Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 15

‘Kuyumya-yumya Mbungano’

‘Kuyumya-yumya Mbungano’

Balangizi beendeenda bagwasya basimbungano kutegwa bayume mulusyomo

Kweelana a Milimo 15:36–16:5

1-3. (a) Ino nguni waba silweendonyina wa Paulo mupya, alimwi ino muntu uuli buti? (b) Ino tulaiya nzi mucibalo eeci?

 KABAYABWEENDA munzila iinyongene kuunka muminzi, mwaapostolo Paulo wabikkila kapati maano kulangisisya mukubusi weenda munsi lyakwe. Mukubusi ooyu, ngu Timoteyo. Mbwaanga ucili mukubusi alimwi ucijisi nguzu, kweelede kuti ujisi myaka yakuzyalwa iili kuma 20. Mulimo ngwaanjila lino ulamupa kuba kulamfwu amukwasyi wakwe. Mbobuyaabuya buzuba, beenda musinzo mulamfwu kuzwa ku Lustro a Ikoniyo. Ino ncinzi cilaacitike? Paulo kuli ncazyi kujatikizya cikonzya kucitika, mbwaanga oolu ndweendo lwakwe lwabili lwabumisyinali. Ulizyi kuti inga kulaba ntenda amapenzi manji. Sena ooyu mukubusi ulacikonzya kuliyumya kumapenzi aalangilwa?

2 Paulo ulamusyoma kapati Timoteyo, ambweni buya kwiinda mbwalisyoma mwini mukubusi ooyu uulicesya. Zintu izyakamucitikila Paulo zyamupa kubona kuti uyandika mulongwe mwini-mwini wakweenda limwi. Paulo ulizyi kuti mulimo uulangilwa, iwakuswaya akuyumya-yumya mbungano, uyanda kuti balangizi beendeenda kabakamantene alimwi kabatazungaani. Nkaambo nzi Paulo ncakonzya kulimvwa boobu? Kaambo kamwi kalakonzya kujatikizya mazwanga aakapa kuti Paulo a Barnaba baandaane.

3 Mucibalo eeci, tulaiya zinji kujatikizya nzila zikonzya kutugwasya kumana mazwanga aakonzya kuba. Alimwi tulaiya kaambo Paulo ncaakasalila Timoteyo kuba silweendonyina, kumane tulabona mulimo mupati ngobacita bakwesu ibabeleka kabali balangizi bamabazu mazuba aano.

“Lino Atupiluke Tukaswaye Bakwesu” (Milimo 15:36)

4. Ino makanze nzi Paulo ngaakajisi mulweendo lwakwe lwabili lwabumisyinali?

4 Mucibalo cainda, twakaiya kujatikizya kutumwa kwabaalumi bone nkokuti Paulo, Barnaba, Judasi alimwi a Sila, mbokwakayumya mbungano yamu Antiokeya akaambo kakusala kwakacitwa akabunga keendelezya kujatikizya makani aakupalulwa. Aboobo ino ncinzi Paulo ncaakacita? Wakaambila Barnaba makanze mapya aalweendo lwabo, wakati: “Lino atupiluke tukaswaye bakwesu kuminzi yoonse ooko nkotwakaambilizya jwi lya Jehova kutegwa tukabone mbobabede.” (Mil. 15:36) Paulo tanaakali kukanza kwiile kubaswaya buyo aaba Banakristo ibakazwa aakusanduka. Pele bbuku lya Milimo lilaayubununa makanze oonse aalweendo lwabili lwa Paulo lwabumisyinali. Cakusaanguna, wakali kuyoozumanana kubazyibya milawo eeyo yakazuminanwa akabunga keendelezya. (Mil. 16:4) Cabili, mbwaanga wakali mulangizi weendeenda, Paulo wakalikanzide kuyumya-yumya basimbungano kumuuya, nkokuti kubagwasya kutegwa bayume mulusyomo. (Rom. 1:11, 12) Ino mbuti mbunga ya Bakamboni ba Jehova yamazuba aano mboitobela cikozyanyo ncobakasiya baapostolo?

5. Ino mbuti Kabunga Keendelezya kamazuba aano mbokapa busolozi alimwi akuyumya-yumya mbungano?

5 Mazuba aano, Kristo ubelesya Kabunga Keendelezya ka Bakamboni ba Jehova kusololela mbungano yakwe. Kwiinda mukubelesya magwalo, mabbuku aali aintaneti alimwi aasimbidwe, miswaangano, alimwi anzila zimwi ziindene-indene, baalumi bananike aaba basyomeka balapa busolozi alimwi akuyumya-yumya mbungano munyika yoonse mboizulwa. Kabunga Keendelezya kalasolekesya kulanganya mbungano imwi aimwi kwiigama. Balacita oobo kwiinda mukubelesya balangizi beendeenda. Kabunga Keendelezya kalasala cacigaminina baalu banji ibeelela kutegwa babeleke kabali balangizi bamabazu nyika yoonse mboizulwa.

