Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 8

Mbungano “Yakaba Muluumuno”

Mbungano “Yakaba Muluumuno”

Saulo sikupenzya kapati waba mubelesi musungu

Kweelana a Milimo 9:1-43

1, 2. Ncinzi Saulo ncaakakanzide kucita mu Damasiko?

 BASILWEENDO ibalutide kubusyu basika afwaafwi a Damasiko, ooko nkobayanda kucita cintu cibyaabi kapati. Balabanjilila mumaanda basikwiiya ba Jesu aabo mbobasulide kapati, kubaanga, kubasampaula alimwi akubakwelenkanya kubatola ku Jerusalemu kutegwa bakasubulwe a Nkuta Mpati Yaba Juda.

2 Saulo, imusololi wakabunga aaka, ujisi kale mulandu wabulowa mumaanza aakwe. a Caino-ino, wakali kulangilila cakuzuminizya ciindi beenzinyina nobakamupwaya mabwe akumujaya Sitefano, sikwiiya musungu wa Jesu. (Mil. 7:57–8:1) Tanaakkutila kupenzya basikutobela Jesu ibakkala mu Jerusalemu, Saulo uli kumbele buya kalibambilide kuyaabupenzya basikwiiya akumasena aambi. Uyanda kukazimaanya kakamu aaka kabyaabi kaitwa kuti “Nzila Eeyi.”—Mil. 9:1, 2; amubone kabbokesi kakuti “ Nguzu Nzyaakajisi Saulo mu Damasiko.”

3, 4. (a) Ncinzi cakamucitikila Saulo? (b) Ino tulabandika mibuzyo nzi?

3 Cakutayeeyela, mumuni uumweka wamuzinguluka Saulo. Baalumi mbali limwi baubona mumuni pele babbwelemana buyo kabagambidwe. Saulo woofwaala akuwida ansi. Katacikonzyi kubona, Saulo wamvwa jwi kuzwa kujulu kaliti: “Saulo, Saulo, ino undipenzyela nzi?” Kagambidwe kapati, Saulo wabuzya kuti: “Ino nduwe ni, Mwami?” Bwiinguzi mbwaapegwa Saulo bweelede kuti bulamuyasa kapati kumoyo. Waambilwa kuti: “Ndime Jesu ooyo ngopenzya.”—Mil. 9:3-5; 22:9.

4 Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumajwi aakusaanguna aa Jesu kuli Saulo? Mbuti mbotukonzya kugwasyigwa kuzintu zyakacitika ciindi Saulo naakasanduka? Alimwi nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya kunzila mbungano mboyakacibelesya ciindi caluumuno cakatobela naakasanduka Saulo?

“Ino Undipenzyela Nzi?” (Milimo 9:1-5)

5, 6. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumajwi Jesu ngaakaambila Saulo?

5 Ciindi Jesu naakaimika Saulo munzila iiya ku Damasiko, tanaakamubuzya kuti: “Nkaambo nzi ncopenzya basikwiiya bangu?” Pele kweelana ambotwabona atala aawa, wakati: “Ino undipenzyela nzi? (Mil. 9:4) Inzya, Jesu kumugama alamujatikizya masunko aabacitikila basikumutobela.—Mt. 25:34-40, 45.

6 Ikuti naa mulapenzyegwa akaambo kalusyomo lwanu muli Kristo, amube alusyomo lwakuti Jehova a Jesu balibuzyi bukkale bwanu. (Mt. 10:22, 28-31) Calino, ambweni sunko eelyo talikonzyi kugusyigwa. Amuyeeye kuti, Jesu wakali kulangilila Saulo katola lubazu mulufwu lwa Sitefano, alimwi wakalibwene ciindi Saulo naakali kugusya basikwiiya basyomeka aabo kuzwa mumaanda aabo mu Jerusalemu. (Mil. 8:3) Pele Jesu kunyina naakabweza ntaamu aciindi eeco. Nokuba boobo, Jehova kwiinda muli Kristo, wakapa Sitefano abasikwiiya bambi nguzu nzyobakali kuyandika kutegwa bazumanane kuliyumya.

