Skip to content

Skip to table of contents

Paradaiso Yapilusyigwa!

Paradaiso Yapilusyigwa!

Cibalo 28

Paradaiso Yapilusyigwa!

Isaya 35:1-10

1. Ino nkaambo nzi bunji bwazikombelo ncozisyoma kupona mu paradaiso?

“IMUZEEZO uujatikizya kupilusyigwa kwaparadaiso uli akati kamizeezo iilangilwa kubapenzya kapati bantu. Ulakonzya kuuli ngomuzeezo mupati alimwi uuzumanana kwiinda imwi yoonse mubantu. Ikulombozya ikujatikizya paradaiso kulabonwa muzibeela zyoonse zyabukombi.” Mbolyaamba oobo ibbuku litegwa The Encyclopedia of Religion. Ikulombozya kuli boobu kuli buyo kabotu nkaambo Ibbaibbele litwaambila kuti bantu bakatalikila mu Paradaiso kupona—imuunda mubotu iwakanyina malwazi alufwu. (Matalikilo 2:8-15) Aboobo tacigambyi pe kuti bunji bwazikombelo zyamunyika zisyoma mukupona buumi bwamu paradaiso kumbele aamazuba.

2. Nkuukuli nkotukonzya kujana bulangizi bwini-bwini bwa Paradaiso iilangilwa?

2 Ibulangizi bwini-bwini bwabuumi bwamu Paradaiso tulakonzya kububala muzibeela zinji zyamu Bbaibbele. (Isaya 51:3) Mucikozyanyo, icibeela cabusinsimi bwa Isaya ibulembedwe kucaandaano 35 bupandulula inkanda mbwiiyoocinca kuba myuunda mibotu iilimwa zisyango zyaandeene-andeene. Iboofwu babononona, basyataambi batalika kwaambaula alimwi abasinke matwi bamvwa alimwi. Kunyina kulila akutongela mu Paradaiso eeyi yakasyomezyegwa, icaamba kuti noluba lufwu talunoociliwo pe. Taciliboteli kaka cisyomezyo eeci! Ino majwi aaya ayelede kuteelelwa buti? Sena atupa bulangizi buli boonse sunu? Ikulanga-langa caandaano eeci ca Isaya kulatupa bwiinguzi kumibuzyo eeyi.

Asekelela Matongo

3. Nkucinca kuli buti kuyoocitika kunyika ikweelana abusinsimi bwa Isaya?

3 Ibusinsimi bwa Isaya bwakasololelwa amuuya wa Leza kujatikizya Paradaiso iipilusyidwe butalika amajwi aaya aakuti: “Inkanda amatongo zyoonse ziyoosekelela, alyalo igundu liyookondwa akusyuuka malubaluba aaebeka. Kusyuuka liyoosyuuka loko, akusekelela liyoosekelela akwiimba. Liyoopegwa bulemu bwa-Lebano abweebesi bwa-Karimeli abwa-Saroni. Bayoobona bulemu bwa-Jehova, bweebesi bwa-Leza wesu.”—Isaya 35:1, 2.

4. Ino ndiilili alimwi muunzila nzi imunzi waba Juda nowakaba mbuli nkanda?

4 Majwi aaya Isaya wakaalemba mumwaka wa 732 B.C.E. Nokwakainda myaka iitandila ku 125, ibana Juda bakatolwa buzike ciindi bana Bbabuloni nobakanyonyoona Jerusalemu. Inyika yabo yakasyaala kiinyina bantu, yakaba matongo. (2 Bami 25:8-11, 21-26) Aboobo imajwi ngaakaambide Jehova aakucenjezya bana Israyeli ikuti bakali kuyootolwa buzike akaambo kakutasyomeka, akazuzikizyigwa. (Deuteronomo 28:15, 36, 37; 1 Bami 9:6-8) Eeci cisi cabana Hebrayo nocakatolwa mubuzike kubamasi, imyuunda yabo iyakali kutilailwa lyoonse alimwi amyuunda yabo yamicelo yakasyaala kakunyina awiilanganya kwamyaka iili 70, eelyo yakaba mbuli nkanda.—Isaya 64:10; Jeremiya 4:23-27; 9:10-12.

