Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 10

Makani Aamasimpe Kujatikizya Bangelo

Makani Aamasimpe Kujatikizya Bangelo

1. Nkaambo nzi ncotweelede kwiiya kujatikizya bangelo?

JEHOVA uyanda kuti tuuzyibe mukwasyi wakwe. Bangelo ncibeela camukwasyi wa Leza. Mu Bbaibbele baitwa kuti “bana ba Leza.” (Jobu 38:7) Ino bangelo bajisi mulimo nzi? Ino mbuti mbobakagwasya bantu kaindi? Sena balakonzya kutugwasya mazuba aano?—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 8.

2. Ino bangelo bakazwa kuli? Ino bali bongaye bangelo ibakalengwa?

2 Tuleelede kuzyiba nkobakazwa bangelo. Lugwalo lwa Bakolose 1:16 lutwaambila kuti Jehova naakamana kulenga Jesu, “zintu zimbi zyoonse zyakalengwa kujulu alimwi aanyika.” Eeci cilabikkilizya abangelo. Ino bali bongaye ibakalengwa? Bbaibbele lyaamba kuti kuli myaanda-myaanda yamamiliyoni aabangelo.—Intembauzyo 103:20; Ciyubunuzyo 5:11.

3. Ino lugwalo lwa Jobu 38:4-7 lutwaambila nzi kujatikizya bangelo?

3 Kuyungizya waawo, Bbaibbele lituyiisya kuti Jehova wakalenga bangelo katanalenga nyika. Ino bakalimvwa buti nobakabona nyika? Bbuku lya Jobu litwaambila kuti bakakondwa. Bakali mukwasyi uukamantene mukubelekela Jehova.—Jobu 38:4-7.

BANGELO BAGWASYA BANTU BA LEZA

4. Ino tuzyi buti kuti bangelo balababikkila maano bantu?

4 Kuzwa kaindi bangelo lyoonse balababikkila maano bantu alimwi amakanze ngajisi Jehova kujatikizya nyika alimwi abantu. (Tusimpi 8:30, 31; 1 Petro 1:11, 12) Kweelede kuti bangelo bakausa kapati ciindi ba Adamu a Eva nobakazanga. Alimwi lino beelede kuti baluuside kapati kubona kuti bantu banji tabamumvwidi Jehova. Pele ikuti muntu umwi weempwa akupilukila kuli Leza, bangelo balakondwa. (Luka 15:10) Bangelo balababikkila maano kapati aabo ibamubelekela Leza. Jehova ubelesya bangelo kugwasya alimwi akukwabilila babelesi bakwe aanyika. (Bahebrayo 1:7, 14) Atubone zikozyanyo zimwi zijatikizya makani aaya.

“Leza wangu watumide mungelo wakwe ooyo wajala milomo yabasyuumbwa.”—Daniele 6:22

5. Ino mbuti bangelo mbobakagwasya babelesi ba Leza kaindi?

5 Jehova wakatuma bangelo bobilo kuyoogwasya Loti amukwasyi wakwe kuti batije lunyonyooko lwaminzi ya Sodoma a Gomora. (Matalikilo 19:15, 16) Nokwakainda myaanda yamyaka, musinsimi Daniele wakawaalwa mumulindi wabasyuumbwa, pele tiibakamuluma pe nkaambo ‘Leza wakatuma mungelo wakwe ooyo iwakajala milomo yabasyuumbwa.’ (Daniele 6:22) Kumbele aamazuba, ciindi mwaapostolo Petro naakali muntolongo, Jehova wakatuma mungelo kuyoomwaangununa. (Milimo 12:6-11) Kuyungizya waawo, bangelo bakamugwasya Jesu ciindi naakali anyika. Mucikozyanyo, naakamana kubbapatizyigwa, “bangelo bakali kumukutaukila.” (Marko 1:13) Kakuceede buyo asyoonto kuti Jesu ajaigwe, mungelo ‘wakamuyumya-yumya.’—Luka 22:43.

6. (a) Ino tuzyi buti kuti bangelo balabagwasya bantu ba Leza mazuba aano? (b) Ino mibuzyo nzi njotutiingule lino?