7. Ncinzi ncomweelede kucita kutegwa muliyumye nomupenzyegwa?

7 Andinywe mulakonzya kuliyumya kukupenzyegwa ikuti mwacita zintu eezyi zitobela: (1) Amukanze kuzumanana kusyomeka ziyume zitete. (2) Amulombe lugwasyo lwa Jehova. (Flp. 4:6, 7) (3) Amulekele Jehova kupilusya cibi. (Rom. 12:17-21) (4) Amusyome kuti Jehova uyoomupa nguzu nzyomuyandika kutegwa muliyumye kusikila akabone kuti cileelela kuligusya sunko.—Flp. 4:12, 13.

“Saulo Mukwesu, Mwami . . . Wandituma” (Milimo 9:6-17)

8, 9. Ino weelede kuti wakalimvwa buti Hananiya kujatikizya mulimo wakwe?

8 Naakamana kwiingula mubuzyo wa Saulo wakuti, “Ino nduwe ni, Mwami?” Jesu wakati kulinguwe: “Nyamuka unjile mumunzi, eelyo uyakwaambilwa ncoyelede kucita.” (Mil. 9:6) Saulo iwakoofweede wakatolwa mumunzi wa Damasiko, oomo mwaakaliimya kulya alimwi wakali kupaila kwamazuba otatwe. Lino Jesu wakaamba kujatikizya Saulo kuli Hananiya sikwiiya umwi wamumunzi ooyo, walo iwakali “kulumbaizyigwa aba Juda boonse” bakkala mu Damasiko.—Mil. 22:12.

9 Amweezyeezye buyo mbwaakanyongene mumizeezo Hananiya! Aawa, Silutwe wambungano, Jesu Kristo iwakabusyigwa, wakali kubandika anguwe cacigaminina, ikumusala kuti abeleke mulimo waalubazu. Eelo kaka cakali coolwe cilibedelede, pele alimwi wakali mukuli mulemu! Ciindi naakaambilwa kuti weelede kubandika a Saulo, Hananiya wakaingula kuti: “O Mwami, mbanji mbondamvwa kabaamba zyamwaalumi ooyu, zintu zyoonse zibi nzyaakacita kubasalali bako mu Jerusalemu. Alimwi akokuno basilutwe babapaizi bakamupa nguzu zyakwaanga boonse aabo baita zina lyako.”—Mil. 9:13, 14.

10. Ncinzi ncotwiiya kuli Jesu kujatikizya mbwaakamweendelezya Hananiya?

10 Jesu kunyina naakamusinsa Hananiya akaambo kakwaamba mbwaakalimvwide. Nokuba boobo, Jesu wakamupa malailile aasalede. Alimwi wakamubikkila maano kwiinda mukumwaambila kaambo ncaakali kuyanda kuti aubeleke mulimo ooyu waalubazu. Jesu wakaamba boobu kujatikizya Saulo: “Mwaalumi ooyu ncibelesyo ncindasala kuti akaambilizye zina lyangu kuli bamasi akubami alimwi akubana ba Israyeli. Nkaambo ndiyoomutondezya cakusalazya mbozili zinji zintu nzyayelede kupenga akaambo kazina lyangu.” (Mil. 9:15, 16) Cakutawayawaya Hananiya wakamumvwida Jesu. Wakamujana Saulo sikupenzya bantu akumwaambila kuti: “Saulo mukwesu, Mwami Jesu, uulya iwakalibonya kulinduwe munzila nookali kuboola kokuno wandituma kutegwa ukonzye kubona akuti uzuzyigwe muuya uusalala.”—Mil. 9:17.

11, 12. Ncinzi ncotwiiya kuzintu zyakacitika kujatikizya Jesu, Hananiya alimwi a Saulo?

