Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 9

“Ndiyoobapa moyo Omwe”

“Ndiyoobapa moyo Omwe”

EZEKIELI 11:19

MAKANI AALI MUCIBALO: Makani aakubukulusya alimwi ambwaapandululwa mubusinsimi bwa Ezekieli

1-3. Ino mbuti bana Babuloni mbobakabasampaula bakombi ba Jehova, alimwi nkaambo nzi?

AMUCIYEEYELE buyo kuti muli mu Juda uusyomeka uukkala mumunzi wa Babuloni. Bantu banu bali mubuzike kwacisela camwaanda wamyaka naa kwiinda aawo. Mbuli cilengwa canu mubuzuba bwa Sabata, muunka kukuswaangana abasyominyoko kutegwa mukombe Jehova. Kamuyaabweenda mumigwagwa iizwide bantu, mwainda mumatempele aatalikomeneni alimwi amumalende aatabaliki. Bantu banji balabungana mumasena aayo, kabapa tununkilizyo alimwi akwiimba nyimbo kubaleza mbuli Merodaki.

2 Nimwamana kwiinda mumigwagwa iizwide bantu banji, mwasangana kabunga kasyoonto kabakombinyoko. * Mwajana busena buumwine, ambweni kumabali-bali aatulonga twamumunzi, kutegwa mupaile, mwiimbe ntembauzyo, alimwi akuzinzibala kuyeeya Jwi lya Leza antoomwe. Nomupaila antoomwe, mwatalika kumvwa kulila kwamato aangidwe kumbali aakalonga. Mwalimvwa kabotu kuzyiba kuti kuli luumuno abusena aawo. Mulombozya kuti kutabi muntu wakubusena ooko utiimujane akunyonganya muswaangano mbuli mbobacita ziindi zinji. Ino nkaambo nzi ncobacitila boobo?

3 Babuloni wakazunda munkondo zinji, alimwi bantu bakali kwaamba kuti nguzu zyamunzi zizwa kubaleza babo bakubeja. Kubana Babuloni, kunyonyoonwa kwa Jerusalemu kwakali kusinizya kuti leza wabo Merodaki ulijisi nguzu zinji kwiinda Jehova! Aboobo, bakatalika kufwubaazya Leza abantu bakwe. Zimwi ziindi cakufwubaazya bakali kwaamba kuti: “Amutwiimbile lwiimbo lumwi lwaku Ziyoni”! (Int. 137:3) Ntembauzyo zinji zilaamba calukkomano kujatikizya kuzunda kwa Ziyoni mukulwana basinkondo ba Jehova. Ambweni nkakaambo kaako bana Babuloni bakali kukuyanda kufwubaazya buyo ntembauzyo eezyo kuzigama. Nokuba boobo, ntembauzyo zimwi, zyaamba kujatikizya bana Babuloni kubagama. Mucikozyanyo, imwi yaamba kuti: “Basandula Jerusalemu kuba matongo. . . . Aabo batuzingulukide balatufwubaazya akutuweela.”—Int. 79:1, 3, 4.

4, 5. Ino businsimi bwa Ezekieli bwakapa bulangizi nzi, alimwi ino tulalanga-langa nzi mucibalo eeci? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

4 Kuli aba Juda basiluleyo, ibafwambaana kusampaula lusyomo lwanu muli Jehova alimwi amubasinsimi bakwe. Tacikwe makani akusampaulwa kuli boobo, bukombi busalala bwapa kuti mujane luumbulizyo nywebo lwanu amukwasyi wanu. Cilakkomanisya kupaila alimwi akwiimbila antoomwe. Kubala Jwi lya Leza kulaumbulizya. (Int. 94:19; Rom. 15:4) Amweezyeezye kuti buzuba oobu, umwi wabakombinyoko waletelezya cimwi cintu caalubazu kumuswaangano, nkokuti bbuku lyakuvwunga ilijisi businsimi bwa Ezekieli. Mwakkomana kumvwa cisyomezyo ca Jehova cakuti uyoobapilusya bantu bakwe kucisi cokwabo. Mwakkomana mumoyo ciindi businsimi oobo nobubalwa cakupozya, mpoonya mwazinzibala kuyeeya bulangizi bwakuti nywebo amukwasyi wanu mulakonzya kupiluka bumwi buzuba akugwasya muciindi cikkomanisya eeco cakubukulusya.

5 Businsimi bwa Ezekieli buzwide zisyomezyo zyakubukulusya. Atuulange-lange mutwe wamakani ooyo uupa bulangizi. Ino zisyomezyo eezyo zyakazuzikizyigwa buti kubaange aabo? Ino businsimi buli boobo bujisi bupanduluzi nzi mazuba aano? Muzibeela zimwi, tulalanga-langa akuzuzikizyigwa kupati ikuli kumbele.