6 Mazuba aano, bangelo tabacilibonyi kubantu. Nokuba boobo, Leza ucibelesya bangelo ikugwasya babelesi bakwe. Bbaibbele lyaamba kuti: “Mungelo wa Jehova ulabakwabilila kumabazu oonse aabo bamuyoowa Leza, alimwi ulabavwuna.” (Intembauzyo 34:7) Nkaambo nzi ncotuyandika kukwabililwa? Nkaambo kuli basinkondoma basinguzu kapati ibayanda kutunyonyoona. Ino mbaani? Ino bazwa kuli? Mbuti mbobasola kutunyonyoona? Kutegwa twiingule mibuzyo eeyi, atubone icakacitika nokwakainda buyo ciindi cisyoonto kuzwa nobakalengwa ba Adamu a Eva.

BASINKONDOMA IBATALIBONYI

7. Ino ncinzi ncobacita bantu akaambo kakweenwa a Saatani?

7 Mu Cibalo 3 twakaiya kuti mungelo umwi wakamuzangila Leza akuti wakali kuyanda kweendelezya bamwi. Bbaibbele limwiita kuti Saatani Diabolosi. (Ciyubunuzyo 12:9) Alimwi Saatani wakali kuyanda kuti abambi bamuzangile Leza. Wakacikonzya kumweena Eva, alimwi kuzwa ciindi eeco weena bantu banji. Nokuba boobo, bantu bamwi, mbuli Abelo, Enoki, a Nowa bakazumanana kusyomeka kuli Jehova.—Bahebrayo 11:4, 5, 7.

8. (a) Ino bangelo bamwi bakaba buti madaimona? (b) Ncinzi ncaakacita madaimona kuti afwutuke Zambangulwe?

8 Kumazuba aa Nowa, bangelo bamwi bakazanga akusiya masena aabo kujulu kuzyikupona kabali bantu aano aanyika. Nkaambo nzi? Bbaibbele litwaambila kuti bakali kuyanda kuba abamakaintu. (Amubale Matalikilo 6:2.) Pele eeco ncibakacita bangelo tiicakaluzi pe. (Juda 6) Mbubonya mbuli bangelo aabo babi, bantu banji kuciindi eeco bakabija akuba zigwebenga. Aboobo Jehova wakasala kubanyonyoona bantu babi kwiinda mukuleta zambangulwe aanyika. Pele wakabafwutula babelesi bakwe basyomeka. (Matalikilo 7:17, 23) Kutegwa bafwutuke, bangelo babi bakapiluka kujulu. Bbaibbele lyaamba bangelo aabo babi kuti madaimona. Bakasala kutobela Saatani mubuzangi bwakwe, aboobo Diabolosi wakaba mweendelezi wabo.—Matayo 9:34.

9. (a) Ino ncinzi cakaacitikila madaimona naakapiluka kujulu? (b) Ino ncinzi ncotuyanda kwiiya lino?

9 Akaambo kabuzangi bwangawo, Jehova tanaakaazumizya madaimona kuti ajokele mumukwasyi wakwe. (2 Petro 2:4) Madaimona taacikonzyi kusama mibili yabuntu, pele acuujisi ‘kweena nyika yoonse.’ (Ciyubunuzyo 12:9; 1 Johane 5:19) Lino atwiiye mbwaacikonzya kucenga naa kweena bantu banji.—Amubale 2 Bakorinto 2:11.

MADAIMONA MBWAACENGA BANTU

10. Ino madaimona abacenga buti bantu?

10 Madaimona acenga bantu munzila zinji. Ciindi bantu nobaambaula amadaimona, balacita oobo cacigaminina naa kwiinda mumuntu umbi, mbuli muŋanga naa musondi. Kwaambaula amadaimona kwiitwa kuti nkukomba madaimona naa kusyoma mizimo. Pele Bbaibbele litulailila kuti tweelede kuzitantamuka zintu zyoonse izijatikizya kusyoma madaimona. (Bagalatiya 5:19-21) Nkaambo nzi? Mbubonya muvwimi mbwabelesya tukole kucega naa kuca banyama, madaimona aalo abelesya bucenjezu kuca alimwi akweendelezya bantu.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 26.

