Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 1

‘Kamuya Mukayiisye Bantu Kuti Babe Basikwiiya’

‘Kamuya Mukayiisye Bantu Kuti Babe Basikwiiya’

Makani mubufwaafwi aali Mubbuku lya Milimo ya Baapostolo alimwi ambolitugwasya mazuba aano

1-6. Amwaambe cakuluula icitondezya Bakamboni mbobakambauka mubukkale bwiindene-indene.

 REBECCA imukubusi Kamboni wa Jehova waku Ghana, wakali kukambaukila kapati kucikolo. Lyoonse wakali kutolelezya mabbuku aamba zyamu Bbaibbele kucikolo. Nobakali kulyookezya, wakali kujana nzila yakukambaukila basicikolonyina. Aboobo wakatalisya ziiyo zya Bbaibbele kuli basicikolonyina banji.

2 Kujwe kwa Africa, ansumbu ya Madagascar, banabukwetene bapainiya kanji-kanji bakali kweenda makkilomita aali 25 mubusena bupya kapati kuya kumunzi uuli kulamfwu. Okuya bakali kusololela ziiyo zya Bbaibbele kubantu bajisi luyandisisyo.

3 Kutegwa bakambaukile bantu bakkala kunkomwe aamulonga wa Paraguay awa Paraná, Bakamboni baku Paraguay bakabelekela antoomwe abasikulisungula ibazwa muzisi zili 15 kupanga bwato bupati. Bwato oobu mbupati cakuti, bujisi twaanda tukonzya kukkala bantu bali 12. Kwiinda mukubelesya bwato oobu, basikumwaya aaba basungu, bakacikonzya kumwaya mulumbe wamakani mabotu kumasena aakatazya kapati kusika.

4 Cisi ca Alaska nkocili kunyika, Bakamboni bakaba acoolwe cilibedelede cakukambaukila basikuswaya, mbwaanga aciindi eeci inga mbanji alimwi kulakasaala. Basikuswaya ibazwa mumasi aayindene-indene bakali kuboola amato mapati aakusobanina, aboobo Bakamboni bakubusena oobu bakali kubikka mabbuku aamba zyamu Bbaibbele munzila iikwelelezya alimwi kaali mumyaambo iisiyene-siyene. Mubusena oobu azyalo ndeke zyakagwasya kusika kuminzi iili kulamfwu kapati, calo cakapa kuti makani mabotu amwaike mumasena mbuli ku Aleut, Athabascan, Tsimshian, a Tlingit.

5 Ba Larry, ibakkala ku Texas, U.S.A., bakajisi cilawo cilibedelede, nkaambo bakali kukambaukila mubusena mobakali kukkala, mwalo mobalanganya bantu baciswa-ciswa naa bacembeede. Nokuba kuti bakali kweendela akacinga kabalema akaambo kantenda yakabacitikila, ba Larry bakajisi bubi kukambauka. Bakali kumwaya mulumbe wa Bwami, kubikkilizya abulangizi bwabo bwamu Bbaibbele bwakuti mubweendelezi bwa Bwami bayoocikonzya kweenda alimwi.—Is. 35:5, 6.

6 Kutegwa bajanike kumuswaangano wabbazu, Bakamboni bamwi bakucisi ca Myanmar nkocili kunyika, bakeenda mazuba otatwe kubelesya bwato bupati kuzwa ku Mandalay. Kabayandide kukambauka makani mabotu, bakabwezelezya amabbuku aamba zyamu Bbaibbele, alo ngobakali kuyaabumwaya kuli basilweendonyina. Kufwumbwa ciindi bwato nobwakali kwiima adolopo naa amunzi umwi, basikumwaya ibacilaanguzu bakali kuseluka cakufwambaana akumwaya mabbuku. Mpoonya, bantu ibakali kutanta mubwato cakali kuba “cilawo cipya” cabasikumwaya ba Bwami aaba.

7. Ninzila nzi nzyobabelesya bakombi ba Jehova kupa bumboni kujatikizya Bwami bwa Leza, alimwi ino bajisi makanze nzi?

7 Mbubwenya mbuli bakwesu abacizyi ibaambwa mumincali yainda, bakombi ba Jehova basungu nyika yoonse ‘balapa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza.’ (Mil. 28:23) Balakambauka kuŋanda aŋanda, mubuleya, balalemba magwalo alimwi akubelesya mafooni. Kufwumbwa naa bali mubbaasi, baleendeenda mupaaki, naa balalyookezya kumilimo, cabusungu balajana coolwe cakukambauka Bwami bwa Leza. Nokuba kuti nzila nzyobabelesya ziliindene, bajisi makanze akozyenye, ikukambauka makani mabotu kufwumbwa nkobakonzya kujana bantu.—Mt. 10:11.