“Bayootolwa Mubuzike, Kabali Baange”

6. Mbuti Leza mbwaakabacenjezyede cakwiinduluka-induluka bantu bakwe bazangi?

6 Kwiinda muli Ezekieli, Jehova wakabaambila cakusalazya bantu bakwe mbwaakali kuyoobasubula akaambo kabuzangi bwabo. Jehova wakaamba kuti: “Bayootolwa mubuzike, kabali baange.” (Ezk. 12:11) Mbubwenya mbotwakabona mu Cibalo 6 cabbuku eeli, Ezekieli mane buya wakacita zitondezyo zyalubeta oolo. Pele kucenjezya kwakwe ooko tiikwakali kwakusaanguna. Kuzwa kumazuba naakali kupona Musa, myaka iitandila kucuulu musyule, Jehova wakalibacenjezyede bantu bakwe kuti, ikuti naa bazumanana munzila yabo yabuzangi, bakali kuyootolwa mubuzike. (Dt. 28:36, 37) Basinsimi mbuli Isaya a Jeremiya bakalipede kale kucenjezya kuli boobo.—Is. 39:5-7; Jer. 20:3-6.

7. Muunzila nzi Jehova mwaakabasubula bantu bakwe?

7 Nokuba boobo, cuusisya ncakuti ikucenjezya ooko bantu banji tiibakakubikkila maano. Mukuya kwaciindi, Jehova cakamucisa kapati akaambo kabuzangi bwabantu bakwe, kukomba mituni, kutasyomeka kwabo alimwi akusofwaala kwabo akaambo kakuyungwa abeembezi babyaabi. Aboobo wakazumizya kuti bapenge kunzala, eeli lyakali penzi pati alimwi akali masampu, mbwaanga cisi cabo cakali ‘kukunka buci amukupa.’ (Ezk. 20:6, 7) Mpoonya, kweelana ambwaakaambide musyule, Jehova wakazumizya kuti bantu bakwe ibakazangide basubulwe kwiinda mukutolwa mubuzike. Mu 607 B.C.E., Nebukadinezara muna Babuloni wakabalwana camamanino, wakanyonyoona Jerusalemu atempele lyakwe. Ba Juda banji ibakafwutuka bakatolwa mubuzike ku Babuloni. Okuya bakapenga kapati akaambo kakufwubaazyigwa akukazyigwa ikwapandululwa kumatalikilo aacibalo eeci.

8, 9. Mbuti Leza mbwaakaicenjezya mbungano ya Bunakristo kujatikizya luleyo?

8 Sena kuli cintu cikozyenye akutolwa mubuzike kubana Babuloni icakacitikila mbungano ya Banakristo? Inzya nkocili! Mbubwenya mbuli ba Juda bansiku, basikutobela Kristo bakacenjezyegwa kakucili ciindi. Kumatalikilo aamulimo wakwe, Jesu wakati: “Amubacenjelele basinsimi bakubeja ibaboola kulindinywe kabasamide zisani zyambelele, pele mukati mbaaumpe babutambo.” (Mt. 7:15) Myaka iili mbwiibede kumbele, mwaapostolo Paulo wakasololelwa amuuya kulemba majwi aakozyenye aakucenjezya aakuti: “Ndilizyi kuti ndaakuunka baumpe babutambo bayoonjila akati kanu alimwi butanga tabakabulanganyi amoyo mutete, alimwi naaba akati kanu nobeni kuyoobuka baalumi ibayooyiisya zintu zipilingene kutegwa balikwelele basikwiiya.”—Mil. 20:29, 30.

9 Banakristo bakayiisyigwa mbobakali kukonzya kubazyiba alimwi akubatantamuka baalumi babyaabi aabo. Baalu Banakristo bakalaililwa kubagusya mumbungano basiluleyo aabo. (1Tim. 1:19; 2Tim. 2:16-19; 2Pet. 2:1-3; 2Joh. 10) Nokuba boobo, mbubwenya mbocakabede kubana Israyeli aba Juda bansiku, mukuya kwaciindi Banakristo banji bakacita muuzyamvwide kukucenjezya kwaluyando ikwakali kupegwa. Kumamanino aamwaanda wamyaka wakusaanguna, luleyo lwakanjila mumbungano. Johane, imwaapostolo wamamanino akati kabaapostolo iwakacili kupona kumamanino aamwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., wakabona kuti mbungano yakali mumapenzi akaambo kabusofwaazi buli boobo alimwi abuzangi ibwakadumide. Ngonguwe alikke iwakasyeede iwakali kukasya kuti cilengwa cibyaabi eeco citaunki ambele. (2Tes. 2:6-8; 1Joh. 2:18) Ino ncinzi cakacitika naakafwa Johane?

10, 11. Ino cikozyanyo ca Jesu kujatikizya wiiti ansaku cakazuzikizyigwa buti kuzwa mumwaanda wamyaka ewabili C.E. kuya kumbele?

10 Kuzwa naakafwa Johane, cikozyanyo ca Jesu kujatikizya wiiti ansaku cakatalika kuzuzikizyigwa. (Amubale Matayo 13:24-30.) Kweelana a Jesu mbwaakabonena limwi, Saatani wakasyanga “nsaku” naa Banakristo basikulitaminina mumbungano, alimwi kusofwaala kwakavwula cakufwambaana. Eelo kaka kweelede kuti cakamucisa kumoyo Jehova kubona mbungano njaakatalisya Mwanaakwe kaisofwaazyigwa akukomba mituni, mapobwe amicito yabantu batakombi Leza alimwi anjiisyo zyakubeja kuzwa kuli basyaabusongo batakombi Leza alimwi azikombelo zyabuna Saatani! Ino Jehova wakacita nzi? Mbubwenya mbwaakacitide kubana Israyeli batasyomeki, wakalekela bantu bakwe kuti batolwe mubuzike. Kuzwa mumwaanda wamyaka wabili C.E. kuyakumbele, aabo ibakali mbuli wiiti tiibakali kulibonya akaambo kakuti kwakavwulide Banakristo basikulitaminina. Mbungano ya Bunakristo yakasimpe, yakaba mbuli kuti yatolwa mubuzike mu Babuloni Mupati, bulelo bwanyika yoonse bwabukombi bwakubeja, kakuli Banakristo basikulitaminina bakanjila mubulelo oobo busofweede. Ciindi Banakristo basikulitaminina nobakali kuyaabuvwula, Bunakristo Bwanyika bwakatalika.

