweenda cakulibombya antoomwe a Leza wako.” (Mika 6:8, BT; Zekariya 7:9) Nokuba boobo, icisi cakakilwa kutobela malailile aa Jehova. [Leza] wakali kulangila lubeta, pele wakajana kupenzya buyo; wakali kulangila bululami, pele wakajana kulila buyo.” (Isaya 5:7b) Musa wakasinsima kuti eeci cisi citasyomeki cakali kuyoozyala masaansa aakola kuzwa ‘kumusaansa wa Sodoma.’ (Deuteronomo 32:32) Aboobo kulangilwa kuti ibwaamu ikubikkilizya akoonana kwabasankwa naa basimbi balo-balo nzyezimwi akati kazintu zyakabapambula kukutobela Mulawo wa Leza. (Levitiko 18:22) Ijwi lyakuti “kupenzya” lilakonzya kusandululwa akuti “kutila bulowa.” Ikweendelezyegwa calunya kuli boobu kwabapa “kulila” aabo ibapenzyegwa, ikulila kwalo kwamvwigwa a Sikusyanga muunda wamasaansa.—Amweezyanisye a Jobu 34:28.

15, 16. Ino ncinzi ciyoogwasya Banakristo bakasimpe kutazyala micelo mibyaabi mbuli njobakazyala bana Israyeli?

15 Jehova Leza “ulayandisya bululami akubotya.” (Intembauzyo 33:5) Wakalailila bana Juda kuti: “Mutaciti zitaluleme mukubeteka kwanu; mutalangi ciimo camucete nekuba kuyoowa basimpuo; ubeteke mweenzinyoko cakululama.” (Levitiko 19:15) Aboobo tatweelede kuba bantu basalulula notweendelezya beenzuma, mukubeteka bantu tatweelede kuzumizya zintu mbuli mubala, ciimo, lubono naa bucete kutweendelezya. (Jakobo 2:1-4) Ncintu ciyandika kapati kulibaabo ibali muzyuuno zyabweendelezi ‘kutacita cintu niciba comwe cakuteelanya,’ pele baleelede kusolekesya ikuteelela mbazu zyoonse zyobile kabatana kwaakosola makani.—1 Timoteo 5:21; Tusimpi 18:13.

16 Kunze lyaboobo, ncuuba-uba kapati ku Banakristo ibapona munyika eeyi bantu mobatabikkili maanu kukutobela milawo ikuba amizeezo mibyaabi naa ciimo cabuzangi kujatikizya zyeelelo zya Leza. Pele Banakristo bakasimpe beelede ‘kulibombya’ kumilawo ya Leza. (Jakobo 3:17) Baleelede ‘kucenjela loko mbubeenda kuti bateendi mbuli bafubafuba, pe, beende mbuli basimaanu’ nokuba kuti bwaamu alimwi akulwana zilivwulide kapati “mububi bwaansi bwaciindi ecino.” (Ba-Efeso 5:15; Ba-Galatiya 1:4) Tabayandi kutobela mizeezo yabanabunji mibyaabi mumakani aakoonana alimwi nokuli kwiimpana mumakani aaya, babamba twaambo tuli boobu kakunyina “lunyemo, abukali, amaambani, akutuka.” (Ba-Efeso 4:31) Kwiinda mukusolekesya kuba balulami, Banakristo bakasimpe balamulemeka Leza alimwi bajana cilongwe anguwe.

Impindu Yabulyatu

17. Nkulilemeka kuli buti kubyaabi nkwaasinganya Isaya mumapenzi ngaamba kusaanguna?

17 Isaya waleka lino kuzubulula majwi aa Jehova mukapango ka 8. Kasinganya “masaansa aamusokwe” amwi aakazyedwe mu Juda, walo lwakwe waamba mapenzi aakusaanguna mumapenzi aali cisambomwe ategwa: “Maawe kulibaabo baswaananya iŋanda kuŋandanyina akubika muunda kumuundanyina mane taakwe busena busyaala, aboobo mulakala amulike mukati kanyika. Nkaambo kako Jehova wamakamu wakakonka mumatwi aangu, wati, Ncobeni maanda manji ayoosaalwa. Maanda mapati mabotu ayoobula bantu bakede mumo. Nkaambo muunda uulimwa basune bali ikumi uyoozyala cisuwo comwe buyo. Zyeelesyo zili ikumi zyambuto zilazyala ceelesyo comwe buyo.”—Isaya 5:8-10.

18, 19. Ino basaanyina Isaya baifwutatila buti milawo ya Jehova kujatikizya lubono, alimwi ncinzi ciyoobacitikila?