6, 7. Mikuli nzi imwi njobajisi balangizi bamabazu?

6 Balangizi beendeenda bamazuba aano balamuyumya-yumya simbungano umwi aumwi mumbungano zyoonse nzyobaswaya, kwiinda mukubelesya Bbaibbele alimwi akutondezya kuti balamubikkila maano umwi aumwi mumbungano. Munzila nzi? Balacita oobo kwiinda mukwiiya cikozyanyo ncobakasiya Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mbuli Paulo. Wakakulwaizya mulangizinyina kuti: “Kokambauka jwi; kofwambaana kucita boobo cabusungu muziindi zili kabotu amuziindi zyamapenzi; kosinsa, kokalalila, alimwi kokulwaizya cakukkazika moyo kapati aluzyibo mukuyiisya. . . . Kocita mulimo wamukambausi.”—2 Tim. 4:2, 5.

7 Kweelana amajwi aaya, mulangizi wabbazu—antoomwe amukaintu wakwe ikuti kakwete—ulabasangana munzila ziindene-indene zyabukambausi, basikumwaya bamumbungano njaaswaya. Balangizi aaba, mbasungu kukambauka alimwi mbaamayi bacibwene—ibube bwalo bugwasya kapati butanga. (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15) Aabo babeleka mulimo wamubbazu balatondezya luyando lwakulyaaba. Balalyaaba kubelekela bamwi, baleendeenda nokuba kuti tiibwaca kabotu alimwi balaswaya masena aayoosya kapati. (Flp. 2:3, 4) Kuyungizya waawo, balangizi bamabazu balakulwaizya alimwi akuyiisya mbungano imwi aimwi kwiinda mumakani aa Bbaibbele aayindene-indene ngobapa. Boonse mumbungano balagwasyigwa ciindi nobalangilila bukkale bwabo alimwi akwiiya lusyomo lwabo.—Heb. 13:7.

“Bakazwangana Kapati” (Milimo 15:37-41)

8. Ino Barnaba wakacita buti kukutamba kwa Paulo?

8 Barnaba wakakutambula kutamba kwa Paulo kwakuti baunke ‘kuyooswaya bakwesu.’ (Mil. 15:36) Aaba bobilo bakali kubeleka kabotu antoomwe mumulimo wakweendeenda, bakalaazyi kabotu masena alimwi abantu mbobakeelede kuswaya. (Mil. 13:2–14:28) Aboobo kubelekela antoomwe mumulimo ooyu kwakali kweelela alimwi kwakali kukonzya kugwasya kapati. Nokuba boobo, kwakabuka kaambo. Milimo 15:37 yaamba kuti: “Barnaba wakali kuyandisya kuti bamutolelezye a Johane iwakali kutegwa Marko.” Aawa Barnaba tanaakali buyo kupa muzeezo pe. Pele “wakali kuyandisya” kuti mweeninyina Marko abasangane mulweendo lwabo oolu lwabumisyinali.

9. Nkaambo nzi Paulo ncaatakauzumina muzeezo wa Barnaba?

9 Paulo kunyina naakazumina pe. Nkaambo nzi? Cibalo caamba kuti: “Pele Paulo tanaakauzuminizya muzeezo wakuti bamutolelezye Marko, nkaambo wakalibasiide ku Pamfiliya alimwi tanaakaunkide ambabo kumulimo ooyu.” (Mil. 15:38) Marko wakaluunkide a Paulo alimwi a Barnaba mulweendo lwabo lwakusaanguna lwabumisyinali, pele tanaakazumanana ambabo mulweendo oolu. (Mil. 12:25; 13:13) Kumatalikilo aalweendo lwabo, kabacili mu Pamfiliya, Marko wakausiya mulimo wakwe akupiluka kuŋanda ku Jerusalemu. Bbaibbele talyaambi cakapa kuti apiluke pe. Pele ambweni walo mwaapostolo Paulo wakabona kupiluka kwa Marko kuti ncitondezyo cakutabikkila maano. Aboobo, wakamubona kuti takonzyi kusyomwa.

10. Ino ncinzi cakacitika akaambo kamazwanga aa Paulo a Barnaba?

10 Nokuba boobo, Barnaba wakaliyandide kumutolelezya Marko mulweendo oolu. Pele walo Paulo kunyina naakayandide pe kucita boobo. Milimo 15:39 yaamba kuti:“ Aciindi aawa bakazwangana kapati cakuti mane bakaandaana.” Barnaba wakatanta bwato akuunka ku Kupro kumunzi okwabo iwakali ansumbu, wakamubwezyelezya a Marko. Pele Paulo wakazumanana amakanze aakwe aakumatalikilo. Bbaibbele lyaamba kuti: “Paulo wakasala Sila akuunka ibakwesu nobakamana kumubikka mumaanza aa Jehova kuti amufwide luzyalo lwakwe.” (Mil. 15:40) Bakainda ‘mu Siriya amu Kilikiya kabayaabuyumya-yumya mbungano.’—Mil. 15:41.