11 Mumyaanda yamyaka yamudima Bunakristo Bwanyika nobwakadumide, kwakali Banakristo bamwi bakasimpe, ibakali “wiiti” iwakaambwa mucikozyanyo ca Jesu. Mbubwenya mbuli baange ba Juda baambidwe kulugwalo lwa Ezekieli 6:9, bakamuyeeya Leza wakasimpe. Bamwi cabusicamba bakazikazya njiisyo zyakubeja zya Bunakristo Bwanyika. Bakaliyumya kukufwubaazyigwa akupenzyegwa. Sena Jehova wakali kuyanda kubalekelezya bantu bakwe kuti lyoonse kabali mumudima wakumuuya? Peepe! Mbubwenya mbocakabede kubana Israyeli bakaindi, Jehova wakatondezya bukali bwakwe cansaizi alimwi kwaciindi ceelede. (Jer. 46:28) Kuyungizya waawo, Jehova tanaakabasiya bantu bakwe kabanyina bulangizi. Atupiluke kubaange ba Juda mu Babuloni wansiku akubona Jehova mbwaakabapa bulangizi bwakuti buzike bwabo bwakali kuyoomana.

Kwamyaanda yamyaka, Banakristo bakasimpe bakapenzyegwa kapati kuli Babuloni Mupati (Amubone muncali 10 a 11)

“Bukali Bwangu Buyoomana”

12, 13. Nkaambo nzi kunyema kwa Jehova kubantu bakwe bamumazuba a Ezekieli ibakali mubuzike ncokwakaleka mukuya kwaciindi?

12 Jehova wakalaambide cakutainda mumbali kujatikizya bukali bwakwe kubantu bakwe, pele alimwi wakabasyomezya kuti bukali bwakwe bululeme tiibwakali kuyootolelela mane kukabe kutamani. Mucikozyanyo, amubone majwi aaya: “Bukali bwangu buyoomana, ndiyooleka kubanyemena alimwi moyo wangu uyookkala. Ndaakumana kutondezya bukali bwangu aalimbabo bayoozyiba kuti mebo nde Jehova, ndime ndaamba mukuti ndiyanda kuti kandikombwa buyo endikke.” (Ezk. 5:13) Ino nkaambo nzi Jehova ncaakali kuyooleka kunyema mukuya kwaciindi?

13 Akati kabaange kwakali aba Juda ibasyomeka ibakatolwa mubuzike antoomwe abeenzinyina ibatakali kusyomeka. Kuyungizya waawo, kwiinda muli Ezekieli, Leza wakasinsima kuti bantu bakwe bamwi bakali kuya kweempwa kabacili mubuzike. Ba Juda aabo ibakali kuya kweempwa bakali kuyooyeeya zintu zyuusya nsoni nzyobakacita mukuzangila Leza wabo alimwi bakali kuyoomulomba Jehova kuti abalekelele akuba kulubazu lwabo. (Ezk. 6:8-10; 12:16) Ezekieli wakali akati kabaabo ibakali kusyomeka, mbubwenya mbocakabede kumusinsimi Daniele abeenzinyina botatwe. Mubwini, Daniele wakapona ciindi cilamfwu cakuti wakaabona matalikilo amamanino aabuzike. Mupailo wakwe uuzwa aansi amoyo uujatikizya kweempwa kuzibi kwabana Israyeli ulilembedwe kuli Daniele caandaano 9. Cakutadooneka mizeezo yakwe yakaiminina mbobakali kulimvwa bantu banji ibakali mubuzike ibakali kulangila Jehova kuti abalekelele alimwi akubalongezya. Eelo kaka zyakali kukkomanisya kapati zisyomezyo zya Ezekieli izyakasololelwa amuuya zyaamba kwaangununwa alimwi akubukulusya!

14. Nkaambo nzi Jehova ncaakali kuyoobapilusya bantu bakwe kucisi cokwabo?

14 Nokuba boobo, kwakali kaambo kapati ikakajatikizyidwe mukwaangununwa alimwi akubukulusya bantu ba Jehova. Buzike bwabo ibwakatola ciindi cilamfwu bwakali kuyoomana, ikutali akaambo kakuti bakeelede kwaangununwa, pele nkaambo kakuti alimwi cakasika ciindi cakuti Jehova alisalazye zina lyakwe limugeme kumasi oonse. (Ezk. 36:22) Bana Babuloni aabo bakali kuyoozyiba munzila iyatakali kuyakwiindulukwa limbi kuti baleza babo bamadaimona, mbuli Merodaki, tiibakali kukonzya kweezyanisyigwa ku Mwami Singuzuzyoonse Jehova. Atulange-lange zisyomezyo zyosanwe eezyo Jehova nzyaakasololela Ezekieli kuti aambile baangenyina. Cakusaanguna, atubandike cisyomezyo cimwi acimwi ncocakali kwaamba kubantu aabo ibasyomeka. Mpoonya tulabona kuzuzikizyigwa kupati kwazisyomezyo eezyo mbokwakacitika.

