Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 1

“Ngu Jehova Leza Wako Ngoelede Kukomba”

“Ngu Jehova Leza Wako Ngoelede Kukomba”

MATAYO 4:10

MAKANI AALI MUCIBALO: Ikaambo bukombi busalala ncobweelede kubukulusyigwa

1, 2. Mbuti Jesu mbwaakajanika munkanda ya Judaya lyacilimo mu 29 C.E., alimwi ncinzi cakamucitikila ooko? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

KWAKALI kumatalikilo aacilimo mu 29 C.E., ciindi Jesu naakali munkanda yaku Judaya, Lwizi Lutajisi Buumi nkoluli kunyika. Wakasololelwa kubusena oobu amuuya uusalala, kuzwa buyo ciindi naakabbapatizyigwa alimwi akunanikwa amuuya. Kali mubusena oobu, ibwakajisi mabwe amakkuti, Jesu wakakkala kwamazuba aali 40 mubusena buumwine kutegwa aliimye kulya, apaile alimwi akuzinzibala kuyeeya. Ambweni aciindi eeci, Jehova wakabandika a Mwanaakwe, kumugwasya kulibambila izyakali kuyoocitika kumbele.

2 Lino ciindi Jesu naakabula nguzu akaambo kanzala, Saatani wakamusikila. Icakatobela kuzwa waawo citondezya kaambo ikayandika kapati ikajatikizya bantu boonse ibayanda bukombi busalala, kubikkilizya andinywe.

“Ikuti Naa Uli Mwana wa Leza . . .”

3, 4. (a) Ino Saatani wakatalika masunko aakwe aakusaanguna obilo kwiinda mukubelesya majwi nzi, alimwi ncinzi ncaakali kusola kupa kuti Jesu adooneke? (b) Mbuti Saatani mbwabelesya nzila nzyeena mazuba aano?

3 Amubale Matayo 4:1-7. Masunko aakusaanguna obilo Saatani ngaakasunka Jesu akali kutalika amajwi aabucenjezu aakuti, “Ikuti naa uli mwana wa Leza.” Sena Saatani wakali kudooneka kuti naa Jesu Mwana wa Leza? Peepe. Mungelo ooyu iwakali mwana wa Leza iwakanyangwa bulemu wakalizyi kabotu kuti Jesu wakali Mwana wa Leza mutaanzi kuzyalwa. (Kol. 1:15) Cakutadooneka, Saatani wakalaazyi alimwi majwi ngaakaambide Jehova kuzwa kujulu ciindi naakabbapatizyigwa Jesu aakuti: “Ooyu Mwanaangu ngweyandisya, ngwekkomanina.” (Mt. 3:17) Ambweni Saatani wakali kuyanda kupa kuti Jesu adooneke kuti naa weelede kubasyoma Bausyi akuti naa balamubikkila maano ncobeni. Musunko lyakusaanguna, ilyakusandula mabwe kuba zinkwa, Saatani, munzila imwi wakali kubuzya kuti: ‘Mbwaanga uli Mwana wa Leza, ino nkaambo nzi Bauso ncobatakupi zyakulya munkanda eeyi iinyina cintu?’ Musunko lyabili, lyakuliwaala ansi kuzwa atala abwaanda bwatempele, Saatani munzila imwi wakali kubuzya kuti: ‘Mbwaanga uli Mwana wa Leza, sena ulabasyoma ncobeni Bauso kuti inga bakukwabilila?’

4 Mazuba aano Saatani ubelesya nzila nzyeena eezyi zyabucenjezu. (2Kor. 2:11) Kanji-kanji, Sikusunka ulalindila kusikila mane bakombi bakasimpe babula nguzu naa batyompwa, mpoonya ulatalika kubalwana cabucenjezu. (2Kor. 11:14) Ulasola kutweena kutegwa tutalike kusyoma kuti Jehova kunyina nakonzya kutuyanda naa kutukkomanina. Sikusunka alimwi ulasola kutupa kusyoma kuti Jehova tasyomeki, takazizuzikizyi nzyaakasyomezya mu Jwi lyakwe. Pele ooku nkubeja kupati. (Joh. 8:44) Ino mbuti mbotukonzya kukukaka?