11 Tulamvwisya twaambo tunji kuzintu zyakacitika kujatikizya Jesu, Hananiya alimwi a Saulo. Mucikozyanyo, Jesu ulijisi lubazu lupati mukusololela mulimo wakukambauka, mbubwenya mbwaakasyomezya kuti uyoocita oobo. (Mt. 28:20) Nokuba kuti tabandiki cacigaminina kubantu mazuba aano, Jesu ulausololela mulimo wakukambauka kwiinda mumuzike uusyomeka, ooyo lino ngwaakasala kulanganya babelesi bamuŋanda yakwe. (Mt. 24:45-47) Kwiinda mubusolozi bwa Kabunga Keendelezya, basikumwaya alimwi abapainiya balatumwa kuyooyandaula baabo ibayanda kuzyiba zinji kujatikizya Kristo. Kweelana ambokwaambwa mucibalo cainda, bunji bwabaabo bali kupaila kulomba busolozi alimwi bakaswaigwa a Bakamboni ba Jehova.—Mil. 9:11.

12 Hananiya wakamvwida akuutambula mukuli alimwi wakalongezyegwa. Sena mulaatobela malailile aakupa bumboni cakulomya, nokuba kuti mulimo ooyu umupa kulibilika? Ibamwi, kukambauka kuŋanda aŋanda alimwi akubandika abantu mbobatazyi kulakonzya kubapa kulibilika. Ibambi cilabakatazya kukambaukila bantu mumasena aamakwebo, mumigwagwa, kubelesya fooni naa kulemba magwalo. Hananiya wakabuzunda buyoofwu bwakwe aboobo wakaba acoolwe cakugwasya Saulo kutambula muuya uusalala. b Hananiya wakazwidilila akaambo kakuti wakasyoma Jesu alimwi wakabona Saulo kuti munyina. Tulakonzya kubuzunda buyoofwu ikuti naa mbubonya mbuli Hananiya, katusyoma kuti Jesu nguusololela mulimo wakukambauka, katubeetelela bantu alimwi akubona nobaba baabo ibayoosya kuti balakonzya kuba bakwesu.—Mt. 9:36.

‘Wakatalika Kukambauka Kujatikizya Jesu’ (Milimo 9:18-30)

13, 14. Ikuti kamwiiya Bbaibbele pele tamunabbapatizyigwa, ncinzi ncomukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Saulo?

13 Saulo wakabweza ntaamu cakufwambaana kujatikizya nzyaakaiya. Naakaponesyegwa, wakalyaaba kubbapatizyigwa alimwi akutalika kuyanzana kapati abasikwiiya mu Damasiko. Pele tanaakagolela buyo waawo pe. “Ndilyonya eelyo wakatalika kukambauka muzikombelo kujatikizya Jesu kuti ooyu Mwana wa Leza.”—Mil. 9:20.

14 Ikuti kamwiiya Bbaibbele pele kamutanabbapatizyigwa, sena muyoocita mbuli Saulo akubweza ntaamu cakufwambaana kujatikizya nzyomwiiya? Masimpe, Saulo wakalibonena cacigaminina maleele ngaakacita Kristo, alimwi cakutadooneka eeci ceelede kuti cakamukulwaizya kubweza ntaamu. Pele bamwi abalo bakalibonena maleele ngaakacita Jesu. Mucikozyanyo, kakamu kamwi kaba Farisi kakali kulangilila ciindi naakali kuponya mwaalumi umwi wakapuutide janza, alimwi ba Juda banji bakalizyi kuti Jesu wakamubusya Lazaro kubafwu. Pele bunji bwabo bakazumanana kutabikkila maano alimwi buya bamwi bakamukazya Jesu. (Mk. 3:1-6; Joh. 12:9, 10) Mukwiimpana, moyo wa Saulo wakacincwa. Nkaambo nzi Saulo ncaakabikkila maano ciindi bamwi nobakaalilwa kucita boobo? Akaambo kakuti wakali kumuyoowa kapati Leza kwiinda bantu, wakalumba kapati kuluse Kristo ndwaakatondezya kulinguwe. (Flp. 3:8) Ikuti andinywe mwacita mbubwenya oobo, tamukazumizyi cintu cili coonse kumulesya kutola lubazu mumulimo wakukambauka alimwi akweelela kubbapatizyigwa.

