Muunda Wa Edeni​—Sena Ngowakali Munzi Wabantu Wakusaanguna?

AMWEEZEEZYE kuti muli abusena bumwi bweebeka kapati. Kunyina zintu zili zyoonse zinyonganya, alimwi kunyina coongo camanyongwe cilimvwisya afwaafwi. Busena oobu mbupati kapati alimwi kunyina cinyonganya luumuno luli mumo. Alimwi ciinda kubota ncakuti, kunyina zintu izimupa kulibilika, tamuciswi bulwazi buli boonse naa kumvwa kucisa kuli koonse. Mwiile kukkomana buyo kweebela zintu zibotu izimuzingulukide.

Kuli koonse nkomwalanga, mubona maluba aasiyene-siyene aayebeka kapati. Mpoonya mwabona kalonga kamaanzi mabotu, zisamu zyeebeka alimwi abwizu bubotu. Kuunga kawo kabotu alimwi kulimvwisya kununkilila kubotu kwamaluba. Kumane mwamvwa kuunga kwamatewo aamasamu, kuvwuuma kwamaanzi aawida atala aamabwe, kulila akwiimba kwatuyuni alimwi akulila kwatuuka itubeleka. Ciindi nomweezeezya bukkale buli boobu, sena inga tiimwayanda kuba mubusena buli boobu?

Bantu munyika yoonse basyoma kuti kumatalikilo bantu bakali kukkala mubusena buli boobu. Kwamyaanda yamyaka, ba Juda, Banakristo alimwi aba Islam bali kuyiisyigwa kujatikizya muunda wa Edeni, mwalo Leza mwaakabikkide Adamu a Eva kuti kabakkala mumo. Kweelana ancolyaamba Bbaibbele, bakali kukkala muluumuno alimwi bakalikkomene kapati. Bakali kumvwana mulicabo, bakali muluumuno abanyama alimwi a Leza walo iwakabapa bulangizi bwakupona kukabe kutamani mubusena oobu butaliboteli.​—Matalikilo 2:​15-​24.

Abalo ba Hindu bajisi mizeezo yabo kujatikizya mboyakabede paradaiso yakaindi. Ba Bbuda basyoma kuti basololi bakumuuya bapati, naa bama Bbuda, balabako ciindi zintu zyoonse nozili kabotu kapati anyika mbuli muparadaiso. Alimwi bunji bwazikombelo zyamu Africa zilayiisya makani aakozyenye kapati amakani aajatikizya Adamu a Eva.

Alimwi buya makani aajatikizya paradaiso yakaindi alajanika muzikombelo zinji alimwi amutunsiyansiya twabantu. Mulembi umwi wakaamba kuti: “Bantu banji balaisyoma njiisyo yakuti kaindi kwakali paradaiso alimwi buumi bwakali kukkomanisya nkaambo bantu bakali kukkala muluumuno, bakalikkomene alimwi zyoonse zintu nzyobakali kuyanda zyakaliko. Kwakanyina bantu ibakali kukonga bantunyina, kwakanyina mazwanga. . . . Njiisyo eeyi yakapa kuti bantu batalike kulombozya paradaiso iyakasweeka alimwi akutalika kusola kujana nzila yakuti baijane paradaiso eeyo alimwi.

Sena kuli kaambo ikakapa kuti kube njiisyo atunsiyansiya tuli boobu? Sena “bantu” bayanda buyo paradaiso akaambo kakuti kumatalikilo yakaliko? Sena masimpe kuti kaindi wakaliko muunda wa Edeni alimwi a Adamu a Eva?

Bantu bamwi baamba kuti makani aaya ngakubeja. Akaambo kakuyaambele mumakani aasayaansi mazuba aano, bantu banji bayeeya kuti makani aaya ntwaano buyo. Pele cigambya ncakuti, bantu bamwi ibadooneka makani aaya, mbasololi bazikombelo. Basololi bazikombelo aaba bapa kuti bantu kabatasyomi kuti muunda Edeni wakaliko ncobeni. Baamba kuti takunabede busena buli boobo. Baamba kuti makani aaya ngakuyeeyela buyo, naa ntwaano buyo, taali aamasimpe pe.

Masimpe kuti, Bbaibbele lilijisi zikozyanyo. Jesu lwakwe wakaamba zikozyanyo zinji izizyibidwe kapati. Nokuba boobo, Bbaibbele talyaambi makani aajatikizya muunda wa Edeni munzila yacikozyanyo, pele litondezya kuti makani aakacitikka kaindi, aamasimpe alimwi aalimvwisya. Aboobo ikuti naa zintu izyaambidwe tiizyakacitika ncobeni, ino inga twalisyoma buti Bbaibbele lyoonse? Atulange-lange kaambo bamwi ncobaandooneka makani aajatikizya muunda wa Edeni mpoonya tulabona naa twaambo twabo tulalimvwisya. Kumane tulalanga-langa kaambo makani aaya ncaali mapati kuli umwi aumwi wesu.