5. Mbuti Jesu mbwaakaingula kumasunko aakusaanguna obilo?

5 Amubone Jesu mbwaakaingula kumasunko aakusaanguna obilo. Tanaakali kudooneka naaceya kujatikizya luyando Bausyi ndobajisi kulinguwe, alimwi wakali kubasyoma cakumaninina. Kakunyina akuwayawaya, Jesu wakamukazya Saatani kwiinda mukuzubulula Jwi ilyakasololelwa a Bausyi. Cakweelela, Jesu wakazubulula magwalo aajisi zina lya Leza lyakuti Jehova. (Dt. 6:16; 8:3) Eelo kaka tailiboteli kapati nzila njaakabelesya Mwana wa Leza, yakutondezya kuti wakali kubasyoma Bausyi kwiinda mukubelesya zina lyabo, izina lilibedelede ilipa cisinizyo cakuti Jehova uyoozuzikizya zisyomezyo zyakwe zyoonse! *

6, 7. Mbuti mbotukonzya kuzikazya nzila zyabucenjezu nzyabelesya Saatani?

6 Tulakonzya kuzikazya nzila zyabucenjezu nzyabelesya Saatani kutulwana kwiinda mukusyoma Jwi lya Jehova alimwi akuzinzibala kuyeeya ncolyaamba izina lya Leza. Ikuti twabikkila maano mbotugwasyigwa anzyaamba Magwalo kujatikizya luyando lwa Jehova akubikkila maano kwakwe kubakombi bakwe, kubikkilizya abatyompedwe, tulakonzya kukukaka kubeja kwa Saatani kwakuti Jehova kunyina nakonzya kutuyanda naa kutukkomanina. (Int. 34:18; 1Pet. 5:8) Alimwi ikuti katuyeeya kuti lyoonse Jehova ulacita zintu kweelana ancolyaamba zina lyakwe, tatukadooneki kuti Sikuzuzikizya zisyomezyo uleelela kuti katumusyoma cakumaninina.—Tus. 3:5, 6.

7 Aboobo, ino makanze nzi mapati ngajisi Saatani? Ino ncinzi cini ncayanda kulindiswe? Bwiinguzi bwakapegwa ciindi Saatani naakasunka Jesu ciindi catatu.

“Ufwugame Akundikomba Ciindi Comwe”

8. Musunko lyatatu, ino mbuti Saatani mbwaakayubununa cini ncaakali kuyanda?

8 Amubale Matayo 4:8-11. Musunko lyatatu, Saatani wakaileka nzila yabucenjezu akuyubununa cini ncaakali kuyanda. Saatani wakatondezya Jesu (kulibonya kuti mucilengaano) “mami oonse aamunyika abulemu bwangawo,” pele tanaakamutondezya zintu zibyaabi kujatikizya mami aaya. Mpoonya wakaambila Jesu kuti: “Zyoonse eezyi ndilakupa ikuti naa ufwugame akundikomba ciindi comwe buyo.” * Kukombwa ncencico ncaakali kuyanda! Saatani wakali kuyanda kuti Jesu asiye Bausyi akuzumina Sikusunka kuba leza wakwe. Saatani wakaambila Jesu kucita cintu cakali kulibonya mbuli kuti tacikatazyi. Munzila imwi Saatani wakali kwaamba kuti Jesu wakali kukonzya kuba anguzu alimwi alubono lwamasi alimwi akuti kunyina naakali kulangilwa kupenga, nkokuti kusamikwa mamvwa, kukwibbaulwa, alimwi akwaanzikwa acisamu cakupenzyezya. Eeli lyakali sunko ncobeni. Jesu kunyina naakadooneka kuti Saatani ngomweendelezi wamfwulumende zyamunyika! (Joh. 12:31; 1Joh. 5:19) Cakutadooneka Saatani wakali kukonzya kupa kufwumbwa cintu kutegwa Jesu azwe kubukombi busalala bwa Bausyi.