11. Ikuti umwi watulubizyila, mbube nzi buyandika kutegwa tutacilekeli limwi kumvwana amuntu ooyo?

11 Makani aaya atuyeezya mbotutalondokede. Paulo a Barnaba bakasalwa kuba baiminizi baalubazu bakabunga keendelezya. Alimwi kweelede kuti Paulo wakazikuba umwi wamukabunga keendelezya. Nokuba boobo, aciindi eeci, Paulo a Barnaba bakacita zintu kweelana akutalondoka kwabo. Sena bakazumizya kuzwangana ooku kubapa kucilekela limwi kumvwana? Nokuba kuti tiibakalondokede, Paulo a Barnaba bakali baalumi balicesya, ibakajisi mizeezo ya Kristo. Tacidoonekwi buya kuti, mukuya kwaciindi bakabutondezya bube ibwa Bunakristo alimwi bakalekelelana. (Ef. 4:1-3) Kumbele, Paulo alimwi a Marko bakabelekela antoomwe mumilimo iimwi yakumuuya. aKol. 4:10.

12. Mbube nzi balangizi mazuba aano mbobeelede kutondezya ciindi nobaiya Paulo a Barnaba?

12 Kuzwangana ooku tiibwakali bube bwa Barnaba naa Paulo. Barnaba wakazyibidwe kuba siluyando alimwi mwaabi cakuti muciindi cakumwiita azina lyakwe lyakuti Josefa, baapostolo bakamuulika zina limbi lyakuti Barnaba, ilyaamba kuti “Mwana Waluumbulizyo.” (Mil. 4:36) Paulo awalo wakazyibidwe kuti mutete moyo alimwi siluzyalo. (1 Tes. 2:7, 8) Balangizi Banakristo boonse mazuba aano kubikkilizya abalangizi bamabazu, beelede kumwiiya Paulo a Barnaba mukutondezya kulicesya lyoonse alimwi akuba amoyo mutete ciindi nobeendelezya baalunyina alimwi abutanga boonse.—1 Pet. 5:2, 3.

“Wakali Kulumbaizyigwa” (Milimo 16:1-3)

13, 14. (a) Ino Timoteyo wakali ni, alimwi wakabonana buti a Paulo? (b) Ncinzi cakapa kuti Paulo amukkomanine Timoteyo? (c) Mulimo nzi ngwaakapegwa Timoteyo?

13 Mulweendo lwakwe lwabili lwabumisyinali, Paulo wakasika ku Galatiya cooko cabana Roma, kwalo ikwakali mbungano zisyoonto zyakatalisyidwe. Kumane “wakasika ku Derbe aku Lustro.” Bbaibbele lyaamba kuti: “Eelyo ooko kwakali sikwiiya umwi uutegwa Timoteyo, mwana wamukaintu umwi imu Juda musyomi pele usyi wakali mu Giriki.”—Mil. 16:1. b

14 Kweelede kuti Paulo wakabonana amukwasyi wa Timoteyo ciindi cakusaanguna naakaswaide busena oobo cakuma 47 C.E. Lino naakaswaya ciindi cabili kakwiindide myaka yobilo naa yotatwe, Paulo wakabikkila maano kumukubusi Timoteyo. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti Timoteyo wakali “kulumbaizyigwa abakwesu.” Tanaakali kuyandwa buyo abakwesu bakubusena nkwaakali kukkala pe, pele mpuwo yakwe yakamwaika akumbungano zili kulamfwu. Bbaibbele lyaamba kuti bakwesu baku Lustro alimwi a Ikoniyo kwalo kulampa makkilomita aasika ku 30 kuzwa nkwaakali kukkala, abalo bakali kumulumbaizya. (Mil. 16:2) Kabasololelwa amuuya uusalala, baalu bakamupa mulimo mupati mukubusi Timoteyo—nkokuti wakugwasyilizya Paulo alimwi a Sila mumulimo wakweendeenda.—Mil. 16:3.

15, 16. Ino ncinzi cakapa Timoteyo kuba ampuwo mbotu?