8, 9. (a) Nkaambo nzi kuyaambele kwamulimo wakukambauka kujatikizya Bwami ncaali maleele? (b) Mubuzyo nzi uubuzyigwa, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kujana bwiinguzi?

8 Sena nywebo nobasikubala bayandwa, muli akati kabasikumwaya ba Bwami ibatola lubazu mumasi aayinda ku 235? Kuti kacili boobo, nkokuti mujisi lubazu lupati mumulimo wakukambauka Bwami. Mulimo ooyu uucitwa nyika yoonse, maleele. Nokuba kuti kuli buyumuyumu bunji, bwalo bubikkilizya kulesyegwa kwamulimo wesu amfwulumende alimwi akupenzyegwa cacigaminina, Bakamboni ba Jehova balapa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza kubantu bamumasi oonse.

9 Mubuzyo ngotukonzya kulibuzya ngwakuti: Nkaambo nzi mulimo wakukambauka Bwami ncowazumanana kuyaambele nokuba kuti kuli buyumuyumu alimwi akukazyigwa a Saatani? Kutegwa twiingule mubuzyo ooyu, tweelede kusaanguna kulanga-langa cakacitika mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Kayi, swebo Tobakamboni ba Jehova bamazuba aano tulazumanana kuubeleka mulimo wakatalisyigwa kaindi.

Mulimo Wakali Kuyoosakana Kapati

10. Mulimo nzi Jesu ngwaakalyaabide kucita, alimwi ncinzi ncaakazyi kujatikizya mulimo ooyu?

10 Sikutalisya mbungano ya Bunakristo, Jesu Kristo, wakalilyaabide kukambauka makani mabotu aajatikizya Bwami bwa Leza. Aciindi cimwi wakaamba kuti: “Akwalo kuminzi iimbi ndileelede kwaambilizya makani mabotu aa Bwami bwa Leza, nkaambo eeci ncindakatuminwa.” (Lk. 4:43) Jesu wakalizyi kuti wakatalisya mulimo ngwaatakali kuyoozuzikizya alikke. Kakusyeede ciindi cisyoonto kuti afwe, wakasinsima kuti mulumbe uujatikizya Bwami wakali kuyookambaukwa “mumasi oonse.” (Mk. 13:10) Pele ino mbuti mbowakali kuyoocitwa mulimo ooyu alimwi mbaani ibakali kuyoowucita?

“Kamuya mukayiisye bantu bazisi zyoonse kuti babe basikwiiya.”—Matayo 28:19

11. Mulimo nzi uuyandika kapati Jesu ngwaakapa basikwiiya bakwe, alimwi ndugwasyo nzi ndobakali kuyandika kutegwa bauzuzikizye mulimo ooyu?

11 Naakabusyigwa, Jesu wakalibonya kuli basikwiiya bakwe akubapa mulimo uuyandika kapati naakati: “Aboobo kamuya mukayiisye bantu bazisi zyoonse kuti babe basikwiiya, akubabbapatizya muzina lya Taata alya Mwana alya muuya uusalala, mukabayiisye kutobela zintu zyoonse nzyondakamulailila. Alimwi amubone! Ndilaandinywe mazuba oonse mane kusikila kumamanino aabweende bwazintu.” (Mt. 28:19, 20) Majwi aakuti “Ndilaandinywe” atondezya kuti Jesu wakali kuyoobagwasya basikwiiya bakwe mumulimo wakuyiisya akugwasya bantu kuba basikwiiya. Lugwasyo oolu lwakali kuyandika, nkaambo Jesu wakasinsima kuti bakali ‘kuyoosulwa amasi oonse.’ Kunze lyaboobo, basikwiiya bakali kuyandika lugwasyo lumbi. Katanaunka kujulu, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti bakali kuyoogwasyigwa amuuya uusalala kuba bakamboni bakwe “kumasena aakulamfwu kapati aanyika.”—Mil. 1:8.