9. (a) Ino ncinzi cini Saatani ncayanda kubakombi bakasimpe, alimwi mbuti mbwasola kutusunka? (b) Ino kukomba kubikkilizya nzi? (Amubone kabbokesi kakuti “Ino Kukomba Caamba Nzi?”)

9 Ncimwi buyo amazuba aano, Saatani uliyandide kapati kuti tumupe bukombi bwesu cacigaminina naa munzila zyabucenjezu. Mbwali “leza wabweende bwazintu obuno,” ngonguwe uutambula bukombi boonse bwakubeja ibupegwa azikombelo zya Babuloni Mupati. (2Kor. 4:4) Pele akaambo kakuti takkutilide kuba amabbiliyoni aabakombi bakubeja, uciyanda kusunka bakombi bakasimpe kutegwa bacite zintu ziteendelani akuyanda kwa Leza. Ulasoleka kutoongelezya kuyandaula lubono anguzu zyamunyika eeyi muciindi cakutobela bukkale bwa Bunakristo ibukonzya kubikkilizya kupenga “akaambo kabululami.” (1Pet. 3:14) Ikuti naa twazundwa akubusiya bukombi busalala alimwi akuba cibeela canyika ya Saatani, munzila imwi inga caamba kuti, tuli mukufwugama akukomba Saatani, nkokuti twamucita kuba leza wesu. Ino mbuti mbotukonzya kulikaka sunko lili boobo?

10. Mbuti Jesu mbwaakaingula kusunko lyatatu, alimwi nkaambo nzi?

10 Amubone Jesu mbwaakaingula kusunko lyatatu. Kutondezya kusyomeka kwakwe kuli Jehova cakutazungaana, wakamutanda mpoonya-mpoonya Sikusunka, akwaamba kuti: “Kozwa aawa Saatani!” Mbubwenya mbwaakacita kumasunko obilo aakusaanguna, Jesu wakazubulula lugwalo lwa Deuteronomo lwalo lujisi zina lya Leza ilwaamba kuti: “Kulilembedwe kuti: ‘Ngu Jehova Leza wako ngoelede kukomba, alimwi ngonguwe alikke ngoelede kubelekela mulimo uusetekene.’” (Mt. 4:10; Dt. 6:13) Aboobo Jesu wakakaka koongelezyegwa amulimo iwakali kukonzya kumuletela mpuwo, pele mpuwo yamunyika yakaindi buyo kasyoonto alimwi abuumi bubotu butajisi mapenzi. Wakalizyi kuti balikke Bausyi mbabeelede kukombwa alimwi akuti nokuba ‘kukomba’ Saatani ciindi comwe buyo kwakali kukonzya kutondezya kulibombya kulinguwe. Cakutazungaana Jesu wakakaka kuti Sikusunka mubi ooyo abe leza wakwe. Akaambo kakuti Jesu wakakaka kutobela nzyaakaambilwa kuli Saatani, “Diabolosi wakamusiya.” *

“KOZWA AAWA SAATANI!” (Amubone muncali 10)

11. Ino mbuti mbotukonzya kumukazya Saatani alimwi amasunko aakwe?

11 Tulakonzya kumukazya Saatani alimwi amasunko aamunyika yakwe nkaambo, mbubwenya mbuli Jesu, tulakonzya kusala. Jehova wakatupa cipego citaliboteli cakulisalila. Aboobo, kunyina muntu naba singuzu, naba muuya mubi Sikusunka, uukonzya kutusinikizya kuti tubusiye bukombi busalala. Cakusyomeka ciindi ‘notumukazya Saatani, akuyuma mulusyomo,’ munzila imwi twaamba kuti: “Kozwa aawa Saatani!” (1Pet. 5:9) Amuyeeye kuti, Saatani wakamusiya Jesu ciindi naakamukazya cakutazungaana. Mbubwenya buyo, Bbaibbele litusyomezya kuti: “Amumukazye Diabolosi eelyo ulamutija.”—Jak. 4:7.