18 Inyika yoonse yakali ya Jehova mu Israyeli yansiku. Imukwasyi amukwasyi wakalipedwe nyika a Leza yalo njobakali kukonzya kubbadelesya pele ikutali ‘kuuzyilwa limwi.’ (Levitiko 25:23) Imulawo ooyu wakali kukwabilila kutegwa itabelesyegwi cabuyamba nyika kwiinda mukwaatila cibaka cipati muntu omwe buyo. Alimwi wakali kukwabilila mikwasyi kuti bataindili kucetaala. Nokuba boobo, bamwi mu Juda bakali kutyola milawo ya Leza kujatikizya nyika akaambo kakuyandisya lubono lunji. Mika wakalemba kuti: “Balanyomenena myuunda akwiitola, batolelezya amaanda. Balapenzya muntu amukwasyi wakwe, balakatazya muntu akaambo kalukono lwakwe.” (Mika 2:2; BT) Pele ibbuku lya Tusimpi 20:21 lilacenjezya kuti: “Imbono zifwambaana kujanwa tazikwe coolwe kumamanino.”

19 Jehova ulasyomezya ikunyanga bantu aaba balyatu lubono ilwakajanwa munzila yabumpelenge. Imaanda ngobanyanga bantu munzila yabumpelenge “ayoobula bantu bakede mumo.” Inyika njobanyomenena iyoozyala buyo micelo misyoonto kapati kwiinda lyoonse. Kunyina icaambidwe pe ikujatikizya ciindi cini-cini nokuyoozuzikizyigwa alimwi ambokuyoocitwa kusinganya ooku. Kulubazu lumwi ambweni kwaamba bukkale buletwa abuzike bwaku Babuloni kuciindi cakumbele.—Isaya 27:10.

20. Ino Banakristo sunu inga balikasya buti kukutobela ciimo cabulyatu icakajisi bamwi mu Israyeli?

20 Sunu Ibanakristo baleelede kubusulaika bulyatu buli mbuli boobo bwakatondezyegwa abana Israyeli bamwi ciindi eeco camusyule. (Tusimpi 27:20) Ncintu cuuba-uba kapati ikutalika kubelesya nzila zyabumpelenge kujana mali ikuti naa zintu zyakumubili zyayandwa cakwiindilizya. Imuntu ulakonzya kujatikizyigwa mumakwebo aabumpelenge naa inzila zimwi zyakuyanda kuvwuba kufwambaana izitasalali pe. “Muntu . . . uufwamba kuvuba ulajana mulandu.” (Tusimpi 28:20) Aboobo cilayandika kapati ikukkutila azintu nzyotujisi!—1 Timoteo 6:8.

Intenda Yakulikondelezya Kubyaabi

21. Ino nzinyonyoono nzi nzyasinganya Isaya mumapenzi abili ngaamba?

21 Lino kwaboola kusinganya kwabili ikwa Isaya ulaamba: “Maawe kulibaabo bafuma cifumo kuti batobele bukoko, alimwi balamuka kuleka mangolezya mane bukoko bwabakola. Kagoma anyeele anamalwa akantimbwa awaini, zyoonse zilajanwa mumapobwe aabo, pele tababiki myoyo yabo kumilimo ya-Jehova, ancito zyamaanza aakwe tabaziboni.”—Isaya 5:11, 12.

22. Nkutalikasya kuli buti ikwatondezyegwa mu Israyeli, alimwi ncinzi ciyoocitika kucisi eeci?

22 Jehova ngu Leza uukondwa naa “uuli acoolwe,” aboobo kunyina nakasya babelesi bakwe ikulikondelezya munzila yeelede. (1 Timoteo 1:11) Nokuba boobo, aaba basikuyandisya kulikondelezya balaciindizya! Ibbaibbele lyaamba kuti, “bakolwa bakolwa masiku.” (1 Ba-Tesalonika 5:7) Pele bacakolwa ibaambwa mubusinsimi balatalika kunywa cifwumo-fwumo akuzumanana mane kumangolezya! Bacita mbuli kuti Leza tako pe alimwi mbuli kuti takonzyi kubapa mulandu akaambo kamicito yabo. Isaya wasinsima buumi bwakumbele bubyaabi ikujatikizya bantu bali boobu. ‘Bantu bangu ncibatolelwa mubuzike nkaambo kakubula luzibo. Balemu babo bafwa inzala, ababuleya bawizuka nkaambo kanyota.’ (Isaya 5:13) Ibantu mbapangene aabo cilongwe Leza—ibasumpukide abacete boonse bayoofwa akaambo kakukaka kutobela luzibo lwini-lwini.—Amubale Isaya 5:14-17.