11. Ino kusonda ninzi, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kukutantamuka?

11 Nzila imwi yabucenjezu njaabelesya madaimona nkusonda. Kusonda caamba kubelesya masalamuzi naa nguzu ziinda zyabantunsi mukusola kuzyiba zintu zyakumbele naa zitazyibidwe. Muntu umwi ulakonzya kusola kucita boobu kwiinda mukulanga nyenyeezi, kubelesya nkakata, keembe, kankuli, ziloto, cimbonimboni, nkoli, naa kupandulula tweengwe twamumaanza azimwi zili boobu. Bantu banji bayeeya kuti micito eeyi taaku mboibede, pele aayo taali masimpe pe. Nzibyaabi kapati. Mucikozyanyo, Bbaibbele lyaamba kuti basondi babelekelaamwi amadaimona. Kulugwalo lwa Milimo 16:16-18 tubala kujatikizya “daimona lyakusondya” ilyakali kupa kuti musimbi umwi acikonzye “kusonda.” Ciindi mwaapostolo Paulo naakalitanda daimona eelyo, musimbi ooyu tanaakali kucikonzya kusonda alimwi kuzwa waawo.

12. (a) Nkaambo nzi ncocili cibyaabi kapati kusola kwaambaula abafwu? (b) Nkaambo nzi babelesi ba Leza ncobatasoli naaceya kutola lubazu muzilengwa zijatikizya madaimona?

12 Madaimona abelesya nzila aimbi yabucenjezu kuca bantu. Alasola kutupa kusyoma kuti cilakonzyeka kwaambaula abafwu alimwi akuti ibakafwa bacipona kubusena bumbi eelyo balakonzya kwaambaula andiswe naa kutucita cintu cimwi cibi. Mucikozyanyo, muntu umwi iwafwidwa mulongwe naa mubbululu wakwe ulakonzya kuunka kumuntu umwi, mbuli kumuŋanga naa musondi, ooyo iwaamba kuti ulakonzya kwaambaula abafwide. Muŋanga naa musondi ooyo ulakonzya kwaambila muntu cintu cimwi cinyamuna moyo kujatikizya mulongwe naa mubbululu wakwe iwakafwa alimwi buya ulakonzya kwaambaula mbuli mufwu ooyo. (1 Samuele 28:3-19) Zilengwa zinji izicitwa ciindi camalila azyalo ziyeeme aakusyoma kuti bafwu bacipona kubusena bumwi. Eezyi zilakonzya kubikkilizya amapobwe aakuyeeya mufwu, kupa zipaizyo kubafwu, zilengwa zijatikizya mukamufwu naa mwaalumi wafwidwa mukaintu, kulinda mutunta naa kubucesya aamalila. Ciindi Banakristo nobakaka kutola lubazu muzilengwa eezyi, bamukwasyi naa bantu mbobakkala limwi mumunzi balakonzya kubatongooka, kubasampaula, naa kubasamba. Pele Banakristo balizyi kuti bantu bafwide tabaponi pe kubusena bumwi. Tacikonzyeki kwaambaula ambabo, alimwi tabakonzyi kutucita cintu cibi cili coonse. (Intembauzyo 115:17) Amucenjele. Mutasoli pe kwaambaula abantu bafwide naa amadaimona alimwi akutola lubazu muzilengwa zijatikizya madaimona.—Amubale Deuteronomo 18:10, 11; Isaya 8:19.

13. Ino ncinzi ncobacikonzya kucita bantu banji ibakali kuyoowa madaimona?

13 Madaimona taabacengi buyo bantu pe, pele alimwi alabakonga. Lino, Saatani amadaimona aakwe balizyi kuti bajisi buyo “kaindi kaniini” kuti Leza abagusye aanyika, aboobo baindila buya kuba bakali alimwi basilunya kwiinda kaindi. (Ciyubunuzyo 12:12, 17) Nokuba boobo, bantu banji kapati ibakali kuyoowa madaimona tabacaayoowi pe lino. Ino bakaleka buti kwaayoowa madaimona?

AMWAAKAZYE MADAIMONA AKWAANGUNUKA KULINGAWO

14. Mbubonya mbuli Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, mbuti mbotukonzya kwaangunuka kumadaimona?

14 Bbaibbele lilatwaambila mbotukonzya kwaakazya madaimona akwaangunuka kulingawo. Mucikozyanyo, bantu bamwi mumunzi wa Efeso bakali kwaambaula amadaimona kabatanaiya kasimpe. Ino bakaangunuka buti? Bbaibbele litwaambila kuti: “Bantu banji akati kabasimasalamuzi bakabungika mabbuku aabo akwaaumpa bantu boonse kabalangilila.” (Milimo 19:19) Akaambo kakuti bakali kuyanda kuba Banakristo, bakaanyonyoona mabbuku aabo oonse aakali kwaamba zyamasalamuzi. Eeci ncoceelede kucitwa amazuba aano. Kufwumbwa muntu uuyanda kubelekela Jehova weelede kuzinyonyoona zintu zili zyoonse zijatikizya madaimona. Zintu eezyi zilabikkilizya amabbuku, mamagazini, mafilimu, nyimbo, mavidiyo geemu, naa zintu zimwi buyo izyaamba micito yamasalamuzi, yamadaimona mbuli kuti ncisobano buyo naa kuti nzintu zyakulikondelezya. Alimwi zintu eezyi zilabikkilizya azitumwa naa zintu nzibasama bantu kuti balikwabilile kubalozi naa kumyuuya mibi.—1 Bakorinto 10:21.