Tulakonzya kusala kukaka masunko aamunyika ya Saatani (Amubone muncali 11 a 19)

Sikulwana Bukombi Busalala

12. Mbuti Saatani mbwaakatondezya kuti ulibusulide bukombi busalala mu Edeni?

12 Musunko lyamamanino, Saatani wakasinizya kuti ngosinkondo wakusaanguna wabukombi busalala. Zyuulu-zyuulu zyamyaka iyakaindide, mumuunda wa Edeni, Saatani cakusaanguna wakatondezya mbwaakakusulide kukomba Jehova. Kwiinda mukuyunga Eva, walo iwakayunga Adamu kuti atamvwidi mulawo wa Jehova, Saatani wakabaleta mubweendelezi bwakwe. (Amubale Matalikilo 3:1-5; 2Kor. 11:3; Ciy. 12:9) Mubwini, wakaba leza wabo, mpoonya bakaba bakombi bakwe, nokuba kuti tiibakamuzyi bwini mbwabede ooyo iwakali kubacenga. Kuyungizya waawo, kwiinda mukutalisya buzangi oobo mu Edeni, Saatani tanaakakazya buyo bweendelezi bwa Jehova, naa nguzu zyakulela, pele alimwi wakatalika kulwana bukombi busalala. Munzila nzi?

13. Ino mbuti bukombi busalala mbobubikkilizyidwe mumakani aabweendelezi?

13 Makani aabweendelezi alabikkilizya abukombi busalala. Alikke Mweendelezi wakasimpe, ooyo “wakalenga zintu zyoonse,” nguweelede kukombwa. (Ciy. 4:11) Ciindi Jehova naakalenga ba Adamu a Eva kabalondokede akubabikka mumuunda wa Edeni, wakali kuyanda kuti mukuya kwaciindi nyika yoonse ikazule bantu balondokede balo ibakali kukonzya kumukomba cakuliyandila, bukombi busalala ibuzwa mumyoyo iisalala. (Matl. 1:28) Saatani wakakazya bweendelezi bwa Jehova akaambo kakuti wakanyomenena ceeco icakeelede buyo Mwami Singuzuzyoonse Jehova nkokuti bukombi.—Jak. 1:14, 15.

14. Sena Saatani wakazwidilila mukulwana bukombi busalala? Amupandulule.

14 Sena Saatani wakazwidilila mukulwana bukombi busalala? Wakacikonzya kubagusya ba Adamu a Eva kuzwa kuli Leza. Kuzwa ciindi eeco, Saatani wakatalika kulwana bukombi bwakasimpe, kusola kugusya bantu banji mbuli mbwakonzya kuzwa kuli Jehova Leza. Saatani wakazumanana kusunka bakombi ba Jehova mumazuba aansiku. Mumwaanda wamwaka wakusaanguna C.E., wakapa kuti kube nkamu yaluleyo calo cakapa kuti mbungano ya Bunakristo inyongane, alimwi bukombi busalala mukuya kwaciindi bwakazibaana. (Mt. 13:24-30, 36-43; Mil. 20:29, 30) Kutalikila mumwaanda wamwaka wabili C.E., bakombi bakasimpe bakanjila mubuzike bwakumuuya mu Babuloni Mupati, ibulelo bwanyika yoonse bwabukombi bwakubeja. Nokuba boobo Saatani kunyina naazwidilila mukulesya makanze aa Leza kujatikizya bukombi busalala. Kunyina cintu cili coonse cikonzya kumulesya Leza kuzuzikizya makanze aakwe. (Is. 46:10; 55:8-11) Izina lyakwe lilijatikizyidwe, alimwi walo lyoonse ulacita zintu kweelana ancolyaamba zina lyakwe. Jehova ngu Sikuzuzikizya makanze aakwe uutaalilwi!