23, 24. Nkulikasya kuli buti alimwi akutaciindilizya nkobakulwaizyigwa kutondezya Banakristo?

23 “Injalalando” naa “budakwa” akali mapenzi ku Banakristo bamwi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. (Bagalatiya 5:21, Ci; 2 Petro 2:13) Aboobo tacigambyi pe ikuti mazubaano Banakristo balyaabide bamwi tabalyeendelezyi kabotu pe caboola kumakani aamapobwe. Ikunywa bukoko cakwiindilila kwapa kuti bamwi bapilingane akutalika kuyobeka akubweka. (Tusimpi 20:1) Mane kuli bamwi batakalilemeka akaambo kakuciindilizya kunywa bukoko alimwi imapobwe amwi alekelwa kuzumanana busiku boonse akunyonganya milimo ya Bunakristo yabuzuba butobela.

24 Nokuba boobo, Ibanakristo bayeeya kabotu batondezya micelo yabunaleza kwiinda mukulikasya akutaciindizya mukulikondelezya mobajatikizyigwa. Batobela malailile aa Paulo aajanwa kubbuku lya Ba-Roma 13:13 aakuti: “Atweende muciyanza ceelede, mbuli kuciindi casikati. Tuteendi anjalalando ankolwi.”

Ikusula Bubi Akuyandisya Kasimpe

25, 26. Nkuyeeya kuli buti ikubyaabi ikujisi bana Israyeli nkwaayubulula Isaya mumapenzi aatatu aane ngaamba?

25 Lino amuswiilile mapenzi ngaamba Isaya aatatu aane: “Maawe kulibaabo bakwela milandu antambo zyabuyo, azibi balazikwezya intambo zyaŋola. Balaamba kuti, Abindane akufwambya milimo yakwe, kuti twiibone. Makanze aa-Musalazi wa-Israyeli aswene kufwaafwi, aze, kuti tuzibe mbwaabede! Maawe kulibaabo baamba kuti bubotu mbubi, bubi mbubotu; babika mumuni mucibaka camudima amudima mucibaka camumuni; babika kulula mucibaka cabunono abunono mucibaka cakulula.”—Isaya 5:18-20.

26 Elo bapandululwa kabotu-kabotu kaka basizinyonyoono! Balaangilidwe kuzibi mbubwenya mbuli mbubaangililwa basune kuŋola. Basizinyonyoono aaba kunyina anobabuyoowa buzuba bwalubeta ibuboola. Icakufwubaazya baamba kuti: “[Leza] abindane akufwambya milimo yakwe.” Balazinyona zintu muciindi cakutobela Mulawo wa Leza akwaamba kuti, “bubotu mbubi, bubi mbubotu.”—Amweezyanisye a Jeremiya 6:15; 2 Petro 3:3-7.

27. Ino Banakristo sunu inga baiya buti ikutaba aciimo icakajisi bana Israyeli?

27 Sunu Banakristo beelede kusolekesya ikutajanika muciimo cili boobu. Mucikozyanyo, tabauzumini pe imuzeezo uudumide munyika iwakuti bwaamu alimwi akoonana kwabaalumi antela bamakaintu balo-balo nzintu zili kabotu. (Ba-Efeso 4:18, 19) Inzya, Munakristo ulakonzya kucita cintu cimwi cikonzya kupa kuti ‘awide mukubisya’ kupati. (Ba-Galatiya 6:1) Ibaalu bamumbungano balilibambilide ikugwasya baabo ibawa alimwi ibayandika lugwasyo. (Jakobo 5:14, 15) Ikubukuluka munzila yakumuuya kulakonzyeka kwiinda mulugwasyo lwamipailo alimwi alulayo luzwa mu Bbaibbele. Ibuyo-buyo muntu ulakonzya kuba “muzike wacibi.” (Johane 8:34) Muciindi cakufwubaazya Leza akuluba buzuba bwalubeta ibuboola, Ibanakristo balasolekesya kuba bantu ‘batakwe kabala alimwi batakwe kampenda’ mumeso aa Jehova.—2 Petro 3:14; Ba-Galatiya 6:7, 8.

28. Nzinyonyoono nzi zisinganizyigwa mumapenzi aakaamba Isaya aamamanino, alimwi Ibanakristo sunu inga balikasya buti kunjila muzibi zili boobu?