5. (a) Ino bukkale buli mbuli bwamu paradaiso bwapilusyigwa buti munyika? (b) Ino muunzila nzi bantu mobabona “bulemu bwa-Jehova”?

5 Nokuba boobo, ibusinsimi bwa Isaya bwaamba kuti eeyi nyika tiikazumanani kiili matongo mane kusikila kutamani. Iyoobambululwa kuba paradaiso yeebeka. Iyoopegwa “bulemu bwa-Lebano” alimwi “abweebesi bwa-Karimeli abwa-Saroni.” * Munzila nzi? Mbubapilukila buyo ba Juda kuzwa mubuzike, batalika kulima alimwi akutilaila myuunda yabo, eelyo inyika yabo yabota akuzyala micelo minji mbuli mbuyakabede musyule. Uulumbwa ngu Jehova alikke akaambo kamakani aaya. Iba Juda bajana bukkale buli mbuli bwamu paradaiso oobu nkaambo nkuyanda kwa Jehova, nguwabagwasya alimwi akubalongezya. Ibantu bacikonzya kubona “bulemu bwa-Jehova, abweebesi bwa-Leza [wabo]” nobazumina kuti iwabagwasyilizya kucinca nyika yabo munzila iigambya ngu Jehova.

6. Nkuzuzikizyigwa kuli buti kwamajwi aa Isaya ikwabonwa?

6 Nokuba boobo, munyika ya Israyeli yakapilusyigwa, kuli kuzuzikizyigwa kwamajwi aa Isaya ikuyandika kapati. Ikwamyaka minji, icisi ca Israyeli cakali muciimo cakuyuminwa kumuuya mbuli kuti ncimpayuma. Nobakali mubuzike ku Bbabuloni, ibukombi bwakasimpe bwakali kukasyigwa kapati. Kwakanyina tempele, cipaililo alimwi abubambe bwabapaizi. Bakali cilekede kutuula zituuzyo abuzuba. Lino Isaya wasinsima kuti zyoonse eezyo ziyoocinca. Kwiinda mubweendelezi bwabaalumi mbuli Zerubabeli, Ezara alimwi a Nehemiya ibakali kwiiminina mikowa yoonse iili 12 yabana Israyeli, lino bapiluka ku Jerusalemu, bayakulula tempele akutalika kukomba Jehova kakunyina kukasyigwa. (Ezara 2:1, 2) Ee, ooyu ngu paradaiso wakumuuya ncobeni!

Ikukondwa Nkaambo ka Muuya

7, 8. Ino nkaambo nzi ncobeelede kusyoma kuti ziyoobeendela kabotu zintu bama Juda baange, alimwi akulwaizya buti majwi aa Isaya?

7 Imajwi aali kuli Isaya caandaano 35 alakondelezya kapati. Imusinsimi waambilizya buumi bwakumbele bubotu kubantu bamucisi bakeempwa. Ee, ulabandika calusyomo kapati. Imyaanda yamyaka yobile kumbele, kabali afwaafwi kupilusyigwa, bama Juda baange bayandika lusyomo luli boobu. Ikwiinda muli Isaya Jehova cakusinsima wabaambila kuti: “Amuyumye maboko mateteete, aalo mazwi aakankama amwaape inguzu. Ambila abo bakankama mumyoyo yabo kuti, Amuyume, mutayoowi. Amubone! Leza wanu uleza ankoto, uleza abulumbu bwa-Leza, uleza kuti amufutule.”—Isaya 35:3, 4.

8 Ikumana kwabuzike ibwakatola ciindi cilamfwu, nciindi cakutola ntaamu. Imwami Koresi waku Persia, ooyo ngwaakabelesya Jehova ikulwana Bbabuloni, waambilizya kuti ibukombi bwa Jehova buyoopilusyigwa mu Jerusalemu. (2 Makani 36:22, 23) Izyuulu-zyuulu zyamikwasyi yabana Hebrayo bayandika kulibambila ikutegwa batalike lweendo lwabo lukatazya lwakuya ku Jerusalemu kuzwa ku Bbabuloni. Baakusika kuya, bayooyandika kuyaka maanda aakukkala aali mbwaabede alimwi akulibambila mulimo uutalikomeneni wakuyakulula tempele amunzi. Kuli bama Juda bamwi ibali mu Bbabuloni, eezyi zyoonse zilibonya kuti tazyikonzyeki pe. Pele eeci tacili ciindi cakugonkelwa naa kulibilika. Bama Juda beelede kuyumizyanya akusyoma Jehova. Wabasyomezya kuti bayoofwutulwa.