12. Mibuzyo nzi iiyandika njotukonzya kubuzya, alimwi nkaambo nzi ncociyandika kuzyiba bwiinguzi?

12 Lino njeeyi mibuzyo iiyandika: Sena baapostolo ba Jesu abasikwiiya bamwi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakaubikkila maano mulimo wabo? Sena kakamu aaka kasyoonto ka Banakristo, kakapa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza noliba leelyo nobakali kupenzyegwa citaambiki? Sena masimpe kuti kakali kugwasyigwa a Jehova Leza, Jesu Kristo alimwi abangelo mumulimo wabo wakugwasya bantu kuba basikwiiya? Mibuzyo eeyi alimwi aimwi ilaingulwa mubbuku lyamu Bbaibbele lya Milimo. Cilayandika kuzyiba bwiinguzi bwamibuzyo eeyi. Nkaambo nzi? Jesu wakasyomezya kuti mulimo ngwaakatalisya wakali kuyoozumanana “mane kusikila kumamanino aabweende bwazintu.” Aboobo mulimo ooyu ulabajatikizya Banakristo bakasimpe boonse kubikkilizya andiswe notupona muciindi ecino camamanino. Eelo kaka tulayandisya kuzyiba makani aali mubbuku lya Milimo!

Makani Mubufwaafwi Aali Mubbuku Lya Milimo

13, 14. (a) Nguni wakalemba bbuku lya Milimo, alimwi ino wakaajana kuli makani ngaakalemba? (b) Ino makani nzi aali mubbuku lya Milimo?

13 Ino nguni wakalemba bbuku lya Milimo? Bbuku lya Milimo taliitwi azina lyamulembi wandilyo pe, pele ngeenya majwi aakusaanguna alatondezya cakusalazya kuti mulembi wabbuku eeli nguwakalemba abbuku lya Makani Mabotu lya Luka. (Lk. 1:1-4; Mil. 1:1, 2) Aboobo kuzwa kaindi, Luka “imusilisi uuyandwa” alimwi syaazibwene mumakani aakaindi, nguwaambwa kuti ngomulembi wabbuku lya Milimo. (Kol. 4:14) Bbuku eeli lyaamba zintu zyakacitika myaka iibalilwa ku 28, kuzwa ciindi Jesu naakaunka kujulu mu 33 C.E. kusikila ciindi mwaapostolo Paulo naakaangwa mu Roma cakuma 61 C.E. Akaambo kakuti Luka ulalibikkilizya ciindi napandulula zintu izyakali kucitika mubbuku eeli, citondezya kuti wakaliko nozyakali kucitika. (Mil. 16:8-10; 20:5; 27:1) Sikuvwuntauzya ooyu uubikkila maano Luka, wakalimvwida ciindi Paulo, Barnaba, Filipo, alimwi abamwi nobakali kwaamba makani aali mubbuku eeli.

14 Ino makani nzi aali mubbuku lya Milimo? Kumatalikilo, mubbuku lyakwe lya Makani Mabotu, Luka wakalemba zintu nzyaakaamba akucita Jesu. Mpoonya mubbuku lya Milimo, Luka wakalemba zintu nzyobakaamba akucita basikutobela Jesu. Aboobo mubbuku lya Milimo, kwaambidwe bantu ibakacita milimo mipati nokuba kuti bunji bwabo bakali kubonwa kuti “tiibakayiide alimwi bakali bantu-bantu buyo.” (Mil. 4:13) Mubufwaafwi, makani aakasololelwa amuuya aali mubbuku eeli, alatwaambila mbungano ya Bunakristo mboyakatalika alimwi amboyakakomena. Lilatondezya nzila zyakukambauka nzyobakali kubelesya Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna alimwi abube mbobakajisi. (Mil. 4:31; 5:42) Bbuku eeli lilaamba muuya uusalala mbowakagwasya mukumwaya mulumbe wamakani mabotu. (Mil. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Kunze lyaboobo lilaamba mutwe wamakani wa Bbaibbele, walo uujatikizya kusalazyigwa kwazina lya Leza kwiinda mukubelesya Bwami bwakwe ansi aabweendelezi bwa Kristo, alimwi lilatondezya mulumbe wa Bwami mbowakasakana kapati nokuba kuti kwakali kukazyigwa citaambiki.—Mil. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Muunzila nzi momukonzya kugwasyigwa kwiinda mukulanga-langa bbuku lya Milimo?

15 Inzya, cilakkomanisya alimwi ciyumya lusyomo kulanga-langa makani aali mubbuku lya Milimo! Ikuti twabikkila maano kucikozyanyo cabusicamba alimwi abusungu bwabasikutobela Kristo, tuyookulwaizyigwa. Ciyootukulwaizya kwiiya lusyomo lwabakwesu abacizyi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. Tuyoocikonzya kuuzuzikizya mulimo wesu ‘wakugwasya bantu kuba basikwiiya.’ Bbuku eeli ndyomubala lino lyakabambilwa kumugwasya kwaalanga-langa cakulomya makani aali mubbuku lya Milimo.