28 Icakweelela Isaya wayungizya mapenzi aaya aamamanino ulaamba: “Maawe kulibaabo balipa busongo mumeso aabo beni, alimwi balayeeya kuti tuli bacenjede. Maawe kulibaabo bali anguzu zyakunywa waini, abasinguzu bavwelanya zyakunywa zikola. Mbombabo balulamika sizibi kuti balye makulo, abululami bwamululami balamunyanzya mbubo.” (Isaya 5:21-23) Kulibonya kuti majwi aaya akali kwaambilwa ibakali kubeleka mulimo wabubetesi mucisi. Sunu ibaalu bamumbungano tabaliboni kuba ‘basongo mumeso aabo beni.’ Balalutambula lulayo iluzwa kubaalunyina alimwi balaatobela kabotu-kabotu malailile aambunga. (Tusimpi 1:5; 1 Ba-Korinto 14:33) Tabaciindilizyi pe kumakani aakunywa bukoko, eelyo tabanywi kabatana kulanganya mikuli yambungano. (Hosea 4:11) Alimwi ibaalu tabajisi muuya wakulangana ziimo. (Jakobo 2:9) Balaandeene kapati kaka abasololi ba Bunakristo bwanyika! Ibunji bwabo balabusisa bubi bwabasimpuwo bavwubide ibali akati kabo, icilengwa caandeene kapati akucenjezya kwamwaapostolo Paulo ikulembedwe ku Ba-Roma 1:18, 26, 27; 1 Ba-Korinto 6:9, 10; alimwi a Ba-Efeso 5:3-5.

29. Mmamanino aali buti ngobalangila bana Israyeli, imuunda wamasaansa wa Jehova?

29 Isaya wamanizya mulumbe ooyu wabusinsimi kwiinda mukupandulula mamanino mabyaabi aabantu aaba “basampaula mulao wa-Jehova” alimwi ibakakilwa kuzyala micelo iiluleme. (Isaya 5:24, 25; Hosea 9:16; Malaki 4:1) Ulaamba: [Jehova] uyoosumpwida bamasi bazwa kule citondezyo akubasibila kuzwa kumagolelo aanyika, elyo bayoofwambaana kuza aluno.”—Isaya 5:26; Deuteronomo 28:49; Jeremiya 5:15.

30. Ino nguni uyooita “bamasi” kuti balwane bantu ba Jehova, alimwi ncinzi ciyoocitika?

30 Insiku impeki yakali kubikkwa abusena busumpwidwe yakali kubeleka mbuli “citondezyo” naa aakuswaanganina bantu naa basinkondo. (Amweezyanisye a Isaya 18:3; Jeremiya 51:27.) Lino Jehova uyooita “bamasi” aaba bataambidwe zina kuti banyonyoone kwiinda munguzu zyakwe. * ‘Uyoobasibila,’ nkokwaamba kuti uyoobalailila kulwana bantu bakwe bazangi ikutegwa bazundwe. Mpoonya eno musinsimi wapandulula kujaya ikuyoosya ikucitwa cakufwambaana abasikuzunda aaba ibali mbuli balavwu balo ‘ibajata munyama,’ cisi ca Leza, akumukwela kumutola mubuzike ‘kakutakwe uukonzya kubanyanga pe.’ (Amubale Isaya 5:27-30a.) Cileetezya kaka cacitika kunyika yabantu ba Jehova! “Uulanga nyika uyoobona mudima buyo amapenzi. Mumuni ulasiizigwa mumayoba aabo.”—Isaya 5:30b.

31. Ino Banakristo beni-beni inga bacitantamuka buti cisubulo cakapegwa kumuunda wa Jehova wamasaansa, Israyeli?

31 Ee, imuunda wamasaansa ngwaakasyanga caluyando Leza wajanika kuti tauzyali, weelede buyo kunyonyoonwa. Imajwi aa Isaya ajisi ciiyo cigwasya kapati kuli baabo ibayanda kubelekela Jehova sunu! Abasolekesye kuzyala micelo iiluleme ikutegwa batembaule Jehova alimwi akuti balijanine lufwutuko!

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 4 Basikwiiya bamwi basyoma kuti ituvwuka tutakatazyi kuyaka alimwi itwaaciindi buyo cisyoonto mbuli tutente naa twaanda ntotwakali kubelesyegwa kanji-kanji kwiinda ngazi zyamabwe. (Isaya 1:8) Ingazi yakali kutondezya kusoleka kulibedelede ikwakacitwa amukamwini muunda ‘kumuunda wakwe wamasaansa.’

^ munc. 30 Mubusinsimi bumbi, Isaya waamba kuti icisi icinyonyoona cisi ca Juda kwiinda munguzu zya Jehova ngu Babuloni.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 83]

Sizibi ulaangilidwe kuzibi mbubwenya mbuli mbubaangililwa basune kuŋola

[Cifwanikiso icili apeeji 85]