15. Ino nkucinca kuli buti kwakali kuyoocitwa kujatikizya kukomba kwabasikujokela?

15 CISYOMEZYO 1. Takukabi limbi kukomba mituni naa micito imbi iisesemya iiswaangene abukombi bwakubeja. (Amubale Ezekieli 11:18; 12:24.) Kweelana ambokwakabandikwa mu Cibalo 5 cabbuku eeli, Jerusalemu alimwi atempele lyakwe zyakalisofwaazyidwe amicito yabukombi bwakubeja, mbuli kukomba mituni. Aboobo, bantu bakalisofweede, bakalizandukide kuli Jehova. Kwiinda muli Ezekieli, Jehova wakaambila limwi kuti baange bakali kukonzya kulangila kumbele kuciindi nobakali kukonzya kutola lubazu alimwi mubukombi busalala alimwi ibutasofwaazyidwe. Zilongezyo zimbi zyoonse zyakubukulusya zyakali kuyooyaama akaambo aaka kayandika kapati: kubukulusyigwa kwabubambe bwa Leza bwabukombi busalala.

16. Ino Jehova wakapa cisyomezyo nzi kujatikizya munzi wabantu bakwe?

16 CISYOMEZYO 2. Kujokela kumunzi wabo. Jehova wakaambila baange kuti: “Ndiyoomupa cisi ca Israyeli.” (Ezk. 11:17) Eeci cakali cisyomezyo cikkomanisya nkaambo bana Babuloni, ibakali kusampaula bantu ba Leza, kunyina nobakabapa bulangizi buli boonse bwakujokela kumunzi wabo uuyandwa. (Is. 14:4, 17) Kuyungizya waawo, basikujokela nobakazumanana kusyomeka, nyika yakali kuyooba ambolezi akupa zyakulya amulimo uugwasya. Masampu alimwi amause akaambo kanzala zyakali kuyooba zintu zyakaindi.—Amubale Ezekieli 36:30.

17. Ncinzi cakali kuyoocitika kujatikizya zipaizyo kuli Jehova?

17 CISYOMEZYO 3. Kutalika alimwi kutuula zipego zyazituuzyo acipaililo ca Jehova. Kweelana ambokwakaambwa mu Cibalo 2 cabbuku eeli, mu Mulawo, zipaizyo azituuzyo zyakali cibeela cipati cabukombi busalala. Kufwumbwa buyo kuti baange aabo ibakapiluka bazumanana kumvwida alimwi akusalala kumuuya, zituuzyo zyabo zyakali kuyootambulika kuli Jehova. Aboobo bantu bakali kukonzya kulekelelwa zibi zyabo alimwi akuzumanana kuba acilongwe a Leza wabo. Jehova wakasyomezya kuti: “Bamuŋanda ya Israyeli, boonse buyo, nkobayoondibelekela mucisi. Ookuya ndiyoobakkomanina alimwi ndiyoozitambula zyakusanga zyanu alimwi amicelo mitaanzi yazituuzyo zyanu, nkokuti zintu zyanu zyoonse zisalala.” (Ezk. 20:40) Mubwini, bukombi busalala bwakali kuyoopilusyigwa akuleta zilongezyo kubantu ba Leza.

18. Mbuti Jehova mbwaakali kuyoobeembela bantu bakwe?

18 CISYOMEZYO 4. Kugusya beembezi babyaabi. Ikaambo kapati ikakapa bantu ba Leza kuti babisye kapati, nkuyungwa abaalumi ibabyaabi balo ibakali kubasololela. Jehova wakasyomezya kuzicinca zintu. Kujatikizya beembezi babyaabi aabo, wakasyomezya kuti: “Ndiyoobalesya kusanina mbelele zyangu . . . Ndiyoofwutula mbelele zyangu kumilomo yabo.” Mukwiimpana, Jehova wakasyomezya bantu bakwe basyomeka kuti: “Ndiyoolanganya mbelele zyangu.” (Ezk. 34:10, 12) Ino mbuti mbwaakali kuyoocita boobo? Wakali kuyoobelesya baalumi basyomeka kuba beembezi.

19. Ncinzi Jehova ncaakasyomezya kujatikizya lukamantano?

19 CISYOMEZYO 5. Lukamantano akati kabakombi ba Jehova. Amuciyeeyele buyo mbocakali kutyompya kubakombi basyomeka kubona kutakamantana kwakali akati kabantu ba Leza kabatanatolwa mubuzike. Kabayungwa abasinsimi bakubeja alimwi abeembezi ibatasyomeki, bantu bakazangila basinsimi basyomeka ibakali kubaiminina kuli Jehova; bantu bakatalika nokuba kwaandaana buya. Nokuba boobo, cintu cimwi cikkomanisya kapati cakubukulusya ncisyomezyo eeci icakaambwa kwiinda muli Ezekieli cakuti: “Ndiyoobapa moyo omwe, akubikka muuya mupya mulimbabo.” (Ezk. 11:19) Kufwumbwa buyo kuti ba Juda ibakapiluka kabazumanana kukamantana a Jehova Leza alimwi akuli umwi amweenzinyina, kunyina sikukazya wakali kukonzya kubazunda. Mbuli cisi, bakali kukonzya kutalika alimwi kupa kuti Jehova alemekwe muciindi cakusampaulwa akutalemekwa.