Ibbuku litugwasya Kwiiya Bbaibbele

16. Ino bbuku eeli lyakabambilwa nzi?

16 Ino bbuku eeli lyakabambilwa nzi? Lyakabambilwa (1) kuyumya lusyomo lwesu lwakuti Jehova kwiinda mumuuya wakwe uusalala, ulausololela mulimo wakukambauka Bwami alimwi akugwasya bantu kuba basikwiiya, (2) kutugwasya kuba basungu mumulimo wakukambauka kwiinda mukulanga-langa cikozyanyo cabasikutobela Kristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, alimwi (3) kutugwasya kwiilemeka kapati mbunga ya Jehova, aabo bausololela mulimo wakukambauka alimwi abaabo basololela mumbungano.

17, 18. Ino bbuku eeli lilembedwe buti, alimwi nzintu nzi iziyootugwasya notucita ciiyo cesu tobeni?

17 Ino bbuku eeli lilembedwe buti? Mulabona kuti lilicimbawidwe muzibeela zili lusele, cibeela acimwi cibandika zyaandaano zili mbozibede mubbuku lya Milimo. Makanze aazibalo taali akubandika kapango-akapango kali mubbuku lya Milimo, pele ngakubandika ziiyo nzyotwiiya kuzintu zyakacitika mubbuku lyamu Bbaibbele eeli alimwi akubona mbotukonzya kuzibelesya mubuumi bwesu. Kumatalikilo aacibalo acimwi, kuli majwi aapandulula kaambo kapati kali mucibalo alimwi a Lugwalo lutondezya caandaano naa zyaandaano zitiibandikwe mubbuku lya Milimo.

18 Mubbuku eeli kuli azibeela zimbi ziyoomugwasya muciiyo canu ca Bbaibbele. Kuli zifwanikiso zibotu zitondezya zintu zikkomanisya izyakali kucitika mubbuku lya Milimo zyalo ziyoomugwasya kweezyeezya ciindi nomuzinzibala kuyeeya cibalo camu Bbaibbele. Zibalo zinji zilijisi tubbokesi tujisi makani aagwasya. Tubbokesi tumwi tupandulula muntu iwaambidwe mu Bbaibbele iwakajisi lusyomo ndotukonzya kwiiya. Mpoonya tumwi tujisi makani aayungizyidwe kujatikizya masena, zintu zyakali kucitika, zilengwa naa bantu bamwi baambidwe mubbuku lya Milimo.

Amubeleke mucilawo canu cakubindaana

19. Mibuzyo nzi njotukonzya kulibuzya ciindi aciindi?

19 Bbuku eeli lilakonzya kumugwasya kulilingula cakulomya. Tacikwe makani abulamfwu bwaciindi ncomwabeleka kamuli sikumwaya wa Bwami, cilayandika kulilingula ciindi aciindi akubona zintu nzyomubikkila kapati maano mubuumi bwanu alimwi ambomuubona mulimo wakukambauka wa Bunakristo. (2 Kor. 13:5) Amulibuzye kuti: ‘Sena ndicizumanana kubona mulimo wakukambauka kuti ulibindide? (1 Kor. 7:29-31) Sena ndilakambauka makani mabotu calusinizyo abusungu? (1 Tes. 1:5, 6) Sena ndilatola lubazu cakusitikila mumulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya?’—Kol. 3:23.

20, 21. Nkaambo nzi mulimo wesu ncoubindide kapati, alimwi ino tweelede kuba amakanze aali buti?

20 Lyoonse katuyeeya kuti twakapegwa mulimo uuyandika kapati, wakugwasya bantu kuba basikwiiya. Buzuba bumwi abumwi, tweelede kubona kuti mulimo ooyu ulibindide. Bweende bwazintu oobu bulamana lino-lino. Aboobo buumi bwabantu banji buli muntenda kapati kwiinda kaindi. Alimwi tatuzyi naa bali bongaye babombe myoyo balibambilide kuutambula mulumbe wesu. (Mil. 13:48) Pele mukuli wesu nkugwasya bantu bali boobu ciindi nocitanamana.—1 Tim. 4:16.

21 Aboobo, cilayandika kwiiya cikozyanyo cibotu cabasikumwaya basungu bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. Ciindi nomubala bbuku eeli cakulomya, alimukulwaizye kukambauka cabusungu alimwi abusicamba. Alimwi amuyumye makanze aanu aakuzumanana ‘kupa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza.’—Mil. 28:23.