15, 16. Ncinzi Saulo ncaakacita muzikombelo alimwi ino ba Juda mu Damasiko bakacita buti?

15 Sena inga mweezyeezya nkamu mboyakagambwa alimwi akunyema ciindi Saulo naakatalika kukambauka kujatikizya Jesu muzikombelo? Bakali kubuzya kuti: “Sena ooyu tali ngomwaalumi uulya iwakabapenzya kapati aabo bali mu Jerusalemu ibaita zina eeli?” (Mil. 9:21) Ciindi naakali kupandulula icakamupa kucinca mizeezo yakwe kujatikizya Jesu, Saulo wakali “kupa bumboni busalede bwakuti ooyu ngo Kristo.” (Mil. 9:22) Pele kupandulula twaambo munzila iitobeleka takupi kuti bantu boonse bakazumine kasimpe. Takukonzyi kucinca mizeezo yabantu ibayanda kupona kweelana azilengwa naa bantu ibatakacinci akaambo kakulisumpula. Nokuba boobo, Saulo kunyina naakatyompwa pe.

16 Nokwakainda myaka yotatwe, ba Juda mu Damasiko bakacili kumukazya Saulo. Kumamanino, bakapangana kuti bamujaye. (Mil. 9:23; 2 Kor. 11:32, 33; Gal. 1:13-18) Ciindi makanze aabo naakazyibwa, Saulo wakasala nzila yabupampu alimwi akuzwa mumunzi kwiinda mukuzumizya bamwi kuti bamwiinzye awindo lyakubwaanda bwamunzi akumuselusya mumutaanga. Luka wakapandulula baabo ibakamugwasya Saulo kutija masiku, kuti bakali ‘basikwiiya ba Saulo.’ (Mil. 9:25) Mabala aaya atondezya kuti bamwi ibakamuswiilila Saulo mu Damasiko, bakautambula mulumbe ngwaakali kukambauka alimwi bakaba basikutobela Kristo.

17. (a) Muunzila nzi bantu mobakatambula kasimpe kamu Bbaibbele? (b) Ncinzi ncotweelede kuzumanana kucita alimwi nkaambo nzi?

17 Ciindi cakusaanguna nomwakatalika kwaambila banamukwasyi, balongwe abamwi buyo zintu zibotu nzyomwakali kwiiya, ambweni mwakali kuyeeya kuti boonse balakazumina kasimpe kamu Bbaibbele akaambo kakuti kalatobeleka. Ambweni bamwi bakacita oobo, kakuli banji bakakaka. Mubwini, ambweni banamukwasyi bakatalika kumubona kuti muli basinkondonyina. (Mt. 10:32-38) Nokuba boobo, ikuti mwazumanana kuyaambele munzila mbomwaapandulula Magwalo alimwi ikuti mwazumanana abukkale bwa Bunakristo, nobaba baabo ibamukazya ambweni balakonzya kucinca myoyo yabo.—Mil. 17:2; 1 Pet. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Ciindi Barnaba naakasinizya ncobeni kuti Saulo wakaba Munakristo, ncinzi cakacitika? (b) Mbuti mbotukonzya kumwiiya Barnaba a Saulo?