9. Ncisyomezyo nzi cipati ncobasyomezyedwe bama Juda ibayoopiluka kwabo?

9 Aabo bakaangululwa kuzwa mubuzike ku Bbabuloni beelede kusekelela nkaambo kabuumi bubotu mbubayoojana baakusika mu Jerusalemu. Isaya wasinsima kuti: “Lino meso aaboofu ayoobononona, amatwi aabasinke ayoosinkuka. Cilema unooya busotauka mbuli insya, alulimi lwasyataambi luyooimbisya.”—Isaya 35:5, 6a.

10, 11. Nkaambo nzi imajwi aa Isaya ncaayelede kuba abupanduluzi bwakumuuya kuba Juda bapilusyidwe, alimwi ino aamba nzi?

10 Kuboneka kuti ncabikkilide kapati maanu Jehova nciimo cakumuuya cabantu bakwe. Akaambo kakuzanga kwamusyule, bakasubulwa kwamyaka iili 70. Pele ciindi naakabapa cisubulo, kunyina Jehova naakabawofwaazya, kubasinka matwi naa kubalemanika nokuba kubalesya kwaambaula. Aboobo ikupilusyigwa kwacisi ca Israyeli takujatikizyi kuponya bulema pe. Jehova wapilusya buyo ceeco cakasweekede, nkokuti ciimo cibotu cakumuuya.

11 Bama Juda ibakeempwa bakaponesyegwa mukuti imizeezo yabo yakumuuya yakatalika kubeleka alimwi—bakacikonzya munzila yakumuuya ikubona, kuteelela, kutobela alimwi akubandika jwi lya Jehova. Balazyiba mbokuyandika ikuzumanana kuba acilongwe cibotu a Jehova. Kwiinda mukulilemeka kabotu ‘bayooimbisya’ cakutembaula Leza wabo. Aabo ibakali ‘zilema’ bayookulwaizyigwa akuyuma mukukomba Jehova. Bayooba mbuli kuti ‘baya busotauka mbuli insya.’

Jehova Wakatalusya Bantu Bakwe

12. Ino Jehova uyooyilongezya kapati buti nyika kumakani aamaanzi?

12 Cilakatazya ikweezyeezya nyika yaparadaiso iinyina meenda. Mu Paradaiso yakusaanguna mu Edeni kwakali meenda manji kapati. (Matalikilo 2:10-14) Ayalo nyika yakapegwa bana Israyeli yakali “nyika yatulonga twamaanzi, nyika yatusensa amatoolo.” (Deuteronomo 8:7) Aboobo cakweelela Isaya waamba cisyomezyo eeci cikkazyika moyo ategwa: “Maanzi ayooboneka munkanda atulongalonga tuyookunka mugundu. Musenga uupisya uyoosanduka kuba iziba, ayalo nyika injumu iyooba tusensa twamaanzi. Muŋanda yabamwaba mubakalede muyooba mani amatete amalelebo.” (Isaya 35:6b, 7) Baakwiilanganya alimwi nyika yabo ibana Israyeli, mumatongo mwakakkede bamwaaba muyooba mani amasamu mabotu kapati. Inyika njumu alimwi yalusuko iyoocincwa akuba ‘yamaanzi’ imunga mwakomena matete aamisyobo yoonse.—Jobu 8:11.