15 Ino ncinzi cakapa Timoteyo kuba ampuwo mbotu boobu nokuba kuti wakacili mwana? Sena mbusongo bwakwe, ciwa, naa luzyibo ndwaakajisi? Kanji-kanji bantu inga babikkila maano kuzintu eezyi. Naba musinsimi Samuele aciindi cimwi wakabikkilide kapati maano kujatikizya mbwalibonya muntu. Pele Jehova wakamuyeezya Samuele kuti: “Muntu mbwazibona zintu tabusyi mbubo mbwazibona Leza, nkaambo muntu ubona buyo zilibonya ameso, pele Jehova ubona zili mumoyo.” (1 Sam. 16:7) Tiizyakali zintu nzyobabikkila kapati maano bantu izyakapa kuti Timoteyo abe ampuwo mbotu akati ka Banakristonyina pe, pele mbube bwamukati mbwaakajisi.

16 Nokwakainda myaka, mwaapostolo Paulo wakabupandulula bube bwa Bunakristo mbwaakajisi Timoteyo. Paulo wakapandulula Timoteyo kuba muntu mubotu moyo, uujisi luyando lwakulyaaba alimwi munkutwe kubeleka milimo yakumuuya. (Flp. 2:20-22) Timoteyo alimwi wakazyibidwe kuba alusyomo “ilutali lwakuupaupa ameso.”—2 Tim. 1:5.

17. Mbuti bakubusi mazuba aano mbobakonzya kumwiiya Timoteyo?

17 Mazuba aano, bakubusi banji balamwiiya Timoteyo kwiinda mukuba abube mbwakkomanina Leza. Balapanga zina libotu a Jehova alimwi akubantu bakwe nociba ciindi nobacili bana basyoonto. (Tus. 22:1; 1Tim. 4:15) Balatondezya lusyomo ilutali lwakuupaupa ameso kwiinda mukutacita zintu zibyaabi cakusisikizya. (Int. 26:4) Akaambo kaceeci, bakubusi banji bajisi lubazu luyandika kapati mumbungano mbubwenya mbuli Timoteyo. Balabakulwaizya boonse aabo ibamuyanda Jehova ciindi nobaba basikumwaya bamakani mabotu, mpoonya mukuya kwaciindi balalyaaba kuli Jehova kwiinda mukubbapatizyigwa.

“Kuyumizyigwa Mulusyomo” (Milimo 16:4, 5)

18. (a) Nzyoolwe nzi nzyaakajisi Paulo a Timoteyo akaambo kakubeleka kabali balangizi beendeenda? (b) Ino mbungano zyakagwasyigwa buti?

18 Paulo a Timoteyo bakabeleka antoomwe kwamyaka minji. Mbwaanga bakali balangizi beendeenda, bakabeleka milimo iindene-indene kabaiminina kabunga keendelezya. Bbaibbele lyaamba kuti: “Nobakali kuyaabwiinda muminzi, bakali kuyaabwaambila basyomi ibakali mumo milawo eeyo yakazuminanwa abaapostolo abaalu ibakali mu Jerusalemu kuti kabatobela njiyo.” (Mil. 16:4) Kweelede kuti basimbungano bakaatobela malailile aakazwa kubaapostolo alimwi abaalu baku Jerusalemu. Akaambo kakumvwida, “bamumbungano eezyo bakazumanana kuyumizyigwa mulusyomo alimwi bakali kuyaabuvwula buzuba abuzuba.”—Mil. 16:5.

19, 20. Nkaambo nzi Banakristo ncobeelede kubamvwida “aabo basololela”?

19 Mbubwenya buyo amazuba aano, Bakamboni ba Jehova balakkomana azilongezyo ziboola akaambo kakulibombya kutobela malailile kuzwa kuli ‘baabo basololela’ akati kabo. (Heb. 13:17) Akaambo kakuti zintu zili munyika eeyi ziyaabucinca buzuba abuzuba, cilayandika kuti Banakristo kabaatobela cakufwambaana malailile ngobatambula kuzwa ‘kumuzike uusyomeka alimwi uucenjede.’ (Mt. 24:45; 1 Kor. 7:29-31) Kucita boobo kulakonzya kutukwabilila kutegwa tutakasiyi kasimpe alimwi akutugwasya kutaba akabala kali koonse kamunyika eeyi.—Jak. 1:27.

20 Masimpe kuti balangizi Banakristo mazuba aano, kubikkilizya abamu Kabunga Keendelezya, tabalondokede pe mbubwenya bwakali Paulo, Barnaba, Marko, alimwi abaalu bamwi bananike bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. (Rom. 5:12; Jak. 3:2) Bamu Kabunga Keendelezya beelede kusyomwa akaambo kakuti balabutobela busolozi bujanika mu Jwi lya Leza alimwi balaciiya cakulomya cikozyanyo ncobakasiya baapostolo. (2Tim. 1:13, 14) Akaambo kaceeci, basimbungano balayumizyigwa alimwi akuzumanana kwiima nji mulusyomo.

a Amubone kabbokesi kakuti “ Marko Ujisi Mikuli Minji.”