20, 21. Ino zisyomezyo zya Leza zyakazuzikizyigwa buti kubaange ibakajokela?

20 Sena zisyomezyo eezyi zyosanwe zyakazuzikizyigwa kuba Juda ibakajokela kuzwa mubuzike? Inga cabota kuyeeya majwi aa Joshua wansiku iwakali kusyomeka aakuti: “Kunyina cisyomezyo nociba comwe catazuzikizyigwa akati kazisyomezyo zibotu zyoonse Jehova Leza wanu nzyaakamusyomezya. Zyoonse zyacitika kulindinywe. Kunyina nociba comwe catazuzikizyigwa.” (Jos. 23:14) Mbubwenya mbocakabede mumazuba aa Joshua; mbombubo mbocakeelede kuba amumazuba aabaange ibakajokela kucisi cokwabo.

21 Ba Juda bakaleka kukomba mituni alimwi amicito imwi iisesemya yabukombi bwakubeja yalo yakabapede kuzanduka kuli Jehova. Nokuba kuti cakali kulibonya mbuli kuti tacikonzyeki, bakatalika alimwi kukkala mucisi cokwabo, kulima akupona buumi bukkomanisya ookuya. Cintu cimwi ncobakasaanguna kucita nkuyakulula cipaililo ca Jehova mu Jerusalemu akutuula zituuzyo zitambulika alincico. (Ezr. 3:2-6) Jehova wakabalongezya kwiinda mukubapa beembezi bali kabotu babikkila maano zintu zyakumuuya, baalumi mbuli Ezara mupaizi uusyomeka alimwi sikukkopolola, mweendelezi Nehemiya a Zerubabeli, Mupaizi Mupati Joshua, alimwi abasinsimi basicamba mbuli Hagai, Zekariya alimwi a Malaki. Kufwumbwa buyo kuti bantu bazumanana kutobela busolozi bwa Jehova, bakali kukamantana kapati kwiinda lukamantano luli loonse ndobakali kuba andulo ciindi camusyule.—Is. 61:1-4; amubale Jeremiya 3:15.

22. Ino tuzyi buti kuti kuzuzikizyigwa kwakusaanguna kwabusinsimi bwakubukulusya kwakali buyo citondezyo cacintu cipati icakali kulangilwa?

22 Cakutadooneka, kuzuzikizyigwa kwakusaanguna kwacisyomezyo ca Jehova cakubukulusya kwakali kukulwaizya! Nokuba boobo, kuzuzikizyigwa ooku cakali buyo citondezyo cacintu cipati icakali kulangilwa. Ino tuzyi buti oobo? Zisyomezyo kuli mpozyakayeeme; Jehova wakali kuyoozizuzikizya kulimbabo lilikke buyo kuti bantu bazumanana kumvwida akutobela malailile. Mukuya kwaciindi, ba Juda bakatalika alimwi kutamvwida akuzanga. Pele kweelana ambwaakaamba Joshua, ijwi lya Jehova lilazuzikizyigwa lyoonse. Aboobo zisyomezyo zyakali kuyooba akuzuzikizyigwa kupati ikutamani. Atubone mbocakaba oobo.

“Ndiyoomukkomanina”

23, 24. Ino ndilili alimwi mbuti “ziindi zyakubukulusya zintu zyoonse” mbozyakatalika?

23 Mbotuli basikwiiya Bbaibbele, tulizyi kuti mamanino aabweende bwazintu bubyaabi oobu akatalika mu 1914. Nokuba boobo, kubabelesi ba Jehova, eeci tacibapi kuusa pe. Alimwi buya, Bbaibbele litondezya kuti cimwi cintu cikondelezya kapati cakatalika kucitika mu 1914, “ziindi zyakubukulusya zintu zyoonse.” (Mil. 3:21) Ino tuzyi buti oobo? Ino ncinzi cakacitika kujulu mu 1914? Jesu Kristo wakabikkwa acuuno cabwami kuba Mwami wabu Mesiya. Ino mbuti eeco cakacitika mbokwakaba kubukulusya? Amuyeeye kuti, Jehova wakasyomezyede Mwami Davida kuti bwami mumulongo wamukwasyi wakwe bwakali kuyoozumanana mane kukabe kutamani. (1Mak. 17:11-14) Bwami bwakanyonganizyigwa mu 607 B.C.E. ciindi bana Babuloni nobakanyonyoona Jerusalemu akubumanizya bulelo bwabami bamumulongo wa Davida.

24 Mbwali “Mwanaamuntu,” Jesu wakali waluzubo lwa Davida aboobo wakaba sikulya zina wamumulawo wabwami bwa Davida. (Mt. 1:1; 16:13-16; Lk. 1:32, 33) Mu 1914 ciindi Jehova naakazumizya Jesu cuuno cabwami cakujulu, “ziindi zyakubukulusya zintu zyoonse” zyakatalika! Aboobo lino nzila yakajaluka yakuti Jehova abelesye Mwami ooyo uulondokede kuti azumanane amulimo wakubukulusya.