18 Ciindi Saulo naakanjila mu Jerusalemu, cilalimvwisya kuti basikwiiya bakacili kudooneka kuti wakali sikwiiya lino. Nokuba boobo, ciindi Barnaba naakasinizya ncobeni kuti Saulo wakaba Munakristo, baapostolo bakamutambula alimwi wakakkala ambabo kwaciindi cili mbocibede. (Mil. 9:26-28) Saulo wakali mupampu, pele kunyina naakali kufwa nsoni kujatikizya makani mabotu. (Rom. 1:16) Wakakambauka cabusicamba mu Jerusalemu, busena mumonya mwaakatalikila kubapenzya citaambiki basikwiiya ba Jesu Kristo. Kabagambidwe, ba Juda mu Jerusalemu bakabona kuti musololi wabo wakasanduka, aboobo lino bakayeeya kumujaya. Cibalo caamba kuti, “Lino bakwesu nobakazyiba makani aaya, bakamuleta [Saulo] ku Kaisareya akumutumina ku Tarso.” (Mil. 9:30) Saulo wakabutobela busolozi bwa Jesu ibwakatondezyegwa kwiinda mumbungano. Aboobo Saulo ambungano bakagwasyigwa.

19 Amubone kuti Barnaba wakabweza ntaamu kugwasya Saulo. Cakutadooneka, ntaamu yaluzyalo eeyi njaakabweza yakayumya cilongwe icakali akati kababelesi ba Jehova aaba basungu. Mbubonya mbuli Barnaba, sena andinywe mulabagwasya bapya mumbungano, kubeleka ambabo mumulimo wamumuunda alimwi akubagwasya kuyaambele kumuuya? Muyoolongezyegwa kapati ikuti mwacita oobo. Ikuti kamuli sikumwaya mupya wamakani mabotu, sena mulalutambula lugwasyo ndomupegwa, mbubonya mbuli Saulo? Kwiinda mukubelekela antoomwe abasikumwaya bacibwene, muyooyungizya luzyibo mumulimo wamumuunda, lukkomano lwanu luyooyungizyika alimwi muyooba abalongwe ibanooliko mane kukabe kutamani.

“Banji Bakatalika Kusyoma” (Milimo 9:31-43)

20, 21. Mbuti babelesi ba Leza bakaindi amazuba aano mbobali kucibelesya kabotu ‘ciindi caluumuno’?

20 Naakasanduka Saulo alimwi akuunka muluumuno, “mbungano mu Judaya, mu Galilaya amu Samariya moonse yakaba muluumuno.” (Mil. 9:31) Mbuti basikwiiya mbobakazibelesya “ziindi zili kabotu” eezyi? (2 Tim. 4:2) Cibalo caamba kuti bakali “kuyumizyigwa.” Baapostolo abakwesu bamwi ibasimide bakayumya lusyomo lwabasikwiiya alimwi akusololela ciindi mbungano noyakali “kweenda cakuyoowa Jehova amuluumbulizyo lwamuuya uusalala.” Mucikozyanyo, Petro wakabelesya ciindi eeci kuyumya basikwiiya ibakali kukkala mu Luda amu Cibanda ca Saroni. Kusolekesya kwakwe kwakapa kuti banji ibakali kukkala munsi-munsi batalike kusyoma “Mwami.” (Mil. 9:32-35) Basikwiiya kunyina nobakanyonganizyigwa azintu zimwi pele bakasolekesya kubikkilana maano alimwi akukambauka makani mabotu. Icakacitika ncakuti mbungano “yakazumanana kuyungizyigwa.”

21 Kumamanino aamwaanda wamyaka wa 20, Bakamboni ba Jehova mumasi manji bakaba “muluumuno” lukozyenye. Mfwulumende izyakali kupenzya bantu ba Leza kwamyaka minji zyakamana, alimwi zisinkilizyo zimwi izyakabikkidwe kumulimo wakukambauka zyakacesyegwa-cesyegwa naa kugusyilwalimwi buya. Bakamboni ba Jehova banji kapati bakacibelesya coolwe eeci kukambauka kubuleya, alimwi kwakaba kuzwidilila kapati.