13. Mmaanzi nzi aakumuuya manji aanooliko mucisi cijisi bantu bakapilusyigwa?

13 Nokuba boobo, icipati ncobayoogwasyigwa ancico bama Juda bakapilusyigwa mmaanzi aakumuuya aakasimpe aanooli manji. Ikwiinda mu Jwi lyakwe, Jehova uyoobapa luzibo, uyoobakulwaizya alimwi akubaumbulizya. Kunze lyaboobo, ibaalu basyomeka alimwi abasilutwe bayooba mbuli “tulongalonga twamaanzi munkanda injumu.” (Isaya 32:1, 2) Ee, aabo ibatola ambele bukombi bwakasimpe mbuli ba Ezara, Hagai, Jeshua, Nehemiya, Zekariya, alimwi a Zerubbabeli mbabayoozuzikizya caambwa mubusinsimi bwa Isaya.—Ezara 5:1, 2; 7:6, 10; Nehemiya 12:47.

“Inzila Yabusalazi”

14. Amupandulule mbukweendwa kuzwa ku Bbabuloni kuunka ku Jerusalemu.

14 Nokuba boobo, kabatanaba abukkale oobu bwaparadaiso yakumuuya akumubili bama Juda baange aaba, beelede kweenda musinzo mulamfwu alimwi uukatazya kuzwa ku Bbabuloni kuunka ku Jerusalemu. Ikuti batola nzila iikosola, beelede kweenda makkilomita aali 800 mucimpayuma mukatazya kapati. Inzila iitakwe buyumuyumu kapati wakali musinzo uulampa makkilomita aali 1,600. Kufwumbwa nzila njobakali kuyootola, yakali kuyoojatikizya kweenda myezi iili mbwiibede mubuyumuyumu bwaandeene-andeene amuntenda yakuswaanganya banyama bamusokwe alimwi amagandanga aabantu. Nokuba boobo, aabo ibabusyoma businsimi bwa Isaya tabaciindilizyi pe kulibilika. Nkaambo nzi?

15, 16. (a) Ino Jehova wabapa bukwabilizi buli buti bama Juda basyomeka mulweendo lwabo lwakuya kwabo? (b) Mmuunzila nzi imbi Jehova mmwaapa bukwabilizi bwamunzila kuli bama Juda?

15 Kwiinda muli Isaya, Jehova wasyomezya kuti: “Nkukonya oko kuyooba mugwagwa anzila. Iyootegwa Inzila yabusalazi. Mulinjiyo tamukooyooinda basofweede, pele iyooba yabantu bakwe. Sinyenda abafubafuba tabakooyooleya mulinjiyo. Takukooyooba mulavu oko, tak[u]kooyooinda banyama bamwi baluma. Abo boonse tabakooyoojanwa, pele bantu banunwidwe mbobati ende mulinjiyo.” (Isaya 35:8, 9) Jehova wababweza alimwi bantu bakwe! Mbantu bakwe ‘banunwidwe,’ eelyo wabasyomezya kuti uyoobakwabilila mulweendo lwabo loonse lwakuya kwabo. Sena kuli nzila yini iibambidwe kabotu akukwabililwa kuzwa ku Bbabuloni kuyoosika ku Jerusalemu? Peepe, pele ibukwabilizi mbwapa Jehova kubantu bakwe mulweendo oolu luli mbuli kuti bali mumugwagwa uukwabilidwe boobu.—Amukozyanisye a Intembauzyo 91:1-16.

16 Alimwi bama Juda aaba balikwabilidwe akuntenda zyakumuuya. Inzila yacikozyanyo ‘Ninzila Yabusalazi.’ Aabo ibazinyansya zintu zisalala naa ibatasalali kumuuya tabeelede kweenda mulinjiyo. Tabayandiki pe munyika iipilusyidwe. Ibapilukila balikulwaizyidwe munzila yeelede. Ikupilukila kwabo ku Juda aku Jerusalemu tiibakucita akaambo kakubota kwacisi cabo naa nkaambo bayanda kuyoolivwuzizya lubono. Bama Juda ibabikkila maanu kuzintu zyakumuuya balizyi kuti ikaambo kapati ncobapilukila kwabo nkuyootalisya bukombi busalala bwa Jehova alimwi ooko.—Ezara 1:1-3.