15. Ino ncinzi cimbi ncotweelede kucita kutegwa tumukazye Saatani amadaimona aakwe?

15 Nokwakainda myaka iili mboibede kuzwa leelyo bana Efeso aabo nobakanyonyoona mabbuku aabo aamba zyamasalamuzi, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti bakacili kuyandika kulwana “nkondo yakutingana,” ikulwana “myuuya mibi.” (Baefeso 6:12) Inzya, nokuba kuti bakalaaumpide mabbuku aabo, madaimona akacili kuyanda kubacita zintu zibi. Aboobo, ino ncinzi cimbi ncobakeelede kucita? Paulo wakabaambila kuti: “Amubweze ntobo mpati yalusyomo, iiyoomupa kucikonzya kuzima [naa, kukwaba] mivwi yoonse iiyaka mulilo iifwuswa amubi.” (Baefeso 6:16) Lusyomo lwesu lulakonzya kutukwabilila mbubonya ntobo mboikwabilila sikalumamba munkondo. Ikuti katujisi lusyomo luyumu lwakuti Jehova ulakonzya kutukwabilila, tuyakucikonzya kumukazya Saatani amadaimona aakwe.—Matayo 17:20.

16. Ino mbuti mbotukonzya kuyumya lusyomo ndotujisi muli Jehova?

16 Ino mbuti mbotukonzya kuyumya lusyomo ndotujisi muli Jehova? Tweelede kubala Bbaibbele buzuba abuzuba alimwi akumusyoma kuti unootukwabilila. Ikuti katujisi lusyomo luyumu muli Jehova, Saatani amadaimona aakwe tabakonzyi kutucita cintu cibi cili coonse.—1 Johane 5:5.

17. Ncinzi acimbi cikonzya kutukwabilila kumadaimona?

17 Ncinzi acimbi ncobakeelede kucita Banakristo baku Efeso? Bakali kukkala mumunzi uuzwide bantu ibakomba madaimona. Aboobo, Paulo wakabaambila kuti: “Amuzumanane kupaila ciindi coonse.” (Baefeso 6:18) Bakali kuyandika kumulomba Jehova kuti kabakwabilila ciindi coonse. Ino mbuti swebo? Andiswe tukkala munyika iizwide bantu bakomba madaimona. Aboobo tweelede kumulomba Jehova kuti atukwabilile, alimwi tweelede kubelesya zina lyakwe notupaila. (Amubale Tusimpi 18:10.) Ikuti twazumanana kumulomba Jehova kuti atuvwune kuli Saatani, Jehova uyakuyiingula mipailo yesu.—Intembauzyo 145:19; Matayo 6:13.

18, 19. (a) Mbuti mbotukonzya kumuzunda Saatani amadaimona aakwe? (b) Ino mubuzyo nzi uutiingulwe mucibalo citobela?

18 Ikuti naa twazinyonyoona zintu zyoonse ziswaangene amadaimona alimwi ikuti twasyoma Jehova kuti unootukwabilila, tulakonzya kumukazya Saatani amadaimona aakwe. Tatweelede kwaayoowa pe. (Amubale Jakobo 4:7, 8.) Jehova ulaanguzu zinji kapati kwiinda madaimona. Wakaasubula kuciindi ca Nowa, alimwi kumbele ooku uyakwaanyonyoona. (Juda 6) Mutalubi kuti, tatuli tolikke munkondo yesu. Jehova ubelesya bangelo bakwe kutukwabilila. (2 Bami 6:15-17) Tulaalusyomo lwakuti kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, tulakonzya kumuzunda Saatani amadaimona aakwe.—1 Petro 5:6, 7; 2 Petro 2:9.

19 Pele ikuti Saatani amadaimona aakwe mbabapa kuti bantu kabapenga kapati boobu, nkaambo nzi Leza ncaataanyonyoona kusikila lino? Mubuzyo ooyu ulaingulwa mucibalo citobela.