Sikusumpula Bukombi Busalala

15. Ino nintaamu nzi nzyaakabweza Jehova mu Edeni kutegwa abeteke bazangi alimwi akusinizya kuti makanze aakwe akali kuyoozuzikizyigwa?

15 Jehova wakabweza ntaamu mpoonya-mpoonya mu Edeni ikubabeteka bazangi alimwi akusinizya kuti makanze aakwe akali kuyoozuzikizyigwa. (Amubale Matalikilo 3:14-19.) Noliba leelyo ba Adamu a Eva nobakacili mumuunda, Jehova wakababeteka bazangi aaba botatwe, alimwi wakacita oobo ikutobela mulongo kweelana ambobakabisya, wakasaanguna kubeteka Saatani, mpoonya Eva akumanizya a Adamu. Mumajwi ngaakagamika kuli Saatani, sikutalisya buzangi uutalibonyi, Jehova wakasinsima kujatikizya “lunyungu” ilwakali kuyoomanizya zintu zyoonse izyakaboola akaambo kabuzangi. “Lunyungu” oolo ilwakasyomezyegwa lwakali kuyooba acibeela cipati mukuzuzikizya makanze aa Jehova kujatikizya bukombi busalala.

16. Kuzwa ciindi buzangi nobwakacitika mu Edeni, mbuti Jehova mbwaakazumanana kubeleka kutegwa azuzikizye makanze aakwe?

16 Kuzwa buzangi nobwakacitika mu Edeni, Jehova wazumanana kubeleka kutegwa azuzikizye makanze aakwe. Wakabikka bubambe bwakuti bantu batalondokede kabamukomba munzila njakkomanina, mbubwenya mbotuyoobona mucibalo citobela. (Heb. 11:4–12:1) Kuyungizya waawo, wakasololela balembi ba Bbaibbele ibali mbobabede, kubikkilizya a Isaya, Jeremiya a Ezekieli, kuti balembe businsimi bukkomanisya kujatikizya kubukulusyigwa kwabukombi busalala. Kubukulusyigwa ooko ngomutwe wamakani mupati mu Bbaibbele. Businsimi oobo boonse bwakali kuyoozuzikizyigwa kwiinda ‘mulunyungu’ ilwakasyomezyegwa lwalo ilwakazooba Jesu Kristo. (Gal. 3:16) Jesu ngo Sikusumpula bukombi busalala, mbubwenya mbwaakatondezya cakusalazya mubwiinguzi bwakwe kusunko lyatatu. Masimpe, Jesu ngonguwe iwakasalwa a Jehova kuti azuzikizye businsimi bwakubukulusyigwa kwabukombi busalala. (Ciy. 19:10) Wakali kuyoovwuna bantu ba Leza kuzwa mubuzike bwakumuuya akupilusya bukombi busalala mubusena mobweelede.

Ino Ncinzi Ncomuyoocita?

17. Nkaambo nzi businsimi bwamu Bbaibbele bwakubukulusyigwa kwabukombi busalala ncotubuyandisya kapati?

17 Cilakkomanisya alimwi cilayumya lusyomo kulanga-langa businsimi bwamu Bbaibbele bwakubukulusyigwa kwabukombi busalala. Businsimi oobo tulabuyandisya kapati, nkaambo tulangila kuciindi zilenge zyoonse zyakujulu alimwi azyaanyika noziya kukamantana mubukombi busalala bwa Mwami Singuzuzyoonse Jehova. Alimwi businsimi oobo bulatupa bulangizi, nkaambo bujisi zisyomezyo zikkomanisya izijanwa mu Jwi lya Leza. Ino nguni akati kesu uutayandi kuyakubona zisyomezyo zya Jehova kazizuzikizyigwa, izibikkilizya abubuke bwabayandwa besu bafwide, paradaiso yanyika yoonse, alimwi abuumi butamani ibulondokede?—Is. 33:24; 35:5, 6; Ciy. 20:12, 13; 21:3, 4.