25, 26. (a) Ino buzike ibwakatola ciindi cilamfwu mu Babuloni Mupati bwakamana lili, alimwi tuzyi buti oobo? (Amubone alimwi kabbokesi kakuti “Nkaambo nzi mu 1919?”) (b) Ncinzi icakatalika kuzuzikizyigwa kuzwa mu 1919 kuyakumbele?

25 Cintu cimwi Kristo ncaakacita kumatalikilo kali Mwami nkusangana Bausyi mukulingula bubambe bwabukombi busalala anyika. (Malk. 3:1-5) Mbubwenya Jesu mbwaakaambila limwi mucikozyanyo cakwe cawiiti ansaku, kwaciindi cilamfwu tiicakali kukonzyeka kwaandaanya wiiti kunsaku, Banakristo beni-beni bananikidwe kuli basilweeno. * Aboobo lino, ciindi cakutebula cakasika mu 1914, alimwi lwiindano lwakali kulibonya. Kwamyaka minji kuti usike mwaka wa 1914, Basikwiiya Bbaibbele basyomeka bakali kuyubununa zibi zipati zya Bunakristo Bwanyika alimwi bakalitalikide kulyaandaanya kumbunga eeyo iisofweede. Ciindi cakalisikide cakuti Jehova ababukulusye cakumaninina. Aboobo kumatalikilo aamwaka wa 1919, myaka misyoonto buyo kuti “ciindi cakutebula” citalike, bantu ba Leza bakaangununwa cakumaninina mubuzike mu Babuloni Mupati. (Mt. 13:30) Buzike bwakamana!

26 Businsimi bwa Ezekieli bwakubukulusya bwakuzuzikizyigwa kupati bwakatalika kwiinda kooko bantu ba Leza nkobakabona musyule kaindi. Lino atulange-lange kuzuzikizyigwa kupati kwazisyomezyo zyosanwe nzyotwalanga-langa kale mbokwakacitika.

27. Mbuti Leza mbwaakasalazya bantu bakwe kukukomba mituni?

27 CISYOMEZYO 1. Takukabi limbi kukomba mituni naa micito imbi iisesemya iiswaangene abukombi bwakubeja. Kumamanino aamwaanda wamyaka wa 19 akumatalikilo aamwaanda wamyaka wa 20, Banakristo basyomeka bakali kubungana antoomwe alimwi bakatalika kuleka micito yabukombi bwakubeja. Kusyoma Butatu, kusyoma kutafwa kwabuumi, njiisyo yamulilo wahelo zyoonse zyakayumbilwa ambali kuti ninjiisyo zitali zyamumagwalo izyakazwa mubukombi bwakubeja. Kubelesya zikozyanyo mukukomba kwakabonwa kuti nkukomba mituni. Buce-buce bantu ba Leza abalo bakabona kuti kubelesya ciingano mukukomba musyobo wakukomba mituni.—Ezk. 14:6.

28. Ino muunzila nzi bantu ba Jehova mobakapilusyigwa kucisi cokwabo?

28 CISYOMEZYO 2. Kujokela kucisi cakumuuya cabantu ba Leza. Ciindi nobakali kusiya bukombi bwa Babuloni, Banakristo basyomeka bakalijana mucisi cokwabo cakumuuya cibotu, bukkale bwakumuuya bubotu, mwalo mobatakali kukonzya kufwa nzala yakumuuya alimwi. (Amubale Ezekieli 34:13, 14.) Mbubwenya mbotuyoobona alimwi mu Cibalo 19 cabbuku eeli, Jehova wacilongezya kapati cisi eeco kwiinda mukucipa cakulya cakumuuya.—Ezk. 11:17.

29. Mbuti mulimo wakukambauka mbowakasoselwa mu 1919?

29 CISYOMEZYO 3. Kutalika alimwi kutuula zipego zyazituuzyo acipaililo ca Jehova. Musyule mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., Banakristo bakayiisyigwa kuti bakali kuyootuula kuli Leza, kutali zituuzyo zyabanyama beni, pele zipego ziinda kubota kapati, nkokuti majwi ngobakali kwaamba mukutembaula Jehova alimwi akukambaukila bantu kujatikizya nguwe. (Heb. 13:15) Mumyaanda yamyaka yabuzike, kwakanyina bubambe bubikkidwe bwakusololela bantu ba Leza mubukombi amumulimo wakukambauka. Nokuba boobo, kumamanino aabuzike, bantu ba Leza bakali kutuula kale zipaizyo zili boobo zyantembauzyo. Bakajisi bubi mumulimo wakukambauka alimwi calukkomano kutembaula Leza kumiswaangano yabo. Kuzwa mumwaka wa 1919 kuya kumbele, “muzike uusyomeka alimwi uucenjede” wakakankaizya kapati kujatikizya mulimo wakukambauka alimwi akubikka bubambe bwakuti ubelekwe kabotu. (Mt. 24:45-47) Aboobo cipaililo ca Jehova cakali kukunka azipaizyo zyabantu banji ibakatalika kukomba Jehova alimwi akupa bumboni kujatikizya nguwe.