22. Mbuti mbomukonzya kulubelesya kabotu lwaanguluko ndomujisi?

22 Sena mulalubelesya kabotu lwaanguluko ndomujisi? Ikuti naa mukkala mucisi momujisi lwaanguluko lwakukomba, Saatani inga wayanda kumusunka kubikkila maano kukuyandaula buvwubi, ikutali ziyandika zya Bwami. (Mt. 13:22) Mutanyonganizyigwi pe. Amucibelesye kabotu ciindi cili coonse caluumuno ncomukonzya kuba ancico. Ziindi eezyi amuzibone kuba zyoolwe zyakupa bumboni cakulomya alimwi akuyaka bamwi mumbungano. Amuyeeye kuti bukkale bwanu bulakonzya kucinca cakutayeeyela.

23, 24. (a)Ino ntwaambo nzi ntotwiiya kucibalo cijatikizya Tabita? (b) Makanze nzi ngotweelede kuba angawo?

23 Amubone cakacitika kuli sikwiiya uutegwa Tabita naa Dorika. Wakali kukkala mu Jopa, munzi iwakali afwaafwi aku Luda. Mucizyi ooyu uusyomeka wakacibelesya cabusongo ciindi alimwi azintu nzyaakajisi, wakali kucitila bamwi “milimo mibotu minji alimwi akupa zipego zyaluse.” Pele cakutayeeyela, wakaciswa akufwa. c Lufwu lwakwe lwakabapa kuusa kapati basikwiiya mu Jopa, kwaambisya akati kabamukabafwu aabo mbaakacitila milimo yaluzyalo. Ciindi Petro naakasika aŋanda aawo mubili mpowakali kubambilwa kutegwa ukazikkwe, wakacita maleele aalibedelede aakusaanguna akati kabaapostolo ba Jesu Kristo. Petro wakapaila, mpoonya wakamubusya Tabita kuzwa kubafwu. Sena inga mweezyeezya mbobakakkomana bamukabafwu abasikwiiya bamwi ciindi Petro naakabaita kuti bapiluke muŋanda akubapa Tabita iwakali muumi lino? Eelo kaka zintu zili boobu zyeelede kuti zyakabayumya kulibambila masunko aakali kumbele! Cilalimvwisya kuti, maleele aaya “akazyibwa mu Jopa moonse, alimwi banji bakatalika kusyoma mu Mwami.”—Mil. 9:36-42.

Mbuti mbomukonzya kumwiiya Tabita?

24 Twiiya twaambo tobilo tuyandika kapati kucibalo eeci cikkomanisya cijatikizya Tabita. (1) Buumi mbwakaindi kasyoonto buyo. Aboobo cilayandika kapati kubamba zina libotu a Leza ciindi notucikonzya kucita boobo! (Muk. 7:1) (2) Bubuke bulisinizyide ncobeni. Jehova wakaibona milimo yaluzyalo minji njaakacita Tabita alimwi wakamulongezya. Uyakwiiyeeya milimo yesu njotubeleka canguzu alimwi uyootubusya ikuti naa twafwa kaitanasika Amagedoni. (Heb. 6:10) Aboobo kufwumbwa naa lino tulaliyumya “muziindi zyamapenzi” naa tulikkomene “muziindi zili kabotu,” atuzumanane kupa bumboni cakulomya kujatikizya Kristo.—2 Tim. 4:2.

a Amubone kabbokesi kakuti “ Saulo mu Farisi.”

b Kanji-kanji, zipego zyamuuya uusalala zyakali kupegwa kwiinda mubaapostolo. Pele mubukkale oobu bulibedelede, kulibonya kuti Jesu wakazumizya Hananiya kupa cipego camuuya kumwaalumi, ‘icibelesyo cakwe ncaakasala,’ nkokuti Saulo. Naakasanduka, Saulo wakazandulwa kwaciindi cili mbocibede kubaapostolo bali 12. Nokuba boobo, cilalangilwa kuti wakalisungweede kwaciindi coonse eeco. Aboobo kweelede kuti Jesu wakabona masimpe kuti Saulo wakalijisi nguzu nzyaakali kuyandika kutegwa abeleke mulimo wakwe wakukambauka.