Basekelela Bantu ba Jehova

17. Ino businsimi bwa Isaya bwakabaumbulizya buti bama Juda basyomeka ciindi coonse nobakali baange?

17 Icaandaano 35 cabusinsimi bwa Isaya camanizyigwa munzila iikkomanisya ategwa: “Banunwidwe ba-Jehova bayooboola akuza bwiimba kusikila ku-Zioni. Bayooba alukondo lutamani amitwe yabo. Bayoojana lukondo abusekelezi, elyo buusu akutongela zyoonse ziyoocijilila.” (Isaya 35:10) Bama Juda baange bakali kusyoma alimwi akuumbulizyigwa abusinsimi oobu nobakali mubuzike balakonzya bakali kulibuzya itwaambo tunji tuli muli mbubo mbotwakali kuyoozuzikizyigwa. Kulalangilwa kuti kunyina nobakatuswiilisisya twaambo tunji twabusinsimi oobu. Pele cakalisalade kuti bakali ‘kuyoopiluka akusika ncobeni ku Zioni.’

18. Ino kuusa akutongela izyakali mu Bbabuloni zyaba buti lukondo abusekelezi munyika yakapilusyigwa?

18 Aboobo, mumwaka wa 537 B.C.E., ibaalumi basika ku 50,000 (kubikkilizya abazike abaimbi bakutempele ibainda ku 7,000) antoomwe abanakazi abana bakatalika lweendo lutola myezi yone kupilukila ku Jerusalemu kabasyomede kapati muli Jehova. (Ezara 2:64, 65) Mumyezi buyo misyoonto, icipaililo ca Jehova cakayakwa icakali ngematalikilo aakuyakululwa koonse kwatempele. Ibusinsimi bwa Isaya ibwakalembwa myaka iili 200 musyule bwakazuzikizyigwa. Ikuusa alimwi akutongela kwaba Juda ciindi nobakali mu Bbabuloni lino kwaba lukondo abusekelezi munyika yakapilusyigwa. Wacizuzikizya cisyomezyo cakwe Jehova. Paradaiso yakumubili alimwi ayakumuuya yapilusyigwa!

Ikuzyalwa kwa Cisi Cipya

19. Ncinzi ncotukonzya kwaambila kuti ikuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwa Isaya kuli ampokugolela mumwaanda wamyaka wacisambomwi B.C.E.?

19 Ee, mumwaanda wamyaka wacisambomwi B.C.E., ikuzuzikizyigwa kwa caandaano 35 cabbuku lya Isaya kwakali ampokugolela. Ibukkale buli mbuli bwamu paradaiso mbobakajisi bama Juda bakapilusyigwa kwiina nobwakakkalilila pe. Muciindi, injiisyo zyabukombi bwakubeja alimwi amizeezo yakulisumpwida cisi zyakasofwaazya bukombi busalala. Bama Juda bakatalika kuusa akutongela alimwi kumuuya. Nkabela Jehova mukuya kwaciindi wakabakaka alimwi. (Matayo 21:43) Ikukondwa kwabo kunyina nokwakakkalilila pe akaambo kakutamvwa nkobakatalika alimwi. Eezyi zyoonse zyaamba kuti kuli kuzuzikizyigwa kumbi kupati kwa Isaya caandaano 35.

20. Ino ngu Israyeli nzi iwakabako mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E.?

20 Israyeli umbi, wakumuuya wakabako kuciindi ncaakayandide mwini Jehova. (Ba-Galatiya 6:16) Jesu nguwakagwasyilizya kuti cisi eeci ca Israyeli cipya cizyalwe ciindi camulimo wakwe waanyika. Wakatalisya bukombi bwakasimpe, eelyo akaambo kanjiisyo zyakwe, imaanzi aakasimpe akatalika alimwi kukunka. Wakaponya baciswa kumubili akumuuya. Kwakaba kutangala imakani mabotu aa Bwami bwa Leza naakali kwaambilizyigwa. Nokwakainda nsondo izili ciloba kuzwa ciindi naakafwa akubusyigwa, Jesu uulemenede wakatalisya mbungano ya Bunakristo, Israyeli wakumuuya imwakali bama Juda alimwi abamwi buyo ibakanunwidwe abulowa mbwaakatila Jesu, ibakazyalwa kuba bana ba Leza bakumuuya abanabakwabo Jesu alimwi ibakananikwa amuuya uusalala.—Incito 2:1-4; Ba-Roma 8:16, 17; 1 Petro 1:18, 19.