30. Ino Jesu wakacita nzi kutegwa azuzikizye nzyobayandika bantu bakwe kuzwa kubeembezi bali kabotu?

30 CISYOMEZYO 4. Kugusya beembezi babyaabi. Kristo wakabaangununa bantu ba Leza kubeembezi bakubeja batasyomeki, basikuliyanda kuzwa mu Bunakristo Bwanyika. Mumbungano ya Kristo, beembezi ibakali kucita mbuli beembezi bakubeja bakanyangwa mikuli njobakajisi. (Ezk. 20:38) Jesu, mbwali Mweembezi Mubotu, wakabona masimpe kuti mbelele zyakwe zyalanganizyigwa. Mu 1919 wakasala muzike uusyomeka alimwi uucenjede. Kabunga aako kasyoonto ka Banakristo bananike basyomeka kakatalika kusololela kwiinda mukupa cakulya cakumuuya, aboobo bantu ba Leza bakali kulanganizyigwa kabotu. Mukuya kwaciindi, baalu bakayiisyigwa kuti kabagwasyilizya mukulanganya “butanga bwa Leza.” (1Pet. 5:1, 2) Bupanduluzi ibwakasololelwa amuuya ibulembedwe ku Ezekieli 34:15, 16 kanji-kanji bwali kubelesyegwa kuyeezya beembezi Banakristo kujatikizya zyeelelo zyakabikkwa a Jehova Leza alimwi a Jesu Kristo.

31. Mbuti Jehova mbwaazuzikizya businsimi bwa Ezekieli 11:19?

31 CISYOMEZYO 5. Lukamantano akati kabakombi ba Jehova. Kwamyaanda yamyaka minji, Bunakristo Bwanyika bwaandaana kuba zikombelo zinji kapati, kubikkilizya atubunga tutabaliki twalo itutalangilwi kukamantana. Mukwiimpana, Jehova wacita cintu cimwi camaleele ncobeni kujatikizya bantu bakwe ibabukulusyidwe. Cisyomezyo cakwe kwiinda muli Ezekieli cakuti, “ndiyoobapa moyo omwe,” cazuzikizyigwa citaambiki. (Ezk. 11:19) Munyika yoonse, Kristo ulijisi mamiliyoni aabasikumutobela ibatabaliki kuzwa mumisyobo, bukombi, alimwi abukkale bwiindene-indene. Pele, boonse bayiisyigwa kasimpe komwe alimwi bacita mulimo omwe calukamantano kapati. Busiku bwamamanino bwabuumi bwakwe anyika, Jesu camoyo woonse wakapaila kuti basikumutobela bakakamantane. (Amubale Johane 17:11, 20-23.) Mazuba aano ngotupona, Jehova wakuzuzikizya kulomba ooko munzila iikkomanisya kapati.

32. Ino mulimvwa buti kujatikizya kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwakubukulusya? (Amubone alimwi akabbokesi kakuti “Businsimi Bwaamba Buzike Akubukulusya.”)

32 Sena tamukkomene kupona muciindi eeci cikkomanisya cakubukulusya? Tulakubona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwa Ezekieli mubukkale buli boonse bwabukombi bwesu mazuba aano. Tulakonzya kuba alusyomo lwakuti Jehova lino ulabakkomanina bantu bakwe, kweelana ambwaakasinsima kwiinda muli Ezekieli kuti: “Ndiyoomukkomanina.” (Ezk. 20:41) Sena mulicibwene coolwe ncomujisi cakuba akati kabantu bakamantene, ibasaninwa kabotu balo ibatembaula Jehova munyika yoonse, bantu ibaangulukide kuzwa mubuzike bwakumuuya mobakabede kwamyaanda yamyaka? Nokuba boobo, kuzuzikizyigwa kupati kumwi kwabusinsimi bwa Ezekieli bwakubukulusya kuyoocitika kumbele.

“Mbuli Muunda wa Edeni”

33-35. (a) Ino businsimi bwa Ezekieli 36:35 bwakajisi bupanduluzi nzi kuba Juda baange? (b) Ino businsimi oobo bupandulula nzi kubantu ba Jehova mazuba aano? (Amubone alimwi akabbokesi kakuti “Ziindi Zyakubukulusya Zintu Zyoonse.”)

33 Mbubwenya mbotwabona, “ziindi zyakubukulusya zintu zyoonse” zyakatalika akubukulusyigwa kwabami bamumulongo wa Davida ciindi Jesu naakabikkwa acuuno cabwami mu 1914. (Ezk. 37:24) Kuzwa waawo, Jehova wakapa Kristo nguzu zyakubukulusya bukombi busalala akati kabantu bakwe nokwakainda myaanda yamyaka minji yakuba mubuzike bwakumuuya. Nokuba boobo, sena mulimo wa Kristo wakubukulusya mpougolela aawa? Peepe! Mulimo ooyu uyoozumanana munzila iigambya kumbele, alimwi businsimi bwa Ezekieli butupa makani aakkomanisya kapati.

34 Mucikozyanyo, amulange-lange majwi aaya aakasololelwa amuuya aakuti: “Bantu bayakwaamba kuti: ‘Inyika yakanyonyookede yaba mbuli muunda wa Edeni.’” (Ezk. 36:35) Ino cisyomezyo eeco cakali kwaamba nzi kuli Ezekieli abaangenyina? Mubwini tiibakali kulangila kuzuzikizyigwa kwini-kwini, cakumaninina, mbuli kuti cisi cakabukulusyigwa cakali kuyooba muunda wini wakumatalikilo, naa Paradaiso, ooyo ngwaakalimide Jehova lwakwe. (Matl. 2:8) Muciindi caboobo, bakali kumvwisya cakutadooneka kuti Jehova wakali kubasyomezya kuti kubukulusyigwa kwacisi cabo kwakali kuyoobota kapati alimwi akuzyala micelo.