18. Ino ncinzi ncotutiilange-lange mubbuku eeli?

18 Mubbuku eeli, tulalanga-langa businsimi bukondelezya ibujanika mubbuku lyamu Bbaibbele lya Ezekieli. Bunji bwabusinsimi oobo bujatikizya kubukulusyigwa kwabukombi busalala. Tulabandika businsimi bwa Ezekieli mbobuswaangene abusinsimi bumbi, mbobuyoozuzikizyigwa kwiinda muli Kristo alimwi ambobutujatikizya swebo.—Amubone kabbokesi kakuti “Makani Mubufwaafwi Aali Mubbuku lya Ezekieli.”

19. Ino ncinzi ncomukanzide kucita, alimwi nkaambo nzi?

19 Munkanda yaku Judaya mu 29 C.E., Saatani wakaalilwa mukusoleka kwakwe kwakuyunga Jesu kuti abukake bukombi busalala. Pele ino mbuti kujatikizya ndiswe? Saatani ulikanzide kapati kwiinda kaindi kupa kuti tubusiye bukombi bwakasimpe. (Ciy. 12:12, 17) Aboobo, bbuku eeli alitugwasye kuyumya makanze eesu aakukazya Sikusunka ooyu mubi. Alimwi kwiinda mumajwi eesu alimwi amilimo atutondezye kuti tulaazumina cakumaninina majwi aakuti, “Ngu Jehova Leza wako ngoelede kukomba.” Mpoonya tuyooba abulangizi bwakubona kuzuzikizyigwa kwamakanze aa Jehova aataliboteli, boonse kujulu alimwi aanyika nobayookamantana mukupa ceeco iceelela buyo Jehova alikke, bukombi busalala kuzwa mumyoyo iisalala!

^ munc. 5 Bamwi baamba kuti izina lya Jehova lizyibidwe kuti lyaamba kuti “Upa Kuti Kube.” Lilamweelela kabotu-kabotu Jehova kujatikizya lubazu ndwajisi mbwali Mulengi alimwi a Sikuzuzikizya makanze aakwe.

^ munc. 8 Kujatikizya majwi aa Saatani, bbuku limwi ilyaamba zyamu Bbaibbele lyakaamba kuti: “Mbubwenya mbocibede mucibalo cakusaanguna mumusunko ngobakaalilwa ba Adamu a Eva . . . , kaambo kapati kayeeme akusala akati kakuyanda kwa Saatani naa kuyanda kwa Leza, calo icibikkilizya kukomba umwi akati kabo cakumaninina. Mubwini Saatani ulibikka kuba leza mubusena bwa Leza alikke.”

^ munc. 10 Makani Mabotu aa Luka aamba masunko munzila iindene ambwaakali kuccililana, pele mucibalo cili ku Matayo aambidwe cakuccililana kweelana ambwaakali kucitika. Atubone twaambo totatwe ncocili boobo. (1) Matayo wakatalika kwaamba kujatikizya sunko lyabili kubelesya bbala lyakuti “mpoonya,” ikutondezya kuti ndelyakali kutobela mumulongo. (2) Cilalimvwisya kuti masunko obilo aabucenjezu, limwi alimwi kalitalika amajwi aakuti, “Ikuti naa uli mwana wa Leza,” akali kukonzya kutobelwa asunko ligaminide lyakutyola mulawo wakusaanguna. (Kul. 20:2, 3) (3) Majwi aa Jesu aakuti “Kozwa aawa Saatani!” aleelela kuti akatobela sunko lyatatu alimwi ilyamamanino.—Mt. 4:5, 10, 11.