21. Nzintu nzi zikonzya kubonwa kuti zyakali kuzuzikizya zibeela zimwi zyabusinsimi bwa Isaya twalanga mbungano ya Bunakristo yamumwaanda wamyaka wakusaanguna?

21 Naakali kulembela ba Israyeli bakumuuya, imwaapostolo Paulo wakabelesya majwi aali kuli Isaya 35:3 naakati: “Amwaayumye maboko aanu amazwi aanu aali abukonkomwa.” (Ba-Hebrayo 12:12) Aboobo, cilalibonya kuti imajwi aa Isaya caandaano 35 akazuzikizyigwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Ikwiinda mumaleele, Jesu abasikwiiya bakwe bakali kuponya boofwu kuti batalike kubona alimwi abasinke matwi bakabapa kumvwa alimwi. Bakapa kuti ‘zilema’ zyeende alimwi abasyataambi bakatalika kukanana. (Matayo 9:32; 11:5; Luka 10:9) Kwiinda waawo, babombe myoyo bakazwa mubukombi bwakubeja akukkomanina paradaiso yakumuuya mumbungano ya Bunakristo. (Isaya 52:11; 2 Ba-Korinto 6:17) Mbubwenya mbubakacibona bama Juda bakapiluka kuzwa ku Bbabuloni, aaba babombe myoyo bakajana kuti cakali kuyandika kapati kuzilanga kabotu zintu akusungwaala.—Ba-Roma 12:11.

22. Ino bakatolwa buti mubuzike bwaku Bbabuloni Ibanakristo bayandisya kasimpe kuciindi cesu?

22 Ino mbuti kujatikizya ciindi cesu? Sena kuli kuzuzikizyigwa ikumbi, ikuzuzikizyigwa kuzyulide kwabusinsimi bwa Isaya ikujatikizya mbungano ya Bunakristo sunu? Inzya. Nobakafwa baapostolo, imweelwe wa Banakristo bananikidwe bakasimpe wakaceya kapati eelyo Banakristo bakubeja naa “nsaku” bakavwula kapati munyika. (Matayo 13:36-43; Incito 20:30; 2 Petro 2:1-3) Nomuba mumwaanda wamyaka wa 19 ciindi babombe myoyo nobakalizandula ku Bunakristo bwanyika akutobela bukombi bwakasimpe, imizeezo yakacilisofweede anjiisyo zitali zyamu magwalo. Mu 1914, Jesu wakabikkwa acuuno cabwami kali Mwami Mesiya, pele tiilyakalampa pe, izintu zyakaboneka kuti ziyoobabijila aba basikuyandaula kasimpe basinizyide. Mukuzuzikizya businsimi oobo, ‘imasi akabalwana akubazunda,’ eelyo ikusolekesya nkobakali kucita aaba Banakristo babombe myoyo kumakani aakukambauka makani mabotu kwakatyompekezyegwa. Inga twaamba kuti bakatolwa mubuzike bwaku Bbabuloni.—Ciyubunuzyo 11:7, 8.

23, 24. Azuzikizyigwa buti majwi aa Isaya kubantu ba Leza ikuzwa mu 1919?

23 Nokuba boobo, izintu zyakacinca mu 1919. Jehova wakabazwisya mubuzike bantu bakwe. Bakatalika kuzikaka njiisyo zyakubeja zyakasofwaazyide bukombi bwabo. Aboobo bakaponesyegwa. Bakanjila muparadaiso yakumuuya iicizumanana kukomena asunu nyika yoonse mbwiizulwa. Iboofwu baiya kubona, abalo basinke matwi batalika kumvwa munzila yakumuuya—bazyiba kabotu mbuubeleka muuya uusalala wa Leza, aboobo bazyiba mbokuyandika kuba balongwe ba Jehova ciindi coonse. (1 Ba-Tesalonika 5:6; 2 Timoteo 4:5) Mbwaanga lino Banakristo bakasimpe tabacili basyaataambi, balayandisya ‘kwiimba,’ ikukambaukila bamwi kasimpe kamu Bbaibbele. (Ba-Roma 1:15) Aabo ibakakompeme naa ‘bakalemene’ kumuuya, lino balisungweede akukondwa. Balakonzya ‘kusotauka lino mbuli insya’ munzila yacikozyanyo.