35 Ino cisyomezyo nciconya eeci caamba nzi kulindiswe mazuba aano? Tatulangili kuzuzikizyigwa kwini-kwini lino, munyika mbyaabi eeyi yeendelezyegwa a Saatani Diabolosi. Muciindi caboobo, tulamvwisya kuti majwi aayo alazuzikizyigwa mazuba aano munzila yakumuuya. Mbotuli babelesi ba Jehova, tuli mucisi cakabukulusyigwa kumuuya, bukkale bubotu bwakumuuya, mwalo motubeleka kabotu alimwi akubona mulimo wakwe uusetekene kuti ncecintu ciyandika kapati mubuumi bwesu. Cisi eeci cakumuuya ciyaabwiindila kubota. Pele mbuti kujatikizya kumbele?

36, 37. Ino nzisyomezyo nzi ziyoozuzikizyigwa mu Paradaiso yakumbele?

36 Yaakwiinda nkondo mpati ya Amagedoni, Jesu uyookomezya mulimo wakwe wakubukulusya kubikkilizya anoiba nyika iini. Mu Bulelo bwakwe bwa Myaka iili Cuulu, uyoosololela bantu mukucinca nyika eeyi yoonse kuba muunda wa Edeni, paradaiso, kweelana ambwaali kuyanda Jehova lyoonse kuti ibe! (Lk. 23:43) Mpoonya bantu boonse banakweendelana umwi amweenzinyina alimwi anyika, imunzi wabo. Munyika yoonse, kunyina cinoyoosya alimwi akukonga. Amuyeeyele buyo kujatikizya ciindi businsimi oobu abwalo nobuyoozuzikizyigwa: “Ndiyoobamba cizuminano caluumuno anzizyo, alimwi ndiyoogwisya banyama babutambo mucisi, kutegwa zikakkale cakuliiba munkanda akoona muzyoonde.”—Ezk. 34:25.

37 Sena mulakonzya kweezyeezya? Kakunyina kuyoowa, munoocikonzya kuswaya masena aali oonse munyika eeyi yoonse mboibede. Kunyina cinyama ciyoomuluma. Kunyina ciyoobikka luumuno lwanu muntenda. Munooyenda nyolikke muzyoonde, kamukkomanina bubotu bwazyo, nokuba koona cakuliiba buya mulinzizyo, kamusinizyide kuti mulabuka kamukatalukidwe alimwi kakunyina kulumwa!

Amweezyeezye ciindi nokutakabi ciyoosya nokuba “koona muzyoonde” (Amubone muncali 36 a 37)

38. Ino mulimvwa buti kujatikizya kubona kuzuzikizyigwa kwacisyomezyo cilembedwe kuli Ezekieli 28:26?

38 Tuyoobona alimwi kuzuzikizyigwa kwacisyomezyo eeci: “Bayookkala [munyika] cakuliiba, bayooyaka maanda akusyanga myuunda yamisaansa, alimwi bayookkala cakuliiba ndaakubasubula boonse aabo babazingulukide ibabasampaula; eelyo bayoozyiba kuti ndime Jehova Leza wabo.” (Ezk. 28:26) Baakunyonyoonwa basinkondonyina Jehova boonse, tuyookkomana aluumuno alimwi akuliiba munyika yoonse. Ciindi notuzumanana kwiilanganya nyika, tuyoocikonzya alimwi kulilanganya tobeni abayandwa besu, kuyaka maanda mabotu mwakukkala akusyanga myuunda yamisaansa.

39. Nkaambo nzi ncomukonzya kuba masimpe kuti businsimi bwa Ezekieli bulembedwe kujatikizya Paradaiso buyoozuzikizyigwa ncobeni?

39 Sena zisyomezyo eezyi zimvwika kuti nkulota buyo kulindinywe? Nkokuti, amuyeeye nzyomwabona kale muciindi eeci ‘cakubukulusya zintu zyoonse.’ Nokuba kuti kuli kukazya citaambiki kwa Saatani, Jesu wapegwa nguzu zyakubukulusya bukombi busalala muciindi eeci camudima kapati. Eelo kaka oobu mbumboni bupati bwakuti zyoonse zisyomezyo zya Leza kwiinda muli Ezekieli ziyoozuzikizyigwa ncobeni!

^ munc. 2 Bunji bwaba Juda baange bakali kukkala muminzi iyakali alaale amunzi wa Babuloni. Mucikozyanyo, Ezekieli wakali kukkala akati kaba Juda kumbali aamulonga wa Kebara. (Ezk. 3:15) Nokuba boobo, kwakali ba Juda baange ibasyoonto ibakali kukkala mumunzi mwini. Aaba bakali kubikkilizya “abalunyungu lwamwami alimwi abana bankumekume.”—Dan. 1:3, 6; 2Bam. 24:15.

^ munc. 25 Mucikozyanyo, tatukonzyi kusinizya kuti mbaasikubambulula bali bamumwaanda wamyaka wa 16 ibakali Banakristo bananikidwe.