24 Aaba Banakristo bapilusyidwe beendela ‘Munzila Yabusalazi.’ Boonse ibakomba munzila iisalala balizumizyidwe kweenda ‘Munzila’ eeyi iizwa mu Bbabuloni Mupati kuya muparadaiso yakumuuya. (1 Petro 1:13-16) Beelede kusyoma kuti Jehova uyoobakwabilila akuti Saatani takazwidilili pe mukulwana kwakwe kugaminide aakumanisya bukombi bwakasimpe. (1 Petro 5:8) Aabo ibatamvwi abaabo ibacita zintu mbuli banyama babutambo tabakazumizyigwi pe ikusofwaazya baabo ibali munzila ya Leza yabusalazi. (1 Ba-Korinto 5:11) Mubusena oobu bukwabilidwe, ibanunwidwe ba Jehova—ibananike alimwi ‘ambelele zimwi’ balakondwa kubelekela Leza wakasimpe uuli alikke.—Johane 10:16.

25. Sena ibbuku lya Isaya caandaano ca 35 liyoozuzikizyigwa munzila yakumubili? Amupandulule.

25 Ino mbuti zyakumazuba aakumbele? Sena kuli nobuyoozuzikizyigwa kumubili businsimi bwa Isaya? Inzya. Ikuponya nkwaakali kuponya Jesu abaapostolo bakwe mumwaanda wamyaka wakusaanguna kwakali kutondezya luyandisisyo anguzu nzyajisi Jehova zyakucita milimo eeyo munzila mpati kumbele aamazuba. Intembauzyo yakalembwa kwiinda mulugwasyo lwamuuya uusalala yaamba makani aabuumi butamani muluumuno anyika. (Intembauzyo 37:9, 11, 29) Jesu wakasyomezya buumi mu Paradaiso. (Luka 23:43) Ibbaibbele lisyomezya paradaiso yini-yini kuzwa kumatalikilo mane kusikila kubbuku lyamamanino. Kuciindi eeco, basinke matwi, ibalema alimwi abasyaataambi boonse bayooponesyegwa munzila yakumubili, bayooponena limwi kukabe kutamani. Ibuusu akutongela ziyoomanina limwi. Ncobeni ikusekelela kuyoozumanana lyoonse alyoonse, mane kukabe kutamani.—Ciyubunuzyo 7:9, 16, 17; 21:3, 4.

26. Ino majwi aa Isaya abayumya-yumya buti Banakristo sunu?

26 Nokuba kuti Ibanakristo bakasimpe balangila kubukulusyigwa kwanyika kuti ibe Paradaiso, noliba lino balakkomana azilongezyo izyaparadaiso yakumuuya. Imasunko alimwi amapenzi aabacitikila balaalwana calusyomo. Kabamusyomede kapati Jehova, balakulwaizyanya, akutobela malailile aakuti: “Amuyumye maboko mateteete, aalo mazwi aakankama amwaape inguzu. Ambila abo bakankama mumyoyo yabo kuti, Amuyume, mutayoowi.” Balabusyoma kapati businsimi bwakuti: “Amubone! Leza wanu uleza ankoto, uleza abulumbu bwa-Leza, uleza kuti amufutule.”—Isaya 35:3, 4.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 5 Imagwalo apandulula kuti icisi ca Lebano cansiku cakali cibotu kapati, cakalijisi masaka mabotu alimwi amakaderi mapati, mbuli Muunda wa Edeni. (Intembauzyo 29:5; 72:16; Ezekieli 28:11-13) Saroni wakalidumide akaambo katulonga alimwi amasaka aamasamu mapati; kakuli Karimeri wakalidumide akaambo kamyuunda yamisaansa ayamicelo iimbi alimwi aminkuni iyakazwide maluba-luba.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 370

[Zifwanikiso izili apeeji 375]

Inkanda zyaba matoolo imumena matete amalelebo

[Cifwanikiso icili apeeji 378]

Jesu wakaponya bantu kumuuya akumubili